Τό ποίημα τοῦ ποιητοῦ τί ποτ᾿ ἄν γνοίη δίχα; Τήν γνῶσιν γάρ, ἥν ἔλαβε, πάντως ἀπαιτηθείη, πρᾶξίν τε καί ἐνέργειαν δικαίως καί πρεπόντως, καί γάρ σκαπάνη, δρέπανον, μάχαιρά τε καί πρίων, ἀξίνη, ῥάβδος, λόγχη τε, φάσγανόν τε καί τόξον, βέλος καί πάντα τά λοιπά ἐργαλεῖα ἐν βίῳ, ἕκαστον τήν ἐνέργειαν κέκτηται τήν ἰδίαν, ἀλλ᾿ οὐκ ἀφ᾿ ἑαυτοῦ λαβόν, ἐξ ἡμῶν δέ γε πάντως. Ὁ γάρ τεχνίτης ἕκαστον, πρός ὅπερ ἄν ἐθέλοι, κατασκευάζει ἐνεργεῖν ἐργαλεῖον ἐντέχνως. Διό θερίζειν λήϊα οὐκ ἔξεστι σκαπάνη, οὐδέ δρεπάνῳ τεκτονεῖν, οὐδ᾿ ἐν μαχαίρᾳ κτίζειν, οὐ σκάπτειν μετά πρίονος, οὐ ῥάπτειν τῇ ἀξίνῃ, οὐ τέμνειν ξύλα ῥάβδῳ γε, λόγχῃ δ᾿ οὐ πρίζειν θέμις, οὐδέ φασγάνῳ σφενδονεῖν, οὐκ ἐν τῷ τόξῳ τέμνειν, ἀλλ᾿ ἁρμοζόντως ἑκάστῳ χρή πρός ἕκαστον χρᾶσθαι. Εἰ δ᾿ οὐ πρός ἅ γεγόνασιν, ἀλλ᾿ ἄλλως χρήσῃ τούτοις, ἀπόλωλεν ὁ βίος σοι καί πᾶσα πρᾶξις πάντως. Οὕτως οὖν μοι νόει καί Θεόν ἡμᾶς πεποιηκέναι ἐν ἔργοις ἕκαστον πιστόν ἐνεργεῖν ἐν τῷ βίῳ, τούς μέν διδάσκειν θέμενος, τούς δέ πάντως μανθάνειν, ἄλλους τοῦ ἄρχειν τῶν πολλῶν, τούς δέ ὑπείκειν τούτοις˙ καί οἷς μέν σοφίαν δέδωκεν, οἷς δέ γνῶσιν καί λόγον, τό προφητεύειν ἄλλοις δέ, τό λαλεῖν γλώσσαις ἄλλοις, θαυματουργεῖν ἑτέροις δέ καί ἐνεργεῖν δυνάμεις˙ ἄλλους προστάτας ἔδειξε. Πνευματικά δέ ταῦτα, ἀλλ᾿ εἴπωμεν καί ἕτερα χαρίσματα τοῦ κτίστου, ἅ τοῖς ἀνθρώποις δέδωκεν, ἑκάστῳ κατ᾿ ἀξίαν˙ τόν μέν ἀνδρεῖον σώματι, τόν δέ ὡραῖον μᾶλλον πεποίηκε καί ἕτερον εὐφωνότερον ἄλλων, ἁπλῶς τε ἐχαρίσατο ἑκάτῳ τῶν ἀνθρώπων τό κατ᾿ ἀξίαν δώρημα καί πλεονέκτημά γε, ὡς οἶδε μόνος ὁ Θεός, ὁ τῶν ἁπάντων κτίστης, εἰς τό χρησίμως ἐνεργεῖν ἐν τῷ βίῳ ἀρρήτως. Διό πρός τέχνην ἕκαστος οὐχ οἵαν αὐτός θέλει, ἀλλά πρός οἵαν ἔκτισται, ἐπιτηδείως ἔχει, καί πρός αὐτήν διάκειται προσφυῶς καί οἰκείως, καί ἴδοις ἄν τόν πλευστικόν εὐτέχνως τά πελάγη θαλάσσης διαπλέοντα καί τερπόμενον μᾶλλον ὑπέρ τόν ἵππῳ σοβαρῷ ἐφεζόμενον ἄνδρα καί γεωργόν γῆς αὔλακας τέμνοντα τῷ ἀρότρῳ, τό ζεῦγός τε ό τῶνβοῶν τῶν συνεργαζομένων πολύ κρεῖσσον νομίζοντα βασιλικοῦ τετρώρου, ὅθεν καί χαίρει ταῖς χρησταῖς κατεντρυφῶν ἐλπίσιν. Ὁ στρατιώτης πάλιν δέ ἑαυτόν ὑπέρ πάντας γεωργούς τε καί πλευστικούς καί χειροτέχνας μείζω ἡγεῖται καί ὡς ἔνδοξος ἐναβρύνεται τρέχων ἐπί σφαγήν καί θάνατον ἄωρον καταλύσαι. Οὗτος οὖν οὐκ ἀνέξεται κώπην ὅλως ἐλάσαι, οὐδέ κρατῆσαι δίκελλαν, οὐδέ τέκτων γενέσθαι, οὐ ναύτης οὐδέ γεωργός, οὐ γεηπόνος εἶναι αἱρήσεται˙ ἀλλ᾿ ἕκαστος, πρός ὅ, καθάπερ εἶπον, τό ἐνεργεῖν ἀπό Θεοῦ ἔλαβεν, ἐνεργήσει, ἄλλως δέ οὐ δυνήσεται ἄνθρωπος ἐν τῷ βίῳ ὅλως τι διαπράξασθαι ἤ τήν ἀρχήν θελῆσαι. Ἰδού γάρ, αὖθις λέγω σοι ἅπερ καί πρῴην εἶπον˙ ὥσπερ οὐκ ἔξεστί ποτε τῶν εἰρημένων πάντων ἐργαλεῖον ἀφ᾿ ἑαυτόῦ κινηθῆναι πρός πρᾶξιν ἤ ἐνεργῆσαί τι ἄνευ χειρός ἀνθρώπου, τοῦ αἴροντος καί δι᾿ αὐτοῦ κατασκευάζοντός τι, οὕτως οὐδέ ὁ ἄνθρωπος ἄνευ χειρός τῆς θείας ἐννοῆσαί τι δύναται ἀγαθόν ἤ ποιῆσαι. Ἰδού γάρ, ὁ τεχνίτης με κατεσκεύασε Λόγος, οἷον αὐτός ἠθέλησε καί ἔθηκεν ἐν κόσμῳ. Πῶς οὖν, εἰπέ, δυνήσομαι φρονῆσαι ἤ ποιῆσαι ἤ ὅλως ἐνεργῆσαί τι θείας ἰσχύος ἄνευ; Ὁ νοῦν μοι χαρισάμενος, οἷον ἤθελε πάντως, αὐτός καί δίδωσι φρονεῖν ὅσα συμφέρειν οἶδε, καί ἐνεργεῖν παρέχει μοι δύναμιν, ἅπερ θέλει. Εἰ οὖν αὐτά ποιήσαιμι πλείονα πάντως δώσει, καί τελεώτερα φρονεῖν παράσχει φιαλνθρώπως˙ εἰ δέ καταφρονήσαιμι καί αὐτῶν τῶν ὀλίγων τῶν καταπιστευθέντων μοι, τήν στέρησιν δικαίως ὄντως καθυποστήσομαι παρά Θεοῦ τοῦ δόντος καί ἄπρακτος γενήσομαι, ἄχρηστον ἐργαλεῖον, ὡς μή θελήσας ἐντολάς ἐργάσαθαι τοῦ κτίστου, ἀλλ᾿ ὀκνηρίᾳ ἐμαυτόν ἐκδούς καί ῥαθυμίᾳ˙ καί διά τοῦτο ἔρρμμαι τῶν χειρῶν τοῦ Δεσπότου, ἀπειθείᾳ τῇ πρός αὐτόν καί ἀνυποταξίᾳ χρησάμενος ἐκβέβλημαι τοῦ ὄντως παραδείσου, μακράν γενόμενος Θεοῦ καί χειρῶν τῶν ἁγίων. Εὑρών λοιπόν με κείμενον ὁ παμπόνηρος ὄφις καί τῇ ἀργίᾳ τῶν καλῶν προδεδομένον ὅλον, δολίως κατηχρείωσε πᾶσιν ἔεργοις ἀτίμοις, οἷσπερ ἐνηδυνόμενος καί χαίρων ὠπτανόμην, ἀνθ᾿ ὧν λυπεῖσθαί με ἐχρῆν καί θρηνεῖν τε καί κλαίειν, ὅτι πρός ἅπερ ἔκτισμαι ἐνεργεῖν, ἑκουσίως ἀπέστην ὁ ταλαίπωρος, καί αὐτοπροαιρέτως τοῖς παρά φύσιν ἅπασιν ἐμαυτόν ἐξεδόμην, χερσί βεβήλοις τοῦ ἐχθροῦ ἐμπεσών παναθλίως, ὑφ᾿ οὗπερ καί κρατούμενος καί κινούμενος ὅλως, καί ἀντιστῆναι πρός αὐτόν μή ἰσχύων, ὁ τάλας, - πῶς γάρ καί ἀντιστήσεσθαι εἶχον νεκρός ὑπάρχων;- πάσης κακίας ὄργανον, πάσης παρανομίας καί ἐργασίας πονηρᾶς δόκιμον ἐργαλεῖον γέγονα, ὁ ταλαίπωρος, ἀπατηθείς δολίως˙ κατέχων γάρ με τῇ χειρί καί δυνατῶς ἑλκύων κοπραγωγοῖς ἐρρύπου με καί παντοίοις βορβόροις καί δυσωδίαις με πικραῖς ἐνέβαλε καί τούτοις ἐποίει ἐνευφραίνεσθαι, ὤ τῆς ἀναισθησίας! Πρός ἁρπαγάς, πρός φθόνους τε, πρός θανάτους ἀδίκους, πρός λοιδορίας, πρός ὀργάς, πρός πᾶν εἶδος κακίας, ἵνα σοι εἴπω συνελών, ἐνεργοῦντά με εὗρε, μᾶλλον δ᾿ ἐχρήσατο αὐτός ἐμοῦ μή βουλομένου. Ἀφ᾿ οὗ γάρ καί ἀπέρριψα ἐμαυτόν ἑκουσίως ἐκ τῆς χειρός τῆς τοῦ Θεοῦ καί τῶν αὐτοῦ ἁγίων, καί ἥρπασέ με ὁ δεινός ἄρχων καί ψυχοφθόρος καί τῇ ἐκείνου με χειρί κατέσχε θέλοντός μου, οὐκέτι τοῦ μή ἐνεργεῖν ἴσχυον τά ἐκείνου, ἀλλά ἐν πᾶσι τοῖς αὐτοῦ θελήμασιν ἐνήργουν. Οὐκ οἶδε γάρ ἀντιλέγειν τό ξίφος τῷ κρατοῦντι, ἀλλ᾿ ὅπου ἄν καί βούληται, ὁ κρατῶν τούτῳ χρᾶται. Ὁ οὖν ποιήσας με Θεός ἄνωθεν ἐπιβλέψας καί τοῦ τυράννου τῇ χειρί κρατούμενον ἰδών με ᾠκτείρησεν, ἀφήρπασε τῆς ἐκείνου χειρός με καί πάλιν με εἰσήγαγεν εἰς παράδεισον θεῖον, εἰς ἐμπελῶνα τόν αὐτοῦ, εἰς γεωργῶν τε χεῖρας παρέδωκεν ἁγίων με τοῦ ἐνεργεῖν τά θεῖα, ἐργάζεσθαι τάς ἀρετάς, τάς ἐντολάς φυλάσσειν καί τῶν ἁγίων τῆς χειρός παρεκτός μή κινεῖσθαι, ἵνά μή πάλιν με εὑρών ὁ κακίας ἐργάτης ἔξω χειρός διάγοντα ἁγίας ἁφαρπάσῃ καί τά αὐτοῦ με ἐνεργεῖν αὖθις παρασκευάσῃ. Οἱ καλοί οὖν με γεωργοί καί συμπαθεῖς λαβόντες καί ταῖς χερσί ταῖς ἑαυτῶν ὅλον τό θέλημά μου ἄραντες, ταπεινώσει με εὐθύς καί μετανοίᾳ ἐνεργεῖν τε ἐπέτρεψαν καί πενθεῖν ἀενάως. Ταῦτα γάρ, εἶπόν μοι, τέκνον, τά τρία οἱ τηροῦντες καί ἐπιμένοντες αὐτῶν τῇ καλῇ ἐργασίᾳ συντόμως, ὡς οὐκ ἴσασιν, ἀνάγονται πρός δόξαν, κάθαρσιν καί ἀπάθειαν καί θεωρίαν θείαν, καί ταῖς χερσί τοῦ δυσμενοῦς ἁλίσκονται οὐδέπω, ἀλλ᾿ ἐκ Θεοῦ συγχώρησιν πάντων ἁμαρτημάτων, σφαλμάτων πάντων τε ὁμοῦ λαμβάνουσι καί οὕτως υἱοί ὑψίστου γίνονται καί θεοί κατά χάριν καί ἐργαλεῖα εὔχρηστα, πᾶν καλόν ἐνεργοῦντα, μᾶλλον δέ θεῖοι γεωργοί ἄλλους καθοδηγοῦντες πρός πράξεις ὄντως ἀγαθάς, πρός ἔργα σωτηρίας. Τούτοις – πάντες ἀκούσατε! – πιστεύσας καί ποιήσας καί ταῖς χερσί τῶν τοῦ Θεου γεωργῶν τε καί δούλων κατά τήν πρόσταξιν αὐτοῦ ἐμαυτόν ἐκδούς ὅλον, ἀπαραλλάκτως ἐν ἐμοί πάντα ἐκβεβηκότα εὕρηκα καί ἐθαύμασα καί τοῖς πᾶσι κραυγάζω, μεγαλοφώνως ἐκβοῶν καί παραινῶν καί λέγων˙ οὐδέ γάρ φέρω σιωπῇ ταῦτα καταχωννύειν˙ Δράμετε, ὅσοι τοῦ Θεοῦ καί τῶν αὐτοῦ ἁγίων ἑαυτούς ἐπαισθάνεσθε τῶν χειρῶν ὄντας ἔξω. Σπεύσατε καί κολλήθητε τούτοις ἀδιασπάστως πίστει, ἀγάπῃ τε θερμῇ καί ὅλῃ προαιρέσει, ῥίψατε ἅπαν φρόνημα καί θέλημα οἰκεῖον καί ταῖς ἐκείνων γε χερσί τάς ψυχάς ὑμῶν δότε, ὡς ἐργαλεῖα ἄψυχα, μηδέν ἐκτός ἐκείνων ποιοῦντες ἤ κινούμενοι ἤ ἐνεργοῦντες ὅλως. Τό δέ ἐκείνων φρόνημα ὑμέτερον γινέσθω, ὡσαύτως καί τό θέλημα τό ἅγιον ἐκείνων, ὡς ὄν τοῦ Θεοῦ θέλημα παρ᾿ ὑμῶν ἐκπληρούσθω καί οὕτως σύντομον ὁδόν ἀπρόσκοπόν τε ὅλως ὁδεύσαντες γενήσεσθε φίλοι Θεοῦ ὑψίστου, καί βασιλείας οὐρανῶν ἀγαθῶν τε ἀφράστων κληρονόμοι ὀφθήσεσθε ἐν ὀλίγαις ἡμέραις. Ἅμα τῷ ἐπιβῆναι γάρ τῆς ὁδοῦ τῆς εὐθείας ἅπασι συναρίθμιοι γενήσεσθε ἁγίοις, καί μακαρίους ἅπαντας βροτούς ἡμαρτηκότος καί ταύτην διοδεύσαντος τήν ὁδόν τήν τραχεῖαν, τήν στενήν τε καί σύντομον καί ἀκίνδυνον οὖσαν, πρός πλάτος τε ἀπάγουσαν ζωῆς τῆς αἰωνίου, ὡς ὑποδείξαντος ὑμῖν ὑπερεύξασθε πάντες, οἱ εὐπροθύμως ἐν αὐτῇ θελήσαντες βαδίσαι καί κατά πόδας τοῦ Χριστοῦ θερμῶς ἀκολουθῆσαι, ἵνα κἀγώ τε καί ὑμεῖς εὑρεθῶμεν ἐν ταύτῃ, ἀμέμπτως πορευόμενοι ἄχρι τέλους τοῦ βίου, ἀλλά καί ὅσοι τόν Χριστόν ἰδεῖν ἐπιποθοῦσιν, ὅπως ὁμοῦ μετά χαρᾶς τά σώματα λιπόντες πρός τήν ἐκεῖ κατάπαυσιν, πρός πλάτος παραδείσου χωρήσωμεν καί τῆς ζωῆς δειχθῶμεν κληρονόμοι καί τοῦ Θεοῦ ἀχώριστοι καί πάντων τῶν ἁγίων ἐν Χριστῷ τῷ μονογενεῖ Υἱῷ καί Θεῷ Λόγῳ μετά τοῦ Θείου Πνεύματος, τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐσόμεθα νῦν καί ἀεί καί εἰς πάντας τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.

Πηγή: Ὀρθόδοξοι Πατέρες

Ἴδε μου, Χριστέ, τήν θλῖψιν, ἴδε μου τήν ἀθυμίαν, ἴδε μου καί τήν πτωχείαν. Ἴδε τήν ἀσθένειάν μου καί οἰκτείρησόν με, Λόγε! Λάμψον μοι καί νῦν ὡς πάλαι καί καταύγασον ψυχήν μου˙ φώτισον τούς ὀφθαλμούς μου τοῦ ὁρᾶν σε, φῶς τοῦ κόσμου, τήν χαράν, τήν εὐφροσύνην, τήν ζωήν τήν αἰωνίαν, τήν τρυφήν τήν τῶν ἀγγέλων, βασιλείαν οὐρανῶν τε καί παράδεισόν σε ὄντα, στέφανον τόν τῶν δικαίων καί κριτήν καί βασιλέα. Τί τό πρόσωπόν σου κρύπτεις; Τί χωρίζῃ μου, Θεέ μου, ὅς οὐ θέλεις χωρισθῆναι πώποτε τῶν σέ φιλούντων; Τί με φεύγεις, τί με καίεις, τί με τέμνεις καί συντρίβεις; Οἶδας, ὅτι ἀγαπῶ σε καί ἀπό ψυχῆς ζητῶ σε. Ἀποκάλυψον, ὡς εἶπας, καί ἐμφάνισον σαυτόν μοι. Οἶδα γάρ ἀληθινόν σε, ἔγνωκα ὡς ἀφευδής εἶ καί φιλεῖς τούς σέ φιλοῦντας καί προσομιλεῖς ὡς φίλοις οὐ σκιᾷ οὐδέ ἐμφάσει, οὐδ᾿ ὡς νοῦς νοΐ ἑτέρῳ, ἀλλ᾿ ὡς λόγος ὤν ἀρχῆθεν, ἐνυπόστατος ζωή τε, ἐκ πατρός γεγεννημένος καί αὐτῷ συνηνωμένος καί συνόμιλος ἀφράστως. Οὕτως οὕς αὐτός γεννήσεις Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ καί υἱούς σου ἀποδείξεις, μᾶλλον μέν οὖν ἀδελφούς σου καί Θεοῦ υἱούς, Πατρός σου, τούτοις καί συνομιλεῖς τε καί αὐτούς ὁρῶν ὁρᾶσαι ὑπ᾿ αὐτῶν ἐκείνων πάλιν. Δεῖξον οὖν τήν εὐσπλαγχνίαν, δεῖξον τήν φιλανθρωπίαν καί τό ἔλεός σου, Σῶτερ, Ποίων ἄρα τῶν κτισμάτων; Τῶν ἐνύλων καί ἀΰλων˙ ἔνυλα γάρ, ἅπερ βλέπεις, ἄϋλοι δέ ἄγγελοί γε. Μέσον τούτων οὖν, σοί λέγω, ζῷον ἄνθρωπος, διπλοῦν δέ˙ ἐν αἰσθητοῖς μέν ἄϋλον, ἐν ἀΰλοις αἰσθητόν δέ. Τοῦτον οὖν ὡς αἰσθητόν μέν κύριον τῶν ὁρωμένων καί δεσπότην εἰργασάμην, δοῦλα ὡς ὁρατά πάντα αὐτῷ μόνῳ ὑποτάξας, ὅπως βλέπῃ μου τά ἔργα καί δοξάζῃ με τόν κτίστην˙ ὡς δέ λογικόν τε ὄντα καί νοερῶς καθορῶντα, δέδωκα αὐτόν ὁρᾶν με καί ἐκ τούτου τῶν ἀγγέλων ἐν ἀξίᾳ καθεστᾶναι. Βλέπε, σύνες, τί σοι εἶπον˙ ἄνθρωπος διπλοῦς ὑπάρχων ἔβλεπε τοῖς αἰσθητοῖς μέν ὀφθαλμοῖς τά κτίσματά μου, τοῖς νοεροῖς δέ πρόσωπον ἔβλεπεν ἐμοῦ τοῦ κτίστου, ἐθεώρει μου τήν δόξαν καί ὡμίλει μοι καθ᾿ ὥραν. Ὅτε δέ τήν ἐντολήν μου παραβάς ἀπό τοῦ ξύλου ἔφαγεν, ἀπετυφλώθη καί ἐγένετο ἐν σκότει τοῦ θανάτου, καθώς εἶπον, ὅπερ λέγεται κρυβῆναι˙ τοῦτο γάρ ἐκεῖνος τότε ὑπενόησεν ἀφρόνως. Ποῦ γάρ εἶχέ με κρυβῆναι ἤ ἐν ποίῳ τόπῳ, λέγε; Σύ δέ νῦν λογίζῃ χεῖρον, ἀφρονέστερον ἐκείνου, ὅτι κρύπτομαι μή θέλων ὁραθῆναί σοι εἰς ἅπαν. Εἰ γάρ μή ὁρᾶσθαι θέλω, τί καί ἐν σαρκί ἐφάνην; Τί δέ καί κατῆλθον ὅλως; Τί δέ καί ὡράθην πᾶσι; Μή ἀγνόει μου τάς πράξεις, μηδέ τάς οἰκονομίας˙ ὁ Ἀδάμ τυφλωθείς πρῶτον ἐλεγχθείς καί διδαχθείς τε ὑπ᾿ἐμοῦ μετανοῆσαι οὐκ ἠθέλησεν, ἀλλ᾿ ὅλως ἀταπείνωτος εὑρέθη, εἶπε δέ μᾶλλον˙ Ἡ γυνή ἥμαρτεν, ἥν δέδωκάς μοι, ὡσανεί τῆς ἁμαρτίας αἴτιόν με ἀποφήνας. Ὁμοίως πάλιν ἡ γυνή ᾐτιάσατο τόν ὄφιν, καί οὐδείς ἡμαρτηκέναι ὡμολόγησεν οὐδ᾿ ὅλως. Διά τοῦτο ἐξεβλήθη τῆς τρυφῆς τοῦ παραδείσου καί ἔμεινεν ἐν αἰσθητοῖς μόνοις μετά τῶν ἀλόγων, ἄλογος ἐκ λογικῶν τε γεγονώς καί ἔνυλός γε, χωρισθείς ἐκ τῶν ἀΰλων. Θαῦμα ξένον˙ ὥσπερ σῶμα, γέγονεν ὀμμάτων δίχα ἡ ψυχή ἐκτυφλωθεῖσα καί Θεόν μή καθορῶσα. Σῶμα μέν, εἰ τυφλωθείη, ὑπό τῆς ψυχῆς κινεῖται˙ ἡ ψυχή δέ τυφλωθεῖσα ποίαν κίνησιν εὑρήσει; Ζῆν δέ πῶς ὅλως ἰσχύσει; Οὐδαμῶς, ἀλλά θανεῖται θάνατον εἰς τόν αἰῶνα, ὅπερ ἔπαθον, ὡς εἶπον, οἱ πρωτόπλαστοι ἀνοίᾳ καί κατῆλθον εἰς τόν ᾅδην καί εἰς φθοράν κατήχθησαν, οὕσπερ κατελεήσας ἄνωθεν ἐγώ κατῆλθον˙ ἀόρατος ὤν πάντῃ πάχους καί σαρκός μετέσον καί ψυχήν ἀνελαβόμην, Θεός ὤν ἀναλλοιώτως ἐγενόμην σάρξ, ὁ Λόγος. Ἐκ σαρκός ἀρχήν λαβών δέ ἄνθρωπος ὡράθην πᾶσιν. Διά τί οὖν ὅλως τοῦτο ἠνεσχόμην τοῦ ποιῆσαι; Ὅτι ἐπί τούτῳ πάντως ἔκτισα, καθώς καί εἶπον, τόν Ἀδάμ τοῦ καθορᾶν με. Ἐπειδή δέ ἐτυφλώθη, ἐξ ἐκείνου τε οἱ πάντες τούτου ἀπόγονοι ἅμα, οὐχ ὑπέφερον, αὐτός μέν εἶναι ἐν τῇ θείᾳ δόξῃ, παρορᾶν δέ τυφλωθέντας τῇ τοῦ ὄφεως ἀπάτῃ, οὕσπερ ἔκτισα χερσί μου. Ἀλλά ὅμοιος ἀνθρώποις ἐγενόμην κατά πάντα, αἰσθητός τοῖς αἰσθητοῖς γε, καί ἡνώθην τούτοις θέλων. Βλέπεις, πόσον πόθον ἔχω τοῦ ὁρᾶσθαι παρ᾿ ἀνθρώπων, ὡς καί ἄνθρωπος γενέσθαι θελῆσαι καί ὁραθῆναι. Πῶς οὖν εἶπας κρύπτεσθαί με ἀπό σοῦ καί μή ὁρᾶσθαι; Ὄντως λάμπω, ἀλλ᾿ οὐ βλέπεις. Πρόσεχε τῷ μυστηρίῳ˙ ἔβλεπε θεότητός μου δόξαν ὁ Ἀδάμ καί ἔζη, παραβάς δ᾿ ἀπετυφλώθη καί εὐθύς ἀπενεκρώθη μή θελήσας μεταγνῶναι, μηδ᾿ εἰπών˙ Ἡμάρτηκά σοι. Διά τοῦτο οὖν ἐνδίκως ἀποστρέφειν κατεκρίθη εἰς τήν γῆν, ἐξ ἧς ἐλήφθη˙ ὕστερον δέ τοῦτο πάντως ὡς ἀπόφασις ἐδόθη καί τοῖς πᾶσιν ἐλογίσθη ἄφυκτος ὡς τιμωρία. Ἀλλ᾿ οὐκ ἔστι τιμωρία, μᾶλλον δέ εὐεργεσία. Οὐ γάρ εἴασα συνεῖναι τό φθαρτόν σύν τῷ ἀφθάρτῳ. Χεῖρον ἦν γάρ τοῦ λυθῆναι τό δεδέσθαι αἰωνίως καί ἀθάνατον ὑπάρχειν τό κακόν ἐν ἀμφοτέροις. ἡ ψυχή γάρ ἐκπεσοῦσα τῆς ζωῆς γε τῆς ἐνταῦθα, πάλιν τε, εἴπερ τό σῶμα τό φθειρόμενον ὑπῆρχε φέρουσα συνηνωμένον, πῶς οὐκ ἦν θανάτου χεῖρον, χωρισμοῦ ψυχῆς, σοί λέγω; Δύο οὖν εἰσι θάνατοι, σώματός τε καί ψυχῆς. Ὁ θανών ψυχῇ, εἰπέ μοι, καί φθαρτόν ἐκ τούτου σῶμα περιφέρων ἡνωμένον, κατ᾿ ὀλίγον τε γηράσκον καί λυόμενον καί ῥέον, εἰ μή ἔμελλε λυθῆναι τούτου τε καί χωρισθῆναι ἡ ψυχή, ἀλλ᾿ αἰωνίως ἦν συνδεδεμένη τούτῳ, πῶς οὐ χείρων πάσης ἄλλης τιμωρίας τῆς ἐν ᾅδη αὕτη ἡ ζωή ὑπῆρχε; Βλέπε μοι τούς ὑπό νόσου ἱερᾶς κατεχομένους, πῶς αἱ σάρκες αἱ ἐκείνων φθείρονται καί δαπανῶνται, πῶς χειρῶν, ποδῶν τε δίχα καί ὀμμάτων καί χειλέων καί ῥινῶν εἰσι καί ὤτων, πῶς ἀκίνητοι εἰς ἅπαν, πῶς καί ἄλαλοι κωφοί τε ταῖς φωναῖς ταῖς ἀλαλήτοις τόν Θεόν ἐπικαλοῦνται ταύτης τῆς σαρκός λυθῆναι. Εἰ γάρ οὕτως εἰς αἰῶνας, ἵνα πάλιν εἴπω, εἶναι ἐκληρώσατο, οὐ χεῖρον τοῦ θανεῖν τό ζῆν ὑπῆρξε; Οὕτως οὖν εὐεργεσία γέγονεν ἡ τιμωρία, μᾶλλον δέ οὐ τιμωρία, ἀλλ᾿ οἰκονομία θεία. Ὁ γάρ θάνατος ἀνθρώπων θάνατος πραγμάτων πέλει˙ θάνατος φροντίδων λύσις, θάνατος ἐλευθερία νόσων καί παθῶν παντοίων, θάνατος ἁμαρτημάτων ἐκκοπή καί ἀδικίας, θάνατος ἀπαλλαγή τε τῶν κακῶν τοῦ βίου πάντων, τοῖς βιώσασι καλῶς δέ πρόξενος χαρᾶς ἀλήκτου καί τρυφῆς τῆς ἀϊδίου καί φωτός τοῦ ἀνεσπέρου. Ὅμως πρό τοῦ χωρισθῆναι ἐκ τοῦ σώματος, σοί λέγω, βλέπε τάς εὐεργεσίας, βλέπε τάς οἰκονομίας, μάνθανε τάς δωρεάς μου. Ἐφανέρωσα τῷ κόσμῳ ἐμαυτόν καί τόν Πατέρα καί ἐξέχεα πλουσίως τό Πανάγιόν μου Πνεῦμα ἐπί πᾶσαν ὄντως σάρκα, καί τό ὄνομά μου πᾶσιν ἀπεκάλυψα ἀνθρώποις, καί τοῖς ἔργοις, ὅτι κτίστης καί δημιουργός ὑπάρχω, ἔδειξα καί νῦν δεικνύω πάντα, ἅ ποιῆσαι ἔδει, ἀμήν.

Πηγή: Ὀρθόδοξοι Πατέρες

Τίς μου παραμυθήσεται τόν πόνον τῆς καρδίας; Πόνον δ᾿ εἰπών ἐδήλωσα τόν τοῦ Σωτῆρος πόθον, ὁ πόθος δέ τοῦ Πνεύματος ἐνέργεια τυγχάνει, μᾶλλον δ᾿ αὐτοῦ οὐσιωδῶς ἐστίν ἡ παρουσία, ἐνυποστάτως ἐν ἐμοί φῶς ἐντός ὁρωμένη˙ τό φῶς δ᾿ ἀσύγκριτόν ἐστιν, ὁλον ἄφθεγκτον πέλει. Τίς με χωρίσει αἰσθητῶν, ὧν ἀπηλλάγην ἅπαξ καί ἀπεκρύβην ἐξ αὐτῶν γεγονώς ἔξω κόσμου; Τίς μοι δώσει γαλήνην γε καί ἡσυχίαν πάντων, ἵνα τοῦ κάλλους κορεσθῶ καί τῆς ἐκείνου θέας, οὗ τό ἀκατανόητον ἀναφλέγει τόν πόθον, ὁπόσον δέ καταληπτόν, ἐνυπόστατος πόθος. Ἀγάπη γάρ οὐκ ὄνομα, ἀλλά οὐσία θεία, μεταληπτή καί ἄληπτος, θεϊκή δέ γε πάντως˙ τό μεθεκτόν καταληπτόν, τούτου τό πλεῖον οὔπω. Διά τοῦτο οὖν εἶπόν σοι καταληπτόν τόν πόθον καί ἐνυπόστατον αὐτόν ὡς μεθεκτόν ληπτόν τε˙ πᾶν γάρ ληπτόν καί μεθεκτόν οὐσία πάντως πέλει ἐνυποστάτως μεθεκτή, ὡσαύτως καί ληπτή τε. Τό γάρ ἀνούσιον οὐδέν καί λέγεται καί ἔστιν, ἡ θεία δέ καί ἄκτιστος ὑπερούσιος φύσις ὡς τῆς οὐσίας τῶν κτιστῶν ὑπερέχουσα πάντων καλεῖται ὑπερούσιος, πλήν ἐνούσιος πέλει καί ἐνυπόστατος ἐστιν, ὑπέρ οὐσίαν πᾶσαν, καί πρός ὑπόστασιν κτιστήν ἀσύγκριτος γε πάντῃ νοεῖται, ἔστιν ὅλη γάρ ἀπερίγραπτος φύσει˙ τό μή περιγραφόμενον ὑπόστασιν πῶς εἴπῃς; Τό δ᾿ ἀνυπόστατον οὐδέν, καί πῶς μεταληπτόν μοι; Εἰ δ᾿ ἀπιστεῖς, τόν Παῦλόν σοί μαρτυροῦντα παρέξω καί τά ἀμφότερα πιστά εἶναι σοί βεβαιοῦντα˙ ὅταν γάρ λέγῃ τόν Χριστόν ἐντός ἔχειν λαλοῦντα καί Πνεύματι φθεγγόμενον αὐτόν τῷ Παναγίῳ, μεταληπτόν, περιγραπτόν εἶναι λέγει τό θεῖον, ἀπεριγράπτως ἐν αὐτῷ συμπαρόν καί ἀλήπτως. Ὅταν δέ φῶς ἀπρόσιτον οἰκοῦντα παρεισάγῃ καί μαρτυρῇ μηδέποτε ὑπ᾿ ἀνθρώπου ὀφθῆναι, τότε τό ἀπερίγραπτον καί ἄληπτον ἐμφαίνει˙ ὅ γάρ οὐδείς ἑώρακε πώποτε τῶν ἀνθρώπων, πῶς ἤ μετέλαβεν αὐτοῦ ἤ προσέψαυσεν ὅλως; Πάντως ἐρεῖς μοι˙ οὐδαμῶς, εἰ μή φιλονεικοίης. Ὅταν δέ πάλιν εἴπῃ σοι˙ ὁ Θεός, ὁ ἐκ σκότους φῶς λάμψαι πάλαι προειπών, ὅς ἔλαμψεν ἐντός μου, ποῖόν σοι ἄλλον παριστᾷ Θεόν, εἰπέ, νοῆσαι, εἰ μή ἐκεῖνον τόν τό φῶς τό ἄστεκτον οἰκοῦντα καί ὅν οὐδέπω οὐδαμῶς οὐδείς ἀνθρώπων εἶδεν; Αὐτός γάρ ὑπερούσιος ἄκτιστος ὤν τό πρόσθεν σάρκα τε ἀνελάβετο καί κτιστός μοι ὡράθη, ὅλον θεώσας με αὐτός τόν προσληφθέντα ξένως. Οὕτω πιστεύεις, λέγε μοι, καί πάντως οὐ διστάζεις; Εἰ οὖν Θεός γενόμενος ἄνθρωπος, ὡς πιστεύεις, τόν ἄνθρωπον ἐθέωσεν ἐμέ τόν προσληφθέντα, θέσει θεός γενόμενος τόν φύσει Θεόν βλέπω ἐκεῖνον, ὅν οὐδείς ποτε ἀνθρώπων ἠδυνήθη ἰδεῖν, ἀλλ᾿ οὐδέ δύναται ὅλως τοῦ κατιδέσθαι. Τόν Θεόν οὖν οἱ δεξάμενοι τῆς πίστεως τοῖς ἔργοις καί θεοί χρηματίσαντες Πνεύματι γεννηθέντες, αὐτόν ἐκεῖνον βλέπουσι τόν ἑαυτῶν πατέρα, τόν ἐνοικοῦντα τῷ φωτί ἀεί τῷ ἀπροσίτῳ˙ ἔνοικον ἔχοντες αὐτοί ἐν ἑαυτόῖς οἰκοῦντα οἰκοῦσιν αὐτοί γ᾿ ἐν αὐτῷ τῷ πάμπαν ἀπροσίτῳ. Τοῦτο πίστις ἡ ἀληθής, τοῦτο Θεοῦ τό ἔργον, τοῦτο σφραγίς Χριστιανῶν, τοῦτο μέθεξις