Το 1163 μ.Χ. η Σίβυλλα του Ρήνου, Hildegard von Bingen - οραματίστρια και αγία για τους παπικούς – εξέφρασε τον τρόμο της, όταν συνειδητοποίησε ότι οι Καθαροί ήταν οι προάγγελοι των χρόνων της Αποκάλυψης: «Διότι έχουν περάσει είκοσι τρία χρόνια και τέσσερις μήνες, από τότε που εξαιτίας της κακίας των ανθρώπων αυτών, οι οποίοι ξεβράστηκαν από το στόμα του μαύρου θηρίου, οι τέσσερις άνεμοι τέθηκαν σε κίνηση από τους αγγέλους των τεσσάρων σημείων του ορίζοντα, προκαλώντας μεγάλη καταστροφή[1].»

7.1 Οι Καθαροί – Εισαγωγικά

Το 1163 μ.Χ. η Σίβυλλα του Ρήνου, Hildegard von Bingen - οραματίστρια και αγία για τους παπικούς – εξέφρασε τον τρόμο της, όταν συνειδητοποίησε ότι οι Καθαροί ήταν οι προάγγελοι των χρόνων της Αποκάλυψης:

«Διότι έχουν περάσει είκοσι τρία χρόνια και τέσσερις μήνες, από τότε που εξαιτίας της κακίας των ανθρώπων αυτών, οι οποίοι ξεβράστηκαν από το στόμα του μαύρου θηρίου, οι τέσσερις άνεμοι τέθηκαν σε κίνηση από τους αγγέλους των τεσσάρων σημείων του ορίζοντα, προκαλώντας μεγάλη καταστροφή[1].»

Στα μέσα του ΙΒ’ αι. η εμφάνιση των Καθαρών σηματοδοτεί την σύζευξη των πολλών δυαρχικών σεκτών και την ενσωμάτωσή τους στον ίδιο αιρετικό οργανισμό, ο οποίος μιμούμενος τα εξωτερικά χαρακτηριστικά εκκλησίας, εμφανίζεται ως το αντίπαλο δέος του παπισμού στην Δύση.

Το όνομα “Καθαροί” εμφανίζεται σε γραπτό κείμενο για πρώτη φορά σε έργο του αδελφού της φίλης της Hildegard, Elizabeth του Schönau, επίσης οραματίστριας και αγίας για τους παπικούς.

Ο Eckbert, Βενεδικτίνος μοναχός στο αββαείο του Schönau, έγραψε δεκατέσσερις ομιλίες εναντίον τους στα μέσα του ίδιου αιώνα, τις Sermones contra Kataros. Η γερμανική απόδοση του ονόματος Ketzer έφθασε με τον καιρό να σημαίνει τον αιρετικό, γενικά. Οι ίδιοι οι Καθαροί αυτοπροσδιορίζονταν ως “bons homes”, καλοί άνθρωποι. Άλλα ονόματα που τους δόθηκαν ήταν:

- Παταρηνοί (Patarenes), από το κίνημα που έδρασε τον ΙΑ’ αι. στο Μιλάνο. Δεν είναι γνωστή η σχέση ή ο συνειρμός που οδήγησε στην απόδοση αυτού του ονόματος, όπως δεν είναι γνωστή η ετυμολογία της λέξης.

- Poplicani, Publicani, Populiacani, πρόκειται για εκλατινισμό του “Παυλικιανοί”. Χρησιμοποιήθηκε περισσότερο στην Βόρεια Φραγκία.

- Burges, δηλ. Βούλγαροι, προφανώς από την σχέση των Καθαρών με τους Βογομίλους.

- Αλβιγήνοι (Albigenses), είναι τοπικός όρος και αναφέρεται στους Καθαρούς της Alba[2]. Ως όρος χρησιμοποιήθηκε πρώτα στην Προβηγκία στο τέλος του ΙΒ’ αι. Κατά την διάρκεια της Αλβιγηνικής εκστρατείας χαρακτήριζε όλους τους αιρετικούς που αντιμετωπίστηκαν από τα παπικά στρατεύματα. Αργότερα η σημασία του ονόματος περιορίστηκε πάλι και μόνο στους Καθαρούς.

- Άλλα δύο ονόματα με τοπικό χαρακτήρα και προέλευση είναι τα Τουλουζάνοι (Toulousain) και Προβηγκάλιοι (Provençal).

- Υφαντές (Textores)˙ το όνομα εμφανίζεται στον Eckbert του Schönau. Φανερώνει την ανατολική προέλευση του καθαρισμού. Έμποροι από την Κωνσταντινούπολη έφεραν στην Δύση την δυαρχία μαζί με τα μεταξωτά υφαντά. Την διδασκαλία μαζί με το εμπόρευμα παρέδωσαν οι αντίστοιχοι δυτικοί έμποροι και την μετέδωσαν στους εγχώριους παραγωγούς. Θεωρείται ότι χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στην επιστολή του Γοδεφρείδου της Ωξέρ προς τον Βερνάρδο του Κλαιρβώ, αλλά εμείς το συναντήσαμε ήδη στο Chronicon S. Andreae Casti-Cameracesii III.3 (κεφ. 6.2.11), κείμενο που προηγείται κάποια χρόνια και αναφέρεται σε ομάδα, η οποία δεν εκλαμβάνεται από τους ιστορικούς ως σέκτα Καθαρών.

- Runcarii, Runkeler, επίσης τοπικό όνομα, το οποιο συναντάται στην Γερμανία. Ο Φρειδερίκος Β’ τους αποκαλεί Roncaroli[3].

- Garatenses, αναφέρεται στην Βίβλο των δύο Αρχών (βλ. κεφ. 6.2.17). Πρόκειται για τους οπαδούς της μετριοπαθούς δυαρχίας, μέσα στους κόλπους των Καθαρών. Ίσως να ετυμολογείται από τον Garatus, Καθαρό επίσκοπο της Εκκλησίας του Concorezo το 1200 μ.Χ. Ισχυρίζονταν ότι είχε παραλάβει την διδασκαλία του απευθείας από τους Σλάβους και τους Βουλγάρους και ήταν Μοναρχιανός.

Άλλα ονόματα, όπως Sperionistae, Albanenses, Bagnolenses κλπ. πιστεύεται ότι εκπροσωπούν διάφορες φραξίες εντός της αίρεσης.

Εκτιμώντας τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα διάφορα ονόματα, γίνεται κατανοητό ότι αυτά μπορούν να χωριστούν σε τρείς κατηγορίες˙ στα ονόματα με καθαρά τοπικό χαρακτήρα, στα ονόματα που φανερώνουν την προέλευση της αίρεσης και μόνο ένα από αυτά, το “Καθαροί” προκύπτει από κάποια θεωρητική αρχή των πεποιθήσεών τους, καθώς “Καθαρούς” καλούσαν αρχικά μόνο τους εκλεκτούς. Ως “Καθαροί” αυτοαποκαλούνταν οι Νοβατιανοί και με το όνομα αυτό καταδικάστηκαν από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο. Ο όρος δηλ. ήταν γνωστός από παλαιά στην Δύση, οπότε από μόνος του είναι μεν ενδεικτικός ανατολικής προέλευσης, όχι όμως αποδεικτικός. Το πρόβλημα τη προέλευσης των Καθαρών του Μεσαίωνα δεν μπορεί να λυθεί μόνο από την χρήση των ονομάτων. Πρέπει να ερευνηθεί μέσα από την εξέταση της εξέλιξης της δυαρχίας στην Δύση, σε θεωρητικό και ιστορικό επίπεδο και αυτό θα γίνει αμέσως παρακάτω.

7.1.1. Το πρόβλημα της δυαρχίας στη Δύση

Η δυαρχία εμφανίζεται στην περιοχή της Μεσογείου κατά την διάρκεια της αρχαιότητας με δύο μορφές. Η μία είναι θρησκευτική η άλλη φιλοσοφική. Η θρησκευτική δυαρχία εισάγεται από τον Ζωροάστρη τον Στ’ αι. π.Χ. στην Περσία. Παραδέχεται δύο θεούς, τον θεό του φωτός Αχούρα Μάζδα και τον θεό του σκότους Άριμαν.

Στην ελληνική φιλοσοφία η δυαρχία έλκει την προέλευσή της από θρησκευτικές βάσεις, επίσης. Ο ορφισμός ήδη από τον Η’ π.Χ. δέχεται δύο αρχές την μία πνευματική και την άλλη υλική. Τα ορφικά μυστήρια αποσκοπούσαν στο ν’ απελευθερώσουν την παγιδευμένη ανθρώπινη ψυχή. Η διαφορά ορφισμού και ζωροαστρισμού ήταν ότι εκεί που ο τελευταίος έβλεπε την αντίθεση δύο θεών, ο ορφισμός έβλεπε την αντίθεση δύο κόσμων.

Tην ορφική δυαρχία ακολούθησε ο Πυθαγόρας, δίνοντάς της φιλοσοφική διάσταση, αλλά την διέδωσε ο Πλάτωνας, προσθέτοντας στην μεταφυσική την ηθική διάσταση. Ο κόσμος των ιδεών ορίστηκε ως αγαθός, ο υλικός ως κακός. Ο ορισμός καλού-κακού ήταν εντελώς αυθαίρετος. Αργότερα ο Πλωτίνος, σαφώς επηρεασμένος από την χριστιανική διδασκαλία, όρισε το κακό ως έλλειψη του καλού. Κατ’ επέκταση ο υλικός κόσμος ήταν κακός, απλά και μόνο επειδή δεν ήταν ο ιδεατός.

Την ίδια εποχή ο Μάνης κατάφερε την σύζευξη θρησκευτικής και φιλοσοφικής δυαρχίας, ζωροαστρισμού και πλατωνισμού. Στον Μανιχαϊσμό ο θεός του φωτός είναι η αρχή του πνευματικού κόσμου, ενώ ο θεός του σκότους η αρχή του υλικού. Από τον Χριστιανισμό έλαβε τις έννοιες του δημιουργού και νομοθέτη και τις προσάρμοσε στο δυαρχικό μοντέλο του. Έτσι ο θεός του φωτός έγινε η αρχή και δημιουργός του πνευματικού κόσμου και νομοθέτης της Καινής Διαθήκης. Ο θεός του σκότους έγινε αρχή και δημιουργός του υλικού κόσμου και νομοθέτης της Παλαιάς Διαθήκης. Ακολουθώντας την ηθική του Πλάτωνα, ο δημιουργός του πνευματικού κόσμου ήταν η αγαθή αρχή και αντίστροφά.

Παρακολουθήσαμε, στο πέμπτο μέρος αυτής της εργασίας, πως εξελίχθηκε τον Μεσαίωνα στην Ανατολή ο Μανιχαϊσμός με την αποβολή των μυθολογικών στοιχείων και την προσαρμογή στον χριστιανικό κόσμο, προς τον οποίο απευθύνονταν. Μένει να εξετάσουμε αν κάτι παρόμοιο συνέβη και στην Δύση, σε ποιο χρόνο και τίνι τρόπω και τόπω.

Με έκπληξη ανακαλύπτει ο μελετητής, ότι ο Μανιχαϊσμός κατά την εξέλιξή του στην Δύση, φόρεσε χριστιανικότερο περίβλημα, κατά εποχή προγενέστερη από την αντίστοιχη της Ανατολής. Την ενέργεια αυτή ανέλαβε και έφερε εις πέρας στην Ισπανία ο Πρισκιλλιανός.

Γόνος ευγενούς και πλούσιας οικογένειας, ο Πρισκιλλιανός κατάφερε να καλύψει τις μανιχαϊκές αντιλήψεις του και να τις ενσωματώσει στην χριστιανική θεολογία του, ώστε εκμεταλλευόμενος τις διασυνδέσεις και γνωριμίες του να γίνει επίσκοπος στην επαρχία της Avila στην Ισπανία. Συγκέντρωσε κοντά του πλήθος ακολούθων. Τις ιδέες του ασπάστηκαν πολλοί επίσκοποι στη Δύση. Χρειάστηκαν μεγάλοι λατινόφωνοι θεολόγοι, όπως ο Άγιος Αυγουστίνος, ο Άγιος Ιερώνυμος, ο Άγιος Αμβρόσιος, ο πάπας Δάμασος ο Α’, για να διαπιστωθεί η καλά κρυμμένη αιρετική διδασκαλία του. Αυτοί διέγνωσαν Μανιχαϊσμό. Σήμερα οι ακαδημαϊκοί ακόμη ερίζουν για το αν ο Πρισκιλλιανός ήταν πράγματι αιρετικός.

Το θέμα ξεκαθάρισε στην σύνοδο της Σαραγόσα το 380 μ.Χ. Ο Πρισκιλλιανός καταδικάστηκε από όμιλο Ισπανών και Ακουιτανών επισκόπων. Παρ’ όλα αυτά τα έργα του επέζησαν στην λατινόφωνη εκκλησιαστική γραμματεία, στο όνομα του Περεγρίνου, επειδή στους αιώνες που ακολούθησαν το ορθόδοξο αισθητήριο στην Φραγκία έφθινε και δεν μπορούσε να διακρίνει την αιρετική διδασκαλία σε αυτά. Τέλος, ανακαλύφθηκαν το 1885 και εκδόθηκαν το 1889 από τον  Georg Schepps.

Με τον Πρισκιλλιανό ο Μανιχαϊσμός εισέβαλε στην δυτική εκκλησία. Κάτι αντίστοιχο δεν είχε συμβεί στην Ανατολή και εδώ είναι το αξιοπρόσεκτο στην περίπτωση. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ο Πρισκιλλιανός χρησιμοποίησε την δυαρχική μεθοδολογία στην διατύπωση του τριαδικού δόγματος. Δεν θα το αναλύσουμε προς το παρόν. Μόλις τελειώσει η μελέτη των έργων του Πρισκιλλιανού θα κάνουμε ξεχωριστή εργασία γι’ αυτήν την μανιχαϊκή αίρεση, όπου θα τα εξηγούμε όλα με αποσπάσματα από τις πηγές. Εκεί θα εξιχνιάσουμε την σχέση του Πρισκιλλιανισμού με το filioque. Εδώ περιγράφουμε μόνο την συνέχεια της δυαρχίας στην Δύση.

Η αίρεση επέζησε τουλάχιστον μέχρι και τον Στ’ αι. Καταδικάστηκε από τις συνόδους της Astorga το 446, του Τολέδο το 447 και οριστικά από την δεύτερη σύνοδο της Barga το 563. Έκτοτε δεν αναφέρεται ξανά. Ωστόσο Μανιχαίοι εξακολουθούσαν να υπάρχουν στις επαρχίες της Βόρειας Αφρικής, της Σικελίας και της Νότιας Ιταλίας και τον επόμενο αιώνα[4].

