Ἀνακοινωθέν (27/11/2017).

Συνῆλθεν, ὑπό τήν προεδρίαν τῆς Α. Θ. Παναγιότητος, ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος εἰς τήν τακτικήν συνεδρίαν αὐτῆς σήμερον, Δευτέραν, 27ην Νοεμβρίου 2017, πρός ἐξέτασιν τῶν ἐν τῇ ἡμερησίᾳ διατάξει ἀναγεγραμμένων θεμάτων.

Κατ᾿ αὐτήν, ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος ὁμοφώνως ἀποδεχθεῖσα εἰσήγησιν τῆς Κανονικῆς Ἐπιτροπῆς ἀνέγραψεν εἰς τό Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τόν μακαριστόν Ἀρχιμανδρίτην Ἰάκωβον Τσαλίκην, ἐκ Λιβισίου Μικρᾶς Ἀσίας, Ἡγούμενον τῆς ἐν Β. Εὐβοίᾳ Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Δαυΐβ τοῦ Γέροντος, τῆς μνήμης αὐτοῦ ὁρισθείσης διά τήν 22αν Νοεμβρίου  ἑκάστου ἔτους. 

Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις, τῇ 27ῃ Νοεμβρίου 2017

Ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου

Πηγή: Ακτίνες

Ἡ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου εἶναι καὶ μεγάλη καὶ ὡραία γιορτή. Καὶ εἶναι μεγάλη γιορτή, διότι προεικονίζει τὸ γεγονὸς τῆς ἐλεύσεως τοῦ Κυρίου καὶ ὑπογραμμίζει τὴν ἐλπίδα τῆς ἐκ Θεοῦ σωτηρίας. Καὶ εἶναι ὡραία γιορτή, διότι πολὺ διακριτικὰ κρύβει τὸ μεγαλεῖο καὶ τὴν ὀμορφιά της. Εἶναι μιὰ γιορτὴ ποὺ δὲν ἐμφανίζεται ὡς γεγονὸς μέσα στὴν Ἁγία Γραφή, ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία μας ἀντλεῖ τὶς πληροφορίες της γι΄αὐτὴν ἀπὸ τὰ λεγόμενα ἀπόκρυφα εὐαγγέλια. Εἶναι μιὰ ἀπὸ τὶς λίγες ἐξαιρέσεις ποὺ κάνει. Παρουσιάζεται ἡ Θεοτόκος νὰ προσφέρεται, νὰ ἀφιερώνεται, στὸν ναὸ σὲ ἡλικία τριῶν ἐτῶν.

Τί θὰ εἶχε νὰ πεῖ ἕνα τέτοιο γεγονὸς καὶ γιατί νὰ εἶναι τόσο σημαντικὸ στὴν ἀντίληψη τῶν Πατέρων, οἱ ὁποῖοι τὸ καταθέτουν μέσα ἀπὸ τὴ δική τους γραφίδα καὶ τὸν δικό τους λόγο ὡς τροφὴ στοὺς πιστοὺς καὶ τὴν Ἐκκλησία; Εἶναι μιὰ ἁπλὴ ἱστορία ἢ μήπως ἕνα θεολογικὸ γεγονὸς ποὺ ἔχει καὶ κάποια ἰδιαίτερη σημασία γιὰ τὸν κάθε ἕνα μας;

Στὰ λίγα λεπτὰ ποὺ θὰ ἀφιερώσουμε σκέφτηκα πὼς θὰ ἔπρεπε ὁπωσδήποτε, τώρα στὴν ἀρχὴ τοῦ Σαρανταημέρου, στὸ ξεκίνημα τῆς Σαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων, νὰ μείνουμε γιὰ λίγο στὸ μυστικὸ αὐτῆς τῆς θαυμάσιας ἑορτῆς. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔχει δυὸ ὑπέροχους ἀποκαλυπτικοὺς θεομητορικοὺς λόγους στὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου. Τὴν ἀγαποῦσε πολὺ τὴν Παναγία. Ἀλλὰ καὶ ἡ Ἐκκλησία τὸν θησαυρὸ καὶ τὴν περιουσία τῆς Θεοτόκου δὲν τὰ ἔχει μόνο γιὰ νὰ τὴν ἐπικαλούμαστε μηχανικά, ἀλλὰ τὰ ἔχει τοποθετημένα στὴν καρδιά τῆς θεολογίας της, δηλαδὴ στὴν καρδιά τοῦ μυστηρίου τῆς ἀληθείας της, τὸ ὁποῖο καὶ προσφέρει γιὰ οἰκοδομὴ ὅλων μας.

Ἔτσι τονίζει ἰδιαίτερα τὸ γεγονὸς τῆς ἐκ παρθένου γεννήσεως τοῦ Κυρίου ὅτι ὁ Κύριος δηλαδὴ δὲν ἦρθε σὲ αὐτὸν τὸν κὸσμο μὲ τὸν φυσιολογικὸ τρόπο, ὅπως συμβαίνει μὲ ὅλους τοῦς ἀνθρώπους, ἀλλὰ τὸ μυστήριο τῆς θείας ἐνανθρωπήσεως συνέβη μὲ θαυματουργικὸ ὑπερφυσικὸ τρόπο. Ὁ Κύριος γεννήθηκε «ἀσπόρως», ἀπὸ παρθενικὴ μήτρα.

Ἡ ὑπογράμμιση τῆς παρθενικότητος τῆς Θεοτόκου καὶ συνεπῶς τῆς διὰ τῆς Παρθένου εἰσόδου τοῦ Κυρίου στὴν ἱστορία καὶ ἔχει δυὸ βασικὰ στοιχεῖα.

Τὸ ἕνα εἶναι ὅτι ἔπρεπε μὲ θαῦμα νὰ ἔρθει ὁ Κύριος, μὲ ὑπερφυσικὸ δηλαδὴ τρόπο -καὶ νομίζω αὐτὸ λίγο τὸ καταλαβαίνουμε ὅλοι μας- καὶ τὸ δεύτερο εἶναι ὅτι ἔπρεπε νὰ ἔρθει μὲ πεντακάθαρο τρόπο, δηλαδὴ μὲ τρόπο ποὺ δὲν ἀφήνει ὑποψία μολυσμοῦ ἐξ ἀδυναμίας ἢ ἁμαρτίας ἢ ἐμπαθοῦς κινήσεως. Ἡ προαιώνιος βουλὴ τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου ἐκ παρθένου αὐτὰ τὰ δυὸ κρύβει: τὸν ὑπὲρ φύσιν χαρακτήρα της καὶ τὸ καθαρό, τὸ ἀμόλυντο στοιχεῖο της. Καὶ τὰ δυὸ αὐτὰ συναντῶνται στὸ πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία δὲν τὸ συζητᾶ. Εἶναι μυστήριο· δὲν τὸ διαπραγματεύεται. Τὸ δέχεται, τὸ ὁμολογεῖ, φρίττει ἐνώπιόν του καὶ τὸ μαρτυρεῖ.

Στὴν σημερινὴ ἐποχὴ μὲ ὅλον αὐτὸν τὸν ὀρθολογισμό, ὁ ὁποῖος ὅλα τὰ ἀμφισβητεῖ, ἡ Ἐκκλησία μὲ μεγάλη σταθερότητα, λιτότητα καὶ σαφήνεια προσφέρει αὐτὸ τὸ γεγονός σὲ ὅλους μας, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὡς ἀλήθεια, τὴν ὁποία καλούμαστε νὰ δεχθοῦμε στὴν ψυχή μας μετὰ πίστεως καὶ νὰ τὴν μεταμορφώσουμε σὲ ζωή. Λέγει ἡ γνωστὴ προσευχὴ πρὸς τὴν Παναγία: «ἄσπιλε, ἀμόλυντε, ἄφθορε, ἄχραντε, ἁγνή, παρθένε, θεόνυμφε, ∆έσποινα». Ὅλες αὐτὲς οἱ λέξεις τὸ ἴδιο πράγμα ὑπογραμμίζουν, τὴν καθαρότητα. Ἄσπιλος εἶναι αὐτὸς ποὺ δὲν ἔχει σπίλο, δὲν ἔχει λεκέ. Ἀμόλυντος, αὐτὸς ποὺ δὲν ἔχει μολυνθεῖ. Ἄφθορος, αὐτὸς ποὺ δὲν ἔχει φθορά. Ἄχραντος, αὐτὸς ποὺ δὲν τὸν ἔχει ἀκουμπήσει μολυσμός. «Ἄσπιλε, ἀμόλυντε, ἄφθορε, ἄχραντε, ἁγνή, παρθένε». Μιὰ ἁλυσσίδα συνωνύμων λέξεων ποὺ ἡ μία δίπλα στὴν ἄλλη στὴν οὐσία προσπαθοῦν νὰ περιγράψουν μετ’ ἐπιτάσεως τὴν ἀπόσταση τοῦ Κυρίου ἀπὸ κάθε ἴχνος ἁμαρτίας. Χαίρεται ἡ Ἐκκλησία, καὶ οἱ ὑμνογράφοι καὶ οἱ θεολόγοι καὶ οἱ Πατέρες νὰ ἔρχονται καὶ νὰ ἐπανέρχονται καὶ νὰ περιστρέφονται γύρω ἀπὸ αὐτὸ τὸ γεγονός τῆς παρθενικῆς καθαρότητος.

