Ο Άγιος Τηλέμαχος ήταν η αιτία που σταμάτησαν οι μονομαχίες στο Κολοσσαίο της Ρώμης αλλά και σε όλη την αυτοκρατορία μετά τον θάνατό του μέσα στην αρένα όπου μπήκε ανάμεσα στους μονομάχους φωνάζοντας να σταματήσουν να σκοτώνονται μεταξύ του. Βρήκε δε τον θάνατο από το ξίφος μονομάχων. Μετά τρείς μέρες με αυτοκρατορικό διάταγμα καταργήθηκαν οι μονομαχίες.

Τίτλος Ἐκπομπῆς: Ὑπέρ βωμῶν καί ἑστιῶν: «Ἀμβλώσεις: Λύση ἤ πρόβλημα»;

Πνευματική χαρά καί ἀγαλλίασις, χαροποιά σκιρτήματα καί εὐφροσύνη καρδίας ἀναδύονται ἀπό τά τρίσβαθα τοῦ ψυχικοῦ μας κόσμου διά τό κοσμοσωτήριο καί κοσμοχαρμόσυνο γεγονός τῆς κατά σάρκα Γεννήσεως τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῆς Θείας Ἐνανθρωπήσεως.

«Η οσία Μελάνη έζησε επί της βασιλείας του Ονωρίου και καταγόταν από ένδοξο και λαμπρό γένος. Επειδή αγάπησε με όλη την ψυχή της τον Κύριο, θέλησε να ζήσει παρθενικό βίο. Οι γονείς της όμως την πίεσαν και παρά τη θέλησή της την οδήγησαν σε γάμο, από τον οποίο έκανε δύο παιδιά. Έπειτα οι γονείς της και τα παιδιά της έτυχε να φύγουν από τη ζωή αυτή, οπότε η αγία άφησε την Πόλη και πήγε να ζήσει σε προάστειο. Εκεί ασχολείτο πια με τη φιλοξενία των ξένων που έρχονταν, και με τις επισκέψεις της στους φυλακισμένους και τους εξόριστους. Μετά από αυτά, αφού πούλησε την περιουσία της που ήταν μεγάλη και μάζεψε δώδεκα μυριάδες χρυσού, έδινε χρήματα στα Μοναστήρια και στις Εκκλησίες, ενώ η ίδια έτρωγε ανά δύο ημέρες, έπειτα ανά πέντε, ώστε τελικά να τρώει μόνον κατά το Σάββατο και την Κυριακή. Από την άλλη είχε το χάρισμα να γράφει έντεχνα και με ευφυή τρόπο.

Την πρώτη του πολεμική αποστολή ανέλαβε στις 30 Δεκεμβρίου 1950, το Ελληνικό Τάγμα του Εκστρατευτικού Σώματος Ελλάδας (ΕΚ.Σ.Ε.) στον πόλεμο της Κορέας, στο πλαίσιο ειρηνευτικής αποστολής, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος επισήμως τέλειωσε στις 29 Αυγούστου 1949 και ουσιαστικά στις αρχές του 1950, βρήκε την δύναμη και έστειλε στην μακρινή Κορέα περίπου 1000 στρατιωτικούς του Στρατού Ξηράς και της Πολεμικής Αεροπορίας (τότε «Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας»), στο πλαίσιο της ειρηνευτικής αποστολής του ΟΗΕ!

Η γέννηση του Χριστού υπήρξε πάντοτε ένα από τα αγαπημένα θέματα των Ελλήνων λογοτεχνών. Eκείνος, όμως, που χωρίς αμφιβολία την ύμνησε περισσότερο απ’ όλους ήταν ο «άγιος των ελληνικών γραμμάτων», ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Όταν οι περισσότεροι ακούνε το όνομα Ναπολέων Ζέρβας αυτομάτως τον ταυτίζουνε με τον ΕΔΕΣ και τον θεωρούν ως ιδρυτή και αρχηγό της συγκεκριμένης οργάνωσης.

Κατά την έναρξη του Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου, το Ελληνικό Π.Ν. διέθετε 6 παλαιά υποβρύχια Γαλλικής κατασκευής που είχαν αγορασθεί από τις κυβερνήσεις Παγκάλου και Μιχαλακόπουλου στην δεκαετία 1920-1930. Μόλις ξέσπασε ο πόλεμος, το υποβρύχιο "ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ" (Υ-2) με κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Ιατρίδη μαζί με το υποβρύχιο "ΝΗΡΕΥΣ" (Υ-6) με κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Ρώτα, απέπλευσαν από την Σαλαμίνα με προορισμό τον Ναύσταθμο Πάτρας. Εκεί τέθηκαν στις διαταγές του Διοικητή της Ναυτικής Αμυντικής Περιοχής 1, Αντιναύαρχο Οικονόμου.