Οι δυαρχικές αιρέσεις φαίνονται ν’ αναγεννιούνται στο τέλος του Ι’ αι. Στα προηγούμενα κεφάλαια εξετάσαμε κάποια πολύ γνωστά παραδείγματα και διαπιστώσαμε ότι η δυαρχία εφόρμησε στη Δύση με σφρίγος ανεξήγητο για μια αίρεση που φάνηκε να έχει εκλείψει τους προηγούμενους αιώνες. Βέβαια, η καθολική προπαγάνδα θεωρούσε ότι όχι μόνο η δυαρχία, αλλά και κάθε άλλη αίρεση είχε εκλείψει. Φάνηκε, όμως, μέσα από την έρευνα των πηγών ότι κάτι τέτοιο δεν ευσταθεί. Από πού προέκυψε η νέα αυτή δυαρχία; Παρά τις λύσεις που προτάθηκαν κατά καιρούς από τους ιστορικούς, δεν στάθηκε εφικτό να συμφωνήσουν στην ερμηνεία του φαινομένου, κυρίως για λόγους ιδεολογικούς.

Ο Antoine Dondaine κατάφερε να αποδείξει μελετώντας τους Καθαρούς, ότι μισσιονάριοι της Ανατολής έφεραν τον Βογομιλισμό στην Δύση. Αλλά αυτό συνέβη το 1140 και όχι τον Ι’ αι. Ο πολύς Steven Runciman έφτιαξε μια πολύ ισχυρή θεωρία, ότι πράγματι η δυαρχία έφτασε στην Δύση από την Ανατολή, επιζώντας στις αιρέσεις των Παυλικιανών και των Βογομίλων. Ωστόσο πολλοί ιστορικοί αρνούνται την ανατολική προέλευση της δυτικής δυαρχίας και δέχονται αυτή διατηρήθηκε ως μυστική παράδοση στην Ευρώπη. Συμβιβαστικές απόψεις θέλουν τους ανατολικούς μισσιονάριους να βρίσκουν αυτόχθον υλικό, με το οποίο και δούλεψαν. Οι αποδομητές, με πρώτο τον Raffaelo Morghen, απορρίπτουν όλες αυτές τις λύσεις. Θεωρούν ότι καμιά αποστολή δεν έλαβε χώρα πριν το 1140, ούτε υπήρξαν ντόπιοι δυαρχικοί ή κάποια μυστική παράδοση. Όλοι αυτοί οι αιρετικοί πριν τους Καθαρούς εκλαμβάνονται από αυτούς ως μεταρρυθμιστές, οι οποίοι εξαιτίας του πουριτανισμού τους ήρθαν σε σύγκρουση με την Ρώμη. Πρόκειται, βέβαια, για εντελώς αυθαίρετη και προσωπική ερμηνεία κατά την συνήθη τακτική των αποδομητών, η οποία στηρίζεται στην επίσης συνήθη τακτική τους, να επικαλούνται ο ένας τον άλλο και ν’ αγνοούν επιδεικτικά τις πηγές.

Είδαμε, στα προηγούμενα κεφάλαια, ότι ήδη από τον Ι’ αι. ήταν γνωστή η ανατολική προέλευση της αιρετικής διδασκαλίας στην περιοχή που δρούσαν οι Παυλικιανοί στην Σικελία και Νότια Ιταλία. Τον ΙΑ’ αι. αιρετικοί κατά την ανακριτική διαδικασία ομολογούσαν ότι διδάσκαλοι από την Ιταλία είχαν διασπείρει την αίρεση στην κεντρική και δυτική Ευρώπη. Αν θέλει κάποιος οπωσδήποτε να μάθει πως βρέθηκαν οι Παυλικιανοί στην Σικελία δεν έχει παρά να στρέψει την προσοχή του στην συμμαχία Παυλικιανών-Αράβων, η οποία ταλαιπώρησε τις ανατολικές επαρχίες τους προηγούμενους αιώνες και να θυμηθεί ότι η Σικελία κατακτήθηκε μετά από επιχειρήσεις πολλών δεκαετιών, το 878 μ.Χ. Καθ’ όλη την διάρκεια του Θ’ αι. συνεχείς πολεμικές επιχειρήσεις των Αράβων και των συμμάχων τους Παυλικιανών, μετέτρεψαν την Κάτω και Κεντρική Ιταλία μέχρι την Ρώμη σε πολεμικό θέατρο. Οι επιτυχίες των Αράβων επέτρεψαν στους Παυλικιανούς να εγκατασταθούν και να δράσουν στην περιοχή και τον Ι’ αι. να στρέψουν την προσοχή τους στην δυτική Ευρώπη. Η αραβοκρατούμενη Ισπανία ήταν ο εύκολος στόχος, όπως είδαμε εδώ, λόγω των φιλικών σχέσεων Αράβων-Παυλικιανών. Από την Ισπανία, η Τουλούζη και όλη η περιοχή της Γαλικίας και του Midi ήταν εύκολα προσβάσιμες.

Ιδού, λοιπόν, ένας ευεξήγητος μηχανισμός δράσης Παυλικιανών μισσιονάριων, ο οποίος δημιούργησε το υπόστρωμα, πάνω στο οποίο έκτισαν αργότερα οι Βογομίλοι απεσταλμένοι τα παραρτήματα των δικών τους εκκλησιών. Σ’ αυτό το κεφάλαιο, όμως, δεν μας απασχολεί η μετάδοση της αίρεσης από τα ανατολικά ή οι σχέσεις Βογομίλων-Καθαρών, διότι μ’ αυτά ασχοληθήκαμε σε προηγούμενα κεφάλαια και τα διαπιστώσαμε μέσα από τις πηγές. Σ’ αυτό το κεφάλαιο μας απασχολεί το ερώτημα, επέζησε η δυαρχία στην Δύση κατά τον Μεσαίωνα; Από το ανεπιβεβαίωτο τέρμα του Πρισκιλλιανισμού τον Στ’ αι. μέχρι την επανεμφάνιση των δυαρχικών αιρέσεων τον Ι’ αι. επέζησε  δυαρχία στην Δύση, έστω και ως μυστική παράδοση; Είμαστε υποχρεωμένοι να στραφούμε και πάλι στις πηγές.

Την 1η Δεκεμβρίου του 722 μ.Χ. σε μια επιστολή του προς του Θουρίγγιους, ο πάπας Γρηγόριος Β’ (715-731) ενημερώνει ότι ο άγιος Βονιφάτιος έλαβε οδηγίες να αντιμετωπίσει τους Αφρικανούς επισκόπους, επειδή ήταν Μανιχαίοι[5]. Πρόκειται για την επομένη της αραβικής κατάκτησης της Βόρειας Αφρικής. Πολλοί επίσκοποι κατέφυγαν στην Δύση για να γλιτώσουν. Ο M. Tangl, εκδότης των επιστολών του Αγ. Βονιφατίου, πιστεύει ότι η λέξη “Μανιχαίοι” δεν είναι τίποτα παραπάνω από λογοτεχνικός τόπος, και ότι οι Αφρικανοί επίσκοποι έπρεπε να είναι τοποθετημένοι σε μεσογειακές επαρχίες λόγω κλίματος. Πιστεύει, δηλ. ότι η διαφορά του κλίματος μεταξύ της Β. Αφρικής και της Θουριγγίας ήταν απαγορευτική για την διαμονή των επισκόπων εκεί.

Η επιχειρηματολογία αυτή είναι πολύ αδύναμη. Ο λογοτεχνικός τόπος δεν είναι κάτι παραπάνω από μια φραστική κοινοτοπία που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια πολύ συνηθισμένη ιδέα η κάτι πολύ συγκεκριμένο. Ο συγγραφέας ή ο ρήτορας είναι σίγουρος ότι με την χρήση του ο ακροατής ή αναγνώστης θα καταλάβει πολύ καλά σε τι αναφέρεται, εφόσον δεν περιγράφει κάτι διαφορετικό. Όταν, λοιπόν, ο Γρηγόριος Β’ μιλά στους Θουρίγγιους περί Μανιχαίων είναι σίγουρος ότι καταλαβαίνουν τι εννοεί, εφόσον δεν περιγράφει κάτι διαφορετικό. Ή λοιπόν, θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι οι “Μανιχαίοι” ήταν μια πολύ συνηθισμένη έννοια για τους Θουρίγγιους οπότε χρησιμοποιώντας την για να κατονομάσει τους Αφρικανούς επισκόπους παρουσίαζε μια στανταρισμένη εικόνα, η οποία δεν απομακρύνονταν από την πραγματικότητα ή ότι επρόκειτο πράγματι για Μανιχαίους, όχι αναγκαστικά του είδους που ευδοκιμούσε στην Ασία, αλλά μάλλον αυτού που ευδοκιμούσε σε χριστιανικά εδάφη.

Από την άλλη, τις συνθήκες διαβίωσης δεν τις καθορίζει μόνο το κλίμα. Στις μεσογειακές επαρχίες δεν θα μπορούσαν να σταθούν οι Μανιχαίοι ούτε στιγμή, διότι εκεί η ορθοδοξία ήταν ακόμη ακμαία και η δική τους αιρετική διδασκαλία θα γινόταν αμέσως αντιληπτή. Αντίθετα, στα ημιφωτιζόμενα δάση της Θουριγγίας, εκεί όπου ο Χριστιανισμός προσπαθούσε να διαδοθεί σε μια εποχή που οι μεγάλες μάζες του πληθυσμού ήταν ακόμη ειδωλολάτρες˙ εκεί που η ηθική των Φράγκων επισκόπων περιγράφεται με τα μελανότερα χρώματα στις αναφορές του Αγ. Βονιφάτιου˙ εκεί που η ακριβής θεολογία ήταν μια πολυτέλεια δεδομένης της αγραμματοσύνης των βαρβάρων, το κλίμα για την συγκάλυψη των Μανιχαίων Αφρικανών επισκόπων ήταν ευνοϊκότερο. Και όχι μόνο της συγκάλυψης, αλλά και της διάδοσης της αιρετικής τους διδασκαλίας μεταξύ των Φράγκων. Εκεί επικράτησε το filioque. Με βάση τα νέα δεδομένα, το ήθος των Φράγκων επισκόπων, όπως περιγράφεται από τον Αγ. Βονιφάτιο, θα μπορούσε να είναι η εφαρμοσμένη μανιχαϊκή πρακτική, για την οποία υπάρχουν τόσες σκανδαλώδεις αναφορές. Την ίδια εποχή εμφανίζονται ο Αδελβέρτος και ο Κλήμης στην Γαλατία (εδώ).

Σε μια επιστολή[6], την οποία ο Άγ. Βονιφάτιος έγραψε μεταξύ των ετών 742-746, παραπονείται στον φίλο του Δανιήλ, επίσκοπο Winchester, ότι την αποστολή του στην Γερμανία δυσχεραίνουν ψευτο-διδάσκαλοι με διδασκαλίες που θυμίζουν αυτές των Μανιχαίων. Οι αιρετικοί αυτοί απείχαν από κάποιες τροφές, ενώ γεύμα τους ήταν το μέλι και το γάλα. Έχει ειπωθεί ότι πρόκειται για μεταφορά παρμένη από την μεσαιωνική φαντασίωση του φτωχού πληθυσμού της Ευρώπης, την ονομαστή “Γη της Κοκαΐνης” (αγγλ. Land of Cockaygne, γερμ. Schlaraffenland), αλλά η “Γη της αφθονίας” εμφανίζεται στην γολιαρδική ποίηση αρκετούς αιώνες αργότερα. Αν και οι πρώτοι Μανιχαίοι απείχαν από την πόση γάλακτος, όπως και από την βρώση κρέατος δεν είναι γνωστή η ύπαρξη κάποιας άλλης αίρεσης στον χώρο της ιεραποστολής του αγ. Βονιφατίου, η οποία να συνιστούσε παρόμοιες απαγορεύσεις. Η αποδοχή της αναφοράς σε σχέση με τους Μανιχαίους, όπως υποστηρίζεται και από την προηγούμενη καταγραφή, είναι μονόδρομος. Η υπόθεση ότι ακολουθούνταν το παράδειγμα του αγ. Ιωάννη του Βαπτιστή δεν στηρίζεται πουθενά, διότι ο Τίμιος Πρόδρομος αναφέρεται ότι έτρωγε «ακρίδες και μέλι[7]», όχι γάλα.

Εκείνο, όμως, που στηρίζει περισσότερο απ’ όλα την άποψη ότι επρόκειτο για Μανιχαίους, είναι ότι δεν έτρωγαν όλοι την ίδια τροφή. Όπως, γράφει ακριβώς ο αγ. Βονιφάτιος:

«Μερικοί από αυτούς απέχουν από την βρώση τροφών δημιουργημένων από τον Θεό για την συντήρησή μας˙ άλλοι ζουν με μέλι και γάλα ενώ απορρίπτουν το ψωμί και άλλες τροφές[8].»

Δηλαδή, δεν είχαν όλοι την ίδια δίαιτα. Από αυτό φαίνεται ότι υπήρχαν δύο ομάδες, εκ των οποίων η μια ήταν ασκητικότερη, όπως ακριβώς συνέβαινε με τους Μανιχαίους. Η ασκητικότερη ομάδα ήταν οι «Εκλεκτοί». Η αποδοχή του γάλακτος στην δίαιτά τους είναι απόλυτα αιτιολογημένη και φυσική. Στο υγρό και κρύο κλίμα της Γερμανίας δεν θα μπορούσαν να επιζήσουν ενδιαιτούμενοι όπως στην ξηρή και άνυδρη Βόρεια Αφρική, ούτε, βέβαια, είχαν την δυνατότητα επιλογής που πρόσφεραν οι αγορές της Κωνσταντινούπολης και των άλλων μεγαλουπόλεων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Δεν μπορούσαν να εφαρμόσουν στο ακέραιο τον εκλεκτισμό τους. Έπρεπε να προσαρμοστούν σε ό,τι ήταν πρόσφορο. Δεν είναι αρνητικό, λοιπόν, το ότι έπιναν γάλα, μάλλον αναγκαίο.

Το τελευταίο τέταρτο του Η’ αι. η Δύση ταράχθηκε από την αίρεση του Υιοθετισμού, η οποία εστιάζονταν στην Ισπανία. Λόγω του άμεσου πολιτικού ενδιαφέροντος του Καρλομάγνου για την περιοχή, οι Φράγκοι ενεπλάκησαν ενεργά στην θεολογική διαμάχη, χωρίς να έχουν την απαραίτητη θεωρητική κατάρτιση. Ως αποτέλεσμα δημιουργήθηκε μία τόσο θολή κατάσταση, ώστε ακόμη και σήμερα θεολόγοι και ιστορικοί προσπαθούν να καταλάβουν τι ειπώθηκε, ποιες αιρέσεις εκδηλώθηκαν, από πού επηρεάστηκαν οι εμπλεκόμενοι.

