Όπως σε όλα τα ελληνιστικά κράτη ο ελληνογενής πληθυσμός αποτελούσε μια μικρή μειοψηφία. Ωστόσο είχε αντιστρόφως ανάλογη του πληθυσμιακού του μεγέθους επιρροή στα πολιτικά και στα στρατιωτικά πράγματα.

Ο Σελευκιδικός Στρατός υπήρξε, ίσως, ο πλέον επηρεασμένος, από την ανατολική στρατιωτική παράδοση ελληνιστικός στρατός. Στις τάξεις του υπηρέτησαν χιλιάδες Ανατολίτες πεζοί και ιππείς, με τον παραδοσιακό εξοπλισμό και τις οικείς τακτικές τους.

Ο πυρήνας του στρατού ήταν η φάλαγγα των σαρισσοφόρων και το βαρύ, ελληνικό, ιππικό. Παράλληλα οι Σελευκίδες παράτασσαν, μέχρι την εποχή του Αντιόχου Γ’, μεγάλους αριθμούς πολεμικών ελεφάντων, ενώ υιοθέτησαν και τα δρεπανηφόρα άρματα των Περσών.

Η φάλαγγα και το βαρύ ιππικό επανδρωνόταν από Έλληνες, στρατιωτικούς αποίκους, που οι βασιλείς εγκαθιστούσαν σε συγκεκριμένες πόλεις, είτε υπάρχουσες, είτε νεοϊδρυθείσες, από τους ίδιους, με σκοπό να αποτελέσουν ερείσματα της βασιλικής εξουσίας. Ο ιδρυτής του βασιλείου, ο Σέλευκος Α’, αρχικά διέθετε μικρό αριθμό Ελλήνων πεζών.

Πολεμικοί ελέφαντες εφορμούν κατά φάλαγγας σαρισσοφόρων.

Στη μάχη της Ιψού παράταξε 20.000 πεζούς, εκ των οποίων όμως ελάχιστοι ήταν Έλληνες. Οι περισσότεροι ήταν Ασιάτες ελαφροί πεζοί. Στην ίδια μάχη παρέταξε 12.000 ιππείς, εκ των οποίων είναι ζήτημα αν το 1/3 ήταν Έλληνες.

Οι Σελευκίδες βασιλείς ίδρυσαν στρατιωτικές αποικίες στη Λυδία, τη Φρυγία, τη βόρεια Συρία, όπου ίδρυσαν και την πρωτεύουσά τους, την Αντιόχεια, στον άνω ρου του ποταμού Ευφράτη, με σημαντικότερη την πόλη Δούρα Ευρωπός, και στη Μηδία. Οι Έλληνες άποικοι, έναντι παροχής στρατιωτικής υπηρεσίας προς το κράτος ελάμβαναν κλήρους γης.

Οι κληρούχοι αυτοί ονομάζονταν Κάτοικοι. Ο θεσμός της Κατοίκων επεκτάθηκε, αργότερα και σε μη Έλληνες υπόχρεους στρατιωτικής υπηρεσίας, Ιρανούς, Εβραίους, Μυσούς και άλλους Ανατολίτες. Στην Περσίδα εγκαταστάθηκαν Θράκες, αλλά και Εβραίοι, ενώ Πέρσες και Υρκανοί εγκαταστάθηκαν στη Λυδία.

Υπήρχαν δύο μονάδες ιππικού της φρουράς, οι Εταίροι, ή Βασιλική Ίλη και το Άγημα. Στην πρώτη υπηρετούσαν αποκλειστικά Έλληνες, ενώ στη δεύτερη και Κατοίκους, ιρανικής, κυρίως, καταγωγής. Κάθε μονάδα είχε δύναμη 1.000 ανδρών. Μετά την απώλεια των ιρανικών εδαφών από τους Πάρθους και το Άγημα επανδρώθηκε από Έλληνες.

Το επίλεκτο πεζικό ήταν το σώμα των Αργυράσπιδων. Οι άνδρες ονομάστηκαν έτσι από τις επαργυρωμένες ασπίδες που έφεραν. Το σώμα είναι δύναμη 10.000 και είλκυε την καταγωγή του από τους Υπασπιστές του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Αργότερα, με την αυτή ονομασία, ο Αλέξανδρος συγκρότησε ένα σώμα βετεράνων σαρισσοφόρων, οι οποίοι και διαδραμάτισαν σημαντικότατο ρόλο στους πολέμους των Διαδόχων. Οι Αργυράσπιδες των Σελευκιδών, μέχρι την εποχή του Αντιόχου Γ’, συγκροτούντο από τμήματα από όλους τους υπηκόους του κράτους. Στην περίφημη παρέλαση της Δάφνης, όμως, το 165 π.Χ. οι Αργυράσπιδες καταγράφονται ως Έλληνες, προφανώς, συνεπεία της εδαφικής συρρίκνωσης του κράτους.

Σύγκρουση αφρικανικού ελέφαντα των Πτολεμαίων με ινδικό των Σελευκιδών.

Μια μονάδα των Αργυρασπιδών, πιθανώς μια Τάξη από τις πέντε που υπήρχαν, ονομάζονταν Υπασπιστές και αποτελούσαν τη πεζή βασιλική φρουρά του Σελευκίδη μονάρχη. Μετά το 190 π.Χ. ένα μέρος των Αργυρασπιδών εκπαιδεύτηκε στον ρωμαϊκό τόπο του μάχεσθαι και εξοπλίστηκε ανάλογα.

Οι Αργυράσπιδες και το ιππικό της φρουράς συγκροτούσαν τον εν ενεργεία στρατό. Οι μονάδες των Κατοίκων επιστρατεύονταν όταν υπήρχε ανάγκη. Κατ’ έτος, πάντως, υφίσταντο στρατιωτική εκπαίδευση και αναλάμβαναν, εκ περιδρομής, καθήκοντα φρουράς. Πέραν των πεζών Κατοίκων υπήρχαν και τμήματα ιππικού. Οι ιππείς Κάτοικοι ήταν κυρίως ιρανικής ή συριακής καταγωγής.

Στη μάχη της Μαγνησίας 6.000 Κάτοικοι ιππείς έλαβαν μέρος. Οι σαρισσοφόροι Κάτοικοι, στο απόγειο της ισχύος τους, αριθμούσαν 20.000 άνδρες. Στη μάχη της Μαγνησίας πολέμησαν 16.000 σαρισσοφόροι Κάτοικοι. Οι Θράκες Κάτοικοι ήταν σαφώς λιγότεροι. Στη μάχη της Ραφίας, το 217 π.Χ. αναφέρετε η παρουσία 1.000 μόλις Θρακών. Στην παρέλαση της Δάφνης, το 165 π.Χ. αριθμούσαν 3.000 άνδρες.

Η οργάνωση του Σελευκιδικού Στρατού βασιζόταν στα μακεδονικά πρότυπα του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου. Η φάλαγγα των σαρισσοφόρων ήταν οργανωμένη σε Τάξεις, έκαστη των δύο χιλιαρχιών. Βασική υπομονάδα ήταν ο λόχος των 16 ανδρών, που ισοδυναμεί με έναν στοίχο της φάλαγγας. Τέσσερις λόχοι συγκροτούσαν μια τετραρχία και δύο τετραρχίες μια εκατονταρχία ή ταξιαρχία ή σημαία, όπως ονομάστηκε αργότερα.

Κάθε χιλιαρχία παρέτασσε δύο πεντακοσιαρχίες, έκαστη με δύο συντάγματα των 256 ανδρών. Συνολικά κάθε Τάξη παρέτασσε 2.048 άνδρες. Δύο τάξεις συγκροτούσαν ένα Μέρος ή Μεραρχία. Δύο Μεραρχίες συγκροτούσαν μια Φαλαγγαρχία. Παρόμοια ήταν και οργάνωση του μέσου και ελαφρού πεζικού, αλλά και του ιππικού.

Το ελαφρύ πεζικό ήταν οργανωμένο σε λόχους των οκτώ ανδρών. Τέσσερις λόχοι συγκροτούσαν μια Σύσταση, 32 ανδρών. Δύο συστάσεις συγκροτούσαν μια Πεντηκονταρχία και τέσσερις Πεντηκονταρχίες μια Ψιλαρχία, ή σύνταγμα ψιλών.

Το ιππικό ήταν οργανωμένο σε Ουλαμούς των 64 ανδρών. Δύο ουλαμοί συγκροτούσαν μια Επιλαρχία των 128 ανδρών. Δύο επιλαρχίες συγκροτούσαν μια Ίλη των 256 ανδρών και δύο ίλες συγκροτούσαν μια Ιππαρχία των 512 ανδρών. Δύο ιππαρχίες συγκροτούσαν μια Επιππαρχία των 1.024 ανδρών και δύο επιππαρχίες ένα Τέλος ή Τάξη ιππικού με 2.048 άνδρες.

Τα βασιλικά στρατεύματα και οι Κάτοικοι αποτελούσαν τον στρατό εκστρατείας, μαζί με μισθοφόρους που προσλαμβάνονταν, κατά περίσταση. Οι Σελευκίδες όμως είχαν συγκροτήσει ένα είδος πολιτοφυλακής, θα λέγαμε με σημερινούς όρους, που άκουγε στο όνομα Πολιτικοί. Φαίνεται πως μονάδες του τύπου συστάθηκαν μετά την ήττα του Αντιόχου Γ’ από τους Ρωμαίους, αποτελώντας ένα φτηνό υποκατάστατο των έμπειρων πολεμιστών που χάθηκαν στον πόλεμο αυτό.

Στην παρέλαση της Δάφνης εμφανίστηκαν 3.000 ιππείς Πολιτικοί. Βάσει των πηγών και οι κάτοικοι της Αντιόχειας είχαν οπλιστεί, κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. και είχαν υποχρέωση να φρουρούν τα τείχη της πόλης. Κάτι παρόμοιο, πιθανότατα, συνέβαινε και στις άλλες πόλεις του βασιλείου.

Κατάφρακτος ιππέας θωρακισμένος από κορυφής μέχρις ονύχων, όπως και το άλογό του.

Ο Αντίοχος Ζ’ τους χρησιμοποίησε, το 129 π.Χ. κατά των Πάρθων, με καταστροφικά αποτελέσματα. Επίσης πολέμησαν κατά των Μακκαβαίων, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Φαίνεται πως στην περίοδο αυτή έφεραν τυπικό οπλισμό θυρεοφόρου πελταστή.