Την Τετάρτη 29 Δεκεμβρίου 2021 η Εκκλησία μας τιμά τα Άγια Νήπια (περίπου 14.000) που εσφάγισαν με διαταγή του Ηρώδη.

Ἐνῶ μὲ νόμο ἀπαγορεύεται ἡ πώληση προϊόντων καπνοῦ σὲ ἀνηλίκους, δυστυχῶς τὰ φαινόμενα ἐξαπλώσεως τοῦ καπνίσματος σὲ μαθητὲς καὶ μαθήτριες Γυμνασίου, ἀκόμη καὶ Δημοτικοῦ σχολείου, διαρκῶς αὐξάνονται τὰ τελευταῖα χρόνια.

ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ αυτό του Δωδεκαημέρου έχουμε συνεχώς εορτές. Στις 25 Δεκεμβρίου εορτάσαμε τα Χριστούγεννα, στις 26 την Σύναξη της Θεοτόκου, στις 27 τη μνήμη του πρωτομάρτυρας Στεφάνου. Σήμερα, 29 Δεκεμβρίου, εορτάζουμε τη μνήμη των 14.000 νηπίων πού σφάγιασε ό Ηρώδης. Για το γεγονός αυτό θέλω να σας μιλήσω.

Γεννήθηκε στο χωριό Πηγή, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 26 Δεκεμβρίου 1938.

Συναγερμός σε Αθήνα και Λευκωσία με τις Βρυξέλλες να παρακολουθούν

Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, στίς 9 Ἰουλίου 2019, ὅρισε μέ ἐγκύκλιό Της (5721/2012, 9. 7. 2019) «τήν Κυριακή μετά τήν Χριστοῦ Γέννησιν ὡς ἡμέρα προστασίας τοῦ ἀγέννητου παιδιοῦ». Φέτος ἡ Κυριακή αὐτή συμπίπτει μέ τήν ἡμέρα πού ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τή μνήμη τῶν ἀναιρεθέντων ὑπό τοῦ Ἡρώδου Ἁγίων Νηπίων (29 Δεκεμβρίου).

Καταναλώνοντας υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, θυσιάζουμε την υγεία στο βωμό της ευκολίας και της γεύσης

Η Αγία Σοφία είναι το πρώτο κτίσμα που "χτυπάει" στο βλέμμα του ταξιδιώτη, καθώς εισέρχεται από την Προποντίδα. Το ξεχωριστό αυτό σημείο είχαν επιλέξει για να χτίσουν τους ναούς τους, αιώνες πριν από τους Βυζαντινούς, οι ειδωλολάτρες.

Ο Ιωάννης Ευγενικός, ο τελευταίος εν ζωή τεχνίτης κρανών του εργοστασίου Εμαγιέ Κέας, μιλά στον τηλεοπτικό σταθμό STAR και τον Γιάννη Σωτηρόπουλο για τα κράνη του Ελληνικού Στρατού που κατασκευάζονταν στην Κέα από το 1936 έως το 1941.

Οι Όσιοι Πατέρες ημών Θεόδωρος και Θεοφάνης, οι επικαλούμενοι Γραπτοί, εγεννήθησαν εις την Μωαβίτιδα γήν; ανατολικά της Νεκράς Θαλάσσης, κατά τα έτη 775 και 778 αντιστοίχως. Εξ αρχής οι μακάριοι έλαβαν την μεγίστην ευλογίαν παρά Θεού να έχωσι γονείς ενάρετους και ευλαβείς σφόδρα, επιμελουμένους μετά σπουδής πάσας τας αρετάς, εξαιρέτως δε αυτήν της φιλοξενίας. Ο πατήρ των Ιωάννης, απαρνησάμενος τα του κόσμου εκάρη Μοναχός εις την του Αγίου Σάββα Λαύραν μετονομασθείς Ιωνάς.

Ούτος ο τρισόλβιος δια συντόνου εγκρατείας, υπακοής και ταπεινοφροσύνης έφθασεν εις ύψος αρετής και ηξιώθη της των Οσίων και θεοφόρων Πατέρων χορείας εν τοις ουρανοίς.(Η ετήσιος μνήμη του εορτάζεται την 21ην του μηνός Σεπτεμβρίου μετά του ομωνύμου Προφήτου Ιωνά).