Ἂν ἡ ἑορτὴ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τονίζει τὴν ὑπακοὴ τῆς Θεοτόκου στὸ θεῖο θέλημα καὶ τὴν ταπείνωσή της, ἡ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων εἶναι ἀφιερωμένη στὴν καθαρότητα τῆς Θεοτόκου καὶ προκαλεῖ τὸν κάθε ἕναν μας σὲ μιὰ καθαρότητα βίου. Ἔλεγε τὸ κοντάκιο ποὺ ψάλαμε «ὁ καθαρώτατος ναὸς τοῦ Σωτῆρος, ἡ πολυτίμητος παστὰς καὶ παρθένος». Τί θὰ πεῖ «πολυτίμητος παστὰς καὶ παρθένος»; «Πολυτίμητος» σημαίνει ὁ ἀκριβός, ὁ δαπανηρός, αὐτὸς ποὺ ἔχει μεγάλη τιμή καὶ ἀξία. Ἡ λέξη «παστάς» πάλι τὴν καθαρότητα ὑπογραμμίζει. «Παστάς» εἶναι ὁ νυμφώνας, τὸ νυφικὸ δωμάτιο, τὸ ὁποῖο ἦταν πεντακάθαρο μὲ τὰ πάντα καινούργια καὶ ἀχρησιμοποίητα. Ἔτσι πεντακάθαρη παρουσιάζεται στὴν διάλεκτο τῶν ὑμνογράφων καὶ τῆς Ἐκκλησίας μας ἡ Παναγία. «Τὸ ἱερὸν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ», ὁ ἱερὸς θησαυρὸς ποὺ ἀποκαλύπτει τὴν δόξα του Θεοῦ. ∆ὲν χωρεῖ λοιπὸν ἀμφιβολία ὅτι ἡ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων τιμᾶ καὶ ἀποκαλύπτει τὴν καθαρότητα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Τί ἀκριβῶς ὅμως εἶναι αὐτὴ ἡ πολυδιάστατη καθαρότητα τῆς Θεοτόκου;

Τὸ πρῶτο στοιχεῖο ποὺ ἔχει ἡ Παναγία εἶναι ἡ καθαρότητα στὴν προέλευση. Καὶ ἡ δική της γέννηση ἦταν ἡ κατὰ τὸ δυνατὸν πιὸ καθαρὴ ποὺ μποροῦσε νὰ γίνει. Αὐτὸ κρύβεται πίσω ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ γονεῖς της ἦταν στεῖροι καὶ «ἀμφότεροι προβεβηκότες ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτῶν» (Λουκ. α΄ 7), δηλαδὴ δὲν εἶχαν μπορέσει νὰ κάνουν παιδὶ καὶ εἶχαν γεράσει οἱ ἄνθρωποι. Ἡ γέννηση λοιπὸν τῆς Θεοτόκου ἐπισυμβαίνει καὶ αὐτὴ καθ’ ὑπέρβασιν τῶν ἐλπίδων ποὺ δίνουν οἱ φυσικοὶ νόμοι, διότι δὲν εἶναι οὔτε σύνηθες οὔτε φυσικὸ δυὸ γέροντες νὰ ἀποκτήσουν παιδί. Ἡ γέννησή της ὅμως ἀπὸ ἡλικιωμένους γονεῖς σημαίνει ὅτι δὲν ἀποτελεῖ ἀποτέλεσμα λογικῆς προσδοκίας ἢ ἐπιθυμίας πρὸς ἡδονή, ἀλλὰ καρπὸ πίστεως καὶ ἱερῆς ἐπιθυμίας πρὸς τεκνογονία. Αὐτὸ ὑποκρύπτει τὸ ὅτι οἱ γονεῖς της, ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα ἦταν στεῖροι καὶ γέροντες ὅταν τὴν γέννησαν. Ἡ γέννηση τῆς Θεοτόκου εἶναι ἡ κατὰ τὸ δυνατὸν καθαροτέρα καὶ κατὰ Θεὸν ἱεροτέρα.

∆ὲν ἔχει ὅμως μόνο τὴν καθαρότητα στὴν προέλευσή της. Ἔχει τὴν καθαρότητα στὸν λόγο της. Ἂν ἀνοίξει κανεὶς τὰ εὐαγγέλια, δὲν θὰ δεῖ φλυαρίες ἀπὸ τὸ στόμα τῆς Παναγίας, δὲν θὰ συναντήσει διαλέξεις καὶ διδασκαλίες. Ἡ διδασκαλία ἀνήκει μόνο στὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου καὶ ἡ ὁμολογία στὰ χείλη τῶν ἀποστόλων. Αὐτὰ βρίσκουμε στὰ εὐαγγέλια· καὶ ἀπὸ τὴν Παναγία δυὸ τρεῖς μόνο φορὲς νὰ ἀνοίγει τὸ στόμα της. Ἡ μιὰ συνδέεται μὲ τὴν συνάντησή της μὲ τὴν Ἐλισάβετ ποὺ στὴν οὐσία εἶναι μιὰ ἀποκάλυψη τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ. Ἡ δεύτερη εἶναι ἡ συνάντησή της μὲ τὸν Κύριο στὸν ναό, ὅταν ἦταν δωδεκαετὴς καὶ χάθηκε, καὶ ἐκεῖ ἐκφράζει τὴν ἀνησυχία της. Στὴν οὐσία προκαλεῖ τὸν δωδεκαετῆ τότε Κύριο νὰ τῆς ἀποκαλύψει ὁ Ἴδιος γιὰ πρώτη φορὰ τὴ θεότητά Του, ὑπαινισσόμενος ὅτι ὁ ἀληθινὸς πατέρας Του δὲν εἶναι ὁ κοινωνικός, ὁ Ἰωσήφ, ἀλλὰ ὁ ἐν οὐρανοῖς Πατήρ· καὶ μὴ ἀποφεύγοντας νὰ ἀναφερθεῖ στὴ μητέρα Του, ὅτι εἶναι «ἀμήτωρ ἐκ Πατρός» κατὰ τὴν θεότητα. Συνεπῶς, ὁ λόγος της προκαλεῖ τὴν πρώτη ὁμολογία τοῦ Κυρίου περὶ τῆς Θεοτητός Του. Ὑπάρχει καὶ μία Tρίτη περίπτωση ποὺ ἡ Παναγία σπάει τὴ σιωπή της. Εἶναι τὸ γεγονὸς τοῦ θαύματος στὴν Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας. Λέει στὸν Υἱό της «οἶνον οὐκ ἔχουσι» (Ἰω. β΄ 3), δὲν ἔχουν κρασί, τέλειωσε τὸ κρασί· καὶ στοὺς διακονητές: «ὅ,τι ἂν λέγῃ ὑμῖν ποιήσατε» (στ. 5) καὶ ἀμέσως ὁ Κύριος ἐπιτελεῖ τὸ θαῦμα τῆς μεταβολῆς τοῦ ὕδατος σὲ οἶνο, σὲ κρασί. Πάλι ὁ λόγος της προκαλεῖ τὸ θαῦμα καὶ ὑποδεικνύει τὴν ὑπακοὴ στὸν Υἱὸ καὶ Θεό της. Τρεῖς καὶ μόνο φορές. Τρεῖς φορὲς ποὺ ὅλες ὁδηγοῦν σὲ μεγάλες ἀποκαλύψεις. Λόγος ἀργὸς ἢ συμβατικὸς δὲν ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ στόμα της.

Ἂς προχωρήσουμε ἕνα βῆμα παραπέρα· ἡ Παναγία δὲν δέχθηκε τὸν μολυσμό τῆς θύραθεν κοσμικῆς γνώσεως. Ἐμεῖς ἂν τὸ παιδί μας πάει στὰ πανεπιστήμια, ἂν ἔχει πάρει μερικὰ διπλώματα, καμαρώνουμε καὶ φουσκώνουμε ἀπὸ κοσμικὴ ἔπαρση. Λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὅτι ἡ Παναγία μὲ τὸ νὰ πάει τριῶν ἐτῶν στὸν ναὸ μεταμόρφωσε τὸν ναὸ σὲ σχολεῖο της, σὲ δικό της ἐκπαιδευτήριο. ∆ὲν δέχθηκε τὸν μολυσμό τῆς ἐγκόσμιας, φυσικῆς, παχυλῆς γνώσεως. Νὰ τὸ πῶ ἁπλά· δὲν ἔμαθε νὰ λύνει ἐξισώσεις, δὲν ἐκτέθηκε στὴν μὴ ἀναγκαία γνώση αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Ἀπέκτησε ὅμως τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ μέσα στὸν ναό. Ἀνετράφη καὶ μεγάλωσε μὲ αὐτὴν τὴν ἀδολότητα καὶ ἀθωότητα. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι εἶναι κακὸ νὰ μαθαίνουμε γράμματα, ἀλλὰ αὐτὴ ἡ μόρφωση ἐνέχει τὴν παχύτητα τῶν φθειρομένων καὶ παρερχομένων. Αὐτὸ ποὺ συνέβη στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου εἶναι ὅτι ἡ γνώση της, ὁ κόσμος της ὅλος, ἦταν ἀποκλειστικὰ τὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ ποὺ τὸ διδάχθηκε μέσα στὸν ναό.

Ἡ Παναγία, λοιπόν, δὲν δέχθηκε τὸν μολυσμό τῶν ἄχρηστων γνώσεων ποὺ ἐμεῖς κατ’ ἀνάγκην ἀποκτοῦμε, ἀλλὰ διακρίνεται γιὰ τὴν πλήρη καθαρότητα τῆς διανοίας καὶ τῆς σκέψεως.

Αὐτὴ ἡ καθαρὀτητα συνδέεται καὶ μὲ τὴν καθαρότητα τῆς καρδιᾶς. ∆ὲν εἶχε καρδιὰ λερωμένη ἀπὸ ἐπιθυμίες, ἀπὸ ἀπαιτήσεις, ἀπὸ ἐσωτερικές, ψυχολογικὲς ἀνάγκες. Πῶς φαίνεται αὐτό; Στὸ γεγονὸς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ. Ἐνῶ τῆς προτείνει ὁ ἄγγελος τὸ μυστήριο τῆς ἐξ αὐτῆς παρθενικῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου  καὶ αὐτὴ ἀρχικῶς συστέλλεται μετ’ ἐκπλήξεως καὶ φόβου, τελικὰ ὑποτάσσεται ταπεινὰ στὴν ἐπιμονή του λέγοντας: «ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου» (Λουκ. α΄ 38). ∆ὲν καταλαβαίνω γιατί σὲ ἐμένα καὶ δι᾿ ἐμοῦ τὸ μυστήριο, ἀλλὰ ἀφοῦ τὸ λές, κάτι παραπάνω ξέρεις ἀπὸ ἐμένα, ἂς γίνει σύμφωνα μὲ τὸν λόγο σου. Αὐτὸ δὲν λέγεται εὔκολα ἀπὸ καρδιὲς ποὺ ἔχουν ὀρθολογισμό. Αὐτὸ δὲν λέγεται εὔκολα ἀπὸ καρδιὲς ποὺ εἶναι μολυσμένες ἀπὸ φιλοδοξίες, ἀπὸ προσωπικὲς ἐπιθυμίες ἀπὸ ἄκρατα θελήματα. Ἡ Παναγία εἶναι ἐλεύθερη ἀπὸ αὐτά· μᾶς τὸ πιστοποιεῖ μὲ τὸν λόγο της καὶ τὴν καθαρότητα τῆς καρδιᾶς της.