θεία, τοῦτο ἐστίν ἡ μετοχή καί ἀρραβών ὁ θεῖος, τοῦτο ὑπάρχει ἡ ζωή, τοῦτο ἡ βασιλεία, τοῦτο τό ἔνδυμά ἐστιν, ὁ χιτών τοῦ Κυρίου, ὅνπερ οἱ βαπτιζόμενοι ἐπενδύονται πίστει, οὐχί ἀγνοίᾳ, λέγω σοι, οὐδέ ἀναισθησίᾳ, ἀλλά διά τῆς πίστεως ἐν αἰσθήσει καί γνώσει. Ἵνα μή λέγῃς˙ Τόν Χριστόν ἐνδεδύσθαι πιστεύω˙ οὐ λέγω˙ Τοῦτο πίστευε˙ ἀλλά˙ Πίστεως ἔργον καί πίστεως βεβαίωσιν καί πίστεως σφραγῖδα καί πίστεως τελείωσιν ἀναμφίβολον ἔχε ἐκ τοῦ ἐνδύσασθαι Χριστόν ἐν αἰσθήσει καί γνώσει ἐκλάμποντα, ἀστράπτοντα θεότητος τῇ δόξῃ καί τρανοτάτῳ ἐν φωτί ὅλον σε ἀλλοιοῦντα, ἀναλλοιώτως μένοντα διπλοῦν ἐξ ἑκατέρων, θέσει Θεόν, τῇ φύσει δέ ἄνθρωπον ὅλον ὄντα. Τοιοῦτος δέ γενόμενος ὅλος, καθώς σοι εἶπον, τότε ἐλθέ καί σύν ἡμῖν στῆθι, ὦ ἀδελφέ μου, ἐπ᾿ ὄρους θείας γνώσεως, θείας τε θεωρίας, καί ἀκουσόμεθα ὁμοῦ πατρικῆς φωνῆς, οἴμοι, ὁπόσον ἀπολείπομεν τῆς θεϊκῆς ἀξίας, ὁπόσον δέ ἀπέχομεν ζωῆς τῆς αἰωνίου. Ὅσον ἀπέχει οὐρανός τῶν γῆς καταχθονίων καί τῶν ἐκεῖσε δυστυχῶς πάλαι κεκρατημένων, τοσοῦτον ἤ καί πλέον γε ἀπέχομεν οἱ πάντες ὄντως ἀξίας τοῦ Θεοῦ καί θείας θεωρίας, κἄν σύν ἐκείνῳ κατοικεῖν λέγωμεν παραδόξως καί τόν οἰκοῦντα ἐν φωτί τῷ ἀπροσίτῳ ἔχειν ἐν ἑαυτόῖς καί μένοντα καί κατοικοῦντα ὅλον˙ καί θέλομεν καθήμενοι ἐν τοῖς καταχθονίοις φιλοσοφεῖν τά ὑπέρ γῆν καί τά ἐν οὐρανῷ γε καί οὐρανῶν ὑπέρτερα, ὡς ἀκριβῶς εἰδότες, καί διηγεῖσθαι ἅπασι καί γνωστικοί καλεῖσθαι, θεολόγοι τε ἀκριβεῖς καί μύσται τῶν ἀρρήτων, ὅπερ καί ἔνδειγμά ἐστι πάντως ἀναισθησίας. Ὁ γεννηθείς γάρ δυστυχῶς ἐν τοῖς καταχθονίοις καί σκότος ὅλος κατοικῶν τοῦ ἐνεστῶτος κόσμου, φῶς τε μή θεασάμενος τοῦ μέλλοντος αἰῶνος, ὅ πάντως ἔλαμψεν ἐν γῇ ἀενάως λάμπει, καί λέγων τά ἐν οὐρανῷ φρονεῖν καί εἰδέναι, βλέπειν τε πάντα τά ἐκεῖ καί τούς ἄλλους διδάσκειν, οὐχί ἀναίσθητός ἐστι καί πλέον ἄρα τούτου; Ὡς γάρ τυφλός φιλονεικῶν τούς βλέποντας καί λέγων˙ Τό νόμισμα χαλκοῦν ἐστιν, ἡ σφραγίς ἄλλου πέλει, τά ἐν αὐτῷ δέ γράμματα δηλοῖ τάδε καί τάδε, ὄντως παράδοξόν ἐστι τοῖς ἀκούουσι τέρας καί τό νόμισμα βλέπουσι χρυσοῦν εὔροιζον πάνυ καί τήν σφραγῖδα ἀληθῆ τοῦ βασιλέως οὖσαν, ἀπαραποίητον αὐτοῦ δεικνῦσαν τήν εἰκόνα, καί τήν γραφήν τό ὄνομα δηλοῦσαν τό ἐκείνου, οὕτω γε πάσχοντες ἡμεῖς οὐ δοκοῦμέν τι πάσχειν, οὐδ᾿ αἰσχυνόμεθά τινα ἤ αὐτούς τούς ἁγίους καί τούς ἀγγέλους ἄνωθεν τά καθ᾿ ἡμᾶς ὁρῶντας, ἀλλά πληροῦται εἰς ἡμᾶς ὁ λόγος τοῦ Κυρίου, ὁ λέγων ὅτι˙ Βλέποντες οὐ βλέπουσι, καί αὖθις˙ Ἀκούοντες τά ψυχικά ὦτα βύουσι μᾶλλον καί οὐδαμῶς ἀκούουσι τοῦ Πνεύματος τούς λόγους, καί γάρ ὠσίν ἀκούουσι σωματικῶς σαρκίνοις, ὦτα πνευματικά καρδάς δέ κεκαλυμμένα ἔχουσι καί οὐ δύνανται ὅλως Θεοῦ ἀκούειν. Οὐδαμῶς γάρ ἰσχύουσιν ἀφ᾿ ἑαυτῶν διάραι κάλυμμα τῆς ἐπάρσεως καί τῆς ἀναισθησίας, αὐτοί γάρ τοῦτο ἑαυτοῖς ἐπέθεντο θελήσει, καί βούλονται καλύπτεσθαι ὀφθαλμούς τε καί ὦτα, καί διά τοῦτο οἴονται καί βλέπειν καί ἀκούειν. Εἰ δέ γε τις ἐρεῖ αὐτοῖς˙ Ἀκούσατέ μου, τέκνα, καί ἄρατε τό κάλυμμα ἐκ τῆς ὑμῶν καρδίας˙ καί πρός αὐτά τά ῥήματα ἀγριαίνουσιν, ὅτι μή πατέρας ἐκάλεσεν, ἀλλά τέκνα προσεῖπε, καί μῖσος μᾶλλον πρός αὐτόν ἐκ τῶν λόγων προσκτῶνται καί συνιδεῖν οὐ δύνανται τό προσόν αὐτοῖς πάθος, μᾶλλον δέ πάθη τά τόν νοῦν σκοτίζοντα καί φρένας καί τοῦ Θεοῦ χωρίζοντα τούς προληφθέντας ἤδη, οἵ δοῦλοι τῆς οἰήσεως καί ὑπερηφανίας θελήσει χρηματίσαντες καί αἰχμαλωτισθέντες τό θέλημα τό ἴδιον ἀεί ἀποπληροῦσιν. Οὗτοι ἀφέντες νόμους τοῦ Θεοῦ ἑαυτοῖς εἰσι νόμος, καί οὐ Θεῷ ἀλλ᾿ ἑαυτόῖς λατρεύουσιν, ὤ τόλμης, ἀντί τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ τήν ἰδίαν ζητοῦντες καί στῆσαι ταύτην σπεύδοντες πᾶσιν ἔργοις καί τρόποις. Δόξα οὖν πέλει τοῦ Χριστοῦ ὁ σταυρός καί τά πάθη, ἅ καθυπέστη δι᾿ ἡμᾶς, ἵνα ἡμᾶς δοξάσῃ˙ ταῦτα δ᾿ οὐ βούλονται παθεῖν, ὡς ἔπαθεν ἐκεῖνος, καί παραιτοῦνται μέτοχοι δόξης Θεοῦ γενέσθαι τῷ παραιτεῖσθαι τό παθεῖν, ὡς ἔπαθεν ἐκεῖνος, καί θέλουσιν, οἴμοι, τιμήν μᾶλλον τήν ἐξ ἀνθρώπων καί χωρισμόν ἀπό Θεοῦ ἑκουσίως αἱροῦνται. Ἀλλ᾿, ὦ Χριστέ μου, λύτρωσαι τούς εἰς σέ πεποιθότας κενοδοξίας μιαρᾶς καί ὑπερηφανίας καί συμμετόχους ποίησον παθῶν σου καί τῆς δόξης καί καταξίωσον ἡμᾶς ἀχωρίστους σου εἶναι νῦν τε καί εἰς τούς μέλλοντας αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Πηγή: Ὀρθόδοξοι Πατέρες

Τό φῶς σου περιλάμπον με ζωογονεῖ, Χριστέ μου, τό γάρ ὁρᾶν σε ζώωσις, ἀνάστασίς τε πέλει. Τό πῶς εἰπεῖν οὐκ ἔχω σου φωτός τάς ἐνεργείας, πλήν τοῦτο ἔργῳ ἔγνωκα καί γινώσκω, Θεέ μου, ὅτι κἄν νόσῳ, Δέσποτα, κἄν θλίψεσι κἄν λύπαις κἄν ἐν δεσμοῖς κάν ἐν λιμῷ κἄν φυλακῇ κρατῶμαι, κἄν δεινοτέροις ἀλγεινοῖς συνέχωμαι, Χριστέ μου, τό φῶς σου λάμψαν ἅπαντα ὡς σκότος ἀπελαύνει, καί ἐν ἀνέσει καί φωτί καί φωτός ἀπολαύσει αἴφνης ποιεῖ με γίνεσθαι τό Πνεῦμά σου τό Θεῖον. Τάς θλίψεις ἔγνων ὡς καπνόν, τούς λογισμούς ὡς σκότος, ὡς βέλη τε τούς πειρασμούς, τάς μερίμνας ὡς ζόφον, ὡς δέ θηρία τά πάθη χρηματίζοντα, Λόγε, ἐξ ὧν με ἠλευθέρωσας, ἐξ ὧν ἐρρύσω πάλαι, κατά μικρόν ἐκλάμψας σου φῶς ἐν ἐμοί τό θεῖον, καί νῦν ἐν μέσῳ τούτων ὄντα με, Χριστέ, Θεέ μου, διαφυλάττεις ἄτρωτον, σκέπων με τῷ φωτί σου. Ἐπεί δέ πταίω πάμπολλα, καθ᾿ ὥραν ἁμαρτάνων, ἐπεί δέ κατεπαίρομαι, ἐπεί σε παροργίζω, δέομαι τῆς εὐσπλάγχνου σου παιδεύσεως, Χριστέ μου, ἥν καί σφοδρῶς αἰσθάνομαι ἐν ἐμοί γενομένην τοῦ ἀπροσίτου, Δέσποτα, καί παμφαοῦς καί θείου ὑποχωρήσει ἀπ᾿ ἐμοῦ φωτός τοῦ σκέποντός με. Ὡς γάρ ἡλίου δύναντος νύξ γίνεται καί σκότος καί ἐξίασιν ἅπαντα πρός βρῶσιν τά θηρία, οὕτως ἀποσκεπάζον με, ὦ Θεέ μου, τό φῶς σου, εὐθύς τοῦ βίου σκότος με, θάλασσα λογισμῶν τε περικαλύπτει καί παθῶν θηρία κατεσθίει, καί βέλεσι τιτρώσκομαι τῶν λογισμῶν ἁπάντων. Ἐπάν δέ πάλιν σπλαγχνισθῇς, ἐπάν κατελεήσῃς, ἐπάν ἀπακροάσῃ τε τῶν γοερῶν μου θρήνων καί στεναγμούς ἑνωτισθῇς καί δάκρυα προσδέξῃ καί ἐπί τήν ταπείνωσιν ἐπιβλέψαι θελήσῃς ἐμοῦ τοῦ ἁμαρτήσαντος ἀσύγγνωστα, Χριστέ μου, ἀπό μακρόθεν ὡς ἀστήρ ἀνατέλλων ὁρᾶσαι, πλατύνεσαι κατά μικρόν οὐκ αὐτός τοῦτο πάσχων ἀλλά τόν νοῦν τοῦ δούλου σου διανοίγων τοῦ βλέπειν. Μειζόνως ὥσπερ ἥλιος κατ᾿ ὀλίγον ὁρᾶσαι, καί γάρ τοῦ σκότους φεύγοντος καί ἀφανιζομένου ἔρχεσθαί σε λογίζομαι, τόν πανταχοῦ παρόντα˙ ὅτε δέ ὅλον, ὡς τό πρίν, περικυκλώσῃς, Σῶτερ, ὅτε ὅλον σκεπάσῃς με, ὅλον με περιλάβῃς, ἐλευθεροῦμαι τῶν κακῶν, λυτροῦμαι καί τοῦ σκότους καί πειρασμῶν καί τῶν παθῶν καί λογισμῶν ἁπάντων, πληροῦμαι γάρ χρηστότητος, πληροῦμαι εὐφροσύνης καί καταπίμπλαμαι χαρᾶς, ἀφάτου θυμηδίας, ὁρῶν φρικτά μυστήρια, ὁρῶν θαύματα ξένα, ὁρῶν ἅ οὐ τεθέαται ὀφθαλμός οὐδέ βλέψαι ἀνθρώπου ἐξισχύσειεν, ἀλλ᾿ οὐδέ οὖς ἀκοῦσαι, ἐπί καρδίαν δέ βροτῶν οὐκ ἀνέβη οὐδ᾿ ὅλως, καί καταπλήττομαι σφοδρῶς, ἐξίσταμαι ἐν τούτοις καί πάντων τῶν ἐπί τῆς γῆς ὅλως ἀλλοτριοῦμαι ἀκαταπαύστοις ἐν φωναῖς ἀνυμνῶν σε, Θεέ μου, κατανοῶν ἐν ἐμαυτῷ ἀλλοίωσιν τήν ξένην καί τρόπον ἀντιλήψεως χειρός παντοδυνάμου, πῶς λάμψει μόνου σου φωτός καί τῇ ἐπιφανείᾳ πᾶσαν λύπην ἐδίωξας, ἐξήρπασας τοῦ κόσμου καί ἑνωθείς μοι μυστικῶς εἰς οὐρανόν εὐθύς με ἀποκατέστησας ἐκεῖ, ἔνθα οὐκ ἔστι λύπη, οὐ στεναγμός, οὐ δάκρυον, οὐκ ὄφις δάκνων πτέρναν, καί ἔδειξας ἀκάματον, ἀταλαίπωρον τρίβον τήν ἐναντίαν, τήν στενήν, τήν δύσβατον ἀνθρώποις ἤ, ἀληθέστερον εἰπεῖν, ἄβατον πᾶσιν οὖσαν. Τίς γάρ ποτε ἐξίσχυσεν ἤ τίς ποτε ἰσχύσει ἀνθρώπων εἰς τόν οὐρανόν ἐν σώματι γενέσθαι ἤ καί χωρίς τοῦ σώματος, ποίοις πτεροῖς πετάσας; Ἠλίας ἅρματι πυρός ἐπήρθη καί πρό τούτου Ἐνώχ, ἀλλ᾿ οὐκ εἰς οὐρανούς, ἐν ἑτέρῳ δέ τόπῳ, οὐχί αὐτός ἀφ᾿ ἑαυτόῦ, πλήν ὅμως μετετέθη. Τί δέ πρός τά γινόμενα ἐν ἡμῖν εἰσί ταῦτα; Πῶς ὅλως ἔσται σύγκρισις σκιᾶς καί ἀληθείας, ἤ πνεύματος λειτουργικοῦ καί δουλικοῦ, εἰπέ μοι, πρός πνεῦμα τό δεσποτικόν καί παντουργόν καί θεῖον, τό στερεοῦν καί δυναμοῦν πᾶσαν κτιστήν οὐσίαν; Τά μέν γάρ ἄλλα ποίημα, ποιητής δ᾿ αὐτό μόνον, ὡς τοῦ Πατρός ἀχώριστον καί τοῦ Υἱοῦ ὡσαύτως. Θεός τά τρία, εἷς Θεός ἡ Τριάς καί γάρ ἔστιν˙ αὕτη τό πᾶν οὐσίωσεν, ἔκτισεν αὕτη πάντα, αὕτη τόν Λόγον καί Υἱόν τοῦ Πατρός ἐν τῷ κόσμῳ κατά τήν σάρκα ἔκτισεν εἰς ἡμῶν σωτηρίαν, ἀχώριστον τοῦ τε Πατρός καί τοῦ Πνεύματον ὄντα. Σαρκοῦται δέ τοῦ Πνεύματος ὄντως τῇ ἐπελεύσει καί γίνεται ὅπερ οὐκ ἦν, ἄνθρωπος ὅμοιός μοι, πλήν ἁμαρτίας καί πάσης ἐκτός γε ἀνομίας, Θεός ὁμοῦ καί ἄνθρωπος ὁρώμενος τοῖς πᾶσιν, ἔχων τό Πνεῦμα τό Θεῖον αὐτοῦ συνόν τῇ φύσει, μεθ᾿ οὗ νεκρούς ἐζώωσε, τυφλῶν ἤνοιξε κόρας, λεπρούς τε ἐκαθάρισε δαίμονας ἀπελάσας. Οὗτος σταυρόν ὑπενεγκών καί θάνατον ὡσαύτως ἐξαναστάς ἐν Πνεύματι ἀνελήφθη ἐν δόξῃ καί τρίβον τήν εἰς οὐρανούς ἐνεκαίνισε πᾶσι τοῖς εἰς αὐτόν πιστεύουσιν ἐν ἀδιστάκτῳ πίστει, καί Πνεῦμα τό Πανάγιον ἐξέχεε πλουσίως εἰς πάντας τούς δεικνύοντας τήν πίστιν ἐκ τῶν ἔργων καί νῦν ἀφθόνως τοῦτό γε ἐκχεῖ πρός τούς τοιούτους, θεοποιεῖ τε δι᾿ αὐτοῦ, οἷς συναφθῇ ἀθρόον, καί ἐξ ἀνθρώπων ἀλλοιοῖ τούτους ἀναλλοιώτως καί τέκνα δείκνυσι Θεοῦ, ἀδελφούς τοῦ Σωτῆρος, συγκληρονόμους μέν Χριστοῦ, Θεοῦ δέ κληρονόμους, θεούς Θεῷ συνόντας γε Πνεύματι ἐν Ἁγίῳ, δεσμίους μέν μόνῃ σαρκί, πνεύματι δ᾿ ἐλευθέρους, συνανιόντας τῷ Χριστῷ εἰς οὐρανούς εὐκόλως, ὅλον τε τό πολίτευμα κεκτημένους ἐκεῖσε ἐν θεωρίᾳ τῶν καλῶν, ὧν ὀφθαλμοί οὐκ εἶδον. Τί οὖν τό ἅρμα τοῦ πυρός, τό Ἠλίαν ἁρπάσαν, τί ἡ Ἐνώχ μετάθεσις ὑπάρχουσι πρός ταῦτα; Ἐγώ δοκῶ, ὡς θάλασσα τμηθεῖσα ῥάβδῳ πάλαι καί μάννα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ κατελθόν, τύπος μόνον καί ἀληθείας σύμβολα ταῦτα πάντως ὑπῆρχον - ἡ θάλασσα βαπτίσματος, τό μάννα τοῦ Σωτῆρος -, οὕτω κἀκεῖνα σύμβολα τούτων εἰσί καί τύπος, ἀσύγκριτον ὑπεροχήν κεκτημένων καί δόξαν, ὅσον κτιστοῦ τό ἄκτιστον ὑπερέχει τῇ φύσει. Τό μάννα γάρ, ὅ λέγεται ἄρτος, τροφή ἀγγέλων, ὅ ἔφαγον οἱ ἄνθρωποι ἐν τῇ ἐρήμῳ τότε, ἐξέλιπεν, ἀπώλετο, ἀπέθανόν τε πάντες καί ὅσοι τοῦτο ἔφαγον˙ ζωῆς γάρ οὐ μετεῖχεν. Ἡ σάρξ δέ τοῦ Δεσπότου μου τεθεωμένη οὖσα, ζωῆς μεστή τε πέλουσα πάντας ζωῆς μετόχους τούς τρώγοντας ἀποτελεῖ καί ποιεῖ ἀθανάτους˙ διαβιβάζει τε αὐτούς οὐ πέλαγος θαλάσσης, οὐδ᾿ ἐξ Αἰγύπτου μεθιστῶν πρός ἄλλην γῆν μετάγει φθαρτούς καρπούς προφέρουσαν καί αὖθις τοῖς ἀνθρώποις, ἀλλ᾿ οὐδέ τεσσαράκοντα ἐπί χρόνοις βαδίζειν διακελεύεται ἡμᾶς ὁ λυτρωτής τοῦ κόσμου, ἵνα καί καταλάβωμεν γῆν τῆς ἐπαγγελίας, ἀλλ᾿ ἀδιστάκτῳ πίστει γε βαπτισθέντας ἀθρόον, αἷματός τε καί τῆς αὐτοῦ σαρκός μεταλαβόντας ἀπό θανάτου εἰς ζωήν, εἰς φῶς τε ἀπό σκότους, ἀπό τῆς γῆς εἰς οὐρανούς ἀναφέρει εὐθέως. Πρότερον ἀπεκδύσας με φθορᾶς καί τοῦ θανάτου καί ὅλον ἐλευθερώσας με ἐν αἰσθήσει καί γνώσει, - τό δέ πάντων φρικτότερον! – οὐρανόν καινόν ἔδειξέ με καί ἐν ἐμοί κατῴκησεν ὁ τῶν ἁπάντων κτίστης, οὗπερ οὐδείς τῶν πρόπαλαι ἁγίων ἠξιώθη. Ἐλάλει γάρ γό πρότερον διά Πνεύματος Θείου καί ἐνεργείᾳ τῇ αὐτοῦ τά θαύματα ἐποίει, οὐσιωδῶς δέ οὐδαμῶς νινι Θεός ἡνώθη πρό τοῦ γενέσθαι ἄνθρωπον τόν Χριστόν καί Θεόν μου. Λαβών γάρ σῶμα δέδωκεν αὐτοῦ Πνεῦμα τό Θεῖον, οὐσιωδῶς ἑνοῦται δέ δι᾿ αὐτοῦ πιστοῖς πᾶσι καί γίνεται ἀχώριστος ἡ ἕνωσις ἡ τούτων. Φεῦ μοι! – στενάζω γάρ πικρῶς τήν τῶν ἀνθρώπων πλάνην -. Πῶς οὐ πιστεύομεν Χριστῷ, πῶς οὐκ ἀκολουθοῦμεν, πῶς οὐ ποθοῦμεν τήν ζωήν, πῶς τόν ἐκείνου πλοῦτον τόν ἄσυλον, τόν ἄφθαρτον, τήν δόξαν τήν ἀγήρω διαγωγῆς τῆς μετ᾿ αὐτοῦ, πῶς οὐκ ἐπιθυμοῦμεν; Πῶς τοῖς φθαρτοῖς προσκείμενοι νομίζομεν σωθῆναι, οἱ μή φιλοῦντες τόν Χριστόν πλεῖον τῶν ὁρωμένων μηδέ ἐλπίζοντες αὐτῷ συνεῖναι μετά πότμον; Ἀλλά ἀναισθητότεροί εἰσι ξύλων τε καί τῶν λίθων. Ἀλλ᾿, ὦ Χριστέ μου, ῥῦσαί με τῆς τούτων ἀλογίας καί σέ φιλεῖν ἐκδίδαξον, τήν ζωήν πιστῶν πάντων. Σοί γάρ σύν τῷ Πατρί καί Πνεύματί σου Θείῳ δόξα πρέπει καί αἴνεσις, τιμή προσκύνησίς τε νῦν καί ἀεί ὡς βασιλεῖ εἰς αἰῶνας αἰώνων, κα΄τῶν ἁπάντων ποιητῇ, Θεῷ τε καί Δεσπότῃ, ἀμήν.