Οι δύο νεαροί αδελφοί, όντες εις ακμάζουσαν νεότητα και δίχως να υπολείπονται εις την πλήρη γνώσιν της ιεράς και θύραθεν σοφίας, εφλέχθησαν υπό του Θείου έρωτος και του πόθου της αγγελικής πολιτείας. Όθεν σπεύσαντες κατέφθασαν εις την περιώνυμον Λαύραν του Αγίου Σάββα περί το έτος 800· παρέμειναν δε πλησίον της Μονής εις τι κελλίον, εις το οποίον ηγωνίζετο ο Θείος Μιχαήλ ο Σύγκελλος, ανήρ έμπλεος των χαρίτων του Πνεύματος. Ένδεκα χρόνους έκαμαν οι Άγιοι εις την υπακοήν της Μονής, και υπερέβησαν άπαντας κατά την ένθεον πολιτείαν. Όθεν με θείαν νεύσιν εκλήθησαν εις την Αγίαν Πόλιν και ηξιώθησαν του υπέρτατου λειτουργήματος της Ιερωσύνης. Δύο χρόνους αργότερον (813) οι θεόπνευστοι άνδρες μετά και του σοφωτάτου διδασκάλου των Μιχαήλ, αναλαμβάνουσι κατόπιν εντολής του Πατριάρχου την εκπλήρωσιν ιερωτάτης και υπευθύνου αποστολής δια θέματα πίστεως (αντίκρουσιν της αιρετικής προσθήκης του filioque υπό Λατίνων Μοναχών) και δια την οικονομικήν ενίσχυσιν του χειμαζόμενου Πατριαρχείου υπό των Αράβων.

Το ταξίδιον προς την Ρώμην σταματά εις την Βασιλεύουσαν. Η παραμονή των Αγίων στην Κων/πολιν συμπίπτει με την αναζωπύρωσιν της εικονομαχικής έριδος (815) επί Λέοντος Ε' του Αρμενίου. Οι ομολογηταί αδελφοί ξεκινούν πλέον την μαρτυρικήν οδόν, η οποία θα τους αναδείξει μεγίστους φωστήρας και Μάρτυρας της Αληθείας. Κατά το διάστημα είκοσι ολοκλήρων ετών οι Άγιοι υφίστανται δεινότατα βασανιστήρια και φυλακίσεις. Εξορίζονται δύο φοράς, σύρονται εις δημοσίους δίκας, μαστιγώνονται απηνώς... Τις δύναται να περιγράψη τας ταλαιπωρίας και τα μαρτύρια, που υπέμειναν οι όσιοι, τας φυλακάς, τα ναυάγια, τους λιμούς, τας ηλιακάς εκκαύσεις, το ψύχος, τους ραβδισμούς, τας πληγάς, τα ραπίσματα, τους καθ' ημέραν θανάτους. Ιδιαιτέρως κατά την τελευταίαν εξορίαν επί του ασεβέστατου και θεομάχου Θεοφίλου (834-836), οι μακάριοι εκόσμησαν έτι περισσότερον τα πολύαθλα σώματά των δια των στιγμάτων του μαρτυρίου και εκάλλυναν τας αγίας των ψυχάς με την υπομονήν και καρτερίαν.

Τον Ιούλιον του 836 διατάσσονται να παρουσιασθώσι ενώπιον του αυτοκράτορος Θεοφίλου εις το Χρυσοτρίκλινον. Οι Άγιοι ίστανται σιωπηλώς και εξοργίζουσι τον αυτοκράτορα, ο οποίος προστάζει την κακοποίησιν και τον στιγματισμόν των.

Κατόπιν τετραημέρου και άσπλαχνου βασανισμού εις την δημοσίαν φυλακήν του Πραιτωρίου υποβάλλονται εις εν πρωτοφανές και απάνθρωπον κολαστήριον: επί πολλάς ώρας εκκεντούνται εις τα μέτωπα με πυρακτωμένας βελόνας και πολλήν βαρβαρότητα.