Πέραν των δυνάμεων αυτών στον Σελευκιδικό Στρατό εντάσσονταν και μισθοφόροι, αλλά και τμήματα άτακτων πολεμιστών υπηκόων ή μη του βασιλείου, σε μισθοφορική βάση, ή με παραχώρηση άλλων ανταλλαγμάτων. Οι πλέον ονομαστοί μισθοφόροι ήταν οι Κρήτες τοξότες. Επίσης χιλιάδες μισθοφόροι, εξοπλισμένοι ως θυρεοφόροι, πολέμησαν στις τάξεις του Σελευκιδικού Στρατού.

Αρκετοί μισθοφόροι εγκαταστάθηκαν στο βασίλειο και εξελίχθηκαν σε Κατοίκους. Τυπικό παράδειγμα αποτελούν οι 1.000 «Νεοκρήτες», απόγονοι Κρητών μισθοφόρων, που πολέμησαν στη Ραφία. Οι μισθοφόροι θυρεοφόροι επίσης ήταν κυρίως Έλληνες που αναζητούσαν καλύτερη τύχη μακριά από τη ρημαγμένη και πτωχευμένη, και τότε, μητρόπολη, αλλά και Κίλικες, ακόμα και Ιταλιώτες.

Μετά τη γαλατική εισβολή στη Μικρά Ασία, το 279 π.Χ. Γαλάτες μισθοφόροι υπηρέτησαν σε όλους τους ελληνιστικούς στρατούς. Ο Αντίοχος Γ’ διέθετε 3.000 Γαλάτες πεζούς και 2.500 ιππείς. Στην παρέλαση της Δάφνης εμφανίστηκαν 5.000 Γαλάτες μισθοφόροι, κυρίως πεζοί.

Επίσης υπάρχουν στοιχεία για την παρουσία Αράβων ελαφρών πεζών, αλλά και Κούρδων «καρδάκων» ακοντιστών, όπως και Αγριάνων, Περσών και άλλων ακοντιστών, ψιλών τοξοτών και σφενδονητών. Αναφέρονται ακόμα Δάχες, Καρμάνιοι, Κίσιοι, Καυδούσιοι, Κάρες, Τράλιοι, Πάμφυλοι και Λύκιοι, Ελυμαίοι, Μύσιοι και Κύρτιοι μισθοφόροι, κυρίως ελαφροί πεζοί, αλλά και ιππείς και καμηλοβάτες και τέλος Ταραντίνοι ελαφροί ιππείς.

Οι τελευταίοι, πάντως, δεν ήταν απαραίτητα Ιταλιώτες, αφού ο όρος Ταραντίνος αναφέρεται σε τύπο ιππικού.

Γαλάτες πολεμιστές.

Ο Σελευκιδικός Στρατός παρέτασσε τον μεγαλύτερο αριθμό πολεμικών ελεφάντων. Στη μάχη της Ιψού ο Σέλευκος διέθετε 400. Ο Αντίοχος ο Α’ συνέτριψε τους Γαλάτες, το 275 π.Χ. στην περίφημη μάχη των Ελεφάντων, με 50 πολεμικούς ελέφαντες. Ο Αντίοχος Γ’ έφτασε να διαθέτει 102 ελέφαντες, το 217 π.Χ. τους οποίους αύξησε σε 150 μετά την εκστρατεία του στη Ανατολή.

Μετά την πτώση των ανατολικών επαρχιών στους Πάρθους όμως η οδός προμήθειας ελεφάντων από την Ινδία διεκόπη. Έτσι οι ύστεροι Σελευκίδες διέθεταν λίγους αφρικανικούς ελέφαντες, στις τελευταίες δεκαετίες της παρακμής.

Ο ιστορικός Ασκληπιόδοτος αναφέρει πως οι υπονομάδες μονάδες ελεφάντων περιλάμβαναν 2-64 ζώα έκαστη. Παρόμοια οργάνωση είχαν και οι μονάδες δρεπανηφόρων αρμάτων.

Κάθε μονάδα διέθετε πέραν των οδηγών και των ανδρών που πολεμούσαν από ειδικό κουβούκλιο, αναρτημένο στη ράχη του ζώου, και έναν αριθμό ψιλών, οι οποίοι είχαν ως αποστολή να καλύπτουν τους ελέφαντες από τους αντιπάλους ψιλούς, οι οποίοι αποτελούσαν και τη Νέμεση των εν λόγω κτηνών, στα πεδία μάχης του αρχαίου κόσμου.

Στη Μαγνησία υπήρχαν δύο μονάδες ελεφάντων, έκαστη με 16 ζώα. Άλλοι 22 ελέφαντες παρατάχθηκαν όμως, στην ίδια μάχη, σε ζεύγη. Ο αριθμός των ψιλών που συνόδευαν κάθε ελέφαντα δεν ήταν σταθερός. Στη μάχη της Ραφία κάθε θηρίο συνοδευόταν από 40 ψιλούς. Άλλοι τέσσερις άνδρες, ένας οδηγός και τρεις πολεμιστές, αποτελούσαν το «πλήρωμα» του κάθε ζώου.

Πηγή: slpress.gr

Υπήρξαν εποχές που οι στρατιώτες απετέλεσαν το κύριο εξαγώγιμο «προϊόν» της Ελλάδας. Χιλιάδες Έλληνες προσέφεραν, από τους πρώιμους μυκηναϊκούς ήδη χρόνους, τις στρατιωτικές υπηρεσίες τους σε ξένους βασιλείς και αξιωματούχους.

Το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν έχει παράλληλο σε κανέναν άλλο λαό και έχει άμεση σχέση με την εκτίμηση που έτρεφαν οι ξένοι «εργοδότες» στην πολεμική αρετή των Ελλήνων.

Έλληνες στρατολογήθηκαν από τους Αιγυπτίους ήδη από τους μινωικούς και πρώιμους μυκηναϊκούς χρόνους. Αρκετά χρόνια αργότερα, επί της Σαϊτικής δυναστείας (7ος – 6ος αιώνας π.Χ.) Έλληνες κατετάγησαν κατά χιλιάδες στον αιγυπτιακό στρατό.

Ο Ηροδότος αναφέρει ότι οι Φαραώ Ψαμμήτιχος και Άμασις, προ της περσικής απειλής, είχε εντάξει στον στρατό του περί τους 30.000 Έλληνες μισθοφόρους.

Οι μισθοφόροι αυτοί όμως δεν πρόλαβαν να παράσχουν τις υπηρεσίες τους, αφού ο αιγυπτιακός στρατός εξεγέρθηκε εναντίον τους και τους σκότωσε ή τους έδιωξε.

Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. ο θεσμός της μισθοφορίας περνούσε κάμψη. Μόνο μετά την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου και έπειτα οι ελληνικές πόλεις άρχισαν να προσλαμβάνουν μισθοφόρους, κυρίως Θράκες πελταστές.

Ωστόσο η καταστροφή που άφησε πίσω του ο μεγάλος εκείνος εμφύλιος πόλεμος, σε συνδυασμό με την πενία και την οικονομική δυσπραγία, οδήγησε χιλιάδες Έλληνες, βετεράνους του πολέμου, να καταταγούν ως μισθοφόροι σε ξένους στρατούς.

Οι περισσότεροι εντάχθηκαν στον περσικό στρατό ή στην υπηρεσία διαφόρων αντιμαχομένων Περσών σατραπών. Το πλέον διάσημο ελληνικό μισθοφορικό σώμα της εποχής ήταν φυσικά αυτό των Μυρίων.

Οι 13.000 αυτοί Έλληνες, όχι μόνο πολέμησαν και νίκησαν τον στρατό του Αρταξέρξη στα Κούναξα της Βαβυλώνας, πολεμώντας υπέρ του διεκδικητή του θρόνου Κύρου του νεωτέρου, αλλά κατόρθωσαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, βαδίζοντας μέσα από την καρδιά της Περσικής Αυτοκρατορίας, κατανικώντας όποιον εχθρό βρήκαν μπροστά τους.

Κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα π.Χ. οι Πέρσες ενέταξαν στις δυνάμεις τους χιλιάδες Έλληνες οπλίτες μισθοφόρους, εφόσον οι ίδιοι δεν διέθεταν σοβαρό βαρύ πεζικό. Οι μισθοφόροι αυτοί πολέμησαν και εναντίον του Αλεξάνδρου, στον Γρανικό (20.000), στην Ισσό (30.000) και στα Γαυγάμηλα (4.000).

Άξιος μνείας είναι και ο Έλληνας από τη Ρόδο μισθοφόρος στρατηγός του Δαρείου Γ’ Μέμνων. Αν ο Μέμνων αφηνόταν να αντιμετωπίσει τον Αλέξανδρο η ιστορία ίσως να ήταν σήμερα διαφορετική. Ευτυχώς για τον μεγάλο στρατηλάτη ο Μέμνων πέθανε (μάλλον δηλητηριάστηκε από τους Πέρσες) μετά τη μάχη του Γρανικού. Στην Ισσό επίσης οι μισθοφόροι των Περσών πολέμησαν ηρωικά και παραλίγο να δώσουν τη νίκης στους Πέρσες.

Πέραν των Περσών Έλληνες μισθοφόρους χρησιμοποίησαν και όλα, μα όλα τα κράτη τους αρχαίου κόσμου, ελληνικά και μη. Ακόμα και οι Καρχηδόνιοι μίσθωσαν Έλληνες στους πολέμους τους κατά των Ρωμαίων. Στη μάχη του ποταμού Μπαγραδά, ο καρχηδονιακός στρατός, υπό τον Σπαρτιάτη στρατηγό Ξάνθιππο, διέλυσε τον ρωμαϊκό στρατό του υπάτου Γάιου Δουίλιου Νέπος.

Περισσότεροι από 14.000 Ρωμαίοι σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν στη μάχη αυτή. Ακόμα και στη μάχη της Ζάμα, ο μεγάλος Αννίβας διέθετε πολλούς Αχαιούς και Μακεδόνες μισθοφόρους. Μισθοφόρους όμως χρησιμοποίησαν και όλα τα ελληνιστικά βασίλεια, ακόμα και το βασίλειο των Ασμονέων Ιουδαίων και του Ηρώδη.