Ακριβώς επειδή ο Καρλομάγνος ενδιαφέρονταν άμεσα να επηρεάσει μέσω της Εκκλησίας τις εξελίξεις στην Ισπανία και να προετοιμάσει το έδαφος για την επέκταση της αυτοκρατορίας του πέρα των Πυρηναίων, ο πάπας Ανδριανός Α’ (772-795) ανέθεσε στον Φράγκο Αρχιεπίσκοπο της Sens, Wilcharius, την αντιμετώπιση των Βησιγότθων επισκόπων, οπαδών του Υιοθετισμού. Αυτός με την σειρά του διόρισε επίσκοπο χωρίς έδρα κάποιον Egila, και τον απέστειλε στην Ισπανία, για ν’ αντιμετωπίσει τον Αρχιεπίσκοπο του Τολέδο, Elipandus[9]. Τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως αναμένονταν. Ο Egila έγινε οπαδός κάποιου Migetius, ο οποίος αποδείχθηκε αιρετικός, καταδικάστηκε  στην σύνοδο της Σεβίλλης του 782 από τους Ισπανούς επισκόπους, ενώ οι αιρετική του διδασκαλία αντιμετωπίστηκε επιτυχώς από τον Elipandus και έδωσε την ευκαιρία στον τελευταίο ν’ αμφισβητήσει την αρμοδιότητα της Ρώμης[10]. Εν τέλει ο πάπας Ανδριανός Α’ αναγκάστηκε να στείλει επιστολή[11] στους επισκόπους της Ισπανίας, στην οποία τους ενημέρωνε για την αιρετική τοποθέτηση του Egila και διόρθωνε τις διδασκαλίες περί Υιοθετισμού και προορισμού με πατερικά επιχειρήματα.

Το ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται στην ταυτότητα της διδασκαλίας του Migentius. Η μόνη πηγή πληροφόρησης είναι η επιστολή του Elipandus. Υστερεί, όμως, σε ακρίβεια διατύπωσης, την στιγμή που η παθιασμένη ρητορεία του οδηγεί τον λόγο μακρύτερα από αυτά που θα μπορούσαν να διαφωτίσουν το θέμα[12]. Από όσα, όμως, μπορούν να εξαχθούν από αυτήν την επιστολή, τρία είναι τα κύρια σημεία ενδιαφέροντος.

Πρώτον ο Migetius, δίδασκε μια παράξενη μορφή τριαδολογίας, κατά την οποία είχαν ενσαρκωθεί και τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος˙ ο Πατήρ στο πρόσωπο του Δαβίδ, ο Υιός στο πρόσωπο του Ιησού και το Άγιο Πνεύμα στο πρόσωπο του αποστόλου Παύλου.

Δεύτερον, δίδασκε ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύονταν και από τον Υιό (filioque):

«ideo dicis quia Paulus quod est Spiritus sanctus, a Patre Filioque procedit. … Si Paulus est, ut asseris, persona Spiritus Sancti, quae a Patre Filioque procedit, …[13].»

Τρίτον, δίδασκε μια μορφή πουριτανισμού, επιβάλλοντας στους οπαδούς του να μην συντρώγουν με τους απίστους – εννοείται τους μουσουλμάνους κατακτητές της Ισπανίας – και αρνούμενος την δυνατότητα τέλεσης των μυστηρίων από αμαρτωλούς ιερείς.

Η διδασκαλία του Migetius καταδικάστηκε ξανά από την σύνοδο της Κόρδοβα του 839[14]. Εκεί οι οπαδοί του αποκλήθηκαν “Casiani”, “Casianistas”, αυτοί που φέρουν το όνομα “nomine Cassinorum”. Η άποψη ότι έλαβαν αυτό το όνομα διότι ακολουθούσαν την διδασκαλία του Ιωάννη Κασσιανού[15] είναι εντελώς εσφαλμένη. Το όνομα προέρχεται από την υιοθέτηση των πουριτανικών απόψεων του Δονάτου, του οποίου οι οπαδοί επιδείκνυαν εκλεκτικισμό, λόγω της υποθετικής ηθικής ανωτερότητας των δονατιστών[16]. Ο Δονάτος ήταν επίσκοπος της επαρχίας Casis Nigra, της Βόρεια Αφρικής. Άρα, οι οπαδοί του Migetius πήραν το όνομά τους από την Casis Nigra, όχι από τον Ιωάννη Κασσιανό.

Την ταυτότητα των αιρετικών απόψεων του Migetius δίνει ο πάπας Ανδριανός Α’, ο μόνος θεολογικά κατηρτισμένος απ’ όσους ενεπλάκησαν στην υπόθεση και ικανός ν’ αντιληφθεί την προέλευσή της. Όπως γράφει στην επιστολή του προς τον Egila, ο τελευταίος ακολουθεί την διδασκαλία του Πρισκιλλιανού[17]. Ήταν, δηλαδή, επηρεασμένος από τον μανιχαϊσμό. Εκτενέστερα θα μελετηθεί η τριαδολογία του Migetius, ως εξελικτικό στάδιο του Πρισκιλλιανισμού διαμορφωμένο από την δυναμική, την οποία δημιούργησε η αντιπαράθεση με τον ισπανικό υιοθετισμό, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη του filioque, στο κεφάλαιο για τον Πρισκιλλιανό. Αυτό που ενδιαφέρει εδώ ιστορικά είναι η παρατήρηση της έκφρασης πουριτανικών-δονατιστικών απόψεων, παρατήρηση χρήσιμη στην κατανόηση της επόμενης καταγραφής.

Την αυγή του επόμενου αιώνα ο Καρλομάγνος εξέδωσε καπιτουλάριο, του οποίου ένα κεφάλαιο αντιμετωπίζει αυτούς που λέγονται Καθαροί, «De his qui dicuntur Cataroe»[18]. Δεν υπάρχει αντίρρηση ότι το κεφάλαιο αυτό αποτελεί επανάληψη του Η’ Κανόνα της Α’ Οικ. Συνόδου της Νίκαιας[19]. Εκείνο που απασχολεί είναι αν το καπιτουλάριο έχει αντικείμενο, αν αφορά κάποιους συγκεκριμένα. Ο Κανόνας της Α’ Οικ. Συνόδου αφορούσε τους Νοβατιανούς. Επειδή, όμως, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι στην αυτοκρατορία του Καρλομάγνου υπήρχαν ακόμη οπαδοί του Νοβάτου, θεωρείται ότι το καπιτουλάριο είναι απλή αντιγραφή.

Δεν είναι έτσι. Ο Καρλομάγνος ήταν ρεαλιστής πολιτικός, δεν εξέδιδε καπιτουλάρια για να κρατά απασχολημένους τους καλαμαράδες του. Εξάλλου, γιατί από το σύνολο των Κανόνων θα έπρεπε να συμπεριλάβει στο διάταγμά του τον συγκεκριμένο, αν δεν αφορούσε κατοίκους του κράτους του; Η μόνη πιθανή εξήγηση, με βάση τα όσα γνωρίζουμε και όσα είπαμε παραπάνω για τον πουριτανισμό των οπαδών του Migentius, είναι ότι ο Κανόνας αφορά αυτούς. Όχι μόνο, λοιπόν, υπάρχουν δυαρχικοί την εποχή του Καρλομάγνου, αλλά τους δίνουν και το όνομα Καθαροί.

Άλλη μια καταδίκη του πουριτανισμού τον Θ’ αι. προέρχεται από την Σύνοδο του Mainz το 852 μ.Χ. Ο εικοστός κανόνας της Συνόδου καταδικάζει αυτούς που αρνούνται να λάβουν την Θεία Κοινωνία από τα χέρια έγγαμων ιερέων:

«Όποιος αποστρέφεται ιερέα που έχει παντρευτεί και αρνείται να λάβει την Θεία Μετάληψη από τα χέρια του ας είναι ανάθεμα[20].»

Ο Κανόνας είναι εξαιρετικής σημασίας διότι φανερώνει ότι το μετέπειτα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Γρηγορίου Ζ’ ήταν καταδικασμένο από Σύνοδο της δυτικής Εκκλησίας. Ο Γρηγόριος Ζ’ υιοθέτησε και επέβαλε στον Παπισμό, διδασκαλία αναθεματισμένων αιρετικών, με σαφείς επιρροές μανιχαϊκής αγαμίας.

Η Ισπανία συνέχισε να παράγει αιρετικούς και τον Θ’ αι. Ο Κλαύδιος του Τορίνο γεννήθηκε εκεί και υπήρξε μαθητής του Φήλικα της Urgel[21], του επισκόπου που καταδικάστηκε στην Σύνοδο της Φρανκφούρτης του 794. Ο Κλαύδιος δεν ασπάστηκε την αίρεση του δασκάλου του. Υπηρέτησε στην αυλή του Λουδοβίκου του Ευσεβή, όσο ακόμη αυτός ήταν βασιλιάς της Ακουϊτανία. Υπήρξε καριερίστας, μέλος μιας κλειστής λέσχης αριβιστών της αυλής του Ακουισγκράνο (Aachen). Μετά τον θάνατο του Καρλομάγνου και την στέψη του γιού του Λουδοβίκου, ο τελευταίος όρισε ως επίσκοπο Τορίνο τον Κλαύδιο Ακυισγράνου.

Η Ιταλία άνηκε κληρονομικώ δικαίω στον έτερο γιο του Καρλομάγνου, Λοθάριο. Ωστόσο, ο Λουδοβίκος, εκμεταλλευόμενος της πολιτικές εξελίξεις στην περιοχή, κατάφερε να γίνει ρυθμιστικός παράγοντας της πολιτικής του αδελφού του. Ο διορισμός του Κλαύδιου δεν υπαγορεύθηκε τόσο από πολιτικούς, αλλά κυρίως από εκκλησιαστικούς λόγους. Οι επίσκοποι Ρώμης αρνήθηκαν να υπακούσουν στην εικονομαχική πολιτική των Φράγκων, όπως αυτή καθορίστηκε στην σύνοδο της Φραγκφούρτης και στα Libri Carolini. Παρά τις προσπάθειες του Καρλομάγνου, οι πάπες παρέμεναν σταθερά Ορθόδοξοι. Αργότερα ο Λουδοβίκος θα αναγκαζόταν να επαναλάβει την εικονομαχική διαταγή προς τον πάπα με την Σύνοδο των Παρισίων του 825 μ.Χ. Για την ώρα έλπιζε να επηρεάσει την στάση της Ρώμης μέσω του Κλαύδιου. Ήταν αρκετά μορφωμένος, με καλή γνώση των Γραφών και των έργων του Αγίου Αυγουστίνου και φυσικά έμπιστος του Φράγκου βασιλιά, οπότε κρίθηκε κατάλληλος για την ανάληψη του δύσκολου έργου.

Με την ανάληψη της επισκοπής εκδήλωσε άμεσα τις διαθέσεις του. Κατέβασε τις εικόνες και τους σταυρούς από τις εκκλησίες της επαρχίας του και επιδόθηκε στην συγγραφή έργων, στα οποία εξέθετε τις απόψεις του. Έγραψε σχόλια στο Λευιτικό για να στηρίξει την εικονομαχική δραστηριότητά του σε αγιογραφικά εδάφια και το απέστειλε στον φίλο του Theodemir[22], ηγούμενο του Psalmodi, στην γειτονιά της Νιμ. Ο Theodemir έμεινε έκπληκτος από τις παράξενες πεποιθήσεις του Κλαύδιου και του συνέστησε την προσοχή, διότι έπλεε σε βαθειά και επικίνδυνα νερά. Ο Κλαύδιος απάντησε με μια Απολογία. Το έργο αυτό δεν σώζεται στο πρωτότυπο, αλλά αποσπασματικά, όπως αναιρείται στο έργο του Ιωνά της Ορλεάνης (821-843), De cultu imaginum libri tres ad Carolum Regem[23]. Το έργο αυτό γράφτηκε μετά τον θάνατο του Κλαύδιου[24]. To 827-8 o Dungal, Ιρλανδός μοναχός – οι Ιρλανδοί μοναχοί είχαν φανεί πολύτιμοι σύμμαχοι της Ρώμης και σταθερά Ορθόδοξοι – που δίδασκε την εποχή εκείνη στην Παβία, έγραψε ένα δριμύ κατηγορώ εναντίον του Κλαύδιου, το Responsa contra perversas Claudii Taurenensis sententias[25] (Απάντηση στις διαστροφές του Κλαύδιου του Τορίνο).

Όπως φαίνεται από την Απολογία του, ο Κλαύδιος μισούσε την ύλη, γι’ αυτό απεχθάνονταν την χρήση υλικών μέσων στην λατρεία. Τα θεμέλια της διδασκαλίας του ήταν μανιχαϊκά. Ξεκινώντας από αυτήν την προϋπόθεση απέρριπτε την προσκύνηση των εικόνων, του σταυρού, των λειψάνων και βέβαια, δεν δέχονταν τις μεσιτείες των αγίων και της Παναγίας, διότι γι’ αυτόν κανένα υλικό μέσο δεν μπορούσε να λειτουργήσει ως ενδιάμεσο μεταξύ Θεού και ανθρώπου[26]. Ειδικά για τις εικόνες απέρριπτε και την λατρεία (adorare) και την προσκύνηση (colere). Δεν πίστευε ότι η τιμή στο εικονιζόμενο πρόσωπο αναφέρεται στο πρωτότυπο, διότι γι’ αυτόν δεν υπήρχε κοινωνία υλικού και πνευματικού[27]. Ως εκ τούτου εναντιώνονταν και στην πρακτική των προσκυνημάτων, πολλή δε περισσότερο των προσκυνημάτων στην Ρώμη.

Ο πάπας Πασχάλης Β’ (817-824) ενοχλήθηκε από την στάση του Κλαύδιου, όπως ήταν φυσικό, αλλά δεν είχε την αρμοδιότητα να ενοχλήσει τον εγκάθετο του βασιλιά. Ταυτόχρονα, είχε ν’ αντιμετωπίσει την αναβίωση της Εικονομαχίας στην Κωνσταντινούπολη. Πρέπει να έστειλε επιστολές διαμαρτυρίας σε Φράγκους επισκόπους. Αυτό προκύπτει από την Απολογία του Κλαύδιου. Απευθυνόμενος στον ηγούμενο Theodemir γράφει:

«Είναι η πέμπτη κατηγορία σου εναντίον μου, και λες ότι είσαι δυσαρεστημένος διότι ο αποστολικός Πατέρας ήταν ενοχλημένος με εμένα. Το είπες αυτό για τον Πασχάλη, τον επίσκοπο της Ρωμαϊκής Εκκλησίας, ο οποίος δεν ζει πια. Ονομάζεται, ωστόσο, αποστολικός επειδή είναι της συνοδείας των αποστόλων ή κάποιος που λειτουργεί το αποστολικό αξίωμα. Να είσαι σίγουρος, κανένας δεν μπορεί να λέγεται αποστολικός επειδή κάθεται στην αποστολική έδρα, αλλά επειδή ασκεί το αποστολικό αξίωμα[28].»

Ο Κλαύδιος εκδήλωσε τον πουριτανισμό του στην θέση του για τον πάπα. Δεν ήταν το ίδιο το αξίωμα που παρείχε της αυθεντία, αλλά η συμφωνία με τον αποστολικό βίο. Εν τέλει, ο Theodemir έστειλε την Απολογία του Κλαύδιου στο Aachen για να καταδικαστεί συνοδικά[29]. Φαίνεται, όμως ότι τον πρόλαβε ο θάνατος, αμετανόητο, προς δική του καταδική, “suo iudicio damnatus”, κατά τον Wallafrid Stabo[30].

Γι’ αυτές του τις απόψεις σε παλαιότερες εποχές, όταν η ιστορική έρευνα των αιρέσεων βρισκόταν σε εμβρυακό στάδιο, ο Κλαύδιος θεωρούνταν ως ο πρώτος Βάλδιος. Σήμερα θεωρείται ως ένας γραφικός αιρετικός του Θ’ αι., προτεσταντικού τύπου. Δεν μπορεί να παραβλεφθεί η ομοιότητα των κακοδοξιών του με παρόμοιες του ΙΑ’ & ΙΒ’ αι.

Ο Rabanus Maurus, Βενεδικτίνος μοναχός και αρχιεπίσκοπος Mainz (847-856), αναφέρει στα Σχολια στον Ιησού του Ναυή κάποιους αιρετικούς, οι οποίοι απέρριπταν την Παλαιά Διαθήκη επειδή θεωρούσαν ότι η ζωή των Πατριαρχών δεν ήταν καθαρή. Στην περίπτωση του Ιησού του Ναυή εκδήλωναν τον πουριτανισμό τους λέγοντας ότι του έλειπε η ταπείνωση[31]. Είναι φανερό ότι η κατηγορία για υπερηφάνεια προέρχεται από την άποψη των Μανιχαίων, σύμφωνα με την οποία η Παλαιά Διαθήκη ήταν νομοθέτημα του διαβόλου. Συνεπώς οι βίοι των Πατριαρχών και των δικαίων της Παλαιάς Διαθήκης ήταν σύμφωνοι με τις επιθυμίες του διαβόλου γι’ αυτούς. Αργότερα, την απόρριψη της Παλαιάς Διαθήκης επανέλαβε ο Λεουτάρδος της Chalons (εδώ).

Από τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται ότι οι μανιχαϊκές απόψεις και διδασκαλίες πολιορκούσαν την δυτική εκκλησία. Σε πολλές περιπτώσεις εύρισκαν ευήκοον ους στα πρόσωπα Φράγκων εκκλησιαστικών αξιωματούχων. Ακολουθεί ένας αιώνας σιωπής. Η σιωπή αυτή σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι εξαφανίστηκαν οι αιρέσεις ή ότι διακόπηκε η συνέχεια της δυαρχίας στη Δύση. Τα αίτιά της πρέπει ν’ αναζητηθούν αλλού. H διάλυση της αυτοκρατορίας του Καρλομάγνου, οι συνεχείς διαμάχες των διαδόχων του, οι επιδρομές των βαρβάρων, Νορμανδών, Αράβων, Ούγγρων και τα οδυνηρά αποτελέσματά τους προκάλεσαν αναστατώσεις, οι οποίες επέδρασαν στην καταγραφή της ιστορίας. Γεγονότα που σήμερα θεωρούνται υψίστης σημασίας για την εξέλιξη της δυτικής Ευρώπης, όπως για παράδειγμα η εγκατάσταση των Νορμανδών στην ηπειρωτική χώρα, δεν βρήκαν θέση στα χρονικά των μοναστηριών. Το ότι δεν καταγράφηκαν δεν σημαίνει ότι δεν έγιναν. Το ex silentio επιχείρημα δεν ισχύει στην μεσαιωνική ιστορία. Κάπως έτσι εξηγεί το πρόβλημα και ο Αρχιεπίσκοπος της Reims, Hervé. Στις 26 Ιουνίου του 909 μ.Χ., στην σύνοδο που έγινε στην Trosly κοντά στην Soissons, παρατήρησε ότι είχε χρόνια να συγκληθεί σύνοδος εξαιτίας τριών προβλημάτων, της εισβολής των βαρβάρων, των πολιτικών προβλημάτων του βασιλείου και της λύμης των ψευτο-Χριστιανών, τα οποία αναγνώρισε ως τιμωρία του κόσμου εξαιτίας των αμαρτιών τους[32]. Έπειτα, η εκρηκτική εμφάνιση αιρετικών σεκτών από τα τέλη του Ι’ αι. και εξής δεν θα μπορούσε να ερμηνευθεί, αν γίνει αποδεκτό ότι η σιωπή των πηγών συνεπάγεται την εξαφάνιση της δυαρχίας. Είμαστε, υποχρεωμένοι να δεχθούμε ότι αυτή συνεχίζεται απαρατήρητη, συνδέοντας την τελευταία καταγεγραμμένη αναφορά με την πρώτη του επόμενου αιώνα.

Το 991 μ.Χ. ο Γερβέρτος του Ωριλλάκ, μετέπειτα πάπας Συλβέστρος Β’, έγινε αρχιεπίσκοπος Reims. Με την ανάρρηση στην επισκοπική έδρα έκανε μια ομολογία πίστεως, στην οποία μεταξύ άλλων ομολογούσε ότι πίστευε

1) ότι ο διάβολος έγινε κακός εξαιτίας της ελεύθερης θελήσεώς του[33]˙

2) ότι η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη είναι έργο του ίδιου δημιουργού και Κυρίου και Θεού[34]˙

3) ότι δεν καταδικάζει τον γάμο[35]˙

4) ότι δεν θεωρεί αμαρτία την βρώση κρέατος[36].

Μερικοί ιστορικοί θεωρούν ότι η παραπάνω δήλωση αποτελεί ένδειξη της δράσης σέκτας Καθαρών στην περιοχή της Reims[37]. Νεώτεροι αποδομητές θεωρούν ότι η ομολογία πίστεως είναι κλισέ. Πράγματι ομολογίες πίστεως είχαν κάνει και άλλοι επίσκοποι, όπως ο Hincmar της Reims, ο Αδαλβέρτος της Thérouanne, ο Pilgrim του Passau, ο Μπρούνο της Κολονίας. Έχει αποδειχθεί ότι η ομολογία πίστεως του Γερβέρτου εντάσσεται σε μια μακρά παράδοση, που ξεκινά από τον Στ’ αι. Η μορφή της ομολογίας προέρχεται από την «Statuta ecclesia antiqua»[38], η οποία αποδίδεται στον Καισάριο της Αρελάτης[39], πέρασε στο ψευδο-Ισιδώρειο «Liber Canonum» και στην «Ordo Romanus antiquus»[40], έργο πιθανόν του Ι’ αι[41]. Η θεωρία του κλισέ αφήνει αναπάντητα ερωτήματα. Δεν εξηγεί γιατί δεν έκαναν ομολογία όλοι οι επίσκοποι, ούτε καν της ίδιας επαρχίας˙ στην Reims από τον Hincmar επόμενος κάνει ο Γερβέρτος. Ίσως η απάντηση σε αυτήν την ερώτηση να μην έχει σημασία για το θέμα.

Σημαντικότερο ερώτημα είναι γιατί τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία αποτελούν άρνηση δογμάτων και πρακτικών δυαρχικού χαρακτήρα, δεν συναντώνται στις προηγούμενες φόρμες ομολογίας, από τις οποίες φαίνεται ότι πηγάζει η συγκεκριμένη του Γερβέρτου. Οπωσδήποτε η πρώτη εμφάνισή τους στην Reims, χώρο εκδήλωσης της δράσης αιρετικών σεκτών τα αμέσως επόμενα χρόνια[42], εφόσον δεν είναι κληρονομιά παλαιότερων αντίστοιχων ομολογιών, εφιστά την προσοχή και εγείρει υποψίες. Δεν αποτελεί άμεση απόδειξη, αναμφισβήτητα είναι αποχρώσα ένδειξη. Αν τώρα συνδυαστεί με δυο ακόμη γεγονότα, πρώτον τις κατηγορίες για μαγεία που εκτοξεύθηκαν αργότερα στην Ρώμη, όταν ο Γερβέρτος έγινε πάπας, εξαιτίας των σπουδών του στην Ισπανία, φυτώριο αιρετικών, όπως φάνηκε παραπάνω, και δεύτερον, ότι την ίδια ακριβώς ομολογία με κάποιες προσθήκες έκανε το 1180 ο Βάλδος, για ν’ αποδείξει την ορθοφροσύνη του στον Αρχιεπίσκοπο Guichard της Λυών, ψευδορκώντας, διότι όχι μόνο ορθόφρων δεν  ήταν, αλλά και αιρεσιάρχης ήταν, τότε πρέπει να υποψιάζεται κανείς ότι στην Reims συνέβαινε κάτι σοβαρότερο από αυτό που η ομολογία αφήνει να εννοηθεί.

7.1.2 Filioque και δυαρχία

Από το τέλος του Ι’ αι. ξεκινά η μακρά διαδοχή των αιρετικών σεκτών, πολλές από τις οποίες εξετάστηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια. Φάνηκε μέχρι στιγμής, η συνέχεια της δυαρχίας στη Δύση, σε επίπεδο ιστορικών γεγονότων και καταγραφών. Για να εμπεδωθεί ολοκληρωτικά αυτή η συνέχεια πρέπει να εξεταστεί και σε θεωρητικό επίπεδο, ώστε τα ιστορικά στοιχεία να έχουν και την θεωρητική αναφορά τους. Γεννάται, λοιπόν, το αμείλικτο ερώτημα, υπάρχει δυαρχική διδασκαλία εκφρασμένη, στην Δύση κατά τον Μεσαίωνα; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ευκολότερη, από την εύρεση των στοιχείων, όσων παρατέθηκαν παραπάνω. Την απάντηση την έχουν δώσει Πατέρες της Εκκλησίας. Ναι, υπάρχει! Πρόκειται για το filioque. Το filioque είναι η αιρετική δυαρχική διδασκαλία που εξασφάλισε την συνέχεια της δυαρχίας στη Δύση κατά το Μεσαίωνα. Υιοθετήθηκε από τους Φράγκους και πολιόρκησε την Ρωμαϊκή Εκκλησία έξωθεν μέχρι την κατάληψη του Πατριαρχείου της Ρώμης των ΙΑ’ αι από αυτούς. Η πάπες της Ρώμης αντιστάθηκαν σθεναρά στην επιβολή του filioque, πρώτα εναντίον του Καρλομάγνου και της αυλής του και στην συνέχεια εναντίον του Όθωνα του Α’ και των διαδόχων του, μέχρι την στιγμή που η Ρώμη υπέκυψε στην ισχύ των όπλων των Γερμανών, οπότε μαζί με τον Παπισμό επικράτησε και η αίρεση στην Δύση.

Το ότι το filioque είναι δυαρχία το κηρύττουν όλοι οι Πατέρες και εκκλησιαστικοί συγγραφείς που ασχολήθηκαν με την αναίρεσή του. Γράφει ο Μέγας Φώτιος:

«Το Πνεύμα εκπορεύεται από τον Υιό; Ποιο από τα δύο, την ίδια εκπόρευση, ή αντίθετη προς την εκπόρευση που γίνεται από τον Πατέρα; Αν είναι η ίδια, πως γίνονται κοινές οι ιδιότητες, με τις οποίες και μόνο η Τριάδα είναι Τριάδα και προσκυνείται και χαρακτηρίζεται; Αν όμως είναι αντίθετη προς εκείνην, πως δεν θα μας προκύψουν με τον λόγο αυτό Μάνεντες και Μαρκίωνες, προτείνοντας πάλι τη θεομάχο γλώσσα εναντίον του Πατέρα και του Υιού[43];»

Και πάλι:

«Πως λοιπόν λέτε ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Υιό; Αν εκπορεύεται σαν από αίτιό του, να δύο αίτια και δυο αρχές, Πατέρας δηλαδή και Υιός, και έτσι αυτό που διδάσκετε είναι δυαρχία μάλλον παρά μοναρχία[44]».

Το επισημαίνει και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς:

«Το δε ιδικόν σου δεν θα ηδύνατο να λεχθή κατά κυριολεξίαν προσθήκη (σ.σ. εννοεί το filioque), αλλά σαφής εναντιότης και ανατροπή του ευσεβούς φρονήματος˙ διότι εκτρέπει την διάνοιαν των ακουόντων εις το αντίθετον και αντί μιας επιτρέπει να δέχωνται δύο αρχάς επί της μιας θεότητος και προσφέρει διέλευσιν εις την πολυθεϊστικήν πλάνην. Πράγματι ποιος θα εφρόνει διαφορετικώς όταν ακούη ή λέγη ή πιστεύη ότι το εν προέρχεται εξ αμφοτέρων[45];»

Και πάλι:

«Επομένως, επειδή παντού και πάντως είς είναι ο Πατήρ, όχι μόνον αμφότερα ο Υιός και ο Πατήρ, αλλά το καθέν χωριστά μίαν αρχήν και έν αίτιον έχει μόνον, τον Πατέρα. Και ούτω μία είναι της θεότητος αρχή, και αν οι λατινόφρονες, εγκαλούμενοι πως λέγουν δύο αρχάς της θεότητος, νομίζουν ότι απολογούνται με το να ισχυρίζωνται ότι δέχονται μίαν αρχήν του Υιού και του Πνεύματος˙ διότι διαβεβαώνουν τούτο θέλοντες να μας παραπλανήσουν, όπως είπομεν και εις την αρχήν. Πράγματι εκείνο διά το οποίον τους κατηγορούμεν είναι τούτο˙ πως του μεν Υιού και του Πνεύματος δέχονται μίαν αρχήν του δε Πνεύματος λέγουν δύο αρχάς; Εκείνοι δε ερωτώμενοι, αποκρίνονται σοφιστικώς, εαυτούς μάλλον παρά τους ερωτώτας παραπλανώντες[46].»

Μέχρι την Β’ Σύνοδο της Λυών το 1274, οι Παπικοί μιλούσαν ανοικτά για δύο αρχές. Επειδή στην Σύνοδο μετείχε και αντιπροσωπεία Ορθοδόξων, η οποία έψεξε θεολογικά τους παπικούς για την δυαρχία του filioque, οι τελευταίοι αναγκάστηκαν να διορθώσουν την φρασεολογία τους:

«Αλλά υπάρχουν μερικοί οι οποίοι και τώρα λέγουν σαφώς ότι αι δύο αρχαί είναι μία, όσοι δεν έχουν μελετήσει τα συγγράμματά, τα οποία απευθύνθησαν προς αυτούς από τους ιδικούς μας. Πριν δε από αρκετούς χρόνους επεχωρίαζε τούτο και μεταξύ των ελλογιμωτάτων αυτών, και μαρτυρούν τούτο τα εις ημάς ευρισκόμενα συγγράμματα εκείνων, εις τα οποία ούτοι λέγουν δευτέραν αρχήν του αγίου Πνεύματος τον Υιόν. Αυτός λοιπόν, ο οποίος λέγει τον Υιόν όχι απλώς αρχήν, αλλά και δευτέραν αρχήν, δεν δέχεται φανερώς δύο αρχάς; Αν δε άφησαν τώρα αυτόν τον ισχυρισμόν, τούτο οφείλεται στους αντιρρητικούς λόγους των ιδικών μας, οι οποίοι τους κατεσίγασαν, όπως και εις τον επώνυμον Νικηφόρον[47] ο οποίος έφεξε προς αυτούς[48]».