Το χάραγμα αυτό των Αγίων όπως μας παραδίδεται από τα Συναξάρια και τους Χρονογράφους έγινε σε δώδεκα ιαμβικούς στίχους (απ’ αυτή την αιτία ονομάστηκαν και οι δύο Γραπτοί):

Πάντων ποθούντων προστρέχειν πρὸς τὴν πόλιν,
Ὅπου πάναγνοι τοῦ Θεοῦ Λόγου πόδες
Ἔστησαν, εἰς σύστασιν τῆς οἰκουμένης,
Ὤφθησαν οὗτοι τῷ σεβασμίῳ τόπῳ,
Σκεύη πονηρὰ δεισιδαίμονος πλάνης.
Ἐκεῖσε πολλὰ λοιπὸν ἐξ ἀπιστίας,
Πράξαντες δεινὰ αἰσχρὰ δυσσεβοφρόνως,
Ἐκεῖθεν ἠλάθησαν ὡς ἀποστάται.
Πρὸς τὴν πόλιν δὲ τοῦ κράτους πεφευγότες,
Οὐκ ἐξαφῆκαν τὰς ἀθέσμους μωρίας.
Ὅθεν γραφέντες ὡς κακοῦργοι, τὴν θέαν,
Κατακρίνονται καὶ διώκονται πάλιν.

Και καθώς εστάλαζεν ακόμη το μαρτυρικόν αίμα από τα τίμια πρόσωπα των απήντησαν περιχαρείς προς τον έπαρχον:

«Γίνωσκε, ότι όταν υπάγωμεν εις τον Παράδεισον και μας ίδωσι τα Χερουβίμ, θέλουσιν ευλαβηθεί τας όψεις ημών, και θα μας κάμουσιν τόπον να εισέλθωμεν ευφραινόμενοι, επειδή άλλος τις ποτέ δεν ηξιώθη ως ημείς να χαράξωσι δια τον Δεσπότην Χριστόν την όψιν αυτού.»

Ο ανήμερος Βασιλεύς ευθύς μετά την κακοποίησιν των ομολογητών αδελφών τους εξώρισεν δια τρίτην φοράν εις την Αμάσειαν της Βιθυνίας προστάσσων να μη τους θάψωσι μετά θάνατον, αλλά να μείνωσιν ούτως εις καταφρόνησιν. Εβασανίσθησαν οι μακάριοι πολύν καιρόν εις την δεινήν εκείνην εξορίαν πολιτευόμενοι εναρέτως και ορθοδόξως και τόσην αρετήν και εγκράτειαν είχον, ώστε διήγον ως ασώματοι Άγγελοι.

Ο Άγιος Θεόδωρος από την μεγάλην κακοπάθειαν και το γήρας ησθένησεν· και την ημέραν της τελειώσεως του Πρωτομάρτυρος και Αρχιδιακόνου Στεφάνου, ο τούτου ζηλωτής και των δωρεών του Θεού επώνυμος, παρέδωκε την αγίαν αυτού ψυχήν εις τας αχράντους χείρας του Θεού, ον επόθησεν, εν έτει 841.

Ο δε μακάριος αυτάδελφος και ομόζηλος αυτού Θεοφάνης ετίμησε με εγκώμια και Ιερά άσματα το σεπτόν αυτού λείψανον, συνέθεσε δε και τον γνωστόν Κανόνα, που μέχρι σήμερον ψάλλεται εις τας Εκκλησίας, κατά την 27ην του Δεκεμβρίου.

Δεν ετόλμησε δε να ενταφίαση το άγιον λείψανον, κατά το βασιλικόν πρόσταγμα, αλλά το ετοποθέτησεν εις ξυλίνην λάρνακα προσφέρων εις τον θανόντα αντί θρηνωδίας την υμνωδίαν.

Λέγεται ότι το σώμα του μακαρίου Θεοδώρου παρέμεινεν άφθορον, ευωδιάζον και θεραπεύον πάσαν ασθένειαν και δαιμονικήν προσβολήν. Συνέβη μάλιστα, εις Γέρων κατά πολύ ενάρετος και ευλαβής την ώραν της εκδημίας του οσίου να ακούση άνωθεν ψαλμωδίαν γλυκυτάτην και θαυμάσιον, την οποίαν ανέμελπον χοροί Αγίων Αγγέλων μακαρίζοντας και υμνώντας τον αύλως και αγγελικώς πολιτευσάμενον Άγιον Θεόδωρον. Μετά δε την τελευτήν του αυτοκράτορος Θεοφίλου (842)  ιερά λάρναξ μετεφέρθη υπό τινος φιλόθεου ανδρός εις την Χαλκηδόνα μετά θυμιαμάτων και ασμάτων ιερών και κατετέθη εις νεόδμητον ναόν προς αγιασμόν πάντων των μετ' ευλάβειας και πίστεως προσερχόμενων.