Ο πλέον διαδεδομένος τύπος μισθοφόρου της ελληνιστικής περιόδου ήταν ο θυρεοφόρος και θωρακίτης πελταστής, ο Ταραντίνος ελαφρός ιππέας και ο Κρήτας και Ρόδιος ακροβολιστής, τοξότης και σφενδονήτης αντίστοιχα. Ο Ιούλιος Καίσαρ χρησιμοποίησε μεγάλο αριθμός Ελλήνων, κυρίως Κρητών τοξοτών.

Πηγή: slpress.gr

«Το γεγονός ότι το έργο αυτό του Επειού (του κατασκευαστή του Δούρειο Ίππου) ήταν ένα μηχάνημα για τη διάλυση του τείχους το ξέρει όποιος δεν θεωρεί εντελώς ανόητους τους Φρύγες» (Αττικά, Ι 23.80). Με τη φράση αυτή ο Παυσανίας περιγράφει τον Δούρειο Ίππο, την πρώτη μηχανή για τη διάλυση του τείχους που χρησιμοποιήθηκε από ελληνικό στρατό.

Οι «Φρύγες» (οι Τρώες) δεν ήταν ανόητοι να γκρεμίσουν μόνοι τους τα τείχη τους για να φέρουν εντός της πολής τους ένα ξύλινο άλογο. Αντίθετα το «ξύλινο άλογο» ήταν που γκρέμισε τα τείχη τους και επέτρεψε στους Αχαιούς να εισέλθουν στην πόλη. Τι ήταν όμως αυτό το ξύλινο άλογο, ο Δούρειος Ίππος;

Σύμφωνα με τον μύθο, οι Αχαιοί απογοητευμένοι από τη μακρά πολιορκία της Τροίας, αποφάσισαν να δοκιμάσουν την τύχη τους, με ένα τέχνασμα. Ο Φωκεύς μηχανικός Επειός, κατασκεύασε ένα κούφιο ξύλινο άλογο , εντός του οποίου κρύφτηκαν μερικοί Αχαιοί πολεμιστές.

Όταν οι Τρώες έφεραν τον Ίππο εντός των τειχών οι έγκλειστοι Αχαιοί βγήκαν κρυφά, άνοιξαν τις πύλες και έτσι εισήλθε στην πόλη και ο υπόλοιπος μυκηναϊκός στρατός και την κυρίευσε. Αυτά αναφέρει ο μύθος. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτό το ρομαντικό παραμύθι;

Μια πρώιμη Ελέπολις;

Τα κείμενα του επικού κύκλου κάνουν εκτενείς αναφορές στο έργο του Επειού. Σύμφωνα με τις περιγραφές επρόκειτο για μια κατασκευή τεραστίων, για τα μέτρα της εποχής, διαστάσεων, εντός της οποίας ή για το χειρισμό της οποίας απαιτούντο 3.000 άνδρες (Μικρή Ιλιάς).

Οι μεταγενέστεροι συγγραφείς θεώρησαν τον αριθμό αυτό υπερβολικό και τον κατέβασαν στους 100, 50ή και 12 μόλις άνδρες. Σε παραστάσεις εξάλλου- η παλαιότερη των οποίων ανάγεται στους γεωμετρικούς χρόνους- ο Δούρειος Ίππος αποδίδεται φυσιοκρατικά ως ξύλινο άλογο, έμφορτο πολεμιστών.

Στο σημείο όμως αυτό θα ήταν σκόπιμο να αναφερθεί ρητά ότι οι πολιορκητικές μηχανές ήταν γνωστές ήδη από τον 18ο αιώνα π.Χ. Σε αιγυπτιακούς τάφους, της περιόδου του Παλαιού και Μέσου βασιλείου, υπάρχουν παραστάσεις πολιορκητικών μηχανών (τροχοφόρες κλίμακες, πολιορκητικοί κριοί κ.α.).

Παρόμοιες μηχανές διέθεταν και οι Χετταίοι. Πρέπει λοιπόν να θεωρείται απίθανο το γεγονός οι Έλληνες, οι οποίοι τόσο στενές σχέσεις είχαν αναπτύξει, τόσο με τους Αιγυπτίους –με τους οποίους άλλωστε συμπολέμησαν κατά των Υκσώς, αυτή ακριβώς την περίοδο(16ος αιώνας π.Χ.)- όσο και με τους Χετταίους, να μη γνώριζαν την ύπαρξη απλών έστω πολιορκητικών μηχανών.

Όσον αφορά τον αριθμό των 3.000 ανδρών στους οποίους αναφέρεται η Μικρή Ιλιάς, αν και εν πρώτης φαίνεται όντως υπερβολικός, ταυτίζεται όμως με τον αριθμό των ανδρών που απαιτούντο για τον χειρισμό μιας τυπικής Ελέπολις των ελληνιστικών χρόνων. Και η Μικρή Ιλιάς γράφτηκε 300 έτη νωρίτερα από την ελληνιστική περίοδο!

«Ζωόμορφες» μηχανές

Τροχοφόρες πολιορκητικές μηχανές (τις οποίες κάποιοι ευφάνταστοι ταυτίζουν με τανκς) χρησιμοποίησαν κατά κόρο, από τον 10ο αιώνα π.Χ. τουλάχιστον, οι Ασσύριοι. Επειδή όμως στην ιστορία τίποτα δεν οφείλεται σε παρθενογένεση, είναι πολύ πιθανό η τεχνογνωσία των Ασσυρίων να προερχόταν από γειτονικούς πολιτισμούς.

Δεν είναι εξάλλου τυχαίο το γεγονός ότι οι πολιορκητικές μηχανές των Ασσυρίων ήταν πολλές φορές ζωόμορφες και σχεδόν πάντα έφεραν ονόματα ζώων (π.χ.ρινόκερος).

Βάση των παραπάνω μπορεί να εξαχθεί, με σχετική ασφάλεια, το συμπέρασμα ότι ο Δούρειος Ίππος ήταν ένας τροχοφόρος στεγασμένος και επενδεδυμένος με δέρματα ζώων, ώστε να μην αναφλέγεται, κριός, για την κίνηση και τη χρήση του οποίου απαιτείτο μεγάλος αριθμός ανδρών. Το μόνο πρόβλημα των Αχαιών θα ήταν να «πείσουν» τους Τρώες να «επιτρέψουν» την προσέγγιση της μηχανής στα τείχη τους.

Αυτό ακριβώς φοβόταν και οι τελευταίοι και για αυτό αντέταξαν λυσσώδη ενεργητική άμυνα, καθυστερώντας, όσο μπορούσαν, το πλησίασμα του εχθρού στα τείχη τους. Από τη στιγμή που οι Αχαιοί θα ήταν σε θέση να πλησιάσουν τα τείχη και να θέσουν σε ενέργεια τη μηχανή, το αποτέλεσμα της πολιορκίας ήταν βέβαιο.

Εξάλλου η πολιορκία της Τροίας κράτησε, απ’ ότι φαίνεται, λίγους μόνο μήνες. Όσο χρειάστηκε δηλαδή για να αναγκάσουν οι Αχαιοί τους αντιπάλους τους να περιοριστούν στα τείχη. Ο Όμηρος περιγράφει τα γεγονότα 51 μόνο ημερών της πολιορκίας.

Πηγή: slpress.gr

Το 274 π.Χ. ο Πύρρος βρισκόταν ακόμα στην Ιταλία. Η κατατριβή του στρατού όμως στις μάχες με τους Ρωμαίους τον έπεισαν πως η μόνη λύση ήταν η επιστροφή του στην Ελλάδα, όπου νέες ευκαιρίες παρουσιάζονταν για τον φιλόδοξο χαρακτήρα του. Στόχος του ήταν η κατάληψη του μακεδονικού θρόνου.

Ο Πύρρος, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, σχεδίαζε να θέσει υπό τον έλεγχό του την πλούσια Μακεδονία. Για αυτό στράφηκε άμεσα κατά του βασιλιά της Μακεδονίας Αντιγόνου Γονατά, γιου του παλιού συμπολεμιστή, αλλά και αντιπάλου του, Δημητρίου του Πολιορκητή.

Ο Πύρρος εισέβαλε στη Μακεδονία, έχοντας στρατολογήσει και Γαλάτες μισθοφόρους και προέλασε χωρίς να συναντήσει σοβαρή αντίσταση καθώς οι Μακεδόνες τον δέχονταν ως νόμιμο βασιλιά.

Ο Πύρρος προέλασε ταχύτατα και κατέλαβε τη μια πόλη μετά την άλλη. Μόνο η πόλη των Αιγών αντιστάθηκε και όταν τελικά παραδόθηκε, για τιμωρία, ο Πύρρος ανέθεσε τη φρούρησή της σε 2.000 Γαλάτες μισθοφόρους του. Αυτοί όμως σύλησαν τους τάφους των Μακεδόνων βασιλέων που βρισκόταν εκεί, αλλάζοντας τον κλίμα έναντι του Πύρρου, όταν αυτός αρνήθηκε να τους τιμωρήσει.

Πελοπόννησος

Ο Αντίγονος, με νέες δυνάμεις που συγκέντρωσε, κινήθηκε και πάλι κατά του Πύρρου, αλλά και πάλι ηττήθηκε από τον γιο του Ηπειρώτη βασιλιά Πτολεμαίο. Ο ηττημένος Αντίγονος αποτραβήχθηκε στην ανατολική Μακεδονία, ο δε Πύρρος, όπως πάντα, δεν έσπευσε να ολοκληρώσει και να εξασφαλίσει τη νίκη του.

Η λογική επέβαλε στον Πύρρο να ολοκληρώσει την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στο κράτος του, νικώντας και εκδιώκοντας οριστικά τον αντίπαλό του από εκεί και μετά να στραφεί προς τη νότια Ελλάδα. Δυστυχώς στο πρόσωπο του μεγάλου Ηπειρώτη βασιλιά η πολεμική αξία δεν συνδυαζόταν από πολιτικό όραμα και έμπνευση, αντίθετα με τον μεγάλο του εξάδελφο Αλέξανδρο.

Σημαντικό ρόλο στην απόφασή του φαίνεται πως έπαιξε και η πρόσκληση του εξόριστου βασιλιά της Σπάρτης Κλεώνυμου, ο οποίος ήλπιζε στη βοήθεια του Πύρρου για την ανάκτηση του θρόνου από τον άλλο βασιλιά, τον Αρέα, ανεψιό του Κλεωνύμου. Ο Κλεώνυμος μάλιστα, έχοντας οπαδούς στην Σπάρτη, υποσχέθηκε στον Πύρρο εσωτερική επανάσταση στην πόλη, παρουσιάζοντας την κατάληψή της ως εύκολη υπόθεση.

Πεπεισμένος από τον Κλεώνυμο, ο Πύρρος αποφάσισε την εισβολή στην Πελοπόννησο, σε μια κίνηση χωρίς κανένα πολιτικό νόημα, καθώς η Σπάρτη δεν είχε καλές σχέσεις με τον αντίπαλό του Αντίγονο και άρα η εναντίον της επίθεση δεν εξυπηρετούσε κανέναν στρατηγικό σκοπό. Ίσα-ίσα το μόνο αποτέλεσμα που θα είχε θα ήταν να ενώσει δύο εχθρούς εναντίον του.

Έτσι με 25.000 πεζούς (28.000 κατά τον Πλούταρχο), 2.000 ιππείς και 24 πολεμικούς ελέφαντες εισέβαλε, την άνοιξη του 272 π.Χ. στη Πελοπόννησο. Η είδηση της εισβολής των Ηπειρωτών στην Πελοπόννησο προκάλεσε γενικευμένο ενθουσιασμό καθώς πολλοί πίστεψαν τις εξαγγελίες του Πύρρου ότι ερχόταν ως ελευθερωτής για να απελευθερώσει τις πόλεις της Πελοποννήσου από την «τυραννία του Αντιγόνου».

Πόλεμος με την Σπάρτη

Οι Αχαιοί, οι Ήλιοι, μια ισχυρή μερίδα στο Άργος, αλλά και οι Αθηναίοι, δήλωσαν την στήριξή τους στον Πύρρο, ενώ η Μεγαλόπολη άνοιξε τις πύλες της στον Ηπειρώτη στρατηλάτη.

Οι Σπαρτιάτες δεν εναντιώθηκαν, αρχικά, στην προέλαση του Πύρρου καθώς ήταν αντίπαλοι του Αντιγόνου και είδαν μάλλον θετικά την εξασθένιση του Μακεδόνα βασιλιά. Πείσθηκαν επίσης και από τις εξαγγελίες του Πύρρου.

Αποφάσισαν παράλληλα να αποστείλουν πρεσβεία στον Πύρρο. Πριν η αντιπροσωπεία τους όμως μεταβεί εκεί τμήμα του στρατού του Πύρρου παραβίασε τα σπαρτιατικά σύνορα. Η σπαρτιατική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον Δερκυλίδα, παρόλα αυτά πήγε στη Μεγαλόπολη και συναντήθηκε με τον Πύρρο.

Ο Δερκυλίδας παραπονέθηκε για την παραβίαση των συνόρων, θεωρώντας πως συνέβη με πρωτοβουλία κάποιου θερμόαιμου αξιωματικού του Πύρρου. Έκπληκτος όμως άκουσε τον Πύρρο να του δηλώνει ότι ευρίσκοντο σε εμπόλεμη κατάσταση.

Ύστερα από αυτό οι πρέσβεις επέστρεψαν βιαστικά στην Σπάρτη και μετέδωσαν τη δυσάρεστη είδηση. Οι πολίτες βρέθηκαν σε απόγνωση. Ποτέ άλλοτε η Σπάρτη δεν είχε βρεθεί τόσο απροετοίμαστη για πόλεμο και δεν είχε υποστεί τέτοιον αιφνιδιασμό, έχοντας τον εχθρό σε απόσταση μόλις μερικών ημερών πορείας από αυτή.

Ο ίδιος ο βασιλιάς της, ο Αρεύς, έλειπε με τους καλύτερους στρατιώτες του στην Κρήτη, όπου είχε μεταβεί να πολεμήσει υπέρ της Γόρτυνος.

Προετοιμασίες

Εκείνη την εποχή η πάλαι ποτέ πανίσχυρη σπαρτιατική πολεμική μηχανή ήταν μακρινή ανάμνηση και μόνο. Η Σπάρτη είχε ελάχιστους πολίτες, με τους περισσότερους άλλους να έχουν χάσει τα πολιτικά τους δικαιώματα και κατά συνέπεια τη δυνατότητα να υπηρετούν στον στρατό.

Δεν υπάρχουν ακριβείς πληροφορίες για τον αριθμό των αξιόμαχων ανδρών που η πόλη μπορούσε να κινητοποιήσει, αλλά δύσκολα θα ήταν περισσότεροι από 1.500-2.000, σύμφωνα με τις πηγές. Στον αριθμό αυτό θα μπορούσαν να προστεθούν μερικές ακόμα χιλιάδες πρόχειρα και ελαφρά οπλισμένων ανδρών.

Ωστόσο οι δυνάμεις αυτές ήταν αδύνατο να σταματήσουν τις μακεδονικές φάλαγγες, το ιππικό και κυρίως τους πολεμικούς ελέφαντες του Πύρρου, σε ανοικτό πεδίο.

Μοναδική ελπίδα των Σπαρτιατών ήταν να αμυνθούν στην πόλη τους. η Σπάρτη όμως, παράδοση παλιά, δεν είχε τείχη. Κατά συνέπεια οι Σπαρτιάτες θα όφειλαν να αμυνθούν δημιουργώντας πρόχειρα οχυρώματα με κάθε διαθέσιμο υλικό, ελπίζοντας στην επιστροφή του Αρέως, στον οποίο στάλθηκε επείγον μήνυμα, στην πιθανή άφιξη ενισχύσεων από τους Πτολεμαίους της Αιγύπτου, στην τύχη και πάνω από όλα στη γενναιότητά τους.

Και οι Σπαρτιάτες αποδείχθηκαν άξιοι των προγόνων τους καθόλα. Οι Σπαρτιάτες, υπό την ηγεσία της Γερουσίας που συνεδρίασε τις κρίσιμες εκείνες ώρες, ρίχθηκαν στον αγώνα για ενίσχυση της άμυνας της πόλης τους.

Αποφασίστηκε τότε η μεταφορά των γυναικών και των παιδιών στην Κρήτη όχι μόνο για να προστατευθούν, αλλά και για να διευκολυνθεί η άμυνα και να εξοικονομηθούν τρόφιμα. Τελικά όμως η απόφαση αυτή δεν έγινε δυνατό να υλοποιηθεί.

Παράλληλα αποφασίστηκε η άμεση οχύρωση της πόλης, όσο το δυνατόν καλύτερα. Οι Σπαρτιάτες, εργαζόμενοι εντατικά, ανέσκαψαν ευρεία τάφρο παράλληλη με το στρατόπεδο, τον λεγόμενο «χάρακα» του Πύρρου, μήκους 250 μ. περίπου. Επίσης κατασκευάστηκαν φράγματα από πασσάλους και όπου ήταν κτιστά οχυρώματα με λίθους και πλίνθους.

Η δε τάφρος ενισχύθηκε με άμαξες που τοποθετήθηκαν στα δύο άκρα της, κυρίως. Το έδαφος ανασκάφτηκε και οι τροχοί των αμαξών θάφτηκαν στο έδαφος ώστε να μην μπορούν να μετακινηθούν. Οι Σπαρτιάτες σωστά υπολόγιζαν ότι οι άμαξες αυτές θα αποτελούσαν ισχυρό έρεισμα και εμπόδιο για τους επίφοβους πολεμικούς ελέφαντες του Πύρρου.

Οι αποφάσεις της Γερουσίας έγιναν σύντομα γνωστές στην πόλη και αμέσως υπήρξαν αντιδράσεις. Η Αρχιδάμεια, η αδερφή του βασιλιά, ήταν η πρώτη που αντέδρασε στην απόφαση απομάκρυνσης των γυναικόπαιδων και με ένα σπαθί στο χέρι εμφανίστηκε στη Γερουσία και ρώτησε πως οι γερουσιαστές ζητούν από τις γυναίκες της Σπάρτης να ζήσουν όταν η πατρίδα τους δεν θα υπάρχει;

Η θέση των γυναικών ήταν στο πλευρό των ανδρών, των αμυντόρων της πόλης και κοινή έπρεπε να είναι η τύχη όλων των πολιτών και τα πτώματα των γυναικών πρέπει να βρίσκονται πλάι στα πτώματα των ανδρών τους.

«Καλόν ταις Λακαίνες μετά των ανδρών αποθανείν…», είπε. Συγκινημένη η Γερουσία άλλαξε την απόφασή της και διέταξε όχι μόνο να μείνουν τα γυναικόπαιδα στην πόλη, αλλά και να συνεισφέρουν στην άμυνά της.

Αμέσως οι γυναίκες ρίχθηκαν στον αγώνα για την οχύρωση. Αυτές έσκαψαν την τάφρο, λέγοντας στους άνδρες να αναπαυθούν διότι την επομένη ημέρα θα πολεμούσαν σκληρά και έπρεπε να εξοικονομήσουν δυνάμεις.

Γυναίκες κάθε ηλικίας, φορώντας μόνο ένα ημάτιο, μαζί με τα παιδιά τους και τους γεροντότερους που δεν μπορούσαν να κρατήσουν όπλα, άρχισαν την εκτέλεση του ζωτικής σημασίας για την πόλη έργου, το οποίο έπρεπε να είναι έτοιμο την επομένη το πρωί. Κατά τον Φύλαρχο η τάφρος είχε πλάτος περί τα 4,5 μ. και βάθος 3 μ.

Την άλλη μέρα, με το πρώτο φως, η τάφρος ήταν έτοιμη και οι άνδρες που έσπευσαν να λάβουν θέσεις κατά μήκος της, πήραν, κατά την παράδοση της Σπάρτης, τα όπλα τους από τις γυναίκες και τις μητέρες τους που τους τα παρέδωσαν λέγοντάς τους πως οφείλουν να την υπερασπιστούν με τη ζωή τους ή να πεθάνουν ως άξια τέκνα της Σπάρτης.

Τα γεγονότα αυτά περιγράφει ο ιστορικός Φύλαρχος, το έργο του οποίου «Ιστορίαι» αποτέλεσε βασική πηγή και για τον Πλούταρχο.