Θὰ ἦταν παράλειψη ἂν δὲν ὑπογραμμίζαμε καὶ τὴν καθαρότητα τοῦ σώματος, δηλαδὴ τὴν ἁγνότητα γιὰ τὴν ὁποία ὁμιλεῖ ἡ Ἐκκλησία καὶ ἡ ὁποία τελικῶς ἀπετέλεσε τὴ βασικὴ καὶ ἀπαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου νὰ μπορέσει ἀπὸ τὸ δικό της σῶμα νὰ δώσει τὴν ἀνθρώπινη ὑπόσταση στὸν Κύριο.

Θὰ κλείσω καὶ μὲ μιὰ ἕκτη μορφὴ καθαρότητος, τὴν ὁποία δὲν εἶναι εὔκολο νὰ καταλάβουμε, πρέπει ὅμως νὰ τὴν ἀναφέρουμε. Ἡ Παναγία ὀνομάζεται «ἀειπάρθενος» ποὺ σημαίνει ὅτι τὴν παρθενικότητά της δὲν τὴν ἔχασε μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρὸνου, ἀλλὰ παρέμεινε καὶ «μετὰ τόκον παρθένος». Τὸ σῶμα της χρησιμοποιήθηκε μόνον γιὰ νὰ γεννηθεῖ ἐξ αὐτῆς ὁ Κύριος· κανένας ἄλλος! Αὐτὸ θὰ πεῖ ἀειπάρθενος· διὰ βίου παρθένος. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι εἶχε καὶ τὴν καθαρότητα τοῦ χρόνου. ∆ὲν εἶχε τοὺς λεκέδες ποὺ ἀφήνει ὁ χρόνος πάνω στὴν πορεία ἑνὸς ἀνθρώπου. Πολλὲς φορὲς ζοῦμε μιὰ ἐμπειρία, ἔχουμε μιὰ ἔξαρση, ἡ καρδιά μας λειτουργεῖ σὲ κάποια χαρὰ πνευματικὴ καὶ μετὰ ἀπὸ λίγο ἔρχονται τὰ γεγονότα, διαδέχονται οἱ καταστάσεις ἡ μία τὴν ἄλλη καὶ οἱ λεκέδες τοῦ χρόνου ἀποτυπώνονται πάνω στὴν ζωή μας σὰν σφραγίδες ἀνεξίτηλες.

Τί καθαρότητα λοιπὸν γενικευμένη δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ συναντήσει στὸ πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου! Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὴν ἀξιώνει ὁ Κύριος νὰ ἔχει ἄλλα τέσσερα χαρακτηριστικά. Ἔχει τέσσερα ὀνόματα ποὺ τὰ ἀκούσαμε στὴν ἀκολουθία αὐτῶν τῶν ἡμερῶν. Εἶναι πρῶτον ἡ πύλη του οὐρανοῦ· δεύτερον κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ· τρίτον σκηνὴ ἐπουράνιος καὶ τέταρτον ναός τοῦ Θεοῦ.

Τί σημαίνουν ὅλα αὐτά; Πρῶτον ὅτι εἶναι πύλη, εἴσοδος, μέσα ἀπὸ τὴν ὁποία εἰσέρχεται κανεὶς στὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ. ∆ιαφορετικὰ δὲν μποροῦμε νὰ εἰσέλθουμε στὴν οὐράνια κατάσταση. Σὲ ἕναν χῶρο δὲν μπαίνεις ἀπὸ τὸν τοῖχο. Χρειάζεται νὰ μπεῖς ἀπὸ μιὰ πόρτα. Καὶ τὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ σὰν κυρία εἴσοδό του ἔχει τὸ μυστήριο τῆς Θεοτόκου. Ὁ ὀρθολογισμός, ἡ κατανόηση, ἡ ἐμπαθὴς ζωή, ἡ οἴηση εἶναι ψηλὰ τείχη ποὺ παρεμποδίζουν τὴν μετοχὴ στὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ. Ἡ πίστη, ἡ ταπείνωση, ἡ ὑποταγὴ στὸ θεῖο θέλημα, ἡ κατὰ Θεὸν ἄσκηση, οἱ πρεσβεῖες τῶν ἁγίων, ἀποτελοῦν μικρὲς εἰσόδους σὲ αὐτό. Ἡ κεντρικὴ πύλη τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ ὀνομάζεται Ὑπεραγία Θεοτόκος.

∆εύτερον· ἡ Παναγία ἔγινε κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ, χώρα τοῦ Ἀχωρήτου, χῶρος ποὺ ἀποκαλύπτει ὁ Θεός τὰ μυστικά του, χῶρος ὁ ὁποῖος γνωρίζει τὸν Θεὸ στοὺς ἀνθρώπους. Κάθε πιστὸς ποὺ ἀποκαθιστᾶ μιὰ πνευματικὴ σχέση καὶ ἐπικοινωνία μὲ τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου δὲν γνωρίζει μόνον τὴν Θεοτόκο· κυρίως γνωρίζει τὸν Κύριο.

Καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλὰ εἶναι καὶ σκηνή τοῦ Θεοῦ, τόπος ἀναπαύσεως τοῦ Θεοῦ. Ὄχι τόπος διαμονῆς τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ἀναπαύσεώς Του, τόπος ὅπου ὁ Θεὸς πραγματικὰ εὐηρεστήθη, τόπος ὅπου ὁ Θεὸς ἐκφράζει τέλεια τὴν προαιώνια βούλησή Του, ὅπου θεωρεῖ πὼς ὑπάρχει ἡ ἐπιθυμητὴ κοινωνία μαζί Του, ὅπου «ἁγιάζεται τὸ ὄνομά Του, ἐγκαθίσταται ἡ βασιλέια Του, ἐπιτελεῖται τὸ θέλημά Του». Αὐτὴ εἶναι ἡ Παναγία.

Τέλος, εἶναι καὶ ναός τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ὁ τόπος ποὺ φανερώνει τὰ θαύματα τοῦ Θεοῦ, αὐτὰ ποὺ ξεπερνοῦν τὴν λογική μας, αὐτὰ ποὺ καταργοῦν τὴν παχύτητα καὶ τὴ μικρότητά μας, αὐτὰ ποὺ ἐξαφανίζουν τὴ λογική μας καὶ φανερώνουν τὴν ἄλλη λογικὴ καὶ ἀποκαλύπτουν τὴν ἄλλη ζωή, καταδεικνύουν ἕναν ἄλλον κόσμο, τὸν πραγματικὸ κόσμο, τὸν κόσμο στὸν ὁποῖον καλεῖται ὁ καθένας μας νὰ μπεῖ μέσα καὶ νὰ ζήσει. Ἔτσι εἶναι τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου. Εἶναι πεντακάθαρο, εἶναι πύλη στὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ, εἶναι κατοικητήριο, εἶναι σκηνὴ τοῦ Θεοῦ, εἶναι ὁδὸς γιὰ νὰ ζήσουμε ὡς Ἐκκλησία τὴ δόξα Του, εἶναι ὁ ναός Του.

Ἡ Ἐκκλησία μας τὴν χαίρεται αὐτὴν τὴν γιορτή. Τὴν πανηγυρίζει καὶ θέλει σὲ αὐτὴν τὴν χαρά, σὲ αὐτό τὸ πανηγύρι νὰ συμμετέχει ὁ καθένας μας, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο μήνυμα ποὺ μποροῦμε νὰ πάρουμε ἀπὸ ὅσα εἴπαμε· τὸ νὰ χαροῦμε γιὰ αὐτὸν τὸν θησαυρὸ ποὺ ἀνήκει στὴν ἀνθρώπινη φύση, διότι ἡ Παναγία εἶναι ἄνθρωπος σὰν ἐμᾶς.

Τὸ δεύτερο εἶναι νὰ κάνουμε χρήση αὐτοῦ τοῦ θησαυροῦ. Ὄχι ἁπλῶς νὰ χαιρόμαστε καὶ νὰ πανηγυρίζουμε, νὰ ἀνάβουμε κεριὰ καὶ λαμπάδες καὶ ἀνταλλάσσουμε εὐχὲς καὶ «χρόνια πολλά» μεταξύ μας, ἀλλὰ νὰ κάνουμε χρήση αὐτῆς τῆς δυνατότητος πού μᾶς δίνει ὁ Θεός. Πρέπει νὰ γνωρίσουμε τὴν Παναγία. Κάτι νὰ διαβάσουμε, κάτι νὰ καταλάβουμε. Νὰ τὴν ἐπικαλεστοῦμε, νὰ ζητήσουμε τὶς πρεσβεῖες της. Εἶναι δυνατὴ ἡ προσευχή της. «Πολλὰ ἰσχύει δέησις μητρὸς πρὸς εὐμένεια ∆εσπότου», λέγει ἡ Ἐκκλησία. Ἔχει μεγάλη δύναμη ἡ προσευχή τῆς μητέρας, γιὰ νὰ ἐξευμενίσει ἀπέναντί μας τὸν ∆εσπότη, τὸν Κύριο καὶ  Θεό μας. Ἂς μὴν ἀφήσουμε αὐτὸν τὸν θησαυρό, αὐτὴ τὴν δυνατότητα.