Ενδεχομένως αναρωτιέται ο αναγνώστης ποια η ομοιότητα filioque με την μανιχαϊκή δυαρχία, εφόσον το μεν filioque ομιλεί περί δύο αρχών της θεότητας, ενώ ο μανιχαϊσμός για δύο θεούς. Κατ’ αρχάς την ομοιότητα εντοπίζει πρώτα και αναντίρρητα ο Μέγας Φώτιος:

«Το Πνεύμα εκπορεύεται από τον Υιό˙ με τον ίδιο τρόπο που εκπορεύεται από τον Πατέρα ή με αντίθετο; Γιατί, αν με τον ίδιο τρόπο, πως γίνονται κοινές οι ιδιότητες, με τις οποίες και μόνες η Τριάδα χαρακτηρίζεται Τριάδα και προσκυνείται; Αν όμως με τρόπο αντίθετο από εκείνη, πως δεν θα σκιρτήσουν πάλι από χαρά με τον βλάσφημο αυτό λόγο οι Μάνεντες και οι Μαρκίωνες αυξάνοντας την θεομάχο εναντίον του Πατέρα και του Υιού φλυαρία τους[49];»

Και στην εγκύκλιο επιστολή του προς τους πατριαρχικούς θρόνους της Ανατολής, αναφερόμενος στις φαυλότητες των Φράγκων επισκόπων στην νεοφωτισθείσα Βουλγαρία, γράφει τα εξής:

«Και κατά πρώτον τους οδήγησαν αντίθετα με τους κανόνες στη νηστεία των Σαββάτων, και μπορεί φυσικά η παραμικρή παράβαση αυτών που μας έχουν παραδοθεί να οδηγήσει και στην περιφρόνηση όλης γενικά της διδασκαλίας. Έπειτα, περικόπτοντας την πρώτη εβδομάδα των νηστειών από την άλλη νηστεία, τους παρέσυραν στην κατάλυση γάλακτος, στην τυροφαγία και την κατανάλωση των παρόμοιων. Διαπλατείνοντάς τους με αυτά την οδό των παραβάσεων και μεταστρέφοντας την πορεία τους από την ίσια και βασιλική οδό, ακόμα και τους πρεσβυτέρους που διέπρεπαν με νόμιμο γάμο, αυτοί που πολλές θυγατέρες έδειχναν γυναίκες χωρίς άνδρα και γυναίκες να ανατρέφουν παιδιά που δεν μπορούν να δουν πατέρα, αυτοί έκαναν να σιχαίνονται και να αποστρέφονται τους αληθινούς ιερείς του Θεού. Σπέρνοντας τα σπέρματα της διδασκαλίας των Μανιχαίων ανάμεσά τους, κατέστρεψαν με την επισπορά των ζιζανίων τις ψυχές στις οποίες μόλις είχαν αρχίσει να φυτρώνουν οι σπόροι της ευσεβείας[50]».

Διαβάζοντας κάποιος την αναφορά αυτή του Μεγάλου Φωτίου στα έργα και της ημέρες των Φράγκων επισκόπων[51] στην Βουλγαρία, και την διάδοση της μανιχαϊκής διδασκαλίας από αυτούς μια γενιά μόλις πριν την εμφάνιση του βογομιλισμού, δικαιολογημένα αναρωτιέται μήπως τελικά ο βογομιλισμός, η δυαρχία, προέκυψε στην Βουλγαρία από την δράση των Φράγκων, υπόθεση που θα εξηγούσε και τις μετέπειτα σχέσεις ανατολικών και δυτικών δυαρχικών. Μήπως εν τέλει οι Φράγκοι μαζί με τον παπισμό διέδωσαν και την δυαρχία στην Βουλγαρία, η οποία λίγα χρόνια μετά θα εμφανιστεί ως βογομιλισμός με άγνωστη προέλευση; Αυτό είναι ένα ερώτημα που χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.

Για να γυρίσουμε, όμως, στο θέμα, για να καταλάβει ο αναγνώστης την ομοιότητα του filioque και του μανιχαϊσμού, χρειάζεται ορθή διατύπωση. Όπως ο μανιχαϊσμός διαιρεί την μία αρχή της θεότητας σε δύο, τον ένα δημιουργό του κόσμου σε δύο, τον ένα νομοθέτη σε δύο, έτσι και το filioque διαιρεί την μία αρχή της θεότητος σε δύο. Λείπει, βέβαια, το στοιχείο του κακού, αλλά σε καμιά περίπτωση ο μανιχαϊσμός δεν θα μπορούσε να υπεισέλθει στην χριστιανική διδασκαλία, αν εισήγαγε μαζί με την δεύτερη αρχή στην Αγία Τριάδα και την αρχή του κακού. Αυτό ούτε ο μυθολογικός μανιχαϊσμός δεν το δέχτηκε, πολύ δε περισσότερο ο καμουφλαρισμένος και χριστιανίζων. Εν τέλει, παρατηρείται και είναι αδιαμφισβήτητο ότι και στις δυο περιπτώσεις ακολουθείται η ίδια μανιχαϊκή μεθοδολογία, ο μερισμός, η διαίρεση του ενός σε δύο. Για την μέθοδο αυτή λέγει ο Μέγας Φώτιος:

«Έτσι είναι σκότος και χάος και τύφλωση του νου και μανία και μέθη βαθειά η προσπάθεια εκείνων που χωρίζουν σε δυο αρχές τη μια αρχή, και τον ένα Κύριο Ιησού Χριστό, τον δημιουργό όλων, τον διαιρούν σε δυο αρχές, από τις οποίες την μια την εγκαθιστούν στα νοητά, ενώ την άλλη στα όρατα[52].»

Και αλλού:

«Γιατί αυτή ακριβώς η παρεκτροπή, το να μερίζομε την άτμητη και αδιαίρετη αρχή και εξουσία του Θεού σε δύο, είναι έργο της πολυμήχανης και σφοδρής ενόχλησης του Πονηρού[53].»

Την εφαρμογή και το άτοπο της μεθόδου ως προς το δημιουργικό του Θεού, συνεπεία της αποδοχής δύο αρχών από τους Λατίνους, δείχνει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς:

«Άλλωστε, αφού η αρχή αυτή δηλώνει το δημιουργικόν, θα ηδύνατο να είπη όχι μόνον δύο, αν και όχι καλώς, αλλά και περισσότερους. Διότι αυτή η αρχή είναι τρισυπόστατος˙ αφού δε είναι κατά φύσιν αρχή, είναι και κοινή˙ αφού δε είναι και κοινή αυτή η αρχή, πως δεν θα την έχει και το Πνεύμα; Και ο Ελιούς δε, συζητών με τον Ιώβ δια την δικαιοσύνην του Θεού και λέγων “Πνεύμα Κυρίου το ποιήσαν με[54]”, δεν χαρακτηρίζει το Πνεύμα ως ποιητικήν αρχήν; Και ο θείος ψαλμωδός Δαβίδ, ψάλλων  “λόγω μεν Κυρίου τους ουρανούς στερεωθήναι, Πνεύματι δε τας των ουρανών δυνάμεις[55]”, δεν αποδίδει την δημιουργικήν αρχήν όσον εις τον Υιόν, τόσον και εις το Πνεύμα; Εάν λοιπόν κατά την άποψίν σου δεν εμποδίζη τίποτε να δεχθώμεν δύο αρχάς, αφού έχει γραφή “ η εκ της αρχής αρχή”, επομένως και δια το ότι έχει γραφή και το Πνεύμα ποιητής δεν εμποδίζει τίποτε να δεχθώμεν δύο ποιητάς[56].»

Kαι έτσι εξηγεί ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, πως με την αποδοχή του filioque μπορεί να οδηγηθεί κάποιος στην αποδοχή δύο δημιουργών.

Στην ίδια εγκύκλιο επιστολή του προς τους πατριαρχικούς θρόνους της Ανατολής, αναφέρει ο Μέγας Φώτιος και τα αποτελέσματα της αγαμίας του κλήρου που επέβαλαν οι Φράγκοι:

«Διαπλατείνοντάς τους με αυτά την οδό των παραβάσεων και μεταστρέφοντας την πορεία τους από την ίσια και βασιλική οδό, ακόμα και τους πρεσβυτέρους που διέπρεπαν με νόμιμο γάμο, αυτοί που πολλές θυγατέρες έδειχναν γυναίκες χωρίς άνδρα και γυναίκες να ανατρέφουν παιδιά που δεν μπορούν να δουν πατέρα, αυτοί έκαναν να σιχαίνονται και να αποστρέφονται τους αληθινούς ιερείς του Θεού[57]».

Και παρακάτω παραθέτει τις αποφάσεις της Εκκλησίας επί του θέματος:

«Αλλά βέβαια και ο τέταρτος κανόνας της συνόδου στη Γάγγρα γι’ αυτούς που θεωρούν βδελυρό το γάμο λέγει τα εξής˙  “Αν κάποιος κάνει τη διάκριση ότι δεν πρέπει να μεταλαμβάνει τις προσφορές (τα τίμια δώρα) από πρεσβύτερο έγγαμο όταν αυτός λειτουργήσει, να είναι αναθεματισμένος[58]”. Επίσης ομόφωνη απόφαση εκφέρει εναντίον τους και η έκτη σύνοδος[59] λέγοντας τα εξής˙ “Επειδή στην Εκκλησία των Ρωμαίων μάθαμε ότι έχει παραδοθεί σαν κανόνας, ότι όσοι πρόκειται να χειροτονηθούν διάκονοι ή πρεσβύτεροι πρέπει να ομολογούν ότι δεν έρχονται πια σε συνάφεια με τις συζύγους τους, εμείς ακολουθώντας τον αρχαίο κανόνα με την αποστολική ακρίβεια και τάξη, θέλουμε τα νόμιμα συνοικέσια των ιερών ανδρών να ισχύουν και από τώρα˙ κατά κανένα τρόπο να μην διαλύουν την συνάφειά τους με τις συζύγους τους ή να αποστερούν την μεταξύ τους συνάφεια κατά τον πρέποντα καιρό. Ώστε αν κάποιος βρεθεί άξιος για να χειροτονηθεί διάκονος ή υποδιάκονος, να μην εμποδίζεται καθόλου ν’ ανέβει σ’ αυτό το βαθμό ζώντας με νόμιμη σύζυγο, ούτε να του ζητείται τον καιρό της χειροτονίας ότι θα απόσχει από την συνεύρεση με τη σύζυγό του. Για να μην αναγκασθούμε εξαιτίας αυτού να ατιμάζομε το γάμο που νομοθέτησε και ευλόγησε με την παρουσία του ο Θεός, τη στιγμή που ο λόγος του Ευαγγελίου λέγει, Αυτούς που ένωσε ο Θεός να μην τους χωρίζει άνθρωπος[60], και ο Απόστολος διδάσκει, Ο γάμος είναι άξιος τιμής και η κοίτη πρέπει να είναι αμόλυντη[61], και, Έχεις δεθεί με γυναίκα; Μη ζητάς λύση του δεσμού[62]. Αν λοιπόν τολμήσει κάποιος, ενεργώντας αντίθετα προς τους αποστολικούς κανόνες, κάποιο ιερωμένο, δηλαδή πρεσβύτερο ή διάκονο ή υποδιάκονο, να του στερήσει τη συνεύρεση με την νόμιμη γυναίκα του και την συνάφεια μ’ αυτήν, να καθαιρείται˙ το ίδιο και αν κάποιος πρεσβύτερος ή διάκονος, με πρόφαση την ευλάβεια, διώξει την γυναίκα του, να αφορίζεται και αν επιμένει, να καθαιρείται[63]».

7.1.3. Επίλογος

Όταν ο J. B. Russell είπε ότι «η παρουσία δυαρχικών ιδεών στον ίδιο τον Χριστιανισμό βοηθά να φωτισθεί το κύριο ερώτημα αυτού του κεφαλαίου[64]», είχε λίγο δίκιο και πολύ άδικο. Το δίκιο βρίσκεται στο ότι ο νοθευμένος Χριστιανισμός των Φράγκων περιέχει όντως δυαρχικές ιδέες. Το άδικο στο ότι ταυτίζει τον Χριστιανισμό με την διδασκαλία των Παπικών. Αλλά ο Παπισμός είναι αίρεση, δεν είναι Χριστιανισμός. Εκτός αυτού ο J. B. Russell και οι αποδομητές εντοπίζουν τις δυαρχικές ιδέες περισσότερο στην ηθική του Χριστιανισμού, όχι στο filioque. Νομίζουν ότι ο Χριστιανισμός διδάσκει την απόρριψη του υλικού κόσμου και θεωρούν την ηθική, στην μορφή του πουριτανισμού, με την οποία την έχουν γνωρίσει, ή του δυτικού μυστικισμού, ως αποδοχή κάποιας κακότητας του κόσμου. Αλλά τα πράγματα δεν είναι έτσι. Για τον Χριστιανό ο Θεός έφτιαξε τα πάντα λίαν καλώς, «καί εἶδεν ὁ Θεός τά πάντα ὅσα ἐποίησε, καί ἰδού καλά λίαν[65]». Ο νόμος της φθοράς δεν υπήρχε εξαρχής στον κόσμο, αλλά προέκυψε ως μεταπτωτική κατάσταση, με την παράβαση των πρωτοπλάστων, με την απομάκρυνση του ανθρώπου από το θέλημα του Θεού. Όταν ο απόστολος Παύλος γράφει:

«βλέπω δὲ ἕτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου ἀντιστρατευόμενον τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου καὶ αἰχμαλωτίζοντά με ἐν τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι ἐν τοῖς μέλεσί μου. Ταλαίπωρος ἐγὼ ἄνθρωπος! τίς με ρύσεται ἐκ τοῦ σώματος τοῦ θανάτου τούτου; εὐχαριστῷ τῷ Θεῷ διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν. ἄρα οὖν αὐτὸς ἐγὼ τῷ μὲν νοῒ δουλεύω νόμῳ Θεοῦ, τῇ δὲ σαρκὶ νόμῳ ἁμαρτίας[66].»

Δεν θέτει ηθικά διλλήματα. Περιγράφει τον νόμο της φθοράς. Ο Χριστιανισμός, λοιπόν, δεν διδάσκει την άρνηση του κόσμου, αλλά του κοσμικού φρονήματος. Στον Χριστιανισμό δεν υπάρχει ίχνος δυαρχίας[67].