Με την οριστικήν καθαίρεσιν των εικονομάχων και την άνοδον εις τον θρόνον της Κων/πόλεως του Αγιωτάτου Πατριάρχου Μεθοδίου (842), ο μέγας Θεοφάνης ανακαλείται από την εξορίαν και μετά εν έτος χειροτονείται Μητροπολίτης Νικαίας εις ηλικίαν εξήκοντα πέντε (65) ετών. Ούτως εναρέτως πολιτευσάμενος και πλείστους Κανόνας συνθέσας, προσέτι δε θεοφιλώς κυβερνήσας το λογικόν αυτού ποίμνιον, απήλθεν εκ της παρούσης επικήρου ζωής εις την αίδιον και ατελεύτητον.

Η κοίμησις του μακαρίου Θεοφάνους έγινεν εις την Μονήν της Χώρας εν Κωνοταντινουπόλει την 11ην Οκτωβρίου του 845, κατόπιν βαρύτατης ασθενείας. Η ταφή του πανσόφου Ιεράρχου, Ομολογητού και Μάρτυρος του Χριστού ετελέσθη παρουσία της ευσεβέστατης και Αγίας Βασιλίσσης Θεοδώρας, της Συγκλήτου, πλήθους Αρχιερέων και παντός του πιστού λαού.

Ταις των Αγίων αυταδέλφων και Ομολογητών Θεοδώρου και Θεοφάνους των Γραπτών πρεσβείαις. Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς. Αμήν.

Απολυτίκιον Ήχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείοις στίγμασι, σεσημασμένος, δώρον έμψυχον, τω Ζωοδότη, προσηνέχθης θεοφόρε Θεόδωρε· Ασκητικαίς δωρεαίς γαρ κοσμούμενος, ομολογίας Αγώσι διέλαμψας. Πάτερ Όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.

Κοντάκιον Ήχος γ’. Η Παρθένος σήμερον.
Του Χριστού σεβόμενος, πανευσεβώς την Εικόνα, διωγμούς υπέμεινας, και κακουχίας και θλίψεις, όθεν δη, Ορθοδοξίας άγαλμα θείον, γέγονας, ως αριστεύσας κατά της πλάνης, διά τούτό σε τιμώμεν, Ιερομύστα Πάτερ Θεόδωρε.

Μεγαλυνάριον.
Όψει γεγραμμένη τυραννικώς, βίβλος έμπνους ώφθης, αναβάσεων ιερών, εξ ης δωρημάτων, την όνησιν τρυγώντες, τους πόνους σου τιμώμεν, Πάτερ Θεόδωρε.

Πηγή: (Μυρίπνοα άνθη της ερήμου, Έκδοσις: Ιερά Λαύρα Σάββα του Ηγιασμένου) Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Ο Στέφανος ήταν συγγενής του Αποστόλου Παύλου και ένας από τους Ιουδαίους της διασποράς που ζούσαν στις παροικίες των Ελληνιστών. Ο Στέφανος ήταν ο πρώτος από τους επτά διακόνους που χειροτόνησαν οι Δώδεκα Απόστολοι, για να διακονούν τους απόρους της Ιερουσαλήμ, προσφέροντάς τους υλική φροντίδα και μέριμνα.

Το διάγγελμα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πριν από 25 χρόνια, που σφράγισε το τέλος

25 χρόνια πριν, το βράδυ των Χριστουγέννων του 1991, ο όγδοος και τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης απηύθυνε το τηλεοπτικό διάγγελμα προς τους συμπατριώτες του –πολίτες που από την επομένη θα ανήκαν σε 15 διαφορετικές χώρες– με το οποίο έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία των χωρών αυτών αλλά και του κόσμου γενικότερα. Ένα πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πείραμα επτά δεκαετιών, αυτό του σοσιαλιστικού δρόμου προς τον κομμουνισμό, έφτασε άδοξα στο τέλος του, αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας που άρχισε με την άνοδο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο ανώτερο αξίωμα της Σοβιετικής Ένωσης το 1985.

Οι μεταρρυθμίσεις που προσπάθησε και σε κάποιο βαθμό πέτυχε να εφαρμόσει αυτά τα χρόνια, αποδείχτηκαν απολύτως ασύμβατες με τις δομές και τις αγκυλώσεις του κομμουνιστικού συστήματος και μοιραία άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου που οδήγησε στην κατάρρευση ολόκληρου του μπλοκ των κομμουνιστικού χωρών και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου που επισκίασε τον πλανήτη κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.