Καὶ ἕνα τρίτο· νὰ ἐμπνευστοῦμε ἀπὸ τὸ παράδειγμά της. ∆ὲν θὰ γίνει τίποτα ἀπὸ ὅλα αὐτὰ πραγματικότητα, ἂν ἡ καθαρότητα ἡ δική της δὲν ἀποτελέσει πρότυπο γιὰ τὴν δική μας καθαρότητα. Καὶ ἡ δική μας ζωὴ πρέπει νὰ ἔχει τὴν καθαρότητα τῆς προελεύσεως. Αὐτὸ εἶναι τὸ βάπτισμα, αὐτὸ ποὺ τὸ ἔχουμε πάρει ὅλοι καὶ πρέπει νὰ τὸ ἐνεργοποιήσουμε.

Πρέπει νὰ ἔχει τὴν καθαρότητα τοῦ λόγου. Ἡ εἰλικρίνεια, γιὰ νὰ τὸ πῶ πρακτικά, στὴν καθημερινή μας σχέση εἶναι ἡ καθαρότητα τοῦ λόγου. Ἕνα στόμα ποὺ βρίζει, ποὺ καταρᾶται, ποὺ δημιουργεῖ ἔχθρες, ποὺ πληγώνει τοὺς συνανθρώπους του, ποὺ ψεύδεται, ἕνα τέτοιο στόμα δὲν εἶναι καθαρὸ στόμα.

Καθαρότητα τῆς σκέψης· πόσες φορὲς οἱ μολυσμοί τῶν λογισμῶν μας δὲν διαταράσσουν τὴν εἰρήνη τῆς καρδιᾶς μας, δὲν μολύνουν τὴν εἰρήνη τῶν σχέσεών μας, δὲν ἀναστατώνουν τὴν εἰρήνη τῆς πίστεώς μας, δὲν καταστρέφουν τὴν εἰρήνη τῆς μετὰ τοῦ Θεοῦ κοινωνίας μας ἀποστερῶντας τὶς καρδιές μας ἀπὸ τὶς ἀνάσες τῆς θεϊκῆς παρουσίας!

Τὴν καθαρότητα τῆς καρδιᾶς καὶ τῶν αἰσθημάτων. ∆ὲν ἀγαπιόμαστε, δὲν μποροῦμε νὰ συγχωρεθοῦμε, ἀδυνατοῦμε νὰ συνυπάρχουμε, δυσκολευόμαστε νὰ ἀνεχθοῦμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον, τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ Θεός μᾶς ἔδωσε αὐτὸν τὸν θησαυρό τοῦ νὰ εἴμαστε μαζί, γιὰ νὰ τρεφόμαστε ὁ ἕνας ἀπὸ τὸν ἄλλον, γιὰ νὰ μοιραζόμαστε τὰ δῶρα Του, γιὰ νὰ ἐξαγιαζόμαστε, γιὰ νὰ βλέπουμε στὸ πρόσωπο καὶ στὴ ζωή τοῦ ἄλλου ὁ καθένας μας τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, τὴν ἐπιβεβαίωση τῆς ἀγάπης καὶ τῆς παρουσίας Του.

Νὰ ποῦμε καὶ δυὸ λόγια γιὰ τὴν καθαρότητα τοῦ σώματος. Μιὰ ἀρρώστια ποὺ ὑπάρχει στὴν ἐποχή μας εἶναι οἱ μολυσμοὶ τῆς σαρκός. Ἔφτασε πλέον τὸ πράγμα στὸ ἀπροχώρητο. Ποιοί ἀπὸ ἐμᾶς διατηροῦν τὸ σῶμα τους κρυστάλλινο, καθαρὸ σὰν τὶς ἀκτῖνες τοῦ ἡλίου, ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης  ὁ Χρυσόστομος, γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ δέχεται καὶ τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ; Ἂν δὲν ζήσαμε ὣς τώρα ἔτσι, ἂς ζήσουμε ἀπὸ αὐτὴν τὴν στιγμὴ καὶ μετά, γιατί μόνον ἔτσι, ἂν εἶναι παρθενικὴ ἡ ὅλη μας ζωὴ καὶ ὑπόσταση, ἂν λάμπει ἀπὸ καθαρότητα ἢ τουλάχιστον ἂν ἔχει τὸν ἀγῶνα τῆς καθάρσεως, θὰ μπορέσει καὶ νὰ φωτιστεῖ καὶ νὰ μεταμορφωθεῖ σὲ ναό· νὰ γίνει σκηνή τοῦ Θεοῦ· νὰ γίνει κατοικητήριό Του· νὰ γίνει ὁ χῶρος τῆς δικῆς Του ἀναπαύσεως· νὰ γίνει φάτνη στὴν ὁποία θὰ γεννηθεῖ. Νὰ μπορέσει ἡ ζωὴ τοῦ καθενός μας νὰ κάνει τὸ γεγονός τῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου πραγματικότητα μέσα της.

Πράγματι, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, μὲ τὶς πρεσβεῖες τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου μπορεῖ ὁ κάθε ἕνας μας νὰ ἀνοίξει τὴν πόρτα τῆς ψυχῆς του, νὰ κάνει τὴν ἀρχὴ τῆς μεταμορφώσεώς του, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ζήσει τὶς μέρες πού μᾶς ἔρχονται κάτι ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα, λίγο ἀπὸ τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ στὴν γῆ, κάτι ἀπό τὴν παρουσία τοῦ Κυρίου στὴν δική του τὴν ψυχή.

Εὔχομαι νὰ δώσει ὁ Θεὸς μὲ τὸ παράδειγμα τοῦ μυστηρίου τῆς καθαρότητος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, μέσα ἀπὸ τὴν δική της πύλη νὰ εἰσοδεύσουμε ὁ καθένας μας στὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ μπορέσουμε ὕστερα ἀπὸ ἕναν μήνα, τὴν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων, ὅλοι μας ἀνεξαιρέτως νὰ τὸν συναντήσουμε «μεθ᾿ ἡμῶν», ἀνάμεσά μας, μαζί μας, μέσα στὴν καρδιά μας καὶ νὰ Τὸν κρατήσουμε διαρκῶς ὡς θησαυρὸ στὴν πορεία μας σὲ αὐτὴ τὴν ζωή, ἕως ὅτου ὄχι «δι᾿ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, ἀλλὰ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον» (Α΄ Κορ. 12) θὰ Τὸν ἀντικρύσουμε στὴν Βασιλεία Του. Ἀμήν.

Πηγή: (ἀπομαγνητοφωνημένο κήρυγμα ποὺ ἐκφωνήθηκε στὸ Ἱ. Μετόχιον τῆς Ἀναλήψεως στὸν Βύρωνα στὶς 23 Νοεμβρίου 2003) Ιερά Μητρόπολις Μεσογαίας και Λαυρεωτικής

ΕΟΡΤΗ θεομητορικὴ καὶ πανήγυρις,  ἀγαπητοί μου, σήμερα. Ὀνομάζεται  εἰσόδια τῆς Θεοτόκου. Τί σημαίνει  «εἰσόδια»; εἶναι ἡ ἑορτὴ τῆς εἰσόδου στὸ  ναὸ τῆς παρθένου Μαρίας, ἐκείνης ποὺ  προωριζόταν νὰ γίνῃ ἡ μητέρα τοῦ  Κυρίου. Σὰν σήμερα εἰσῆλθε στὸ ναὸ τοῦ  Θεοῦ, στὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου τὴν ὡδήγησαν  οἱ γονεῖς της σὲ ἡλικία μόλις τριῶν  ἐτῶν.

ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΑΠΟ ΣΚΟΠΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ

ΕΟΡΤΗ θεομητορικὴ καὶ πανήγυρις,  ἀγαπητοί μου, σήμερα. Ὀνομάζεται  εἰσόδια τῆς Θεοτόκου. Τί σημαίνει  «εἰσόδια»; εἶναι ἡ ἑορτὴ τῆς εἰσόδου στὸ  ναὸ τῆς παρθένου Μαρίας, ἐκείνης ποὺ  προωριζόταν νὰ γίνῃ ἡ μητέρα τοῦ  Κυρίου. Σὰν σήμερα εἰσῆλθε στὸ ναὸ τοῦ  Θεοῦ, στὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου τὴν ὡδήγησαν  οἱ γονεῖς της σὲ ἡλικία μόλις τριῶν  ἐτῶν.

Τὸ γεγονὸς αὐτὸ συνέβη δώδεκα χρόνια  προτοῦ νὰ γεννηθῇ ὁ Χριστός. Τὴν ἡμέρα  τῶν Είσοδίων μπορεῖ νὰ πῇ κανεὶς ὅτι  ἔγινε ἡ ἐπίσημος ἔξοδος τῆς Παναγίας  ἀπὸ τὸ πατρικό της σπίτι καὶ ἡ δημοσία  ἐμφάνισί της στὴν κοινωνία. Γιὰ τὸν  παλαιὸ Ἰσραήλ, τὸ λαὸ ποὺ ὅλη ἡ ζωή του  εἶχε κέντρο τὴν πίστι στὸ Θεὸ καὶ  συνδεόταν ἀρρήκτως μὲ τὸ ναὸ τῶν  Ἰεροσολύμων, ἡ ἐπίσκεψις αὐτὴ ἦταν καὶ  κάτι σὰν τὴν σημερινὴ δήλωσι τοῦ  παιδιοῦ ἀπὸ τοὺς γονεῖς του στὸ  ληξιαρχεῖο. Οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας τὴν  ἡμέρα τῶν εἰσοδίων της ἐκπλήρωσαν  τὴν ὑπόσχεσί τους, ν᾿ ἀφιερώσουν  ἐκείνην ποὺ γέννησαν κατὰ θαυμαστὸ  τρόπο· συγχρόνως ὅμως τὴν ἡμέρα αὐτὴ  δήλωναν τὸ παιδί τους ἐνώπιον Θεοῦ καὶ  ἀνθρώπων, καὶ ἔτσι βεβαίωναν ὅτι  γεννήθηκε ἀπὸ αὐτοὺς καὶ αὐτοὶ εἶναι οἱ  γονεῖς της.Ἑπομένως ἐκπλήρωσαν ἕνα  διπλὸ καθῆκον· ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν ἀπὸ  εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Κύριο, ποὺ τοὺς  χάρισε αὐτὴ τὴν θυγατέρα, πῆγαν στὸ ναὸ  νὰ τοῦ ποῦν τὸ εὐχαριστῶ καὶ νὰ τὴν  ἀφιερώσουν σ᾿ ἐκεῖνον, ὅπως εἶχαν  ὑποσχεθῆ· καὶ ἀφ᾿ ἑτέρου, ὡς γονεῖς,  τακτοποίησαν τρόπον τινὰ ληξιαρχικῶς  τὸ παιδί τους.