Θα μπορούσε, βέβαια, κάποιος να υποστηρίξει ότι με την αποδοχή ενός υλικού και ενός πνευματικού κόσμου, ο Χριστιανός αποδέχεται και τον δυϊσμό, αλλά αυτός ο δυϊσμός είναι ετεροβαρής, καθώς η δημιουργία έγινε εκ του μηδενός και ο υλικός κόσμος μέλλει να παρέλθει. Εξάλλου ούτε πραγματικός δυϊσμός είναι  διότι και οι δύο πραγματικότητες περικλείονται στην έννοια της δημιουργίας. Εδώ οι λατινόφωνοι κάνουν ένα τίμιο λάθος. Επειδή στις λατινογενείς γλώσσες μία λέξη (dualism) χρησιμοποιείται για τον δυϊσμό και για την δυαρχία, συγχέουν το ένα με το άλλο. Επειδή τα όρια της γλώσσας καθορίζουν τα όρια του συλλογισμού, είναι δύσκολο να καταλάβουν ότι πρόκειται για δυο διαφορετικές έννοιες.

Από τα παραπάνω καθίσταται φανερό ότι η δυαρχία επέζησε στην Δύση, σε πρακτικό επίπεδο  στις πολλές αιρετικές περιπτώσεις, και σε θεωρητικό στο filioque των Φράγκων. Από την στιγμή που οι Φράγκοι κατέλαβαν το πατριαρχείο Ρώμης και νομιμοποίησαν, όχι χωρίς αντίδραση, τις αιρετικές διδασκαλίες και πρακτικές τους, προέκυψε ξέσπασμα δυαρχικών σεκτών, όπως είχε προβλέψει ο Μέγας Φώτιος:

«Και θα αναβλαστήσει και άλλο μεγάλο πλήθος ζιζανίων από την πονηρή σπορά που έγινε στην αρχή, την οποία ήρθε ο εχθρός του ανθρωπίνου γένους και την έσπειρε στις άθλιες ψυχές τους, όχι ενώ κοιμούνταν, όπως φαίνεται, αλλά ενώ ήταν ξύπνιοι και ζητούσαν οι φρενοβλαβείς τον ψυχικό θάνατο, πώς να νοθεύσουν τον ουράνιο και ευγενή και σωτήριο σπόρο[68].»

[1]  St. Hildegardis, Epistola X De Catharis : “ Nam viginti et tres anni ac quatuor menses sunt, quod a perversis operibus hominum, quae ab ore nigrae bestiae efflantur, quatuor venti per quator angulos angulorum in magnam ruinam moti sunt” , ed. J.B. Pitra, Analecta Sacra, Paris 1882, t. VIII p. 349. Αγγλική μετάφραση B. Hamilton, Wisdom from the East: The reception by the Cathars of eastern dualist texts, εν Heresy and Literacy, 1000-1530, Cambridge 1994, p. 43.

[2] Στέφανος των Βουρβώνων της Belleville, De Septem Donis Spiritus Sancti,  “Dicti sunt Albigenses, propter hoc, quia illam partem Provinciae, quae est versus Tolosam et Agennensem urbem, circa fluvium Albam, primo Provincia infecerunt”.  Ο Στέφανος ήταν κατά βάση ιεροεξεταστής στην Belleville, στην αρχιεπισκοπή της Λυών, αλλά έμεινε γνωστός ως ιεροκήρυκας εξαιτίας του συγγραφικού του έργου, κυρίως του Tractatus de diversis Materiis Praedicabilibus, ενός εγχειριδίου για ιεροκήρυκες. Επειδή η διάταξη της ύλης αντιστοιχεί στα επτά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, έμεινε γνωστό ως De Septem Donis, αν και ο συγγραφέας πρόλαβε να ολοκληρώσει μόνο τα πέντε από τα επτά κεφάλαια πριν πεθάνει. Έκδοση Lecoy de La Marche, Anecdotes historiques, legends et apologues, tires du recueil inédit d’ Etienne de Bourbon dominicain du XIIIe siècle, Paris 1877. Επίσης εκδοση J. Quetif – J. Echard, Scriptores ordinis Praedicatorum, 4 vols Paris 1888, vol.1. Λόγω της εμπειρίας του γνώριζε αρκετά καλά τα των Καθαρών και παραθέτει τα περισσότερα από τα γνωστά ονόματά τους.

[3] Mansi 22.590.

[4] Επιστολή Λέοντος Α’ του Μεγάλου προς επίσκοπο Brutium, J. Russel, p. 193.

[5] Epistola 18: “Afros passim ad ecclesiasticos ordines praetendentes nulla ratione suspiciat, quia aliqui eorum Manichei, aliqui rebaptizanti sepius sunt probati”, MGH Epp. 1.32. Σε καμιά περίπτωση, λέει ο πάπας Γρηγόριος Β, δεν πρέει να δεχθεί στις εκκλησιαστικές τάξεις τους Αφρικανούς, διότι άλλοι είναι Μανιχαίοι και άλλοι έχουν βαπτιστεί πολλές φορές.

[6] J. B. Russell, Dissent and Reform, p.10. Στο παρόν κεφάλαιο ακολουθούνται κατά πόδας τα στοιχεία που παραθέτει ο συγκεκριμένος συγγραφέας, για να φανεί μέσα από την διαφορετική μέθοδο επεξεργασίας, δηλαδή μέσα από την θετική και συνάμα κριτική επεξεργασία των ίδιων πηγών βγαίνουν τα ακριβώς αντίθετα συμπεράσματα, από αυτά που βγάζει η αποδομητική σχολή με την απόρριψή τους. Βέβαια, γίνεται όπου χρειάζεται και ερμηνεία με βάση την συνολική θεώρηση της ιστορίας των γεγονότων και την συνέπεια, ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα, όπως η χρήση αντίθετων λογικών μεθόδων κατά το συμφέρον ανά περίπτωση, όπως θα φανεί σε επόμενο παράδειγμα.

[7] Ματθ. 3.4.

[8] “Quidam ‘abstinentes a cibis, quos Deus ad percipiendum creavit*’; quidam melle et lactae proprie pascentes se panem et ceteros abiciunt cibus”, MGH Epp. sel. 1  p. 129* Α’ Τιμ. 4.3.

[9] Hadrianus Episcopus, Epistola 95, MGH Epp. III.637.

[10] Elipandi, Epistola Prima Ad Migentium haereticum, PL 96.859-867.

[11] Hadrianus Episcopus, Epistola 95, MGH Epp. III.636-643.

[12] Παραθέτουμε την κριτική του Augustus Neander: “Τα διάσπαρτα στοιχεία που αφορούν τον Migentius δεν έχουν καμιά αξία, και η επιστολή του ίδιου του  Elipandus προς αυτόν, όπως δίνεται από τον Florez στο Espana Sagrada t.v ed. ii Madrid 1763, p. 524, παραμένει το μόνο σημαντικό κείμενο στο θέμα. Αλλά το ύφος του Elipandus είναι παθιασμένο˙ βγάζει πολλά συμπεράσματα˙ και δεν είναι αρκετά ικανός να εισέλθει στην λογική του άλλου, ώστε να μας επιτρέψει να εξακριβώσουμε από τις προτάσεις ή τις δηλώσεις του μια καλή ιδέα της διδασκαλίας του Migentius. Όσο, όμως, αυτό μπορεί να γίνει , φαίνεται ότι είχε κλίση στον Σαβελλιανισμό». General History of the Christian Religion and Church, trans. Henry Stebbing, Edibourgh 1849, vol. V p. 202. Από την εποχή του Augustus Neander έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες να μελετηθεί το περιστατικό και να διαπιστωθεί η παράξενη διδασκαλία του Migentius. Πιο πρόσφατη και ίσως πιο αξιόλογη η έρευνα του John Cavadini, The Last Christology of the West: adoptionism in Spain and Gaul, 785-820, University of Pennsylvania Press 1993.  Σε αυτήν την εργασία το κεφάλαιο Migetius (σελ. 15 κ.ε.) εντάσσεται και εξετάζεται στα πλαίσια της διαμάχης του υιοθετισμού.

[13] Elipandi, Epistola Prima Ad Migentium haereticum, PL 96.862B.

[14] Concilium Cordubense, CSM 1.135-141.

[15] Υπόθεση κυρίως των Hefele-Leclercq.

[16] J. B. Enhueber, Dissertatio Dogmato-Historica de Haeresi Elipandi et Felicis, PL 101.357.

[17] Hadriani episcopi, Epistola 96 Ad Egilae episcopo seu Iohanni presbytero: “et alia multa, sicut fati estis, quae longum est dicere: quid multa vobis heresum per singular scriber, quia olim tempus est, quod Priscilliani docmatis inpleverunt?”, MGH Epp. III.647.

[18] MGH Capitularia regum Francorum I.108.

[19] Mansi 2.762.

[20] “De presbiteris qui habuere coniugia. Quicumque discernit a presbitero qui uxorem habuit, quod non oporteat eo ministrante de oblatione percipere, anathema sit”, MGH Leges I.415.

[21] Οι πληροφορίες αυτές προέρχονται από τον Ιωνά της Ορλεάνης (‘quendam presbyterum natione Hispanum’, nomine Claudium, De cultu imaginum, PL 106,305C, ‘Felix in quodam discipulo suo nomine Claudio’, PL 106.309C) και τον Ντάνκαλ, Ιρλανδό μοναχό του Αγίου Διονυσίου. Επειδή και οι δύο ήταν εχθρικά διακείμενοι απέναντι στον Κλαύδιο, τα όσα αναφέρουν στα έργα τους γι’ αυτόν αμφισβητούνται από τους συνήθεις αποδομητές.

[22] Τα έργα του Κλαύδιου στο PL 104.

[23] PL 106,305 κ.ε.

[24] Η ακριβής ημερομηνία του θανάτου του δεν είναι γνωστή. Πέθανε ή το 827 έτος κατά το οποίο εντοπίζεται η τελευταία πράξη του, ή μεταξύ 830-839, κατά τον J. B. Russel, p.

[25] PL 105.447 κ.ε.

[26] Erik Thunø, Image and Relic, Mediating the Sacred in Early Medieval Rome, Analecta Romana Instituto Danici Suppl. XXXII (Rome 2002), p. 132.

[27] Erik Thunø, Image and Relic…, p. 313.

[28] “Quinta tua in me objection est, et displicere tibi dicis, eo quod dominus apostolicus indignatus sit mihi. Hoc dixisti, inquis, de Paschali Ecclesiae Romanae episcopo, qui praesente jam corruit vita. Apostolicus antem dicitur quasi apostolic custos. Apostoli fugens officio. Certe non ille dicendus est Apostolicus, qui in cathedra sedet apostolic, sed qui apostolicum implet officium” , PL 106.383.  Συναρμολογείται από τις θέσεις του Κλαύδιου που αναιρεί ο Ιωνας της Ορλεάνης.

[29] Michael Gorman, The Commentary on Genesis of Claudius of Turin and Biblical Studies under Louis the Pious, Speculum 72 (April 1997), p. 282.

[30] Walahfrid Strabo, Libellus de exordiis et incrementis, MGH Capitularia regum Francorum II.483.

[31] Rabanus Maurus, Commentaria in Librum Joshue, PL 108.1041: “Observandum sane est quod solent haeretici legentes hunc locum calumniam facere, hi qui Vetus Testamentum non recipient, et dicunt: Vide quomodo nihil humilitatis habuit Jesus filius Nave, ut hominibus qui ad se supplices venerant salute concedens, notam eis infamiae et jugum servitutis infligeret”.

[32] Thomas-Marie-Joseph Gousset, Le actes de la province ecclésiastique de Reims, Reims 1842,  t. 1 563ff : “Quoniam per aliquot annos, partim infestation paganorum, partim etiam gravissimis regni pertubationibus, ac quoromdam falsorum christianorum infestationibus praepediti, juxta decreta canonum nequivimus congregari: nunc quia, annuente Domino, nobis congregandi facultas juxta decreta canonum multoites horum judicio cognita veritate,…”

[33] Epistola CLXXXVII, Professio Fidei Gerberti Remorum Archiepiscopi: “Diabolum non per conditionem, sed per arbitrium factum esse malum”, PL 139.253.

[34] “Novi et Veteris Testamenti unum eumdemque credo auctorem et dominum et Deum”, PL 139.253.

[35] “secunda matrimonia non damno”, PL 139.253.

[36] “Carnium praeceptionem non culpo”, PL 139.253.

[37] H. C. Lea, History of the Inquisition, vol. 1  p.108.

[38] Η Statuta Ecclesia Antiqua (ή Statuta antiqua Orientis) είναι συλλογή 104 κανόνων εκκλησιαστικής πειθαρχίας του Ε’ ή Στ΄ αι. Υποτίθεται ότι αποδίδονται σε ψευδο-σύνοδο της Καρχηδόνος, αλλά αυτό είναι αναληθές.

[39] Arthur Malnory, Saint Césaire, évêque d’ Arles, Paris 1894.

[40] O M. Andrieu έδειξε ότι η Ordo Romanus Antiquus ( ή Ordo L) είναι σύνθεση κάποιου μοναχού του Αγίου Αλβανού του Mainz και χρονολογείται το 950 μ.Χ. M. Andrieu, Les ordines romani,  vol. I pp. 505-506.

[41] Για όλα αυτά J. B. Russell, Dissent and Reform, p. 195.

[42] Βλ. προηγούμενα κεφάλαια.

[43] Μ. Φωτίου, Επιστολή ΙΓ’ Ἐγκύκλιος ἐπιστολή πρός τούς τῆς Ἀνατολῆς ἀρχιερατικούς θρόνους, Ἀλεξανδρείας φημί καί τῶν λοιπῶν, ἐν ᾖ περί κεφαλαίων τινῶν διάλυσιν πραγματεύεται, καί ὡς οὐ χρή λέγειν ἐκ τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ  τό Πνεῦμα προέρχεσθαι, ἀλλ’ ἐκ τοῦ Πατρός μόνον, § 17, μετ. Ε. Μερετάκης, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου Έργα, τ. 13. σελ. 161.

[44] Μ. Φωτίου, Περί Εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος §10, μετ. Ι. Σακαλής, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου Έργα, τ. 4 σελ. 445.

[45] Γρηγορίου Παλαμά, Περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, Λόγος Α’ § 11, μετ. Π. Χρήστου, στην σειρά ΕΠΕ, Γρηγορίου του Παλαμά έργα, τ. 1 σσ. 99-101.

[46] Γρηγορίου Παλαμά, Περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, Λόγος Α’ § 38, μετ. Π. Χρήστου, στην σειρά ΕΠΕ, Γρηγορίου του Παλαμά έργα, τ. 1 σ. 163.

[47] Εννοείται ο όσιος Νικηφόρος ο Ησυχαστής, ο οποίος έγραψε και λόγους αντιρρητικούς κατά των Λατίνων, όπως και λόγους ησυχαστικούς. Βλ. Βασίλειου Ψευτογκά, Νικηφόρου Ιταλού, Περί της Αγίας Τριάδος και Οικονομίας του Θεού Λόγου (Εισαγωγή-Κείμενο-Σχόλια, εν Επιστημονική Επετηρίδα της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης 23 (1978), σ. 207 κ.ε.