Η διάλυση της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, τα Χριστούγεννα του 1991, ακολούθησε νομοτελειακά τις συγκλονιστικές αλλαγές που συντελέστηκαν στην ανατολική Ευρώπη το 1989, όταν το ένα μετά το άλλο τα κομμουνιστικά κράτη κατέρρεαν με αναίμακτες επαναστάσεις των λαών τους, με αποκορύφωμα την πτώση του συμβόλου της διαίρεσης, του Τείχους του Βερολίνου στις 9 Νοεμβρίου 1989.

Ακολουθεί το κείμενο* του ιστορικού αποχαιρετιστήριου διαγγέλματος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, του ανθρώπου που σφράγισε το τέλος του 20ού αιώνα όσο κανένας άλλος.

Αγαπητοί συμπατριώτες.

Λόγω της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί ως αποτέλεσμα του σχηματισμού της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, σήμερα διακόπτω τις δραστηριότητές μου στη θέση του Προέδρου της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.

Παίρνω αυτή την απόφαση για λόγους αρχής.  Τάχθηκα ακράδαντα υπέρ της ανεξαρτησίας των εθνών και της κυριαρχίας των Δημοκρατιών (σ.μ.:της ΕΣΣΔ). Ταυτόχρονα, υποστήριξα τη διατήρηση της Ένωσης των κρατών και την ακεραιότητα αυτής της χώρας.

Οι εξελίξεις πήραν διαφορετική πορεία. Επικράτησε η πολιτική του διαμελισμού της χώρας και του διαχωρισμού του κράτους, κάτι το οποίο δεν μπορώ να προσυπογράψω.

Μετά τη συνάντηση στην Άλμα-Άτα (σ.μ. πρωτεύουσα του Καζακστάν) και τις αποφάσεις της, η θέση μου δεν άλλαξε όσον αφορά αυτό το θέμα. Εκτός αυτού, είναι πεποίθησή μου ότι αποφάσεις αυτού του μεγέθους θα έπρεπε να λαμβάνονται στη βάση της λαϊκής βούλησης.

Ωστόσο, θα κάνω ό,τι μπορώ για να εξασφαλιστεί ότι οι συμφωνίες που υπεγράφησαν εκεί θα οδηγήσουν προς την πραγματική σύμπνοια στην κοινωνία και θα διευκολύνουν τη διαδικασία των μεταρρυθμίσεων και την έξοδο από την κρίση.

Αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία μου να σας μιλήσω ως πρόεδρος της ΕΣΣΔ. Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να σας ενημερώσω για το τι σκέφτομαι για το δρόμο που ακολουθήσαμε από το 1985, κυρίως γιατί υπάρχουν πολλές αμφιλεγόμενες, επιφανειακές, και μεροληπτικές κρίσεις για το θέμα.

Το πεπρωμένο καθόρισε ότι, όταν βρέθηκα στο τιμόνι, ήταν ήδη σαφές ότι κάτι δεν πήγαινε καλά σε αυτή τη χώρα.

Είχαμε πολλά από όλα - γη, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, άλλους φυσικούς πόρους - και υπήρχαν μυαλά και ταλέντα σε αφθονία. Ωστόσο, ζούσαμε πολύ χειρότερα από ό, τι οι άνθρωποι στις άλλες βιομηχανοποιημένες χώρες και υστερούσαμε αυτών όλο και περισσότερο.

Ο λόγος ήταν προφανής ακόμα και τότε. Αυτή η χώρα ασφυκτιούσε κάτω από τα δεσμά ενός γραφειοκρατικού συστήματος διοίκησης. Καταδικασμένη να εξυπηρετεί την ιδεολογία της και να υποφέρει το δυσβάστακτο βάρος της κούρσας των εξοπλισμών, βρέθηκε σε σημείο θραύσης.

Όλες οι χλιαρές μεταρρυθμίσεις - και υπήρξαν πολλές - απέτυχαν η μια μετά την άλλη. Η χώρα έχανε κάθε ελπίδα. Δεν μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε έτσι. Έπρεπε να αλλάξουμε τα πάντα ριζικά.

Γι' αυτό το λόγο δεν μετάνοιωσα ποτέ που δεν χρησιμοποίησα τη θέση του Γενικού Γραμματέα απλά και μόνο για να κυβερνήσω αυτή τη χώρα για μερικά χρόνια. Αυτό θα ήταν ανήθικο και ανεύθυνο.

Γνώριζα ότι το να ξεκινήσουν μεταρρυθμίσεις αυτού του μεγέθους σε μια κοινωνία όπως η δική μας, ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη, ακόμα και επικίνδυνη υπόθεση. Αλλά ακόμα και τώρα, είμαι πεπεισμένος ότι η δημοκρατική μεταρρύθμιση που ξεκίνησε την άνοιξη του 1985 ήταν ιστορικά δικαιολογημένη.