Ἐὰν θελήσουμε νὰ μιλήσουμε σὲ σύγχρονη  παιδαγωγικὴ γλῶσσα, μποροῦμε νὰ ποῦμε,  ὅτι ἡ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων εἶναι ἡ ἑορτὴ  ποὺ δείχνει τὸ γενεαλογικὸ δένδρο τῆς  ὑπεραγίας Θεοτόκου.
Κάνω ἐδῶ μία παρέκβασι. Θὰ ἦταν καλὸ στὰ  σχολεῖα μας νὰ ὑπάρχῃ καὶ τὸ  γενεαλογικὸ δένδρο κάθε παιδιοῦ. Σὲ  ἄλλες προηγμένες χῶρες ὁ δάσκαλος  ἔχει στὸ μητρῷο τοῦ σχολείου ὄχι  μόνο τὸ ὄνομα, τὸ ἐπίθετο, τὸ πατρώνυμο  καὶ τὸ ἔτος γεννήσεως, ἀλλὰ καὶ ὅλο τὸ  γενεαλογικὸ δένδρο κάθε παιδιοῦ (τὸν  πατέρα, τὴ μητέρα, τὸν παπποῦ…). Αὐτὸ  χρειάζεται, διότι προσφέρει χρήσιμες  πληφορίες στὸν παιδαγωγό. Κατὰ κανόνα  ὅποιοι ἦταν οἱ γονεῖς καὶ οἱ πρόγονοι,  τέτοιοι εἶναι καὶ οἱ ἀπόγονοι.

Ἂς ἐπανέλθουμε στὴν ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων  καὶ ἂς προσπαθήσουμε τώρα νὰ τὴν δοῦμε  ἐξ ἐπόψεως παιδαγωγικῆς.

* * *

Ἐχαρακτήρισα, ἀγαπητοί μου, τὰ Εἰσόδια  ὡς τὴν ἑορτὴ τοῦ γενεαλογικοῦ δένδρου  τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου. Διότι  κανένας δὲ γεννήθηκε ἀπὸ βράχο· μιὰ  μάνα κ᾿ ἕνας πατέρας μᾶς ἔφεραν στὸν  κόσμο. Καὶ ὁ πατέρας καὶ ἡ μητέρα τῆς  ὑπεραγίας Θεοτόκου, ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ ῎ Αννα, ἦταν τὸ εὐλογημένο ἀνδρόγυνο, τὸ  σύμπλεγμα τῆς συζυγικῆς στοργῆς καὶ  ἀγάπης. Ἀπὸ ἐκλεκτὴ ῥίζα ἄνθισε τὸ  ῥόδον ποὺ λέγεται Παναγία, καὶ αὐτὸ  διδάσκει, ὅτι καὶ ἡ ἀγαθὴ  κληρονομικότης παίζει σπουδαῖο ῥόλο.

Ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα ἀντιμετώπιζαν  ἕνα ἄλυτο πρόβλημα· τὴν ἀτεκνία. Ἡ  ἁγία Ἄννα πέρασε ὅλη σχεδὸν τὴ ζωή της  στεῖρα. Πῶς βρῆκαν τὴ λύσι;  Παρακαλοῦσαν τὸν Κύριο νὰ τοὺς δώσῃ  παιδί· ἔκαναν θερμὲς προσευχὲς καὶ  νηστεῖες. Καὶ ὁ Θεός, ἀφοῦ δοκίμασε τὴν  πίστι τους, τοὺς ἄκουσε. Ὡς ἀπάντησι  στὶς προσευχές τους καὶ ὡς δῶρο τοῦ  οὐρανοῦ τοὺς δόθηκε τὸ παιδί, ἡ  εὐλογημένη κόρη, ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος.  Ἡ περίπτωσι τῶν γονέων τῆς Παναγίας  παρηγορεῖ κάθε ἄτεκνο ἀνδρόγυνο ποὺ  ἐπιθυμεῖ νὰ δῇ ἀπογόνους.

Οἱ πιστοὶ γονεῖς Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα  ἔδωσαν στὴ θυγατέρα τους τὸ ὄνομα  Μαρία, ποὺ ἔμελλε νὰ γίνῃ τὸ γλυκύτερο  ὄνομα. Σήμερα ὄντως, ὕστερα ἀπὸ τὸ  ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, δὲν ὑπάρχει  γλυκύτερο ὄνομα στὸν κόσμο ἀπὸ τὸ ὄνομα  Μαρία, ποὺ δόθηκε στὴν Παναγία. Τί  σημαίνει «Μαρία»; εἶναι ὄνομα τῆς  ἑβραϊκῆς γλώσσης, γι᾿ αὐτὸ κατὰ τὸ  μᾶλλον ἢ ἧττον δὲν γνωρίζουν τὴ σημασία  του ἀκόμα καὶ μορφωμένοι. Τὸ ὄνομα Μαρία  εἶναι λέξις μὲ πολλὲς σημασίες. Σημαίνει  φῶς, σημαίνει χάρις, σημαίνει πηγή…  εἶναι ἄστρο τῆς αὐγῆς, ἄνθος μυρίπνοο,  ῥόδο ἀμάραντο. Κατὰ κυριολεξίαν τὸ  ὄνομα Μαρία σημαίνει «κυρία» καὶ  «δέσποινα». Ἐὰν κάθε γυναίκα ἀξία τῆς  ἀποστολῆς της εἶναι οἰκοδέσποινα,  κυρία μέσα στὸ σπίτι της καὶ  ἀρχόντισσα μέσα στὸ περιβάλλον της,  αὐτὸ ἰσχύει στὸν ὕψιστο βαθμὸ γιὰ τὴν  παρθένο Μαρία τὴ Μητέρα τοῦ Θεοῦ. εἶναι ἡ  «Κυρία τῶν ἀγγέλων» καὶ ἡ «Δέσποινα  τοῦ κόσμου». Αὐτὸ σημαίνει τὸ ὄνομα  Μαρία, ποὺ τῆς ἐδόθη. Γι᾿ αὐτὸ καὶ κάθε  Χριστιανὸς γονεὺς ἂς φροντίζῃ στὸ  βάπτισμα νὰ δίδωνται στὰ παιδιά του  χριστιανικὰ ὀνόματα, ποὺ ἡ σημασία  τους θὰ τὰ φρονηματίζῃ.

Σύμφωνα μὲ τὴν ὑπόσχεσι ποὺ εἶχαν δώσει  καὶ τὸ τάμα ποὺ εἶχαν κάνει, ὁ Ἰωακεὶμ  καὶ ἡ Ἄννα ἔπρεπε νὰ παραδώσουν τὴ  μικρὴ θυγατέρα τους, νὰ τὴν ἀφιερώσουν  στὸ Θεό. Ἔπρεπε ἡ Παναγία νὰ βρεθῇ  μέσα σὲ κατάλληλο περιβάλλον. Καὶ ποιό  ἄλλο καλύτερο ἀπὸ περιβάλλον τοῦ ναοῦ;  Ἐκεῖ ἡσυχία καὶ γαλήνη, ὄχι ταραχὴ καὶ  κοσμικοὶ θόρυβοι· ἐκεῖ προσευχὲς καὶ  ψαλμοὶ θεόπνευστοι, ὄχι φλυαρίες καὶ  μάταια λόγια ἀνθρώπων· ἐκεῖ λατρεία  καὶ ὕμνοι ὅλες τὶς ὧρες καθημερινῶς,  ὄχι ἁμαρτωλὲς διασκεδάσεις καὶ  ἀθλιότητες· ἐκεῖ ἑορτὲς καὶ  ἀναμνήσεις ἀπὸ τὴν ἱερὰ ἱστορία, ὄχι  ἄσωτα ξεφαντώματα, μέθη καὶ κραιπάλη.  Αὐτὸ ἦταν τὸ ἰδανικὸ περιβάλλον. Ὅπως  ἕνα λουλούδι γιὰ ν᾿ ἀνθίσῃ πρέπει νὰ  βρεθῇ σὲ κατάλληλη γλάστρα, μὲ καθαρὸ  κοσκινισμένο καστανόχωμα, διότι τὰ  ὡραῖα ἄνθη δὲ φυτρώνουν μέσα σὲ ἄγονες  πέτρες – καὶ σὲ τέτοιο χῶρο βρέθηκε ἡ  Παναγία, τὸ ίδιο χρειάζεται κάθε παιδί.  Δὲν θ᾿ ἀφιερωθοῦν βέβαια ὅλα τὰ παιδιὰ  στὸ Θεὸ διὰ βίου μέσα στὸ ναό, ὅπως  ἐκείνη· ὅλα ὅμως πρέπει ν᾿  ἀναπτυχθοῦν σὲ περιβάλλον εἰρηνικὸ καὶ  γαλήνιο· γι᾿ αὐτὸ τὸ ἰδανικὸ σπίτι εἶναι  ἡ «κατ᾿ οἶκον ἐκκλησία» (Ῥωμ. 16,5 κ.ἀ.).