[48] Γρηγορίου Παλαμά, Α’ προς Βαρλαάμ, περί δύο αρχών ή κατά ελληνικής επόψεως § 17, μετ. Π. Χρήστου, στην σειρά ΕΠΕ, Γρηγορίου του Παλαμά έργα, τ. 1 σ. 463.

[49] Μ. Φωτίου, Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας § 35, μετ. Ι. Σακαλής, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου Έργα, τ. 4 σελ. 369.

[50] Μ. Φωτίου, Επιστολή ΙΓ’ § 5, μετ. Ε. Μερετάκης, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου έργα, τ. 13 σ. 155.

[51] «Αυτήν την ασέβεια εκείνοι οι επίσκοποι του σκότους (γιατί ως επισκόπους διαφήμιζαν τους εαυτούς των) μαζί με τα άλλα αθέμιτα έσπειραν στο έθνος των Βουλγάρων», μετ. Ε. Μερετάκης, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου έργα, τ. 13 σ. 165.
«άνδρες που βγήκαν από το σκοτάδι (γιατί ήταν γεννήματα του δυτικού ημισφαιρίου)», μετ. Ε. Μερετάκης, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου έργα, τ. 13 σ. 155.

[52] Μ. Φωτίου, Κατά Μανιχαίων, Λόγος Γ’ § 9, μετ. Ι. Σακαλής, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου Έργα, τ. 4 σελ. 163.

[53] Μ. Φωτίου, Κατά Μανιχαίων, Λόγος Β’ § 2, μετ. Ι. Σακαλής, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου Έργα, τ. 4 σελ. 89.

[54] Ιωβ 33.4.

[55] Ψαλμ. 32.6.

[56] Γρηγορίου Παλαμά, Περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, Λόγος Α’ § 13, μετ. Π. Χρήστου, στην σειρά ΕΠΕ, Γρηγορίου του Παλαμά έργα, τ. 1 σ. 101.

[57] Μ. Φωτίου, Επιστολή ΙΓ’ § 5, μετ. Ε. Μερετάκης, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου έργα, τ. 13 σ. 155.

[58] Κανών Δ’: «Εἴ τις διακρίνοιτο παρά πρεσβυτέρου γεγαμηκότος, ὡς μή χρῆναι λειτουργήσαντος αὐτοῦ, προσφορᾶς μεταλαμβάνειν, ἀνάθεμα ἔστω», Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Πηδάλιον, εκδ. Β. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2003 (ανατυπ. γ’ εκδόσεως του 1884), σελ. 229.

[59] Κανών ΙΓ’: «Ἐπειδή ἐν τῇ Ῥωμαίων Ἐκκλησίᾳ ἐν τάξει Κανόνος παραδεδόσθαι διέγνωμεν, τούς μέλλοντας Διακόνου ἤ Πρεσβυτέρου χειροτονίας ἀξιοῦσθαι, καθομολογεῖν, ὡς οὐκ ἔτι ταῖς αὐτῶν συνάπτονται γαμεταῖς˙ ἡμεῖς τό ἀρχαῖο ἐξακολουθοῦντες Κανόνι τῆς ἀποστολικῆς ἀκριβείας καί τάξεως, τά τῶν ἱερῶν ἀνδρῶν κατά νόμους συνοικέσια, καί ἀπό τοῦ νῦν ἐῤῥῶσθαι βουλόμεθα, μηδαμῶς αὐτῶν τήν πρός γαμετάς συνάφειαν διαλύοντες ἤ ἀποστεροῦντες αὐτούς τῆς πρός ἀλλήλους κατά καιρόν προσήκοντα ὁμιλίας, ὥστε εἰτις ἄξιος εὑρεθείη πρός χειροτονίαν Ὑποδιακόνου, ἤ Διακόνου, ἤ Πρεσβυτέρου, οὗτος μηδαμῶς κωλυέσθω ἐπί τοιοῦτον ἐμβιβάζεσθαι, γαμετῇ συνοικῶν νομίμῳ. Μήτε μήν ἐν τῷ τῆς χειροτονίας καιρῷ ἀπαιτεῖσθαι ὁμολογεῖν, ὡς ἀποστήσεται τῆς νομίμου πρός την οἰκείαν γαμετήν ὁμιλίας, ἵνα μή ἐντεῦθεν τόν ἐκ Θεοῦ νομοθετηθέντα καί εὐλογηθέντα τῇ αὐτοῦ παρουσίᾳ γάμον καθυβρίζειν ἐκβιασθῶμεν, τῆς τοῦ Εὐαγγελίου φωνῆς βοώσης˙ Ἅ ὁ Θεός συνέζευξεν, ἄνθρωπος μή χωριζέτω καί του Ἀποστόλου διδάσκοντος, τίμιον τόν γάμον, καί τήν κοίτην ἀμίαντον. Καί δέδεσαι γυναικί, μή ζήτει λύσιν˙ ἴσμεν δέ ὥσπερ καί οἱ ἐν Καρθαγένῃ συνελθόντες τῆς ἐν βίῳ σεμνότητος τῶν λειτουργῶν τιθέμενοι πρόνοιαν, ἔφθασαν ὥστε τούς Ὑποδιακόνους τούς τά ἱερά μυστήρια ψηλαφῶντας, καί τούς Διακόνους καί Πρεσβυτέρους κατά τούς ἰδίους ὅρους, καί ἐκ τῶν συμβίων ἐγκρατεύεσθαι, ἵνα καί τό διά τῶν Ἀποστόλων παραδοθέν, καί ἐξ αὐτῆς τῆς ἀρχαιότητος κρατηθέν, καί ἡμεῖς ὁμοίς φυλάξωμεν, καιρόν ἐπί παντός ἐπιστάμενοι πράγματος, καί μάλιστα νηστείας καί προσευχῆς. Χρῆ γάρ τούς τῷ θυσιαστηρίῳ προσεδρεύοντας, ἐν τῷ καιρῷ τῆς τῶν Ἁγίων μεταχειρίσεως ἐγκρατεῖς εἶναι ἐν πᾶσιν, ὅπως δυνηθῶσιν, ὅ παρά τοῦ Θεοῦ ἁπλῶς αἰτοῦσιν, ἐπιτυχεῖν. Εἰ τις οὖν τολμήσοι παρά τούς Ἀποστολικούς Κανόνας κινούμενος, τινας τῶν ἱερωμένων, Πρεσβυτέρων, φαμέν, Διακόνων, ἤ Ὑποδιακόνων ἀποστερῖν τῆς πρός τήν νόμιμον γυναῖκα συνάφειας τε καί κοινωνίας, καθαιρέσθω. Ὡσαύτως καί, εἴτις Πρεσβύτερος, ἤ Διάκονος, τήν ἑαυτοῦ γυναῖκα προφάσει εὐλάβείας ἐκβάλλοι, αφοριζέσθω˙ ἐπιμένων δέ καθαιρείσθω». Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Πηδάλιον, εκδ. Β. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2003 (ανατυπ. γ’ εκδόσεως του 1884), σελ. 229.

[60] Ματθ. 19.6.

[61] Εβρ. 13.4.

[62] Α’ Κορ. 7.27.

[63] Μ. Φωτίου, Επιστολή ΙΓ’ § 31, μετ. Ε. Μερετάκης, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου έργα, τ. 13 σσ. 167-9.

[64] J. B. Russell, Dissent and Reform, p. 191.

[65] Γεν. 1.31.

[66] Ρωμ. 7.23-25.

[67] Το γιατί το παραπάνω απόσπασμα δεν κρύβει δυαρχία ή δυϊσμό, αλλά αντίθετα αναιρεί τέτοιες απόψεις, εξηγεί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην ΙΒ’ ομιλία του στην προς Ρωμαίους επιστολή. Παραθέτουμε εδώ ένα απόσπασμα:
«Όταν όμως τον ακούσεις να λέγει “ποιος θα με ελευθερώσει από το σώμα του θανάτου αυτού;”, να μη νομίζεις ότι κατηγορεί την σάρκα. Γιατί δεν είπε, “σώμα αμαρτίας”, αλλά “σώμα θανάτου”. Δηλαδή το θνητό σώμα, που νικήθηκε από τον θάνατο, όχι που γέννησε το θάνατο, πράγμα που είναι απόδειξη όχι της κακίας της σάρκας, αλλά της βλάβης που είχε υποστεί. Όπως ακριβώς αν κάποιος, που αιχμαλωτίστηκε από τους βαρβάρους, λεγόταν ότι ανήκει στους βαρβάρους, όχι γιατί είναι βάρβαρος, αλλά γιατί κατέχεται από εκείνους, έτσι και το σώμα λέγεται “σώμα θανάτου”, γιατί κυριεύθηκε από αυτόν, όχι γιατί προξένησε τον θάνατο. Γι’ αυτό ακριβώς ούτε θέλει να ελευθερωθεί από το σώμα, αλλά από το θνητό σώμα, υπονοώντας αυτό που πολλές φορές είπα, ότι, αφού το σώμα έγινε παθητό, στην συνέχεια εύκολα κυριεύθηκε από την αμαρτία. Και για ποιο λόγο, λέγει, αφού ήταν τόσο μεγάλη η εξουσία της  αμαρτίας πριν από την χάρη, τιμωρήθηκαν εκείνοι που αμάρταναν; Γιατί πήραν τέτοιες εντολές, που ήταν δυνατό να τις εκτελούν, άσχετα αν επικρατούσε η αμαρτία», μετ. Σπύρου Μουστάκα, στη σειρά ΕΠΕ, Ι. Χρυσοστόμου Έργα, τ. 17 σσ. 145-7.

Και απευθυνόμενος στους αιρετικούς που ισχυρίζονται αυτά λέει:

«Όπως ακριβώς λοιπόν και η εντολή δεν είναι κακή, επειδή μ’ αυτή έλαβε την αφορμή η αμαρτία, έτσι δεν είναι και η φύση της σάρκας, αν και μ’ αυτή μας πολεμάει. Γιατί έτσι θα είναι και η ψυχή κακή, και πολύ περισσότερο εκείνη, αφού έχει και την εξουσία όλη γι’ αυτά που πρέπει να γίνονται.

Αλλά δεν είναι έτσι, πραγματικά δεν είναι. Γιατί, αν κάποιος τύραννος και ληστής κλέψει πλούσιο σπίτι και βασιλικές αυλές, δεν αποτελεί το γεγονός αυτό κατηγορία εναντίον του σπιτιού, αλλ΄ η κατηγορία όλη ανήκει σ’ εκείνους που έκαμαν αυτά τα πράγματα. Αλλ’ η εχθροί της αλήθειας, πέφτοντας μαζί με την ασέβεια και σε πολλή ανοησία, δεν το αισθάνονται. Γιατί δεν κατηγορούν μόνο την σάρκα, αλλά συκοφαντούν και τον νόμο. Αν και βέβαια, αν η σάρκα είναι κακό, ο νόμος είναι καλό, γιατί αντιστρατεύεται και εναντιώνεται˙ αν όμως ο νόμος δεν είναι καλό, η σάρκα είναι καλό, γιατί σύμφωνα μ’ αυτούς μάχεται και πολεμάει τον νόμο. Πως λοιπόν λέγουν ότι και τα δύο ανήκουν στον διάβολο, παρουσιάζοντας να είναι αντίθετα μεταξύ τους; Βλέπεις πόση είναι μαζί με την ασέβεια και η ανοησία τους; Τα δόγματα όμως της Εκκλησίας δεν είναι τέτοια, αλλά κατακρίνουν την αμαρτία μόνο, και λέγουν πως κάθε νόμος που δόθηκε από τον Θεό, και ο φυσικός δηλαδή και ο Μωσαϊκός, είναι εχθρός της αμαρτίας, όχι της σάρκας (σσ. κι έτσι διαλύεται η φαντασία όσων θεωρητικών βλέπουν σήμερα στοιχεία δυαρχίας στον Χριστιανισμό). Γιατί δεν λέγουν πως η σάρκα είναι αμαρτία, αλλά δημιούργημα του Θεού και υπερβολικά κατάλληλο για να επιτύχουμε την αρετή, αν είμαστε εγκρατείς», μετ. Σπύρου Μουστάκα, στη σειρά ΕΠΕ, Ι. Χρυσοστόμου Έργα, τ. 17 σσ. 143-5.

[68] Μ. Φωτίου, Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας § 17, μετ. Ι. Σακαλής, στην σειρά ΕΠΕ, Φωτίου Έργα, τ. 4 σελ. 349.

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Οἱ γονεῖς του ὀνομάζονταν Ἄγγελος καὶ Ἁγνὴ καὶ ἦσαν πιστοὶ χριστιανοί. Ὁ μικρὸς Ἰωάννης (ἔτσι ὀνομαζόταν ὁ Ἅγιος πρὶν γίνει μοναχός) πέρασε δύσκολα παιδικὰ χρόνια, διότι πέθανε ἡ μητέρα του ὅταν αὐτὸς ἦταν ἀκόμα πολὺ μικρός, ὁπότε ὁ πατέρας του Ἄγγελος ξαναπαντρεύτηκε μιὰ σκληρὴ γυναῖκα, ἡ ὁποία δὲν ἔχανε εὐκαιρία νὰ τιμωρεῖ καὶ νὰ βασανίζει τὸν μικρὸ Ἰωάννη.

Επειδή κάποιοι έσπευσαν να αμφισβητήσουν πόσο αληθινά είναι τα στοιχεία που προβάλλονται στο ενημερωτικό βίντεο το οποίο επισημαίνει μερικά μόνο από τα πλέον απαράδεκτα στοιχεία των νέων Προγραμμάτων Θρησκευτικών, παραπέμπουμε στο εμπεριστατωμένο άρθρο του περιοδικού «Ο Σωτήρ» (τεύχος 1-12-2017) (το άρθρο ΕΔΩ) όπου υπάρχουν αναλυτικά τα συγκεκριμένα στοιχεία με τις αντίστοιχες παραπομπές στους νέους "Φακέλους Μαθήματος" των Θρησκευτικών. 

Δυστυχώς όχι μόνο είναι αληθινά τα στοιχεία που προβάλλονται αλλά υπάρχουν και άλλα πολλά και τραγικά ολισθήματα των νέων Προγραμμάτων που δεν είναι δυνατόν να περιληφθούν σε ένα ολιγόλεπτο βίντεο.

Αφήνουμε τα συμπεράσματα στους αναγνώστες.