Αίμα στην εύφορη κοιλάδα

Καθώς ανέτειλε ο ήλιος φωτίζοντας την πανάρχαια πόλη και όλη την εύφορη κοιλάδα του Ευρώτα, οι δύο αντίπαλοι ήταν έτοιμοι. Οι Σπαρτιάτες είχαν λάβει θέσεις πίσω από την τάφρο και τα πρόχειρά οχυρώματά τους ενώ ο Πύρρος είχε διατάξει τον στρατό του να αναπτυχθεί για μάχη μπροστά από το στρατόπεδό του.

Ο Πύρρος με έκπληξη και οργή αντίκρισε την τάφρο. Τράβηξε το σπαθί του από τη θήκη και κινήθηκε ο ίδιος προς αυτή. Δοκίμασε να περάσει. Το μόλις ανασκαφέν όμως, μαλακό, χώμα, σχεδόν υποχώρησε και ο βασιλιάς παραλίγο να πέσει εντός της. Έτσι αποτραβήχτηκε.

Ο γιος του Πτολεμαίος όμως, τέθηκε επικεφαλής 2.000 Γαλατών μισθοφόρων και επίλεκτων Χαόνων πολεμιστών επιτέθηκε. Ο ίδιος και οι άνδρες του εφόρμησαν προς την τάφρο, κατέβηκαν εντός της και προσπάθησαν να τραβήξουν τις άμαξες που είχαν οι Σπαρτιάτες πακτώσει επ’ αυτής, εν είδει επάλξεων. Οι Γαλάτες τραβούσαν με μανία τις άμαξες, πιθανόν να χρησιμοποιούσαν και σχοινιά.

Η κατάσταση ήταν κρίσιμη για του Σπαρτιάτες. Την έσωσε όμως ο Ακρότατος, ο γιος του βασιλιά Αρέα, ο οποίος με 300 επίλεκτους πολεμιστές, πιθανόν τους «ιππείς» της βασιλικής φρουράς, πέρασε από ένα άνοιγμα και βρέθηκε πίσω από τους Γαλάτες του Πτολεμαίου.

Πριν προλάβει να αντιδράσει ο Πτολεμαίος, ο Ακρότατος και οι άνδρες του σκόρπισαν τον θάνατο στους αδύνατο να κινηθούν, στριμωγμένοι εντός της τάφρου, Γαλάτες.

Ενώ συνέβαιναν αυτά ο Πύρρος είχε επίσης δοκιμάσει να διαβεί την τάφρο σε άλλο σημείο, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, με τους άνδρες του να υφίστανται απώλειες από τα βλήματα των Σπαρτιατών.

Η κρίσιμη σύγκρουση

Η γενναία αντίσταση των Σπαρτιατών υποχρέωσε τον Πύρρο σε αναδίπλωση. Στη μάχη διακρίθηκε και ο Σπαρτιάτης Φύλλιος, ο οποίος πολέμησε ηρωικά, αν και τραυματισμένος σοβαρά. Όταν ένιωσε τις δυνάμεις του να τον εγκαταλείπουν, ο Φύλλιος αποσύρθηκε διακριτικά από τη γραμμή της μάχης για να ξεψυχήσει στην πόλη του και να μην κινδυνεύσει το σώμα του να πέσει στα χέρια των εχθρών.

Έτσι η μάχη συνεχίστηκε όλη την ημέρα χωρίς αποτέλεσμα για τον Πύρρο, ο οποίος, με την έλευση της νύκτας, διέταξε την παύση των επιχειρήσεων.

Ο Ηπειρώτης βασιλιάς ήταν απογοητευμένος, καθώς ο στρατός του είχε υποστεί σοβαρές απώλειες, χωρίς κανένα αντίκρισμα. Ο Πρόξενος αναφέρει ένα ενδιαφέρον σχετικό ανέκδοτο. Ο Πύρρος, σύμφωνα με τη διήγηση του Προξένου, το βράδυ εκείνο, μετά τη μάχη, είδε σε όνειρο την Σπάρτη να καίγεται από κεραυνούς.

Ο ίδιος ερμήνευσε ευνοϊκά το όνειρο, λέγοντας πως η πόλη θα πέσει. Ένας από τους εταίρους του όμως, ο Λυσίμαχος, ερμήνευσε αρνητικά το όνειρο. Ο Πύρρος τότε απάντησε: «Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί Πύρρου».

Με το πρώτο φως της επομένης ο Πύρρος είχε παρατάξει τον στρατό του έτοιμοι για τη νέα επίθεση. Ο Ηπειρώτης στρατηλάτης αμέσως μετά διέταξε την έφοδο. Η μάχη εξαρχής ήταν άγρια. Οι Ηπειρώτες μάχονταν με ηρωισμό βλέποντας τον βασιλιά τους να προμαχεί.

Οι Σπαρτιάτες από την πλευρά τους αμύνονταν με απίστευτο φανατισμό, με τις γυναίκες τους να βρίσκονται στο πλευρό τους, περιθάλποντας τραυματίες και φέρνοντας τρόφιμα, νερό, βέλη, λίθους και ακόντια στους πολεμιστές.

Σφαγή

Ο Πύρρος βλέποντας πως τα στρατεύματά του δεν μπορούσαν να διασχίσουν την τάφρο, διάταξε την πλήρωσή της με χώμα και κάθε είδους υλικό, ακόμα και με πτώματα ανδρών.

Παρά την αντίδραση των Σπαρτιατών η τάφρος άρχισε να γεμίζει σε συγκεκριμένα σημεία της. Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκε ένας διάδρομος μέσω του οποίου μπορούσαν τα στρατεύματα του Πύρρου να περάσουν.

Οι Σπαρτιάτες συγκέντρωσαν τις εφεδρείες τους στο σημείου του διαδρόμου, αλλά και ο Πύρρος στο σημείο αυτό έριξε στη μάχη τις καλύτερες μονάδες του, τιθέμενος ο ίδιος επικεφαλής, έφιππος, με το σπαθί στο χέρι.

Φαίνεται πως η θυελλώδης έφοδος του Πύρρου ανέτρεψε την σπαρτιατική αντίσταση και εισήλθε στην πόλη. Η πτώση της πόλης ήταν θέμα στιγμών. Ένα βέλος όμως τραυμάτισε θανάσιμα το άλογο του Πύρρου, το οποίο έριξε κάτω τον αναβάτη του.

Ο Πύρρος έπεσε με δύναμη στο έδαφος. Οι άνδρες του, βλέποντας τον βασιλιά τους στο έδαφος, πανικοβλήθηκαν. Πολλοί αξιωματικοί έσπευσαν στο σημείο για να δουν αν ζει. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να προκληθεί σύγχυση την οποία, φυσικά, εκμεταλλεύτηκαν, στο έπακρο, οι Σπαρτιάτες.

Με μια απεγνωσμένη αντεπίθεση οι ακαταπόνητοι Λάκωνες κατέκοψαν πολλούς από τους στρατιώτες του «Αετού», υποχρεώνοντας τους άλλους να τραπούν σε φυγή, πέραν της τάφρου.

Αποτυχία γενική

Ο Πύρρος, μόλις συνήλθε, διέταξε υποχώρηση καθώς οι δυνάμεις του είχαν ιδιαιτέρως φθαρεί. Όμως και οι απώλειες των Σπαρτιατών ήταν σοβαρές. Ίσως με μια νέα γενική επίθεση ο Πύρρος να κατάφερνε να καταλάβει την πόλη. Δεν το αποτόλμησε όμως και αποφάσισε να πολιορκήσει την πόλη, λεηλατώντας παράλληλα τη Λακωνική.

Ωστόσο η μοίρα είχε ήδη αποφασίσει. Ο Αντίγονος, τον οποίο ο Πύρρος είχε αφήσει ανενόχλητο στη Μακεδονία, αντέδρασε στα σχέδια του αντιπάλου του διατάσσοντας τις φρουρές του στις ελληνικές πόλεις να σπεύσουν να ενισχύσουν τους παλαιούς του αντιπάλους Σπαρτιάτες.

Αμέσως κινήθηκε προς την Σπάρτη ο φρούραρχος του Αντιγόνου στην Κόρινθο, ο Φωκαεύς Αμεινίας. Την ίδια ώρα ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Αρεύς επέστρεψε από την Κρήτη και μάλιστα με 2.000 στρατιώτες.

Ο Πλούταρχος αναφέρει πως ο Αρεύς επέστρεψε με 2.000 στρατιώτες, ενώ σε άλλο σημείο της διήγησής του αναφέρει ότι ο Αρεύς έφερε μαζί του και 1.000 Κρήτες τοξότες. Δεν είναι γνωστό αν οι 1.000 Κρήτες ήρθαν επιπλέον των 2.000 Σπαρτιατών ή στον αριθμό των 2.000 περιλαμβάνονται Σπαρτιάτες και Κρήτες μαζί. Σύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν πιθανότερο η συνολική δύναμη που έφερε μαζί του Αρέα να αριθμούσε 3.000 άνδρες.

Σε κάθε περίπτωση η άφιξη του Αρέα και των ανδρών του ενίσχυσε σημαντικά την άμυνα και εξύψωσε το ηθικό των Σπαρτιατών, ενώ αντίθετα καταρράκωσε αυτό των ανδρών του Πύρρου. Ο Πύρρος τότε διέπραξε το δεύτερο μεγάλο σφάλμα.

Αντί να τηρήσει την απόφασή του να πολιορκήσει την Σπάρτη, διέταξε νέες εφόδους κατά των ενισχυμένων Σπαρτιατών, τιθέμενος ο ίδιος επικεφαλής σε πλείστες περιπτώσεις, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί. Η κίνησή του αύτη οδήγησε σε νέες άσκοπες απώλειες και σε περιορισμό της μαχητικότητας του στρατού, αλλά και του ιδίου, λόγω των τραυμάτων.

Για μια ακόμα φορά φάνηκε ότι ο Πύρρος ήταν μεν γενναίος στρατιώτης, αλλά όχι στρατηγιστής. Μετά τις νέες αποτυχίες επανήλθε στο προηγούμενο σχέδιό του περί πολιορκίας της Σπάρτης, αποφασισμένος να διαχειμάσει εκεί και να επαναλάβει την επίθεση την επόμενη άνοιξη του 271 π.Χ.