Ἀξίζει τέλος νὰ σημειώσουμε καὶ τὴν  ἡλικία, ἀπὸ τὴν ὁποία ἡ Παναγία  βρέθηκε στὸ περιβάλλον αὐτό· τριῶν  ἐτῶν νήπιο. Ὅπως λοιπὸν ἐκείνη  βρέθηκε στὸ κατάλληλο κλῖμα ἀπὸ τὴν  τρυφερὰ νηπιακὴ ἡλικία, ἔτσι πρέπει  καὶ κάθε παιδὶ ἀπὸ τὴ μικρὰ ἡλικία νὰ  βρεθῇ σὲ προστατευμένο περιβάλλον. Οἱ  παιδαγωγοὶ βεβαιώνουν, ὅτι τὰ  σημαντικώτερα χρόνια εἶναι τὰ τρία  πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου. Τὰ  χρόνια αὐτά, τὸ νηπιαγωγεῖο, εἶναι τὸ  ἄλφα καὶ τὸ ὠμέγα τῆς ὅλης  διαμορφώσεως τοῦ χαρακτῆρος. Μεγάλη  προσοχὴ λοιπὸν στὰ νήπια. Ἐὰν τεθοῦν  καλὰ θεμέλια στὴ νηπιακὴ ἡλικία, τότε  ἡ ἀνάπτυξις θὰ πάῃ καλά.

Δὲν ἄφησαν, ὅπως είδαμε, οἱ γονεῖς της  τὴν Παναγία μέσ᾿ στὸ σπίτι. Ὅπως τώρα  παίρνουν τὰ μικρὰ παιδιὰ – τὰ νήπια καὶ τὰ  πηγαίνουν στὸ σχολεῖο, στὸ  νηπιαγωγεῖο, στὸ νηπιοτροφεῖο ἢ στὸν  παιδικὸ σταθμό, κατὰ παρόμοιο τρόπο κ᾿  ἐκεῖνοι πῆραν τὴν τριετῆ κορασίδα καὶ  τὴν ὡδήγησαν στὸ ναό. Καὶ ἐκεῖ ἔμεινε καὶ  ἀνετράφη, κατὰ τὴν παράδοσι τῆς ἁγίας  μας Ἐκκλησίας, μέχρι τὸ δέκατο πέμπτο  ἔτος της, ὅταν πλέον ἐμνηστεύθη καὶ ἐν  συνεχείᾳ «ἄγγελος πρωτοστάτης  οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ  Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε» (Ἀκάθ. ὕμν.).

Τὰ Εἰσόδια ἔχουν γίνει ἀντικείμενο, μὲ  τὸ ὁποῖο ἀσχολήθηκαν ποιηταὶ καὶ  ζωγράφοι. Ἔπλεξαν ὕμνους, ποὺ  ψάλλονται σήμερα, καὶ ζωγράφισαν  ὑπέροχες εἰκόνες. Ἐκεῖ φαίνεται ὅτι,  ὅταν ἡ Παναγία ἀνέβαινε τὰ σκαλοπάτια  τοῦ ναοῦ, τὴν συνώδευαν παρθένες  νεάνιδες κρατώντας λαμπάδες καὶ  μητέρες. Οἱ μητέρες, διότι ἦταν ἐκείνη  ποὺ θὰ γινόταν ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ἡ  μοναδικὴ μητέρα, τὸ πρότυπο ὅλων τῶν  μητέρων ὅλων τῶν αἰώνων. Καὶ οἱ  παρθένες, διότι ἦταν ἐκείνη ποὺ  ἐνσαρκώνει «τὴν ὡραιότητα τῆς  παρθενίας». Στὰ πρόθυρα τοῦ ναοῦ τὴν  ὑποδέχθηκε ὁ ἀρχιερεὺς Ζαχαρίας. Τὴν  ὑποδέχθηκαν ἀκόμη, ὅπως ζωγραφίζεται  στὶς εἰκόνες, προφῆτες ποὺ προφήτευσαν  γι᾿ αὐτήν· ὁ Δαυῒδ μὲ τὴν κιθάρα του καὶ ὁ  Ἠσαΐας ποὺ προφήτευσε τὴ γέννησί της,  ἐνῷ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ ἔψαλλαν ἄγγελοι.

* * *

Ἔχει λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ἡ ἑορτὴ  τῶν εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου μεγάλη  παιδαγωγικὴ σημασία· τὸ γενεαλογικὸ  δένδρο καὶ ἡ κληρονομικότης, ἡ  ἀτεκνία καὶ ἡ ὀρθὴ ἀντιμετώπισί της, ἡ  σημασία τοῦ ὀνόματος ποὺ θὰ δοθῇ στὸ  παιδί, ἡ μεγάλη ἐπίδρασι τοῦ ὑγιοῦς  περιβάλλοντος, καὶ τέλος ἡ βαρύτης ποὺ  πρέπει νὰ δοθῇ στὴ νηπιακὴ καὶ σχολικὴ  ἡλικία, εἶναι μερικὰ ἀπὸ τὰ διδάγματα ποὺ  λαμβάνουμε.

Εὔχομαι, διὰ πρεσβειῶν τῆς ὑπεραγίας  Θεοτόκου ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς  νὰ ὁδηγῇ γονεῖς καὶ διδασκάλους στὴν  ὀρθὴ διαπαιδαγώγησι τῶν παιδιῶν καὶ  τῶν νέων μας, ποὺ ἀποτελοῦν τὴν αὐριανὴ  ἐλπίδα τοῦ γένους καὶ τῆς Ἐκκλησίας  μας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΑΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΑΣΧΟΛΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ

Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

(Παιδαγωγικὰ ἢ ἐκπαιδευτικὰ)

Καὶ ταῦτα μὲν ὡς πρὸς τὴν ἑορτή. Ἀλλὰ θὰ  πῆτε· Τί σχέσι ἔχει μ᾿ ἐμᾶς ἡ ἑορτή, ὡς  πρὸς ἡμᾶς τοὺς σπουδαστὰς καὶ  σπουδαστρίας τῆς παιδαγωγικῆς  ἀκαδημίας; Ἐξελέξαμεν ἀγαπητά  μας παιδιά, ἐξελέξαμε τὴν σημερινὴν  ἡμέραν, τὰ εἰσόδια τῆς ὑπεραγίας  Θεοτόκου, διότι καὶ ἐσεῖς, οἱ  σπουδασταὶ καὶ αἱ σπουδάστριαι τῆς  ἀκαδημίας Φλωρίνης κάνατε τὰ εἰσόδιά  σας. Ἰδίως οἱ πρῶτοι, οἱ σπουδασταὶ τοῦ  πρώτου ἔτους ποιοῦνται – κάνουν τὰ  εἰσόδια.

- Τὰ εἰσόδια; Μπᾶ! Ἡ Παναγία ἔκανε τὰ  εἰσόδια εἰς τὸν ναόν· ἐμεῖς ποῦ κάναμε  τὰ εἰσόδια; εἰς τὸν ναὸν ἐτοῦτον;…

Ὄχι· κάνατε τὰ εἰσόδια – δὲν εἶναι μόνο  ναὸς αὐτός· εἶναι ναὸς καὶ κάποιος ἄλλος,  καὶ σεῖς κάνατε τὰ εἰσόδια εἰς τὸ ναόν·  σὲ ποιόν ναόν; εἰς τὸ ναὸν τῆς παιδείας.  Ἡ παιδαγωγικὴ ἀκαδημία εἶναι ναὸς τῆς  παιδείας, εἶναι ναὸς τῆς ἐκπαιδεύσεως  τῶν μελλόντων νὰ γίνουν διδάσκαλοι καὶ  παιδαγωγοὶ τῆς Ἑλληνικῆς νεότητος.  Ναός εἶναι. Καὶ ὅπως στὸ ναὸ δὲν  ἐπιτρέπεται οὐδεμία ἀταξία – (αὐτὴ τὴν  ὥρα κανείς, οὔτε καπνίζει οὔτε  παίζει… Μόνο κάποιος ἐκεῖ πέρα  κοιτάζει τὰ μαλλιά του). Λοιπόν… Ὅπως, παιδιά  μου, ἐδῶ στέκεστε, μ᾿ αὐτὴν τὴν  εὐλάβειαν πρέπει νὰ στέκετε καὶ εἰς τὸ  ναὸν τῆς παιδείας, εἰς τὴν Παιδαγωγική  σας Ἀκαδημία. Ναὸς εἶναι.

Καὶ ὅπως εἰς τὸ ναὸν διακρίνομε  προπύλαια, διακρίνομε κεντρικὸν  κυρίως ναόν, καὶ διακρίνομεν ἱερὸ βῆμα  καὶ ἅγια τῶν ἁγίων, ἔτσι καὶ εἰς τὴν  Παιδαγωγική σας Ἀκαδημία καὶ εἰς  πᾶσαν σχολὴν καὶ πᾶν ἐκπαιδευτικὸν  ἵδρυμα διακρίνομεν τρία πράγματα.

Α΄. Προπύλαια – Στὰ προπύλαια τῆς  ἀκαδημίας σας βλέπω – τί βλέπω; Βλέπω  δύο ἐπιγράμματα, δύο προγονικὰ ῥητά.
Τὸ ἕνα, τὸ ἕνα· «Ἑκὰς πᾶς βέβηλος»,  δηλαδὴ «Μακριὰ κάθε βέβηλος». Μάλιστα.  Ἕνας – ὅπως εἰς τοὺς ἀρχαίους ναοὺς  δὲν ἐπέτρεπον νὰ εἰσέλθῃ (μᾶλλον ὁ  πατὴρ θὰ ἤθελε νὰ πῇ, «νὰ εἰσέλθουν  ἐντὸς τοῦ ναοῦ, τοῦ ναοῦ, τοῦ ἀρχαίου  ναοῦ, ἀμύητοι, ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι δὲν  εἶχαν εὐγενῆ αἰσθήματα καὶ ἰδέας καὶ  πεποιθήσεις ἁγνάς, οὕτω πως καὶ εἰς τὸ  ναὸν τῆς παιδείας, εἰς τὴν Παιδαγωγικὴν  Ἀκαδημίαν, δὲν ἐπιτρέπεται νὰ  εἰσέλθουν βέβηλοι, ἄνθρωποι  ἀκάθαρτοι, νέοι οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν τὰ  ὑψηλὰ καὶ εὐγενῆ ἰδανικὰ τῆς Ἑλληνικῆς  φυλῆς καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ ἡμῶν ἔθνους  καὶ τοῦ Χριστοῦ.