Η διαδικασία του εκσυγχρονισμού αυτής της χώρας και των δραστικών αλλαγών στη διεθνή κοινότητα, αποδείχθηκε πολύ πιο περίπλοκη από ό,τι αρχικά είχε θεωρηθεί.  Ωστόσο, ας αναγνωρίσουμε ό,τι έχει επιτευχθεί μέχρι τώρα.

Η κοινωνία έχει αποκτήσει ελευθερία. Έχει απελευθερωθεί πολιτικά και πνευματικά και αυτό είναι το πιο σημαντικό επίτευγμα με το οποίο ακόμα δεν έχουμε εντελώς εξοικιωθεί, εν μέρει γιατί δεν έχουμε μάθει ακόμα να χρησιμοποιούμε την ελευθερία.

Ωστόσο, ένα ιστορικό έργο έχει πραγματοποιηθεί.

Το ολοκληρωτικό σύστημα που εμπόδισε αυτή τη χώρα για πάρα πολύ καιρό να ευημερίσει και να προκόψει, έχει εξαλειφθεί.

Μια σημαντική επιτυχία έχει πραγματοποιηθεί στο δρόμο της δημοκρατικής μεταρρύθμισης. Ελεύθερες εκλογές, ελευθερία του Τύπου, ελευθερία της θρησκευτικής πίστης, αντιπροσωπευτική νομοθεσία και πολυκομματικό σύστημα, έχουν όλα γίνει πραγματικότητα.

Έχουμε ξεκινήσει να κινούμαστε προς την πλουραλιστική οικονομία και εγκαθιδρύεται η ισότητα όλων των μορφών ιδιοκτησίας. Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της γης, η αγροτιά άρχισε να επανεμφανίζεται ως τάξη, ιδιώτες αγρότες υπάρχουν και πάλι και εκατομμύρια εκτάρια γης έχουν δοθεί σε αγροτικούς και αστικούς πληθυσμούς. Η οικονομική ελευθερία του παραγωγού έχει κατοχυρωθεί με νόμους, και η ελεύθερη επιχείρηματικότητα, οι μετοχικές εταιρίες και οι ιδιωτικοποίησεις επιταχύνονται.

Καθώς η οικονομία στρέφεται προς την αγορά, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλο αυτό γίνεται για την ευημερία των ανθρώπων. Κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου θα πρέπει να γίνουν τα πάντα για να εξασφαλιστεί κοινωνική πρόνοια, κυρίως για τους ηλικιωμένους και τα παιδιά.

Ζούμε σε έναν νέο κόσμο.

Έχει μπει τέλος στον Ψυχρό Πόλεμο και στην κούρσα των εξοπλισμών, καθώς και στην τρελή στρατιωτικοποίηση της χώρας, η οποία είχε παραλύσει την οικονομία, είχε παραμορφώσει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και είχε υποσκάψει τα ήθη μας. Η απειλή ενός πυρηνικού πολέμου δεν υπάρχει πια.

Για άλλη μια φορά, θα ήθελα να τονίσω ότι κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, έκανα ό,τι έπρεπε για να διασφαλιστεί ο έλεγχος των πυρηνικών όπλων.

Ανοίξαμε τον εαυτό μας στον υπόλοιπο κόσμο, εγκαταλείψαμε τις πρακτικές να παρεμβαίνουμε στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων και να χρησιμοποιούμε το στρατό μας έξω από τη χώρα. Σε αντάλλαγμα κερδίσαμε εμπιστοσύνη, αλληλεγγύη και σεβασμό.

Έχουμε γίνει ένα από τα βασικά προπύργια για την αναδιάρθρωση του σύγχρονου πολιτισμού σε μια ειρηνική δημοκρατική βάση.

Τα έθνη και οι λαοί αυτής της χώρας έχουν αποκτήσει το δικαίωμα να επιλέγουν ελεύθερα τον τρόπο τους για αυτοδιάθεση. Η αναζήτηση για μια δημοκρατική μεταρρύθμιση του πολυεθνικού κράτους μας, μάς οδήγησε στο σημείο όπου ήμασταν έτοιμοι να υπογράψουμε μια νέα συνθήκη για την Ένωση.

Όλες αυτές οι αλλαγές έχουν γίνει κάτω από μεγάλη πίεση, και πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο ενός σκληρού αγώνα ενάντια στην αυξανόμενη αντίσταση των παλιών αντιδραστικών δυνάμεων, των πρώην δομών του κόμματος και του κράτους και της οικονομικής ελίτ, καθώς και τις συνήθειές μας, τις ιδεολογικές προκαταλήψεις μας και την ισοπεδωτική και παρασιτική ψυχολογία μας.