Παράλληλα ελαφρά αποσπάσματα του στρατού λεηλάτησαν τη Λακωνική, ενώ δημιουργήθηκε και οχυρό στρατόπεδο στην οδό μεταξύ Σπάρτης και Καρυών (άλλες πηγές αναφέρουν πως δημιουργήθηκε κοντά στην Τεγέα).

Πηγή: slpress.gr

Η πολεμική μηχανή που τα έβαλε στις Θερμοπύλες με χιλιάδες Πέρσες και πέρασε στην αιωνιότητα.

Γιατί έμειναν οι Σπαρτιάτες στις Θερμοπύλες γνωρίζοντας το ανώφελο της αυτοθυσίας τους;

Αυτό είναι το ερώτημα που πλανάται πάνω από τη θρυλική μάχη του Αυγούστου του 480 π.Χ. εδώ και αιώνες. Ιστορικοί και σχολές σκέψης έχουν αποπειραθεί διάφορες, περισσότερο ή λιγότερο πειστικές, απαντήσεις, όποια κι αν είναι όμως η πολιτική και στρατιωτική ετυμηγορία δεν μειώνει σε τίποτα την αξία της στάσης του Λεωνίδα και τη θυσία τόσο του ίδιου όσο και των αντρών του.

Με όποιον τρόπο και για όποιον -κρυφό ή φανερό- λόγο κι αν το έκανε, δεν παύει να έπραξε ένα χρέος το οποίο θα μπορούσε να είχε αποφύγει. Ήταν αυτή η ξεκάθαρη επιλογή του που μετράει, αυτή η ηρωική απόφαση που πήρε και έκανε την ελληνική ιστορία να μη χρειάζεται ωραιοποιήσεις και στρογγυλοποιήσεις για να αποδειχθεί πόσο μεγάλη είναι.

«Εκείνων που σκοτώθηκαν στις Θερμοπύλες ένδοξη η τύχη, ωραίος ο θάνατός τους, κι ο τάφος τους βωμός· ανάμνηση τους πρέπει και όχι γόοι κι εγκώμιο είναι γι᾽ αυτούς το μοιρολόι. Τέτοιος εντάφιος στολισμός ποτέ τη λάμψη δε θα χάσει απ᾽ τον καιρό τον παντοδαμαστή κι ούτε σκουριά ποτέ θα τον σκεπάσει. Στο μνήμα των αντρείων ετούτο το ιερό η δόξα της Ελλάδας έχει θρονιαστεί το μαρτυρά κι ο βασιλιάς της Σπάρτης ο Λεωνίδας, που αφήνει στολίδι πίσω του αρετής τρανό κι ένα όνομα που αμάραντο θα μείνει», μας λέει ο Σιμωνίδης ο Κείος για τον πολεμικό άθλο που παρά την ήττα, σφραγίστηκε στις συνειδήσεις της οικουμένης ως θρίαμβος της θέλησης και ορόσημο ανδρείας και πατριωτισμού.

«Ποιος από τους μεταγενέστερους», αναρωτιέται ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, «δεν θα ζηλέψει την παλικαριά αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι, καθώς βρέθηκαν στην αρπάγη μιας συντριπτικά υπέρτερης καταστάσεως, σωματικά υπέκυψαν, έμειναν όμως αήττητοι στην ψυχή. Γι’ αυτό, μόνο αυτοί από όλη την ιστορία αναφέρονται».

Ήττα μεν, αλλά νίκη ηθική, που έδωσε την ψυχή και το κουράγιο στους Έλληνες να συντρίψουν τους Πέρσες στη Σαλαμίνα και τις Πλαταιές και να διώξουν τη θανάσιμη απειλή από τα εδάφη τους. Γι’ αυτό και ο ιστορικός αντίκτυπος των Θερμοπυλών κατανοήθηκε και τραγουδήθηκε τόσο ήδη από την εποχή του, καθώς η σημασία του ήταν βαρύνουσα για το μέλλον του κοινού των Ελλήνων.

Στους τάφους των νεκρών πολεμιστών χαράχτηκαν εξάλλου τρία επιγράμματα του λυρικού ποιητή Σιμωνίδη του Κείου, ο οποίος ύμνησε και αλλού τη στάση των Λακεδαιμονίων σε κείνη τη μάχη: «Το μαύρο σύννεφο του θανάτου τους βρήκε, όμως αυτοί δεν θα πεθάνουν, αν και νεκροί, αφού η δόξα της αρετής τους επάνω θα τους ανεβάζει από τα δώματα του Άδη».

Οι Θερμοπύλες έγιναν σημείο αναφοράς για τον αρχαιοελληνικό κόσμο, αφού λίγο μετά τη μάχη ανεγέρθηκε ένας πέτρινος λέων, ως υπόμνηση στο όνομα του νεκρού σπαρτιάτη βασιλιά. Όταν τα λείψανα του Λεωνίδα μεταφέρθηκαν στη Σπάρτη το 440 π.Χ., η ιδιαίτερα τιμητική ταφή του χαρακτηρίστηκε υπερβολική από τον Ηρόδοτο!

Ο άριστος ωστόσο της σπαρτιατικής πολιτείας είχε επαναβεβαιώσει τον ρόλο της Λακεδαιμόνας ως υπερασπιστή της ανεξαρτησίας των Ελλήνων, πριν αναλάβει η Αθήνα ηγετικό ρόλο στον αντιπερσικό αγώνα. Το παράδειγμα των Θερμοπυλών ήταν εξάλλου τόσο επιβλητικό στη σημασία του ώστε χρησίμευε ως κάλεσμα για ηρωισμό ακόμα και στους αθηναίους ρήτορες. Ο Λυσίας υπενθύμιζε συνεχώς τη γενναία στάση της Σπάρτης κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων και ο Λυκούργος μιλούσε για τις Θερμοπύλες ως υπόδειγμα ηρωικής αρετής, καλώντας τους Αθηναίους να αντιταχθούν με τον ίδιο τρόπο στη μακεδονική επέκταση προς τα νότια.

Ακόμα και ο Μέγας Αλέξανδρος συνέβαλε στη διαιώνιση της ανάμνησης των Θερμοπυλών, αφού ύστερα από τη νίκη του εναντίον των Περσών στον Γρανικό Ποταμό, έδωσε εντολή να σταλούν στην Αθήνα 300 περσικές πανοπλίες ως λάφυρα (σημειώνοντας πάντως στη γνωστή επιγραφή: «Αλέξανδρος, ο γιος του Φιλίππου, και οι λοιποί Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων»).

Η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο ήταν πια ολότελα διαφορετική από το 480 π.Χ., όταν οι Σπαρτιάτες ήταν οι αναγνωρισμένοι ηγέτες των Ελλήνων στην προσπάθεια αναχαίτισης του Ξέρξη. Παρά τις μομφές, οι Σπαρτιάτες δεν ξέχασαν ποτέ τον ήρωά τους και τον άθλο του στις Θερμοπύλες, γι’ αυτό και στα ελληνιστικά χρόνια ανέγειραν ένα ηρώο στην πόλη τους, το Λεωνίδειο, και καθιέρωσαν ετήσιες γιορτές προς τιμήν του («Λεωνίδαια»).

Η θυσία του βασιλιά Λεωνίδα Α’ και των 300 πολεμιστών του έγινε σύμβολο διαχρονικό της πατριωτικής αυτοθυσίας, της άδολης αγάπης για τον τόπο που είναι συνυφασμένη με την ίδια τη ζωή. «Ω ξειν, αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι», είπε ο Σιμωνίδης και χαράχτηκε στο μνημείο που στήθηκε στις Θερμοπύλες σφραγίζοντας τη μεγαλύτερη σε συμβολική μάχη της ελληνικής αρχαιότητας…

Πρώτα χρόνια

Ο Λεωνίδας Α’ της Σπάρτης γεννιέται περί το 540 π.Χ. ως ένας από τους τέσσερις γιους του Αναξανδρίδα (από τον πρώτο του γάμο). Η καταγωγή του μάλιστα από τη δυναστεία των Αγιαδών λεγόταν πως κρατούσε από τον Ηρακλή τον ίδιο.

Ο νεαρός υπήρξε ένας από τους ελάχιστους Σπαρτιάτες του βασιλικού οίκου που εκπαιδεύτηκε ως επαγγελματίας στρατιωτικός. Σε αντίθεση με τους βασιλείς πριν και μετά από αυτόν, ο Λεωνίδας ολοκλήρωσε το πλήρες πρόγραμμα στρατιωτικής κατάρτισης που επιβαλλόταν στους πολίτες της Σπάρτης από την παιδική ηλικία έως και την ενήλικη ζωή και κατόπιν εφ’ όρου ζωής ως έφεδροι.

Ήταν λοιπόν έμπειρος πολεμικά και εξοικειωμένος με τους σχηματισμούς, τις τακτικές μάχης και τον οπλισμό όπως ακριβώς και οι στρατιώτες του. Ήξερε πώς ήταν ο πόλεμος και τι σκέφτονταν οι άντρες του, όντας ταυτοχρόνως στρατιώτης και διοικητής, κάτι που του έδινε ένα σημαντικό πλεονέκτημα εδώ.

Από την ιστορία της Σπάρτης στην ύστερη αρχαϊκή περίοδο και τις σημαντικές στρατιωτικές εκστρατείες της συνάγουμε ότι ο Λεωνίδας πρέπει να πήρε μέρος σε τουλάχιστον είκοσι εκστρατείες, αποκομίζοντας πολύτιμη εμπειρία στο πεδίο της μάχης. Μεγάλωσε εξάλλου με το άκουσμα της σπαρτιατικής πανωλεθρίας στην προσπάθειά της να εκθρονίσει τον τύραννο της Σάμου, Πολυκράτη, που τόσο κηλίδωσε το ηθικό των περήφανων Λακεδαιμονίων.

Κάποια χρόνια αργότερα άλλωστε ο ετεροθαλής αδελφός του και βασιλιάς από το 519-489 π.Χ., Κλεομένης Α’, επιδόθηκε σε μια αποτυχημένη εκστρατεία κατά της Αθήνας και μέτρησε άλλη μια ήττα, αυτή τη φορά από το θεσσαλικό ιππικό. Ο νεαρός Λεωνίδας εμφανίζεται να παίρνει μέρος στην εκστρατεία αυτή ως απλός στρατιώτης ή κατώτερος βαθμοφόρος.