Πηγή: Ὀρθόδοξοι Πατέρες

Τί τό ἐν ἐμοί παρά σοῦ εἰργασμένον, ὦ τῶν πάντων αἴτιε Θεέ καί μέδον; Τί γάρ καί εἴπω, τί δ᾿ ἄρα ἐννοήσω; Μέγα μέν ἐμοί τό ὁρώμενον θαῦμα, ἄγνωστον δ᾿ ἐστί καί ἀόρατον πᾶσι. Ποῖον τοῦτο, λέξον μοι; Πιστῶς ἐξείπω˙ σκότει καί σκιᾷ, αἰσθητοῖς καί αἰσθήσει, κτίσει ἐνύλῳ, αἵματι καί σαρκί τε κρατοῦμαι, συμπέρφυρμαι, Σῶτερ, ὁ τάλας. Ἐν τούτοις δ᾿ ὄντα δυστυχῶς καί ἀθλίως ἔκπληξις συνέχει με θέλοντα φράσαι˙ βλέπω νοερῶς˙ ποῦ, τί ἤ πῶς, οὐκ οἶδα. Τό γάρ πῶς ἀνέκφραστόν ἐστιν εἰς ἅπαν, τό δέ ποῦ γνωστόν καί ἄγνωστον δοκεῖ μοι˙ γνωστόν μέν, ὅτι ἐν ἐμοί καθορᾶται καί μακρόθεν δείκνυται αὐτό γε πάλιν, ἄγνωστον δ᾿ ὅμως ὡς κἀμέ συναπάγον ἐν τῷ μηδαμοῦ μηδαμῶς ὅλως τόπῳ καί τῶν αἰσθητῶν λήθην μοι ἐμπαρέχον καί τῶν ὑλικῶν πάντων καί βλεπομένων ἔξω με γυμνόν καί σώματος ἐξάγον. Τί οὖν ἐστι τό ἐνεργοῦν μοι ταῦτα, ὅπερ καί βλέπειν εἶπον; Εἰπεῖν οὐκ ἔχω. Ὄμως ἄκουε καί συνήσεις τό πρᾶγμα˙ ἔστιν οὖν ἀκράτητον τοῖς πᾶσι πάντῃ, ἔστι καί ληπτόν καί μεθεκτόν ἀξίοις, μεταδοτικόν, συνημμένον ἀλήπτως, ἥνωμένον τε καθαροῖς ἀσυγχύτως, ἀνακεκραμμένον τε ἀμίκτῳ μίξει ὅλον ὅλοις γε τοῖς ἀμέμπτως βιοῦσι. Τοῦτο ἐν ἐμοί δίκην λαμπάδος φαίνει, μᾶλλον δέ πρῶτον εἰς οὐρανούς ὁρᾶται καί τῶν οὐρανῶν ἀμέτρως ὑπεράνω, ἀμυδρῶς πάνυ ἀοράτως ὁρᾶται. Ὅτε δέ ἐγώ ἐμπόνως ἐκζητήσω καί ἐπιμόνως αἰτήσομαι τοῦ λάμψαι, ἤ τρανότερον ἐκεῖσε καθορᾶται κάμέ τῶν κάτω χωρίζει καί συνάπτει τῇ ἐκείνου λαμπρότητι ἀρρήτως, ἤ ἐντός μου δείκνυται ἀθρόον ὅλον, φῶς σφαιροειδές, γαληνόν τε καί θεῖον, ἄμορφον, ἀνείδεον μορφῇ ἀμόρφῳ, ὁρώμενόν τε καί λαλοῦν πρός με ταῦτα˙ Τίς εἰς οὐρανούς εἶναί με περιγράφεις κἀκεῖ τε ζητεῖς καί κατοικεῖν νομίζεις; Τί με ἐπί γῆς εἶναι ὑπολαμβάνεις καί μετά πάντων συνεῖναι διαγγέλλεις καί πανταχοῦ με νομοθετεῖς ὑπάρχειν; Τό οὖν πανταχοῦ μέγεθός μοι προσάπτει, ἀμέγεθες δέ τό παράπαν ὑπάρχω˙ ὑπερμεγέθη γνῶθι γάρ μου τήν φύσιν. Τό δ᾿ ἐπί τῆς γῆς περιγραφήν ἐμφαίνει, πάντως δ᾿ ἀπερίγραπτος καθάπαξ πέλω. Τό δέ λέγειν σε συνεῖναί με τοῖς πᾶσιν, ἄγνοιαν σαυτοῦ δήλην ποιεῖς τοῖς πᾶσι˙ συνεῖναι γάρ με τοῖς ἁγίοις ἀκούεις αὐτόν ὅλον με οὐσίᾳ ἐν αἰσθήσει, θεωρίᾳ τε, ἀλλά καί μετουσίᾳ, σύν τῷ Πατρί μου καί Πνεύματι τῷ Θείῳ, καί ἐπαναπαύεσθαι σαφῶς ἐν τούτοις. Εἰ οὖν καθ᾿ ἕνα εἴπῃς ἡμᾶς συνεῖναι, πολλούς ποιήσεις εἰς πολλούς μερισθέντας˙ εἰ ἕνα φράσῃς, πῶς ὁ εἷς καί καθ᾿ ἕνα, μᾶλλον δέ ὁ εἷς πῶς καί ἄνω καί κάτω, μετά δέ πάντων πῶς ὁ αὐτός συνέσται; Τό πᾶν ὁ πληρῶν πῶς ἐν ἐνί οἰκήσει, ὁ ὤν ἐν ἑνί πῶς καί τό πᾶν πληρώσει; Ἄκουε μυστήρια Θεοῦ ἀφράστου, ἄφραστα, παράδοξα καί πάντῃ ξένα˙ ἔστι μέν Θεός ἀληθῶς, ὄντως ἔστι, τοῦτο εὐσεβεῖς πάντες ὁμολογοῦσιν, οὐδέν δέ ἐστιν, ὧν ἡμεῖς ὅλως ἴσμεν, ἀλλ᾿ οὐδ᾿ ἐξ ὧν ἄγγελοι ἴσασιν ἔστι, κἀν τούτῳ οὐδέν ὁ Θεός ἐστι, λέγω, τῶν παντων οὐδέν ὡς τῶν ἁπάντων κτίστης, ἀλλ᾿ ὑπέρ τό πᾶν. Τίς γάρ ἄν εἴποι τί ἐστι Θεός, ἵνα καί Ἔστιν, εἴπῃ, τόδε τυχόν ἤ τόδε; Ἀγνοῶ ὅλως ὁποῖος, ὁπόσος, ποταπός ἤ πηλίκος˙ ὁ οὖν ἀγνοῶν ἐγώ Θεόν, ὁποῖος μορφήν, εἶδός τε, τό μέγεθος, τό κάλλος, πῶς ἑρμηνεύσω τάς αὐτοῦ ἐνεργείας, πῶς μέν ὁρᾶται ἀόρατος ὤν πᾶσι, πῶς δέ σύνεστι τῇ κτιστῇ πάσῃ φύσει, πῶς ἐγκατοικεῖ ἐν πᾶσι τοῖς ἁγίοις, πῶς πληροῖ τό πᾶν καί οὐδαμοῦ πληροῦται, πῶς ὑπέρ τό πᾶν καί πανταχοῦ ὑπάρχει, ταῦτα γάρ οὐδείς ὅλως εἰπεῖν ἰσχύσει. Ἀλλ᾿, ὦ ἀνθρώπων ὅν οὐδείς ὅλως εἶδεν, ὦ παμβασιλεῦ, ὑπερεύσπλαγχνε μόνε, εὐχαριστῶ σοι ἐξ ὅλης μου καρδίας, ὅτι οὐ παρεῖδές με ἐν σκότει κάτω κείμενον, ἀλλ᾿ ἥψω μου χειρί σου θείᾳ, ἥν ἰδών ἐγώ ἀνέστην εὐθύς χαίρων˙ ἔλαμπε καί γάρ φαιδρότερον ἡλίου. Ἔσπευσα κρατῆσαί γε ταύτην, ὁ τάλας, καί ἠφαντώθη εὐθύς ἐξ ὀφθαλμῶν μου, καί πάλιν ὅλος ἐγενόμην ἐν σκότει. Ἔπεσα πρός τοὔδαφος πενθῶν καί κλαίων, κυλινδούμενος καί στενάζων ἐμπόνως, ποθῶν ἰδεῖν σου πάλιν τήν θείαν χεῖρα. Ἥπλωσας αὐτήν, ὤφθη μοι τρανοτέρως καί περιπλακείς κατεφίλησα ταύτην˙ ὤ χρηστότητος καί πολλῆς εὐσπλαγχνίας! Χεῖρα δέδωκεν ἀσπάσαθαι ὁ κτίστης τήν συνέχουσαν τά σύμπαντα τῷ σθένει˙ ὤ χαρίσματος, ὤ δωρεᾶς ἀφράστου! Πάλιν τε ταύτην συνέστειλεν ὁ πλάστης πάντως δοκιμάζων μου τήν προθυμίαν, εἰ ποθῶ ταύτην καί τόν ταύτης δοτῆρα, εἰ καταφρονῶ πάντων καί προτιμῶμαι ταύτην καί μένω ἐν τῇ ταύτης ἀγάπῃ. Ἔλιπον εὐθύς κόσμον καί τά τοῦ κόσμου, ἔμυσα πάσας ὁμοῦ καί τάς αἰσθήσεις, ὀφθαλμούς, ὦτα, ῥῖνα, στόμα καί χείλη, πᾶσιν ἔθανον συγγενέσι καί φίλοις, ναί, ὡς ἀληθῶς ἔθανον τῇ θελήσει, καί μόνην ἐζήτησα Θεοῦ τήν χεῖρα˙ ἰδοῦσα δ᾿ αὕτη οὕτως ποιοήσαντά με, ἥψατο λάθρα, χειρός ἐκράτησέ μου καί ὡδήγει με μέσον τοῦ σκότους ὄντα. Ἠσθανόμην οὖν καί χαίρων ἠκολούθουν, ἔτρεχον σφοδρῶς ἐν νυκτί καί ἡμέρᾳ, εὐτόνως ἐβάδιζον σύν προθυμίᾳ, βαδίζων δ᾿ αὖθις ἀκίνητος ὑπῆρχον καί τότε μᾶλλον προέκοπτον τοῖς πρόσω, ὤ μυστηρίων, ὤ ἄθλων, ὤ βραβείων! Οὕτω τρέχοντα τοῦ σταδίου ἐν μέσῳ πέφθακεν ἡ χείρ ἀπορρήτως ἐκείνη, τοῦ ἐμοῦ πρεσβεύσαντος πατρός ἁγίου, καί τῆς ταλαίνης ἥψατο κεφαλῆς μου καί δέδωκέ μοι τόν στέφανον τῆς νίκης, αὕτη δέ μᾶλλον στέφανος γέγονέ μοι, καί ταύτην βλέπων ἄφραστον εὐφροσύνην, ἄφραστον χαράν, ἄφραστον θυμηδίαν εἶχον – πῶς γάρ οὖ; - κόσμον ὅλον νικήσας καί τόν τοῦ κόσμου ἄρχοντα καταισχύνας ἀπό χειρός τε τοῦ Θεοῦ στέφος θεῖον, μᾶλλον δέ αὐτήν τοῦ τῶν ὅλων Δεσπότου λαβών – θαῦμα! - ἀντί στεφάνου χεῖρα, ἤ ἐκλάμπουσα ἑωρᾶτο ἀΰλως, ἀδιαλείπτως ἐμοί καί ἀνεσπέρως. Αὔτη μοι μαζός προετείνετο ὥσπερ καί θηλάζειν μοι γάλακτος ἀφθαρσίας ὡς υἱῷ Θεοῦ πλουσίως ἐχορήγει, ὤ γλυκύτητος, ὤ ἡδονῆς ἀφράστου! Αὔτη καί ποτήριον πόματος θείου καί ἀθανάτου ῥείθρου ἐγένετό μοι. Ἐξ οὗ μετασχών καί τροφῆς ἐνεπλήσθην τῆς οὐρανίου, ἥνπερ ἄγγελοι μόνοι τρέφονται καί ἄφθαρτοι διατηροῦνται, φῶτα τοῦ πρώτου δεύτερα τῇ μεθέξει. Οὕτω καί ἡμεῖς θείας καί ἀπορρήτου φύσεως γεγόναμεν κοινωνοί πάντες, τέκνα τοῦ Πατρός, ἀδελφοί τοῦ Χριστοῦ δέ, Πνεύματι βαπτισθέντες τῷ Παναγίῳ˙ πάντως δ᾿ οὐ πάντες ἐπέγνωμεν τήν χάριν, οὐ τήν ἔλλαμψιν, οὐ μέθεξιν, οὐδ᾿ ὅτι οὕτως ἐγεννήθημεν, μόλις δέ τοῦτο τῶν χιλίων εἷς εἴτε καί τῶν μυρίων ἐν τῇ μυστικῇ ἐπέγνω θεωρίᾳ. Οἱ δ᾿ ἄλλοι πάντες ἀμβλωθρίδια τέκνα τόν γεννήσαντα ἑαυτούς ἀγνοῦντες˙ ὡς γάρ οἱ νεκροί ὕδατι βαπτισθέντες εἴτε καί πυρί οὐκ αἰσθάνονται ὅλως, οὕτως οὐδ᾿ οὖτοι νεκροί τῇ ἀπιστίᾳ καί τῶν ἐντολῶν πέλοντες τῇ ἀργίᾳ ἐλλιπεῖς οὐκ ἴσασιν, ὡς πεπόνθασι τέρας φοβερόν, πίστιν πεπλανημένην, δοκεῖν ἑαυτόν υἱόν τοῦ Θεοῦ εἶναι καί μή γνωρίζειν τόν ἴδιον πατέρα. Εἰ οὖν πίστει τοῦτον σύν γνωρίζειν λέγεις καί πίστει υἱός Θεοῦ εἶναι νομίζεις, ἔστω καί ἡ σάρκωσις τοῦ Θεοῦ πίστει, καί μή ἔργῳ φῇς ἄνθρωπον γεγονέναι μηδέ αἰσθητῶς αὐτόν ἀποτεχθῆναι. Εἰ δέ γέγονεν υἱός ὄντως ἀνθρώπου, υἱόν σε ποιεῖ τοῦ Θεοῦ πάντως ἔργῳ˙ εἰ οὐ γέγονεν ἐν φαντασίᾳ σῶμα, οὐδ᾿ ἡμεῖς πάντως ἐν ἐπινοίᾳ πνεῦμα, ἀλλ᾿ ὡς ὑπῆρξε σάρξ ἀληθῶς ὁ Λόγος, οὕτω καί ἡμᾶς μεταμορφοῖ ἀρρήτως καί τέκνα ποιεῖ Θεοῦ ἐν ἀληθείᾳ. Ἄτρεπτος θεότητι μείνας ὁ Λόγος ἄνθρωπος ἐγένετο σαρκός προσλήψει, ἄτρεπτον τόν ἄνθρωπον σαρκί ψυχῇ τε τηρήσας πεποίηκεν θεόν με ὅλον, προσέλαβέ μου τήν κατάκριτον σάρκα καί θεότητα ὅλην ἐνέδυσέ με, καί γάρ βαπτισθείς Χριστόν ἐνεδυσάμην οὐχι αἰσθητῶς, νοητῶς δέ γε πάντως. Καί πῶς οὐ θεός χάριτί τε καί θέσει, αἰσθήσει καί γνώσει γε καί θεωρίᾳ, ὁ τόν τοῦ Θεοῦ Υἱόν ἐνδεδυμένος; Εἰ ἀγνοίᾳ γέγονεν ὁ Θεός Λόγος ἄνθρωπος, κἀμέ ἐν ἀγνοίᾳ γενέσθαι θεόν ὡς εἰκός ὑπονοεῖσθαι πρέπον. Εἰ δ᾿ ἐν γνώσει, πράξει τε καί θεωρίᾳ θεός ἄνθρωπος ἐχρημάτισεν ὅλος, ὅλον με θεόν τῇ Θεοῦ κοοινωνίᾳ ἐν αἰσθήσει καί γνώσει, οὐχί οὐσίᾳ, μετουσίᾳ δέ γενέσθαι πάντως χρή φρονεῖν ὀρθοδόξως. Ὥσπερ ἐγεννήθη γάρ Θεός ἀτρέπτως ἄνθρωπος ἐν σώματι καί πᾶσιν ὤφθη, οὕτως ἀφράστως, πνευματικῶς γεννᾷ με καί ἄνθρωπον μένοντα θεόν ποιεῖ με˙ καί ὥσπερ ὁρώμενος σαρκί ἐκεῖνος τό Θεός εἶναι ἠγνοεῖτο τοῖς ὄχλοις, οὕτω καί ἡμεῖς, οἷον ἦμεν, τοῖς πᾶσιν - θαῦμα! – βλεπόμενοι ἄνθρωποι πάντως τό, ὅπερ γεγόναμεν χάριτι θείᾳ, οὐ πεφύκαμεν τοῖς πολλοῖς καθορᾶσθαι. Μόνοις δ᾿ οἷς ὄμμα ψυχῆς κεκαθαρμένον πρόσεστι, φαινόμεθα ὡς ἐν διόπτρᾳ, τοῖς δ᾿ ἀκαθάρτοις ὁ Θεός, οὐδ᾿ ἡμεῖς γε οὔθ᾿ ὁρώμεθα οὔθ᾿ ὅλως γεγενῆσθαι τοιοῦτοί ποτε πιστεύομαθα πάντως. Ἄπιστοι καί γάρ τῇ πίστει καί μόνῃ προσεπερειδόμενοι χωρίς τῶν ἔργων˙ εἰ δ᾿ οὐκ ἄπιστοι, τέως νεκροί εἰς ἅπαν, ὥσπερ ὁ θεῖος ἀπεφήνατο Παῦλος. Μή ἀπιστήσῃς, ἐμοί δέ λέγε καί σοφῶς ἀποκρίνου. Ποῖον ἐκ τούτων προτιμήσεις τῶν δύο˙ νεκράν γε πίστιν ἔργων ἐστερημένην ἤ ἀπιστίαν τῆς πίστεως ἐν ἔργοις; Πάντως ἐρεῖς μοι˙ Τίς τῶν ἔργων ἡ χάρις πίστεως δίχα τῆς ὀρθῆς καί τελείας; Κἀγω σοι πάλιν ἀντιφθέγξομαι˙ Τί δέ ὄφελος τῆς πίστεως τῶν ἔργων δίχα; Εἰ οὖν τά, ἅπερ προειρήκαμεν, γνῶναι βούλει τε θεός κατά χάριν γενέσθαι, οὐ λόγῳ, οὐ δοκήσει, οὐκ ἐπινοίᾳ, οὐ μόνῃ πίστει ἐστερημένῃ ἔργου, ἀλλά πείρᾳ, πράγματι καί θεωρίᾳ νοερᾷ καί γνώσει τε μυστικωτάτῃ, πρᾶξον ἅτινα ὁ Σωτήρ σοι προστάττει - κἀκεῖνος ταῦτα διά σέ καθυπέστη-, καί τότε ἴδοις φῶς λαμπρότατον φάναν, ἀέρι ψυχῆς πάμπαν λελευκασμένῳ, ἀΰλως τήν ἄϋλον σαφῶς οὐσίαν ὅλην δι᾿ ὅλου ὄντως διϊκνουμένην, ἐκ ταύτης δ᾿ ὅλον ὡς ἐν ὅλῳ τό σῶμα οὔσης καί αὐτῆς ψυχῆς τῆς ἀσωμάτου, καί λάμψει τό σῶμά σου ὡς ἡ ψυχή σου, ἡ ψυχή δ᾿ αὖθις ὡς ἡ λάμψασα χάρις ἔσεται ἀστράπτουσα, Θεός καθάπερ. Εἰ δ᾿ ἀποκνήσεις μιμήσασθαι τοῦ κτίστου τήν ταπείνωσιν, τά πάθη καί τάς ὕβρεις καί ὑποστῆναι ταῦτα οὐ καταδέξῃ, εἴτε νοερῶς, αἰσθητῶς δέ γε μᾶλλον, ἐναπελείφθης - ὤ τῆς ἀβελτηρίας! – ἐν ζόφῳ καί ταρτάρῳ τοῦ σοῦ σαρκίου, ὅ φθορά ἐστι – τί γάρ ὑπάρχει ἄλλο, εἰ μή θάνατος ἐν ἀθανάτῳ σκεύει; - ἐγκεκλεισμένος μενοῦνγε εἰς αἰῶνας, πάντων ἀγαθῶν τῶν ἐν φωτί κἀυτοῦ δέ τοῦ φωτός στερισκόμενος. Οὔπω γάρ λέγω τό γε καί πυρί βρυγμῷ τῶν ὀδόντων, κλαυθμῷ τε καί σκώληκι παραδοθῆναι, ἀλλ᾿ ὡς ἐν πίθῳ τῷ σώματι οἰκῆσαι μετά τήν ἀνάστασιν, ὡς καί πρό τούτου, καί μηδαμόθεν ἔξωθεν ἀποβλέπειν μηδέ φῶς ἐντός εἰσδέχεσθαι παράπαν, ἀλλ᾿ οὕτω κεῖσθαι τῶν ἐνταῦθα ἡδέων πάντων στερισκόμενον καί τῶν μελλόντων, καθώς προεῖπον. Λέγε οὖν ὁ ἀκούων, ὁ λέγων˙ Οὐ βούλομαι τῆς βασιλείας τῆς ἀκηράτου ἔνδον γενέσθαι οὐδ᾿ ἀπολαύειν τῶν ἀγαθῶν ἐκείνων, ἀλλ᾿ἔξω μόνον τῆς κολάσεως εἶναι καί πεῖραν πυρός μή λαβεῖν με κἄν ὅλως. Τί σοι ὄφελος γενομένῳ, ὡς εἶπον; Ἀπόκρινέ μοι, σοφώτατε, καί λέγε! Ἆρα λογίσῃ τιμωρίαν ἑτέραν εἶναι μείζονα ἤ γενέσθαι ὅλως; Ἄπαγε, καί γάρ ὡς μόνος ἐν βασάνοις τότε καί εἶναι καί κολάζεσθαι φήσεις. Εἰ γάρ καί εἴποις πνευματικόν τό σῶμα τότε ἀπολήψεσθαι, καί πῶς ὡς πίθῳ ἐναποκλεισθήσεται ψυχή ἐν τούτῳ; Ἄκουσον, διδάχθητι, πῶς ἔσται τοῦτο! Ὥσπερ ὁ σπόρος σπείρεται κατά γένος - σίτου σοι λέγω καί κριθῆς καί τῶν ἄλλων – καί κατά γένος αὖθις ἀναβλαστάνει, οὕτω καί τά σώματα τῶν γε θνῃσκόντων πίπτουσιν εἰς γῆν, οἷα τύχωσιν εἶναι. Αἱ οὖν ἐξ αὐτῶν ψυχαί διαζευχθεῖσαι ἐν τῇ μελλούσῃ τῶν νεκρῶν ἀναστάσει, τούτων ἑκάστη κατ᾿ ἀξίαν εὑρίσκει τό κατάλυμα φωτός ἤ σκότους πλῆρες. Αἰ μέν καθαραί καί φωτός μετασχοῦσαι καί ἀνάψασαι τάς ἑαυτῶν λαμπάδας ἔσονται πάντως ἐν φωτί ἀνεσπέρῳ˙ αἱ δ᾿ ἀκάθαρτοι καί τυφλά τῆς καρδίας ἔχουσαι τά ὄμματα καί σκότους πλήρεις, πῶς ἄρα θεάσονται φέγγος τό θεῖον; Εἴπῃς οὐδαμῶς˙ τούτων οὖν, εἰπέ μοι, τίς δεομένων μετά πότμον ἀκούσει καί διανοίξει ὀφθαλμούς τούτων, οἴμοι, τῶν ἑκουσίως βλέψαι μή βουληθέντων μηδέ ἀνάψαι τήν ψυχικήν λαμπάδα; Σκότος οὖν ἐκδέξεται ἀφεγγές τούτους. Τά σώματα δέ, ὡς εἴπομεν, ἐπίσης φθείρονται καί σήπονται καί τῶν ἁγίων, ἀλλ᾿ ἐγείρονται, οἷα ταῦτα ἐσπάρη, σῖτος καθαρός, σῖτος ἡγιασμένος, τοῦ Ἁγίου Πνεύμτος ἅγια σκεύη˙ ὡς ὑπάρξαντα καθαρώτατα πάνυ ἐξεγείρονται αὖθις δεδοξασμένα, λάμποντα, ἀστράπτοντα, ὡς φῶς τό θεῖον. Τούτοις ἐνοικήσασαι ψυχαί ἁγίων ὑπέρ γε τόν ἥλιον λάμψουσι τότε καί γενήσονται ὅμοιοι τοῦ Δεσπότου, οὗτινος ἐτήρησαν τούς θείους νόμους. Τῶν δ᾿ ἁμαρτωλῶν ἐξανίστανται αὖθις, οἷα καί αὐτά ἐν τῇ γῇ κατεσπάρη βορβορώδη, δύσοσμα, σαπρίας πλήρη, σκεύη βέβηλα, ζιζάνια κακίας, πάνυ ζοφώδη ὡς τά τοῦ σκότους ἔργα πράξαντα καί ὄργανα κακῶν παντοίων χρηματίσαντα τοῦ πονηροῦ σπορέως˙ ἐξανίστανται δ᾿ ἀθάνατα καί ταῦτα καί πνευματικά, πλήν ἐοικότα σκότει. Τούτοις οὖν ψυχαί ἄθλιαι ἑνωθεῖσαι, ζοφώδεις αὗται καί ἀκάθαρτοι οὖσαι, ὅμοιοι γενήσονται τῷ διαβόλῳ ὡς τά ἐκείνου μιμησάμεναι ἔργα καί τάς ἐκείνου τηρήσασαι προστάξεις, μεθ᾿ οὗ καί ταχθήσονται πυρί ἀσβέστῳ, τῷ σκότει καί ταρτάρῳ παραπεμφθεῖσαι, μᾶλλον δέ αὗται κατά ἀναλογίαν καταχθήσονται τοῦ βάρους, κατ᾿ ἀξίαν τῶν ἁμαρτιῶν, ὧν ἕκαστος βαστάζει κἀκεῖ διάξει εἰς αἰῶνας αἰώνων. Οἱ δέ ἅγιοι, ὥσπερ εἴπομεν, πάλιν τῶν ἀρετῶν ἕκαστος πτεροῖς ἀρθέντες εἰς ἀπάντησιν καί οὗτοι τοῦ Δεσπότου ἀναβήσονται, ἕκαστος κατ᾿ἀξίαν˙ ὡς ἑαυτόν τις προευτρέπισε πάντως ἐγγύθεν ἤ πόρρωθεν ἔσται τοῦ κτίστου, συνέσται τ᾿ αὐτῷ εἰς ἀπείρους αἰῶνας σκιρτῶν καί τερπόμενος ἄληκτον τέρψιν, ἀμήν.