Η αλλαγή προσέκρουσε στη χαμηλή ανοχή μας, στο χαμηλό επίπεδο της πολιτικής κουλτούρας μας και στον ίδιο το φόβο της αλλαγής. Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε χάσει τόσο πολύ χρόνο. Το παλιό σύστημα κατέρρευσε πριν το νέο σύστημα αρχίσει να λειτουργεί. Και η κοινωνία μας μπήκε σε μια ακόμα βαθύτερη κρίση.

Είμαι ενήμερος ότι υπάρχει λαϊκή δυσαρέσκεια ως αποτέλεσμα της σημερινής σοβαρής κατάστασης, σκληρή κριτική προς κάθε επίπεδο αρχής και προς εμένα προσωπικά. Θα ήθελα να τονίσω για άλλη μια φορά, όμως, ότι σε μια τόσο μεγάλη χώρα, δεδομένης της κληρονομιάς της, θεμελιώδεις αλλαγές δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν χωρίς δυσκολίες και πόνο.

Το πραξικόπημα του Αυγούστου έφερε τη συνολική κρίση σε σημείο καμπής. Το πιο επικίνδυνο πράγμα σ’ αυτή την κρίση είναι η κατάρρευση της κρατικής υπόστασης. Και σήμερα παρακολουθώ με ανησυχία το γεγονός της απώλειας από τους πολίτες μας, της υπηκοότητας μιας μεγάλης δύναμης, με συνέπειες που θα μπορούσαν να είναι τραγικές για όλους μας.

Θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρήσουμε τις δημοκρατικές κατακτήσεις που έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια. Τις έχουμε κερδίσει υποφέροντας μέσα από ολόκληρη την ιστορία μας και την τραγική εμπειρία μας. Αυτές οι δημοκρατικές κατακτήσεις δεν πρέπει να εγκαταλειφθούν, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες ή προσχήματα. Διαφορετικά, όλες οι ελπίδες μας για ένα καλύτερο μέλλον θα θαφτούν.

Σας τα λέω όλα αυτά με ειλικρίνεια και ευθύτητα, γιατί αυτό είναι το ηθικό καθήκον μου.

Σήμερα θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όλους τους ανθρώπους που έχουν δώσει την υποστήριξή τους στην πολιτική του εκσυγχρονισμού αυτής της χώρας και συμμετείχαν στις δημοκρατικές μεταρρύθμισεις.

Είμαι επίσης ευγνώμων σε αρχηγούς κρατών, πολιτικούς, δημόσια πρόσωπα, καθώς και εκατομμύρια απλών ανθρώπων στο εξωτερικό, οι οποίοι κατάλαβαν τις προθέσεις μας, μάς έδωσαν την υποστήριξή τους και μας συνάντησαν στα μισά του δρόμου, προσφέροντας την ειλικρινή συνεργασία τους.

Ανησυχώ πολύ καθώς φεύγω από αυτή τη θέση. Ωστόσο, έχω επίσης συναισθήματα ελπίδας και πίστης σε σας, τη σοφία και τη δύναμη του πνεύματός σας. Είμαστε κληρονόμοι ενός μεγάλου πολιτισμού και η αναγένηση και μεταμόρφωσή του, για μια σύχγρονη και αξιοπρεπή διαβίωση, τώρα εξαρτάται από όλους και τον καθένα ξεχωριστά.

Θα ήθελα, από τα βάθη της καρδιάς μου, να ευχαριστήσω όλους όσοι στάθηκαν δίπλα μου όλα αυτά τα χρόνια και εργάστηκαν για τον δίκαιο και καλό σκοπό.

Φυσικά, υπήρχαν λάθη που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, και πολλά από αυτά που κάναμε θα μπορούσαν να είχαν γίνει καλύτερα. Αλλά είμαι βέβαιος ότι αργά ή γρήγορα, οι κοινές μας προσπάθειες θα καρποφορήσουν και τα έθνη μας θα ζήσουν σε μια ευημερούσα, δημοκρατική κοινωνία.

Εύχομαι σε όλους ό,τι καλύτερο.

Η τελευταία υποστολή της Σοβιετικής σημαίας στο Κρεμλίνο στις 26/12/1991

Πηγή: (Μετάφραση από το βιβλίο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ «Memoirs», Bantam 1996), Athens Voice