Ο Κλεομένης ανέλαβε όχι λιγότερο από τρεις ακόμα εκστρατείες εναντίον της Αθήνας στα χρόνια που ακολούθησαν, αν και ο Λεωνίδας δεν φαίνεται να παίρνει μέρος στις μικρής έκτασης επιχειρήσεις (ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι πραγματοποιήθηκαν με μικρές δυνάμεις εθελοντών).

Η Πελοποννησιακή Συμμαχία, στην οποία είχε δώσει σάρκα και οστά ο Κλεομένης, του την έφερε όμως στην τέταρτη εισβολή του στην Αττική. Ο Λεωνίδας ήταν σίγουρα παρών στην εκστρατεία και ανάλογα με την ακριβή ημερομηνία γέννησής του, θα μπορούσε να ήταν ήδη κατώτερος αξιωματικός. Ήταν βέβαια ετεροθαλής αδελφός του Κλεομένη και δελφίνος του θρόνου, πρέπει να γνώριζε λοιπόν από πρώτο χέρι τις διπλωματικές περιπέτειες της Σπάρτης στην Πελοποννησιακή Συμμαχία.

Η πρώτη πραγματικά μεγάλη στρατιωτική εκστρατεία του Λεωνίδα ήταν ο πόλεμος κατά του Άργους, που κορυφώθηκε με τη δραματική νίκη των Σπαρτιατών στη Σήπεια. Στην εν λόγω εκστρατεία συμμετείχε το σύνολο του ενεργού σπαρτιατικού στρατού, οπότε η συμμετοχή του Λεωνίδα θεωρείται σίγουρη. Ο Κλεομένης συνέτριψε τον υπολογίσιμο αντίπαλο, δικάστηκε ωστόσο για προδοσία μετά το πέρας του πολέμου, μιας και δεν κατέλαβε το ανυπεράσπιστο Άργος μετά τη συντριβή του στρατού του.

Ο Λεωνίδας, που μπορεί να είχε παντρευτεί μέχρι τότε μια γυναίκα, αν και δεν είμαστε σίγουροι, νυμφεύεται περί το 490 π.Χ. τη Γοργώ, την πανέξυπνη κόρη του Κλεομένη, ανεβαίνοντας κάποια σκαλιά στην υπόθεση της διαδοχής. Ο Κλεομένης αθωώθηκε μεν από την κατηγορία της δωροδοκίας, εξορίστηκε όμως και πέθανε τελικά σε φυλακή της Σπάρτης. Αλλά και ο άλλος αδελφός του Δωριεύς σκοτώθηκε στη Σικελία οδηγώντας μια ομάδα μισθοφόρων, αφήνοντας αυτόν, τον τριτότοκο Λεωνίδα, βασιλιά της Σπάρτης το 488 π.Χ.!

Η επόμενη σημαντική στιγμή στη ζωή του Λεωνίδα ήταν η Μάχη του Μαραθώνα. Ο Λεωνίδας οδήγησε τους 2.000 Σπαρτιάτες του σε μια δραματική πορεία καλύπτοντας την απόσταση από τη Σπάρτη στην Αθήνα σε λιγότερο από τρεις ημέρες προκειμένου να φτάσει έγκαιρα στον Μαραθώνα, αν και όπως ξέρουμε κατέφτασε μία μέρα μετά την αποφασιστική νίκη Αθηναίων και Πλαταιών. Κατά τις πηγές, επιθεώρησε το πεδίο της μάχης πλάι στους αθηναίους διοικητές, αποκομίζοντας πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τους Πέρσες, τα όπλα, τις πανοπλίες και την τακτική τους.

Κυρίως όμως διαπίστωσε ότι οι έλληνες οπλίτες μπορούν να αντιπαρατεθούν στο περσικό πεζικό και ιππικό και να προκαλέσουν σημαντικές απώλειες…

Η Μάχη των Θερμοπυλών

Η κύρια πηγή των ελληνο-περσικών πολέμων είναι ο «πατέρας της Ιστορίας» Ηρόδοτος, ο οποίος αμφισβητήθηκε ήδη από την αρχαιότητα, αν και σήμερα οι ιστορικοί τον θεωρούν εν πολλοίς αξιόπιστο, εκτός ίσως από τους αριθμούς που παραθέτει. Αξιόπιστη πηγή θεωρείται επίσης το ενδέκατο βιβλίο της «Ιστορικής Βιβλιοθήκης» του Διόδωρου του Σικελιώτη (1ος αι. π.Χ.).

Στο έβδομο βιβλίο του «Ηροδότου Ιστορία» λοιπόν, ο μεγάλος ιστορικός μάς λέει: «Αυτή λοιπόν ήταν η θέση του Ξέρξη και του στρατού του στην Τραχινία της Μηλίδας, ενώ οι Έλληνες είχαν καταλάβει τα στενά που είναι γνωστά στους ντόπιους ως Πύλες, αυτά που οι υπόλοιποι Έλληνες ονομάζουν Θερμοπύλες».

Ο Λεωνίδας ήταν πια ένας από τους δύο βασιλείς (κατά το σύστημα της δυαδικής βασιλείας που ίσχυε στη Σπάρτη), πλάι στον Λεωτυχίδη Β’, και ζήτησε να πάει αυτός να προϋπαντήσει τους Πέρσες στις Πύλες, υπακούοντας στον χρησμό του Μαντείου των Δελφών κατά το ξεκίνημα του πολέμου που ήθελε ότι «Η πόλη της Σπάρτης θα σβηστεί από τον χάρτη ή θα θρηνήσει τον βασιλιά της».

Παρατάσσει 300 Σπαρτιάτες, 700 Θεσπιείς και μερικούς χιλιάδες ακόμα, με σκοπό να δώσει χρόνο στον υπόλοιπο ελληνικό στρατό να οργανωθεί. Καλεί μάλιστα κοντά του μόνο όσους σπαρτιάτες πολεμιστές είχαν αγόρια, για να μη χαθεί η γενιά τους. Ο ίδιος μπορεί να πάρει μέρος μιας και μέχρι τότε έχει αποκτήσει με τη Γοργώ τον γιο του Πλείσταρχο, γεγονός που τον καθιστούσε ισότιμο με τους τριακοσίους.

Η Μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.) διαδέχθηκε αυτή του Μαραθώνα και προηγήθηκε της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας και της τελευταίας νικηφόρας σύγκρουσης στις Πλαταιές. Ο Ηρόδοτος αριθμεί τον στρατό του Λεωνίδα σε 6.000 άντρες, εκ των οποίων «τριακόσιους πεζούς με βαρύ οπλισμό από τη Σπάρτη». Ο Διόδωρος τους υπολογίζει σε 7.200.

Διαφωνία υπάρχει και για τους αντιπάλους: πάνω από πέντε εκατομμύρια αναφέρει ο Ηρόδοτος, ενώ γύρω στο ένα εκατομμύριο συν 1.200 επανδρωμένα πλοία τούς περιορίζει ο Διόδωρος. Ο Ηρόδοτος μας λέει πάντως πως: «τα τμήματα των διάφορων ‘‘ελληνικών εθνών’’ διοικούνταν το καθένα από δικούς του αξιωματικούς, αλλά γενικός διοικητής του στρατού ήταν ο Σπαρτιάτης Λεωνίδας, που απέλαυε και του θαυμασμού όλων. Οι τριακόσιοι άνδρες που οδήγησε στις Θερμοπύλες διαλέχτηκαν από τον ίδιο κι είχαν όλοι γιους».

Ο Ηρόδοτος μας λέει ότι ο Λεωνίδας ήταν ο προπομπός της ελληνικής δύναμης, περιμένοντας τις ενισχύσεις. Κάτι που φωτίζει εντελώς διαφορετικά αυτό το πολυθρύλητο «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι»: «Ο Λεωνίδας κι οι τριακόσιοι άνδρες του ξεκίνησαν από τη Σπάρτη πριν το κύριο σώμα του στρατού, για να ενθαρρύνουν με την εμφάνισή τους τους άλλους συμμάχους να πολεμήσουν και να τους εμποδίσουν να αυτομολήσουν στον εχθρό, πράγμα που ήταν ικανοί να κάνουν αν έβλεπαν ότι οι Σπαρτιάτες δίσταζαν. Είχαν σκοπό, όταν θα τελείωναν τα Κάρνεια (αυτή η γιορτή εμπόδιζε τους Σπαρτιάτες να πάνε στο πεδίο της μάχης), να αφήσουν μια φρουρά ασφαλείας στην πόλη και να ξεκινήσουν με όλο το διαθέσιμο στρατό τους. Τα άλλα συμμαχικά κράτη αποφάσισαν να ενεργήσουν με τον ίδιο τρόπο, αφού την ίδια ακριβώς εποχή έτυχε να γίνονται οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Κανείς τους δεν περίμενε ότι η μάχη των Θερμοπυλών θα κρινόταν τόσο γρήγορα. Κι αυτός ήταν ο λόγος που έστειλαν μόνο μια εμπροσθοφυλακή».

Στην προκαταρκτική απαίτηση του Ξέρξη να παραδώσει τα όπλα, ο Λεωνίδας απάντησε το περιβόητο «μολών λαβέ» και γέννησε μια μακρά ελληνική παράδοση αυταπάρνησης και αυτοθυσίας. Ο Πλούταρχος το χαρακτήρισε ως την ενδοξότερη στην ιστορία απάντηση ηγέτη.

Μερίδα ιστορικών αποδίδει την απόφαση του Λεωνίδα να παρατάξει μόνο τους 300 Σπαρτιάτες στα στενά στην εμπειρία που αποκόμισε στον Μαραθώνα, που είχε φτάσει πολύ αργά και το έφερε βαρέως. Τώρα ήταν αποφασισμένος να «μην έλθει πολύ αργά για δεύτερη φορά», κι έτσι δεν αποκλείεται να μην ήταν αποστολή αυτοκτονίας. Ο Λεωνίδας δεν είχε εξάλλου κανέναν λόγο να πιστεύει ότι η στρατιωτική δύναμη που είχε μετακινηθεί βόρεια δεν ήταν αρκετή για να κρατήσει το πέρασμα μέχρι η Σπάρτη και οι άλλες πόλεις να ενισχύσουν τις δυνάμεις του, μόλις έληγαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Όπως είπαμε άλλωστε, δεν είχε μαζί του μόνο 300 άνδρες, αλλά περισσότερους από 6.000 στρατιώτες, στρατεύματα περίοικων δηλαδή, συμμάχους από την Πελοποννησιακή Συμμαχία, καθώς και Θεσπιείς, Φωκείς και Θηβαίους. Τους οποίους ανέπτυξε στρατηγικά στα στενότατα εκείνη την εποχή περάσματα των Θερμοπυλών.