«Ἑκὰς πᾶς βέβηλος»! Ἐάν τις δὲν ἔχῃ  πόθον νὰ ὑπηρετήσῃ τὴν Ἑλληνικὴ  νεότητα, ἐάν τις δὲν ἔχῃ ὑψηλὰ καὶ  εὐγενῆ ἰδανικά, τότε προτιμότερον νὰ  κάνῃ μεταβολὴν 180 μοιρῶν καὶ νὰ στραφῇ  πρὸς ἄλλα ἐπαγγέλματα, εἰς τὰ ὁποῖα  ὑπάρχει χρυσὸς καὶ ἄργυρος καὶ  ἐξαιρετική τις ἐπιτυχία.

Γνωρίζω εἰς τὸν βίον μου διδασκάλους,  οἱ ὁποῖοι ἐγκατέλειψαν τὰ σχολεῖα,  διότι δὲν ᾐσθάνοντο κλῆσιν. Μοῦ ἔλεγε  μάλιστα κάποιος, ὅτι ἦτο στὴν  παιδαγωγικὴ ἀκαδημία τῶν Ἀθηνῶν· κ᾿  ἐνῷ ἕνας σοφὸς καθηγητής, παιδαγωγὸς  ἄριστος, διευθυντὴς ἐδίδασκε, αὐτὸς καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ μαθήματος  χασμουριούντανε, ζωγράφιζε κ.λπ.. Τὸν  κάλεσε ὁ διευθυντὴς – σοφὸς  διευθυντής· τὸν κατάλαβε. Λέει· Παιδί  μου, κατὰ λάθος εἶσαι ἐδῶ. Ἐνῷ ὅλα τὰ  παιδιὰ εἶναι προσηλωμένα στὸ μάθημα καὶ  προσέχουν τὸ μάθημα, ἐσὺ ἀλλοῦ ἔχεις τὸ  νοῦ σου. Κατὰ λάθος βρέθηκες ἐδῶ. Σοῦ  συνιστῶ ν᾿ ἀλλάξῃς ἐπάγγελμα… ῎ Αλλαξε πράγματι ἐπάγγελμα κ᾿ ἔγινε  ἕνας ἀπὸ τοὺς γενναιοτάτους  ἀξιωματικούς.
Λέγω λοιπόν, ὅτι «Ἑκὰς πᾶς βέβηλος». Καὶ  εἶναι εὔκολον ἕνας καθηγητὴς κ᾿ ἕνας  διευθυντὴς τῆς ἀκαδημίας νὰ διακρίνῃ  ἀπὸ τὸ πρόσωπον τοῦ σπουδαστοῦ καὶ τῆς  σπουδαστρίας ἐὰν, ἐὰν ὑπάρχῃ πόθος ὑψηλὸς νὰ γίνῃ κανεὶς ὑπηρέτης τῆς  παιδείας. Ἐὰν δὲν εἶναι, ν᾿ ἀλλάξῃ  ἐπάγγελμα. Καὶ ἔξυπνα πρόσωπα εἶστε, θὰ  διαπρέψετε εἰς ἄλλους κλάδους. Ὁ ναὸς  τῆς παιδείας θέλει ἐξαιρετικὰ  προσόντα, μᾶλλον ψυχικὰ ἢ νοητικά. Καὶ  εἰς τὸν ναὸν αὐτόν, εἰς τὰ πρόπυλα  λοιπόν, ὑπάρχει τὸ προγονικὸ ῥητὸ «Ἑκὰς  πᾶς βέβηλος».

Ὑπάρχει καὶ κάποιο ἄλλο ῥητὸν εἰς τὰ  προπύλαια τῆς Ἀκαδημίας σας. Ποιό  ἄλλο· «Γνῶθι…», νὰ γνωρίσῃς· Τί νὰ  γνωρίσῃς; Τὸ παιδί. Τὸ παιδί εἶναι κόσμος  μέγας. εἶναι δυστύχημα, ὅτι ἐρευνῶμεν  τὴν σελήνην καὶ τὰ ἄστρα τ᾿ οὐρανοῦ, καὶ  ἡ ἐπιστήμη τοῦ παιδὸς εἶναι  καθυστερημένη. Είμεθα πολὺ πίσω· 200, 300,  500 χρόνια. Είμεθα ἀκόμα μακριά, δὲν  ἐγνωρίσαμε τὸ παιδί. Τὸ παιδὶ εἶναι  κόσμος ὁλόκληρος· εἶναι μεῖγμα κόρακος  καὶ περιστερᾶς· ἔχει μέσα του τὸ παιδὶ μεγαλεῖο, ἀλλὰ ἔχει  καὶ ἀθλιότητα.

Πρέπει λοιπὸν νὰ γνωρίσῃς, νὰ  σπουδάσῃς καλῶς. Τόμοι ὁλόκληροι, 4.000  σελίδες, πρέπει νὰ μελετήσῃς, ἀγαπητή  μου σπουδάστρια καὶ ἀγαπητέ μου  σπουδαστή· νὰ σπουδάσῃς τὴν  σωματολογίαν τοῦ παιδός, νὰ σπουδάσῃς  τὴν ψυχολογίαν τοῦ παιδός, νὰ  σπουδάσῃς τὴν ψυχολογίαν τῶν  ἀτομικῶν διαφορῶν ἑκάστου παιδός (ἐδῶ  φαίνεται ὅτι χρησιμοποιεῖ γνώσεις ἀπὸ  τὶς δικές του παιδαγωγικὲς σπουδές. Στὴ θεολογία  διδάσκονται καὶ τὰ παιδαγωγικά), νὰ  σπουδάσῃς ἐν γένει ὅλον τὸν κόσμο του παιδιοῦ – ὅλα τὰ  μαθήματα τῆς παιδαγωγικῆς ἐπιστήμης.  Νὰ γνωρίσῃς τὸ παιδί· «Γνῶθι…»! τί  «γνῶθι»; Τὸ παιδὶ νὰ γνωρίσῃς.

Ἄαα! Μὴ σταματήσετε ὅμως αὐτοῦ· διότι  τότε δὲ θὰ γίνετε καλοὶ παιδαγωγοί.  Πρέπει ἀκόμα νὰ προχωρήσετε  περισσότερο. «Γνῶθι…» – τὸν παῖδα; τὸ  παιδί; Ὄχι· προηγουμένως νὰ  γνωρίσετε ἀκόμη τὸν ἑαυτό σας, τὸν  ἑαυτό σας. Δὲν ἀρκεῖ ἁπλῶς νὰ  διαπαιδαγωγήσετε τὸ παιδί. Ἀλλὰ πρὶν  διαπαιδαγωγήσετε τὸ παιδί, πρέπει νὰ  διαπαιδαγωγήσετε τὸν ἑαυτό σας· νὰ  ἐρευνήσετε τὸν ἑαυτόν σας, τί κακίες,  τί ἐλαττώματα, τί ἐλλείψεις ἔχετε ὁ  καθένας ἀπὸ ᾿σᾶς… Καὶ νὰ καταβάλλετε  προσπάθεια νὰ διορθώσετε τὸν ἑαυτό σας.

Διότι ἐὰν δὲ᾿ διορθωθῆτε καὶ μεταβῆτε  ὅπως εἶστε τώρα ―μὲ τὰς κακίας καὶ τὰ  ἐλαττώματα―, τὰ δὲ παιδιά, τὰ μικρὰ  παιδιά, εἶναι φωτογραφικοὶ φακοί,  φωτογραφίζουν τὰ παιδιά·  φωτογραφίζουν τὴ μητέρα καὶ τὴ δασκάλα  καὶ τὴν καθηγήτρια καὶ τὸν δάσκαλο.  Λοιπὸν χρειάζεται νὰ εἶστε  ὑποδείγματα διδασκάλων, γιὰ νὰ μὴν  ἀναγκαστοῦν τὰ παιδιὰ – γιὰ νὰ μὴν  πραγματοποιηθῇ καὶ σ᾿ ἐσᾶς ἐκεῖνο ποὺ  λέει ὁ λαός· «Δάσκαλος ποὺ δίδασκε, καὶ νόμον δὲν ἐκράτει».

Β΄. Λοιπόν, τὸ πρὸς – στὰ προπύλαια «Ἑκὰς  πᾶς βέβηλος», στὰ προπύλαια «Γνῶθι  σαυτόν». Καὶ κατόπιν θὰ εἰσέλθωμε εἰς  τὸν κεντρικὸν κυρίως ναόν. Ὅπως ἐδῶ  ὑπάρχει κεντρικὸς ναός, οὕτω καὶ εἰς  τὸν ναὸν τῆς παιδείας ὑπάρχει  κεντρικὸς κυρίως ναός. Ποιός εἶναι ὁ  κεντρικὸς κυρίως ναός; εἶναι ὅλαι αἱ  γνώσεις καὶ ὅλαι αἱ ἐπιστῆμαι, τὰς  ὁποίας πρέπει νὰ γνωρίσετε. Ὁ  διδάσκαλος πρέπει νὰ εἶναι σήμερα ὡς διδάσκων σὲ ἕνα  μικρὸ γυμνάσιον, πρέπει ὁ διδάσκαλος  νὰ εἶναι ἐγκυκλοπαιδικός, πρέπει ὁ  διδάσκαλος νὰ εἶναι ἕνας μικρὸς  Ἀριστοτέλης. Καὶ ὅπως ὁ Ἀριστοτέλης  συνεκέντρωσε τὸ ἅπαντον τοῦ  ἐπιστητοῦ, ὅλας τὰς γνώσεις, οὕτω πως κ ᾿ ἐσεῖς πρέπει νὰ εἶστε  ἐγκυκλοπαιδικοί, γιὰ νὰ μπορέσετε νὰ  καλύψετε τὸν κύκλον ὅλων τῶν γνώσεων.  Καὶ ὄχι μόνο ἐγκυκλοπαιδικοί· πρέπει  νὰ γνωρίσετε τὸ ὑλικὸν ποὺ πρέπει νὰ  διδάξετε. Καὶ ὄχι μόνο τὸ ὑλικόν, τί θὰ  διδάξετε, ἀλλὰ ἀκόμα περισσότερον  πρέπει νὰ γνωρίσετε τὸν τρόπον τῆς  διδασκαλίας. Δὲν εἶναι τί, εἶναι τὸ πῶς θὰ  διδάξετε.