Πηγή: Ὀρθόδοξοι Πατέρες

Ἐλέησόν με, Κύριε, ἐλέησόν με, μόνε, ὁ ἐκ νηπίας με, Σωτήρ, σκεπάσας ἡλικίας, ὁ πάμπολλά μοι πταίσαντι, ἐν ἐπιγνώσει ὄντι, οἰκείᾳ ἀγαθότητα ἅπαντα συμπαθήσας, ὁ κόσμου με ῥυσάμενος τοῦ δεινοῦ καί ματαίου καί συγγενῶν καί φίλων τε καί ἡδονῶν ἀτόπων κἀνταῦθα ἀξιώσας με ὠς ἐν ὄρει καθίσαι καί δείξας μοι τήν δόξαν σου τήν θαυμαστήν, Θεέ μου, καί Πνεύματος ἐμπλήσας με τοῦ Θείου σου, Χριστέ μου, καί φωτισμοῦ πνευματικοῦ ὅλον με ἐμφορήσας. Αὐτός ἀμεταμέλητον τήν χάριν σου, Θεέ μου, παράσχου μοι τῷ δούλῳ σου εἰς τέλος ὁλοκλήρως. Μή ἀντανέλῃς, Δέσποτα, μή ἀποστρέψῃς, κτίστα, μηδέ παρίδῃς ἅπαξ με πρό προσώπου σου στήσας καί κατατάξας ἐν τοῖς σοῖς δούλοις με καί σφραγίσας σφραγίδι σου τῆς χάριτος σόν με ἐπονομάσας. Μή πάλιν ἀπορρίψῃς με, μή πάλιν ἀποκρύψῃς τό φῶς τό τοῦ προσώπου σου, κἀμέ καλύψῃ σκότος καί καταπίῃ ἄβυσσος καί σύσχῃ οὐρανός με, ὅν ὑπεράνωθεν αὐτοῦ ἀνήγαγες, Σωτήρ μου, καί σύν ἀγγέλοις, μᾶλλον δέ σύν σοί τῷ πάντων κτίστῃ συνεῖναι κατηξίωσας καί συναγάλλεσθαί σοι καί βλέπειν τήν ἀσύγκριτον τοῦ σοῦ προσώπου δόξαν τοῦ ἀπροσίτου τε φωτός εἰς κόρον ἀπολαύειν καί χαίρειν καί εὐφραίνεσθαι ἄρρητον εὐφροσύνην τῇ συνουσίᾳ, Δέσποτα, τῆς σῆς ἀφράστου αἴγλης. Κατατρυφῶν δέ τοῦ φωτός ἐκείνου τοῦ ἀρρήτου ἐσκίρτων, ἔχαιρον σύν σοί τῷ ποιητῇ καί πλάστῃ, ἀμήχανον κατανοῶν κάλλος τοῦ σοῦ προσώπου. Ἐπεί δέ πάλιν πρός τήν γῆν κατήγαγον τόν νοῦν μου, πεφωτισμένος ὤν ἐν σοί, οὐκ ἔβλεπον τόν κόσμον οὐδέ τά ὄντα πράγματα, Δέσποτα, ἐν τῷ κόσμῳ, ἀλλ᾿ ὑπεράνω τῶν παθῶν καί μεριμνῶν ὑπῆρχον καί πράγματι στροβούμενος καί τά κακά ἐλέγχων. Οὐκ ἐκοινώνουν μέν τό πρίν κακίαις ἀνθρωπίναις˙ ὡς δ᾿ ἐγχρονίσας ἐν αὐτοῖς τά ἄλλων προεθέμην καί φιλονείκοις, Δέσποτα, συναπήχθην ἀνδράσιν, ἐλπίδι διορθώσεως μετέσχον τῆς κακίας καί σκότους, οἴμοι, τῶν παθῶν μετέλαβον ἀφρόνως καί κρατηθείς ὑπό θηρῶν ἀγρίων κινδυνεύω. Ἄλλους ἐκσπᾶσαι θέλων γάρ λύμης γε τῆς ἐκείνων αὐτός πρῶτος κατάβρωμα γέγονα τοῖς θηρίοις. Ἀλλά προφθάσας οἴκτειρον, ἀλλά ταχύνας ῥῦσαι τόν διά σέ, φιλάνθρωπε, ἐν τούτοις ἐμπεσόντα. Κατά τήν σήν γάρ ἐντολήν τέθεικα, ἐλεῆμον, ψυχήν τήν παναθλίαν μου ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν μου˙ εἰ οὖν ἐτρώθην, δύνασαι ἰάσασθαί με, Σῶτερ, εἰ ἐκρατήθην παρ᾿ ἐχθρῶν αἰχμάλωτος ὁ τάλας, ἀλλά αὐτός ὡς δυνατόν καί ἰσχυρός εἰς ἅπαν ἰσχύεις ἐκλυτρώσασθαι θελήματί σου μόνῳ˙ εἰ καί θηρίων στόμασι καί χερσί κατελήφθην, ἀλλά φανέντος θνήξονται εὐθύς, ἐγώ δέ ζήσω. Ναί, ὁ πολύς ἐν οἰκτιρμοῖς, ἄφατος ἐν ἐλέει, ἐλέησον, οἰκτείρησον ἐμέ τόν πεπτωκότα. Κατῆλθον ἐν τῷ φρέατι ῥύσασθαι τόν πλησίον καί συγκατέπεσα κἀγώ, δικαιοκρίτα Σῶτερ˙ μή με ἐάσῃς κείμενον εἰς τέλος ἐν τῷ βόθρῳ. Ναί, οἶδα ὡς προσέταξας, πανοικτίρμον Θεέ μου, ὅτι χρή πάντως ῥύεσθαι τόν ἀδελφόν θανάτου καί ἁμαρτίας δήγματος, ἀλλ᾿ οὐ δι᾿ ἁμαρτίας συναπολέσθαι μετ᾿ αὐτοῦ˙ ὅ πέπονθα ὁ τάλας καί ῥᾳθυμήσας πέπτωκα ἐμαυτῷ γε θαρρήσας˙ ἀλλά κἀκεῖνον ῥύεσθαι καί ἐμαυτόν ὡσαύτως, εἰ δέ μή, μένειν ἄνωθεν καί θρηνεῖν τόν πεσόντα καί φεύγειν, ὅση δύναμις, τό πεσεῖν σύν ἐκείνῳ. Ἀλλ᾿ οὖν καί νῦν ἀνάστησον, ἀνάγαγε τοῦ χάους καί στῆσον ἐπί πέτραν με, Χριστέ, τῶν ἐντολῶν σου καί δεῖξον πάλιν μοι τό φῶς, ὅ οὐ χωρεῖ ὁ κόσμος, ἀλλ᾿ ἔξω κόσμου καί φωτός ὁρατοῦ καί ἀέρος τοῦ αἰσθητοῦ καί οὐρανοῦ αἰσθητῶν τε ἁπάντων ἀποτελεῖ γε τόν αὐτό, Σῶτέρ μου, καθορῶντα˙ εἴτε χωρίς τοῦ σώματος, εἴτε σύν τούτῳ ὅλως, μή ἐπιστάμενος, Θεέ, κατά τήν τότε ὥραν, δοκῶ δέ, ὥσπερ ἄϋλος φωστήρ ὑπάρχων τότε τῷ κάλλει τε τοῦ νοητοῦ λαμπόμενος ἡλίου, τό ἑαυτοῦ οὐ καθορᾶν ἰσχύει φῶς αἰσθήσει, ἐκεῖνον μόνον δέ ὁρᾷ τόν ἄδυτον φωστῆρα ἀμήχανον κατανοῶν κάλλος αὐτοῦ τῆς δόξης, καί ἐκπληττόμενος σφοδρῶς καταμαθεῖν οὐκ ἔχει, οὔτε κατανοήσασθαι τόν θεωρίας τρόπον, τό πῶς ἤ ποῦ ὁ πανταχοῦ ἀνερμηνεύτως πέλων ὁρᾶται, περιγράφεται, θέλων ἐν τοῖς ἁγίοις. Τοῦτο δέ ἴσμεν ἅπαντες τῶν τοιούτων οἱ μύσται, ὅτι τοῦ κόσμου ἔξωθεν τότε ἐν ἀληθείᾳ γινόμεθα καί μένομεν, ἄχρις αὐτό ὁρῶμεν, καί πάλιν εὑρισκόμεθα ἐν σώματι καί κόσμῳ. Μεμνημένοι δέ τῆς χαρᾶς καί τοῦ φωτός ἐκείνου καί τῆς γλυκείας ἡδονῆς θρηνοῦμεν καί πενθοῦμεν, ὥσπερ παιδίον νήπιον καθορῶν τήν μητέρα καί μεμνημένον γάλακτος γλυκασμοῦ κλαυθμυρίζει, ἕως ἐκείνου δράξηται καί εἰς κόρον θηλάσῃ. Τοῦτο αἰτούμεθα καί νῦν, τοῦτό σε δυσωποῦμεν, τοῦτο προσπίπτομεν λαβεῖν ἀναφαίρετον, Σῶτερ, ὅπως καί νῦν τρεφώμεθα, πανοικτίρμον, ἐκ τούτου τοῦ ἄρτου τοῦ ἐξ οὐρανοῦ νοητῶς κατιόντος καί πᾶσι τοῖς μετέχουσι ζωῆς μεταδιδόντος, καί ἀπιόντος, καί πρός σέ τήν πορείαν ποιοῦντες συνοδοιπόρον ἕξωμεν, βοηθόν τε καί ῥύστην καί σύν αὐτῷ καί δι᾿ αὐτοῦ προσαχθῶμέν σοι, Σῶτερ, καί ἐν τῇ κρίσει τῇ φρικτῇ τάς ἡμῶν ἁμαρτίας αὐτό σκεπάσῃ, Δέσποτα, τοῦ μή ἐκκαλυφθῆναι, μηδέ φανῆναι ἅπασιν ἀγγέλοις καί ἀνθρώποις, ἀλλά καί ἱμάτιον ἡμῖν γένηται λαμπροφόρον καί δόξα καί διάδημα εἰς αἰῶνας αἰώνων, ἀμήν.

Πηγή: Ὀρθόδοξοι Πατέρες