Από την άλλη, είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι ο Λεωνίδας γνώριζε από το Μαντείο των Δελφών ότι η δική του μοίρα είχε σφραγιστεί. Ήξερε πως θα πεθάνει, αλλά δεν υπήρχε κανένα σημάδι ότι ο θάνατός του θα έρθει σύντομα ή ότι θα ήταν μάταιος. Το μαντείο είχε υποσχεθεί να σώσει τη Σπάρτη αν ένας από τους βασιλιάδες της χανόταν στη μάχη.

Σήμερα έχει αμφισβητηθεί ακόμα και η ικανότητά του στη στρατηγική, λόγω κυρίως της παράλειψής του να τοποθετήσει Σπαρτιάτες στο ορεινό μονοπάτι που κατέληγε στα στενά. Απέτυχε δηλαδή να εκτιμήσει με ακρίβεια τον κίνδυνο στα πλευρά του στρατού του, τοποθετώντας τους Φωκείς στην κρίσιμη διαδρομή. Η άποψη αυτή δεν λαμβάνει βέβαια υπόψη της ότι ο Λεωνίδας δεν είχε την πολυτέλεια να διασπάσει την ήδη πολύ μικρή δύναμη των Σπαρτιατών του.

Η ίδια η έκβαση εξάλλου της μάχης κατά τις δύο πρώτες μέρες τον δικαιώνει απόλυτα: εξουδετέρωσε πλήρως την αριθμητική υπεροχή των Περσών και επέτρεψε σε ένα συγκριτικά μικρό αριθμό υπερασπιστών να συγκρατήσουν τη συντριπτική δύναμη του στρατού του Ξέρξη! Ακόμα και το περιβόητο ελίτ περσικό τάγμα των Αθανάτων σταμάτησε ο Λακεδαιμόνιος, παρασύροντάς τους σε παγίδα. Παρά το γεγονός ότι ο Ηρόδοτος δεν αναφέρεται στις ελληνικές απώλειες των δύο πρώτων ημερών, μπορούμε να υποθέσουμε ότι δεν ήταν μεγάλες.

Εξίσου μεγάλο ήταν το κατόρθωμά του να συνενώσει τον ελληνικό συνασπισμό και να τον κάνει να συνεργαστεί άψογα κάτω από τις διαταγές του. Ο Ηρόδοτος μας λέει ότι οι σύμμαχοι πολέμησαν με βάρδιες, ώστε τα στρατεύματα κάθε πόλης-κράτους να έχουν χρόνο να ξεκουραστούν και να φροντίσουν τους τραυματίες πριν ξαναριχτούν στη μάχη.

Εξίσου εντυπωσιακή ήταν και η αντίδραση του όταν έμαθε όχι μόνο ότι οι Πέρσες είχαν περικυκλώσει τη θέση του, αλλά και ότι οι Φωκείς είχαν οπισθοχωρήσει.

Παρά το απρόσμενο του πλήγματος και την τραγική κατάσταση στην οποία βρέθηκε την τρίτη και τελευταία μέρα της μάχης, όχι μόνο δεν πανικοβλήθηκε αλλά πήρε μια ορθολογική απόφαση: έστειλε το μεγαλύτερο μέρος της δύναμής του έξω από το πέρασμα, ώστε να ζήσουν και να πολεμήσουν άλλη μια μέρα, διατηρώντας στις Θερμοπύλες μόνο όσους θεωρούσε απαραίτητους για να καθυστερήσει τους Πέρσες και να διαφύγει ο υπόλοιπος ελληνικός στρατός: 300 Σπαρτιάτες και 700 Θεσπιείς.

Ήταν η αγέρωχη στάση του στην τρίτη και εφιαλτική αυτή μέρα που έμοιζε πράγματι αποστολή αυτοκτονίας: περικυκλωμένος, προδομένος και σε κατάσταση απελπιστική, συνέχισε να πολεμά σαν Έλληνας προκαλώντας τρομακτικές απώλειες στον εχθρό και διατηρώντας ταυτόχρονα το ηθικό των αντρών του ακμαίο. Την ίδια ώρα, αυτοθυσία ήταν και εκ μέρους των στρατιωτών του, οι οποίοι με τον θάνατό τους απέδειξαν την υπέρτατη αφοσίωση τόσο στον ηγέτη όσο και την πατρίδα. Πλάι τους πέθαναν βέβαια και οι 700 Θεσπιείς του Δημόφιλου, που αρνήθηκαν επίσης να εγκαταλείψουν τον Λεωνίδα, αν και γι’ αυτούς η συλλογική μνήμη δεν έχει επιφυλάξει αντίστοιχες τιμές.

Λένε ότι δεν πέθανε ο Λεωνίδας και οι 300 του στις Θερμοπύλες, αλλά το ηθικό των Περσών ήταν αυτό που χάθηκε οριστικά στο κακοτράχαλο αυτό πέρασμα. Τι θα γινόταν αν δεν τους πρόδιδε ο Εφιάλτης και δεν τους περικύκλωναν τελικά οι 10.000 Αθάνατοι του Υδάρνη, κανείς δεν μπορεί να πει, η μάχη δεν θα ήταν πάντως τόσο σύντομη, ανατρέποντας το σχέδιο του Λεωνίδα και των υπόλοιπων Ελλήνων.

Όσο για τον Ξέρξη, συνειδητοποίησε ότι είχε πολλούς άντρες στα χέρια του, αλλά ελάχιστους πολεμιστές. Γι’ αυτό ίσως και μετά τη μάχη διέταξε τους στρατιώτες του να βρουν το νεκρό σώμα του Λεωνίδα και να το αποκεφαλίσουν, πράγμα αρκούντως ασυνήθιστο για τους Πέρσες, που τιμούσαν συνήθως τον εχθρό.

Κάπου σαράντα χρόνια αργότερα, τα λείψανα του λακεδαιμόνιου ήρωα επέστρεψαν στη Σπάρτη για να τιμηθούν όπως τους έπρεπε. Κανείς από τους συγχρόνους και τους επιγόνους του δεν ξέχασε το λιοντάρι της Σπάρτης που πολέμησε με λύσσα στις Θερμοπύλες, σε αυτή την τριήμερη μάχη-σύμβολο για την παγκόσμια ιστορία…

Πηγή: newsbeast.gr

Η πόλη της Κύμης στην Κάτω Ιταλία ιδρύθηκε στον κόλπο της Νάπολη, τον 8ο αιώνα π.Χ. από Έλληνες αποίκους από την Εύβοια. Μέσω της πόλης αυτής μεταφέρθηκε στην Ευρώπη το Χαλκιδικό αλφάβητο, το οποίο είναι ο πρόγονος του λατινικού αλφαβήτου.

Η πόλη άκμασε και επεκτάθηκε στην ιταλική ενδοχώρα. Το γεγονός αυτό ενόχλησε τους Ετρούσκους, οι οποίοι επιχείρησαν να την καταλάβουν, αλλά το 504 π.Χ. ηττήθηκαν κατά κράτος από τους Έλληνες.

Οι Ετρούσκοι όμως δεν παραιτήθηκαν από τα σχέδιά τους. Κατάλαβαν δε πως για να καταλάβουν την Κύμη όφειλαν πρώτα να συγκροτήσουν και ισχυρό στόλο. Τελικά το 474 π.Χ. έχοντας συγκροτήσει έναν εντυπωσιακό στόλο, αποφάσισαν πως είχε έρθει ο καιρός να εκδικηθούν τους Έλληνες για την προηγούμενη ήττα τους.

Οι Κυμαίοι έμαθαν με ανησυχία τις προετοιμασίες των αντιπάλων τους και κατάλαβαν ότι μόνοι τους δεν θα μπορούσαν να αντισταθούν, καθώς οι Ετρούσκοι είχαν προχωρήσει σε γενική κινητοποίηση των δυνάμεών τους. Έτσι ο άρχοντας της Κύμης Αριστόδημος ζήτησε τη βοήθεια της ισχυρότερης ελληνικής πόλης της Δύσης, των Συρακουσών.

Οι Ετρούσκοι πολιόρκησαν την Κύμη με ισχυρές δυνάμεις και ο στόλος τους την απέκλεισε από τη θάλασσα. Εκεί όμως που όλα έβαιναν καλώς για τους Ετρούσκους εμφανίστηκε ο Ιέρων των Συρακουσών, επικεφαλής του στόλου του.

Τα ετρουσκικά πλοία ανοίχτηκαν αμέσως στο πέλαγος για να τον αντιμετωπίσουν, βασιζόμενα στην τεράστια αριθμητική τους υπεροχή, όπως αναφέρουν οι αρχές πηγές, χωρίς όμως να αναφέρουν και ακριβώς τους αριθμούς των πλοίων της κάθε πλευράς.

Πηγή: defence-point.gr

Σε μια εποχή που η ιστορία μας γίνεται αντικείμενο του πόθου για κάποιους λαούς, καλό είναι να έχουμε όσο καλύτερη γνώση αυτής. Αυτό ισχύει ειδικά για τη Μακεδονία.

Η ιστορία των Μακεδόνων είναι μακρά, και έχει γίνει σήμερα από πολλούς βαλκανικούς λαούς ποθούμενη. Οι Βούλγαροι και οι Σλάβοι των Σκοπίων τη διεκδικούν κυρίως από τους Έλληνες.

Στο παρακάτω βίντεο γίνεται μια προσπάθεια να αναλυθεί η ιστορία του αρχαίου αυτού φύλου, και να αναδειχθεί το γιατί η Μακεδονία ανήκει αδιαμφισβήτητα στην Ελληνική ιστορία.

Συγκεκριμένα, αναλύεται το πως αναπτύχθηκε το βασίλειο από τον 7ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τη βασιλεία του Φίλιππου του Β’ και την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στα βάθη της Ασίας.

Πηγή: cognoscoteam.gr, Ακτίνες