Νὰ φέρω ἕνα παράδειγμα; Δῶστε τὰ ὑλικὰ  σὲ δύο ἀνθρώπους νὰ μαγειρέψουν, σὲ δύο  νοικοκυρὲς νὰ μαγειρέψουν. Λοιπόν, ἡ  μιὰ εἶναι τεχνίτρα μαγείρισσα·  μαγειρεύει ―τὸ ίδιο τὸ ίδιο― καὶ γίνεται ἐξαίσιο φαγητό. Τὰ δίνεις σὲ  ἄλλη, ποὺ δὲν ξέρει· πάει χαμένο τὸ  ὑλικό. Τὸ καλύτερο ὑλικὸ τοῦ φαγητοῦ,  ἐὰν τὸ δώσῃς σὲ μία ποὺ δὲν ξέρει νὰ  μαγειρέψῃ, εἶναι ἀδύνατον νὰ τὸ φάῃ  κανείς.

Οὕτω πως. Παραπάνω λοιπὸν ἀπὸ τὸ ποσόν,  τὸ ποσὸν τῆς γνώσεως εἶναι ὁ τρόπος τῆς  προσφορᾶς, πῶς θὰ προσφέρεται. Ἐδῶ Αὐτὸ  εἶναι τὸ μεγαλύτερο. Ὑπάρχουν βέβαια  διδάσκαλοι χαρισματοῦχοι, ποὺ χωρὶς  πολὺ κόπο κάνουν κατανοητὸ τὸ μάθημα·  ἀλλ᾿ αὐτὸ εἶναι σπάνιον. Ξέρεις, τί κόπος  χρειάζεται; Δὲν εἶναι ἁπλῶς νὰ μάθῃς  ἕνα ποσὸν γνώσεως· αὐτὸ εἶναι τὸ  εὐκολώτερον. Καὶ ἂν πρόκειται γι᾿ αὐτὸ  οὔτε εἶναι ἀνάγκη νὰ πάῃ τὸ παιδὶ στὸ  σχολεῖο· ἀνοίγει ἐγκυκλοπαιδείας,  τηλεόρασι κ.λπ.. Τὸ μεγαλύτερο, ἡ  δυσκολία ἡ μεγάλη, εἶναι πῶς θὰ  προσφέρῃς τὴν διδακτέα ὕλη. Μέσα στοὺς  ἑκατὸ δασκάλους, ἕνας ἔχει τὸ τάλαντον  αὐτό, Ἕνας ἔχει τὸ τάλαντον αὐτό· τὸ  τάλαντον ἐκ Θεοῦ, θεόθεν. Βλέπεις τὰ  παιδιὰ ―ὅταν διδάσκῃ― καὶ κρεμιῶνται  ἀπὸ τὸ στόμα του· διότι  γνωρίζει, ἔχει τρόπους, γνωρίζει κατὰ  ποῖον τρόπον θὰ δώσῃ τὶς γνώσεις. Ἀλλὰ  γιὰ τοὺς ἄλλους δασκάλους, ποὺ δὲν ἔχουν  τὸ τάλαντον, αὐτὸ χρειάζεται κόπο…  Πρέπει νὰ κοπιάσῃς δυὸ ὧρες γιὰ νὰ  διδάξῃς παιδαγωγικῶς στὸ σχολεῖον σου.

Γ΄. Λοιπόν, στὰ προπύλαια τὸ «Ἑκὰς πᾶς  βέβηλος» καὶ τὸ «Γνῶθι σαυτόν». Ἐντὸς  τοῦ ναοῦ, ἐντὸς τοῦ ναοῦ εἶναι οἱ  γνώσεις. Πᾶσαν  γνῶσιν καὶ πᾶσαν ἐπιστήμην πρέπει νὰ  γνωρίζῃ ὁ διδάσκαλος. Καὶ ἀκόμα δὲν  πρέπει νὰ σταματήσῃ ἐκεῖ· πρέπει νὰ  προχωρήσῃ. Ἀπὸ τὰ προπύλαια στὸ ναόν.  Ἀλλ᾿ ἐὰν σταματήσετε ἐκεῖ, θὰ γίνετε  ξεροὶ διδάσκαλοι. Πρέπει νὰ  προχωρήσετε περισσότερο, νὰ μπῆτε εἰς  τὰ ἅγια τῶν ἁγίων… Νὰ μπῆτε εἰς τὰ ἅγια  τῶν ἁγίων!…

Ὅπως ἐδῶ (=στὸ ναὸ τοῦ Ἁγ.  Παντελεήμονος) ὑπάρχουν τὰ ἅγια τῶν  ἁγίων, καὶ εἰσέρχεται ὁ ἱερεὺς καὶ  μεταβάλλει τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασὶ εἰς σῶμα  καὶ αἷμα Χριστοῦ, καὶ κοινωνεῖ τῶν  ἀχράντων μυστηρίων, οὕτω πως κ᾿ ἐσεῖς,  ἀγαπητοί μου, πρέπει νὰ μπῆτε στὰ ἅγια  τῶν ἁγίων καὶ νὰ γίνετε ἱερεῖς τοῦ  Ὑψίστου. Διότι ὁ διδάσκαλος εἶναι  ἱερεύς. Καὶ ὅπως ὁ παπᾶς παίρνει τὸ  ἅγιον κοχλιάριον, καὶ  μεταδίδει τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα – καὶ τὰ παιδάκια μ᾿  ἀνοιχτὸ τὸ στόμα, ἀπ᾿ τὸν παπᾶ  περιμένουν τὴ θεία κοινωνία, οὕτω καὶ  ἀπὸ σᾶς περιμένουν τὴν γνῶσιν, τὴν  θείαν γνῶσιν. Καὶ εἶναι θεία κοινωνία,  καὶ μυσταγωγία, καὶ ἱεροτελεστία.

* * *

Εἰσέλθετε λοιπόν, ἀγαπητοί μου.  Προχωρῆστε ἀπὸ τὰ προπύλαια στὸν  κεντρικὸ ναό. Γνωρίσατε καλῶς τὸν  παῖδα, γνωρίσατε τὸν παιδικὸ κόσμο,  γνωρίσατε τὸν ἑαυτό σας. Καλλιεργήσατε  τὰ εὐγενῆ καὶ ὑψηλὰ ἰδανικὰ τῆς φυλῆς.  Μιμηθῆτε τοὺς ὑπερόχους διδασκάλους  τοῦ γένους ἡμῶν καὶ προχωρῆστε εἰς τὰ  ἅγια τῶν ἁγίων. Γίνετε ἱερεῖς –  διδάσκαλοι, οἱ ὁποῖοι θὰ  μεταλαμπαδεύσετε εἰς τὰς ψυχὰς τῶν  παιδιῶν τὰ ἅγια καὶ τὰ ἱερά.

Καὶ πρὸ παντός, γνωρίσατε τὸ Διδάσκαλον  – ποιόν; Τὸν Διδάσκαλον ὄχι μὲ μικρὸ  δέλτα, τὸν Διδάσκαλον μὲ κεφαλαῖα. Καὶ  ἕνας – συνδεθῆτε· γνωρίσατε τὸν  Παιδαγωγόν, τὸν μοναδικὸν Παιδαγωγόν!  Γνωρίσατε ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος εἶναι –  εἶναι τὸ πρότυπον ὅλων τῶν διδασκάλων  καὶ ὅλων τῶν παιδαγωγῶν. Γνωρίσατε  ἐκεῖνον ποὺ εἶπε, ὅτι «Ὑμεῖς… μὴ  κληθῆτε» διδάσκαλοι καὶ «καθηγηταί»·  «εἷς… ὁ διδάσκαλος» καὶ «εἷς… ὁ  καθηγητής» (Ματθ. 23,8,10).

Ὁ καλύτερος διδάσκαλος δὲν φτάνει τὴ  μονάδα· εἶναι κλάσμα τῆς μονάδος. Τὸ  ἕνα, ὁ ἀκέραιος, ποὺ δὲν ἔχει οὐδεμίαν  ἔλλειψιν, ὁ καλύτερος διδάσκαλος θὰ  εἶναι 40% – 44%· δὲ θὰ πλησιάσῃ ποτέ τὴ  μονάδα. Ὁ τέλειος, τὸ  ὑπόδειγμα ὅλων τῶν διδασκάλων, ὁ  παιδαγωγὸς ὁ ἄριστος, τὸ ἄλφα (Α) καὶ τὸ  ὠμέγα (Ω) τῆς παιδαγωγικῆς, ὁ αἰώνιος  παιδαγωγὸς τοῦ κόσμου, εἶναι ὁ Κύριος  ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός· «ὅν», σπουδασταὶ  καὶ σπουδάστριαι, «ὑμνεῖτε καὶ  ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας»·  ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Πηγή: (ἱ. ναὸς Ἁγ. Παντελεήμονος; Φλωρίνης  Τετάρτη 21-11-1973), Ἐπίσκοπος Αὐγουστίνος Καντιώτης