Ορθόδοξα Χριστιανικά Σωματεία Αθηνών

Παρών θα είναι στο συλλαλητήριο κατά των Νέων Θρησκευτικών ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος το οποίο διοργανώνουν τα Ορθόδοξα Χριστιανικά Σωματεία των Αθηνών και η Ανώτατη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος την Κυριακή 4 Μαρτίου στα Προπύλαια και ώρα 1μμ! Ήδη σε προ μηνών τηλεοπτικές δηλώσεις του ο κ. Ειρηναίος είχε σαφώς τοποθετηθεί:

«Πολύ απλά θα πώ: Δεν πρέπει να χάσουμε την ταυτότητά μας. Δεν πρέπει να χάσουμε αυτό που είμαστε. Σεβόμαστε τους πάντες και τα πάντα. Όλες τις θρησκείες, όλους τους ηγέτες των θρησκειών. Τα πάντα. Αλλά δεν θέλουμε να διαλύσουμε την δική μας Εκκλησία. Δεν είναι σωστό. Για ποιο λόγο; Για ποιο λόγο θα ταυτίσουμε, θα ανακατέψουμε τα πάντα;
Βεβαίως, μπορούμε να το κάνουμε ως μεγάλοι. Αλλά, να δώσουμε στα παιδιά μας, να συγχύσουμε τα παιδιά μας από μικρά; Σε αυτή την κατάσταση;
Εμείς, ως μεγάλοι είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ότι θέλουμε. Αλλά, τα παιδιά μας να μην τους διδάξουμε αυτό που πρέπει να πιστεύουν; Αυτό που είναι; Αυτό που η Ελλάδα είναι;»

(26 Νοεμβρίου 2017 σε τηλεοπτική εκπομπή του Κρήτη TV).

Η παρουσία του Αρχιεπισκόπου Κρήτης σίγουρα  συνιστά μεγάλης σημασίας γεγονός καθώς είναι δεδομένο ότι θα δώσει ευρύτερο κύρος στο συλλαλητήριο και είναι ενισχυτικό του αγώνα των διοργανωτών του.

Όλοι λοιπόν να δώσουμε το παρών στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών την Κυριακή 4 Μαρτίου 2018 στο συλλαλητήριο κατά των νέων Θρησκευτικών.

Την Κυριακήν 26 Νοεμβρίου 2017, η ωριαία τηλεοπτική εκπομπή του Κρήτη ΤV με τίτλον «Ορθόδοξος Λόγος», την οποίαν παρουσιάζει ο κ. Ιωάννης Λίλης, Καθηγητής Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Κρήτης, ησχολήθη με τον χαρακτήρα του νέου μαθήματος των Θρησκευτικών. Εις την εκπομπήν συμμετείχεν ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος, ο οποίος προέβη εις βαρυσημάντους παρεμβάσεις σχετικώς με το φλέγον ζήτημα.

Αρχικώς ετέθη το ερώτημα ποίος ήτο ο χαρακτήρ του μαθήματος μέχρι προ τινος και ο προσκεκλημένος π. Κ. Δοξαστάκης απήντησεν ότι ήτο ομολογιακόν με τον Σεβ. Κρήτης να συμπληρώνη: «Παραδοσιακό. Αυτό που ήταν η Παράδοσή μας. Αυτό που ήμασταν εμείς». Συνεχίζων ο π. Κωνσταντί­νος είπε ότι το μάθημα κατήντησε «πανθρησκειακό. Μέσα στα βιβλία υπάρχουν όλες οι θρησκείες του κόσμου» με τον Αρχιεπίσκοπον να υπογραμμίζη «χωρίς λόγο». «Είναι ανησυχητικό αυτό που συμβαίνει», είπεν ο ιερεύς και ο Αρχιεπίσκοπος απευθυνόμενος προς αυτόν ετόνισεν «ανησυχητικόν η και απαράδεκτον; Απαράδεκτον! Δεν είμαστε αυτοί που είμαστε; Θα χάσουμε την ταυτότητά μας;». Ο θεολόγος-εκπαιδευτικός κ. Εμμανουήλ Ρουσάκης ανέφερε σχετικώς με τας άλλας θρησκείας την ρήσιν του Αγίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου ότι «το πνεύμα το Ορθόδοξον είναι το αληθές», ενώ τα άλλα πνεύματα είναι «πνεύματα πλάνης» και ο Σεβ. Ειρηναίος επανέλαβεν εντυπωσιασμένος την φράσιν «πνεύματα πλάνης! Πώπω!». Παρούσα εκπαιδευτικός ερωτήθη από τον Σεβασμιώτατον ποία είναι η γνώμη των μαθητών δια το νέον μάθημα και εκείνη απήντησεν ότι τους προκαλεί σύγχυσιν, «ενώ γνωρίζουμε ότι έχουν το περιθώριον μετά το Λύκειον να διαλέξουν», με τον κ. Ειρηναίον να σχολιάζη «πολύ σωστά». Αναφερόμενος εις την ελευθερίαν των μαθητών ο Αρχιεπίσκοπος επεσήμανεν ότι οφείλουν να μάθουν «όχι μόνο τι θέλουν αλλά και το τι είναι το σωστό. Πως να μάθουν τα παιδιά μας την αλήθεια, αν πρώτα δεν ξεκαθαρίσουμε αυτό, εκείνο κ.λπ.».

Η εκπομπή συνέχισε με ζωντανήν σύνδεσιν με τον Καθηγητήν της Παιδαγωγικής εις την Θεολογικήν Σχολήν Θεσσαλονίκης και νεοεκλεγέντα Πρόεδρον της ΠΕΘ κ. Ηρακλήν Ρεράκην, ο οποίος ανέπτυξε τους λόγους δια τους οποίους το νέο μάθημα είναι αντιπαιδαγωγικόν. Ερωτών τον Σεβασμιώτατον αν συμφωνή, εκείνος απήντησεν «όχι μόνον συμφωνώ, αλλά υπέρ συμφωνώ με όσα είπε ο εκλεκτός καθηγητής, διότι νομίζω ότι είναι σαφέστατα και ορθότατα και θεολογικά και παιδαγωγικά. Ελέχθη προηγουμένως τι θα μάθη το παιδί. Είναι σημαντικόν το τι θα μάθη, αλλά σημαντικώτερον είναι το τι είναι. Τι είναι το παιδί μας (δηλ. ότι είναι μέσα στην Ορθόδοξη Παράδοση). Να αποκτήση το παιδί μία ταυτότητα αληθινή, δική του και όχι βουδιστική η οποιαδήποτε άλλη». Ο κ. Ρεράκης επεσήμανεν ότι αυτό γράφεται και εις το Σύνταγμα, δηλ. να μορφωθή το παιδί συμφώνως προς την ταυτότητα που έχει, με τον Σεβασμιώτατον να υποσημειώνη «και όχι να το παραγνωρίσουμε. Αυτό είμαστε εμείς δεν είμαστε κάτι άλλο». Εις τας αντιρρήσεις που εξέφρασεν ο κ. Καθηγητής δια το συνονθύλευμα των θρησκειών εις το Δημοτικόν ο Αρχιεπίσκοπος συνεπλήρωσεν εμφατικώς «και στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο». Ο κ. Ρεράκης απαντών εις ερώτημα του συντονίζοντος κ. Ι. Λίλη πως κρίνει ότι εις το παλαιόν πρόγραμμα περιελαμβάνετο η διδασκαλία των θρησκειών εις την Β  Λυκείου, ήτο καταφατικός σχετικώς με την πρόβλεψιν γνώσεως των θρησκειών εις την Β  Λυκείου. Εις αυτό το σημείον ο Σεβασμιώτατος παρενέβη λέγων «και να προσθέσω λίγο για την ηλικία. Άλλο το παιδί που είναι στο Δημοτικό, άλλο το παιδί που είναι Γυμνάσιο και άλλο το παιδί που είναι στο Λύκειο και μάλιστα στη Β  Λυκείου. Το παιδί στη Β  Λυκείου μπορεί οπωσδήποτε να ξεκαθαρίση τα πράγματα, αλλά στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο πως;».

Ο κ. Λίλης εζήτησεν από τον Αρχιεπίσκοπον να διευκρινίση τι σημαίνει «παραδοσιακό» και εκεί­νος είπε «2.000 τόσα χρόνια έχουμε αυτήν την παράδοση, τώρα θα την εγκαταλείψουμε; Για ποιό λόγο; Για ποιό λόγο; Θα πάψουμε να είμασε αυτοί που ήμασταν για ποιό λόγο;».

Εις την συνέχειαν της εκπομπής προεβλήθησαν αποσπάσματα από τα βιβλία με τον Σεβασμιώτατον να σχολιάζη σχετικώς όσον αφορά τας περιεχομένας πληροφορίας δια τας άλλας θρησκείας: «μπορούν να τις μάθουν όταν μεγαλώσουν, αλλά Δημοτικού και Γυμνασίου;». Επιπροσθέτως απεκάλυψε  το εξής: «έχω ακούσει ότι μία δασκάλα στο Δημοτικό δεν διδάσκει την Ορθοδοξία, αλλά τις άλλες θρησκείες. Φαντασθείτε μία δασκάλα να μη δίδει στα παιδιά που διδάσκει την δική μας την πίστη, γιατί; Γιατί; Γιατί;… τα παιδιά θα πρέπει να μάθουν, να βρουν τον δρόμο τους, να ξέρουν που πάνε, όχι να είναι μέσα σε ένα χάος». Ο Αρχιεπίσκοπος ερώτησεν έπειτα τον κ. Ρουσάκην ποία είναι η στάσις των παιδιών. Ο κ. Ρουσάκης απήντησεν ότι κάποια έχουν αποστασιοποιηθή και μάλιστα ότι εις το 11ον Γυμνάσιον Ηρακλείου οι μαθηταί προχώρησαν εις κατάληψιν του σχολείου, δια να διαμαρτυρηθούν. Ο Σεβασμιώτατος εσημείωσεν ότι «αυτό είναι σημαντικό, αυτό είναι σημαντικό… εάν τα παιδιά έκαναν μόνα τους τέτοια αντίδρασι αυτό είναι πολύ σημαντικό». Η παρισταμένη εκπαιδευτικός κ. Ροδούλα Ανδρουλιδάκη έθεσε το ζήτημα σχετικώς με αλλοθρήσκους, που επιθυμούν να παρακολουθούν το μάθημα. «Εγώ έχω ακούσει ότι παιδιά που δεν είναι Ορθόδοξα, που ανήκουν σε άλλες θρησκείες θέλουν να γνωρίσουν την Ορθοδοξία (με το μάθημα των θρησκευτικών από το οποίο δεν παίρνουν απαλλαγή)», είπε ο Αρχιεπίσκοπος και μετά από δύο λεπτά ανέφερε ότι «άκουσα έναν Υπουργό που είπε ότι όλους τους ανθρώπους τους θεωρώ το ίδιο και επίσης ότι είμαι άθεος, δεν λέω όνομα αλλά υπογραμμίζω το γεγονός».

Κατακλείων την εκπομπήν ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης είπε δια τον χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών συνοπτικώς τα εξής:

«Πολύ απλά θα πω: Δεν πρέπει να χάσουμε την ταυτότητά μας. Δεν πρέπει να χάσουμε αυτό που είμαστε. Σεβόμαστε τους πάντες και τα πάντα. Όλες τις θρησκείες, όλους τους ηγέτες των θρησκειών. Τα πάντα, τα πάντα σεβόμαστε. Αλλά δεν θέλουμε να διαλύσουμε την δική μας Εκκλησία. Δεν είναι σωστό. Για ποιό λόγο; Για ποιό λόγο θα ταυτίσουμε, θα ανακατέψουμε τα πάντα;

Βεβαίως, μπορούμε να το κάνουμε ως μεγάλοι. Αλλά, να δώσουμε στα παιδιά μας, να συγχύσουμε τα παιδιά μας από μικρά; Σε αυτή την κατάσταση;

Εμείς, ως μεγάλοι είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ο,τι θέλουμε. Αλλά, τα παιδιά μας να μη τους διδάξουμε αυτό που πρέπει να πιστεύουν; Αυτό που είναι; Αυτό που η Ελλάδα είναι; Αυτό που ζούμε; Αυτά να μη τα έχουμε καθόλου;».

Αμείλικτα ερωτήματα

Ποία η θέσις του Αρχιεπισκόπου Αθηνών δια τα όσα είπεν ο Αρχιεπίσκοπος της Κρήτης εφ’ όσον είναι προφανές ότι έπαψε να υφίσταται συμφωνία;

Πως ο Σεβ. Ύδρας κ. Εφραίμ ισχυρίσθη ότι ο παριστάμενος κατά την συζήτησιν εις το Υπ. Παιδείας Σεβ. Αρκαλοχωρίου συνεφώνησε πλήρως εκ μέρους της Εκκλησίας της Κρήτης;

Διατί δεν λαμβάνει δημοσίως θέσιν ο Σεβ. Αρκαλοχωρίου;

Πηγή: Ορθόδοξος Τύπος

Πότε θα συνέλθη η Ι. Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, δια να ψηφίση δια τα νέα θρησκευτικά;

Πότε θα συνέλθη η Ι. Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης, δια να τοποθετηθή ως ολομέλεια δια τα νέα θρησκευτικά;

Πιστεύομεν ότι μετά και από αυτήν την ρητήν έκφρασιν απορρίψεως των θρησκευτικών από τον Αρχιεπίσκοπον της Κρήτης όλοι οι Σεβ. Μητροπολίται της Εκκλησίας της Ελλάδος, της Κρήτης και των Δωδεκανήσων έχουν κάθε δικαίωμα και είναι απολύτως δικαιολογημένοι να λάβουν αποφάσεις επιστροφής των παρανόμων πολυθρησκευτικών φακέλων και παραλλήλως να ζητήσουν σύγκλησιν των Ιεραρχιών τους δια το ζήτημα των νέων συγκρητιστικών θρησκευτικών.

Σχόλιο Τ.Ι.: Εις μνήμη του Αγίου πατρός ημών Προτερίου του Ιερομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, του οποίου τη μνήμη τιμώμεν σήμερα 28η Φεβρουαρίου, και όλων των μαρτύρων υπό αιρετικών τελειωθέντων, των οποίων τη μεσιτεία προς τον Κύριο και τη βοηθεια εκλιπαρούμε στον πνευματικό αγώνα κατά της παναιρέσεως του Οικουμενισμού. Αμήν.

ΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ ΜΟΝΟΦΥΣΙΤΕΣ
πρωτοπρεσβ. π. Άγγελος Αγγελακόπουλος εφημ. Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής Καλλιπόλεως Πειραιώς

Εν Πειραιεί, 23-10-2013, 

Η αναφορά μας στην αίρεση του Μονοφυσιτισμού είναι σήμερα πολύ επίκαιρη, διότι, μέσα στα πλαίσια της παναιρέσεως του διαχριστιανικού Οικουμενισμού, τις τελευταίες δεκαετίες διεξάγεται Θεολογικός Διάλογος με τους αιρετικούς Μονοφυσίτες, ο οποίος κατέληξε στην επαίσχυντη και αντορθόδοξη συμφωνία του Σαμπεζύ το 1990, η οποία δυστυχώς εφαρμόζεται de facto στις ημέρες μας. Δυστυχώς, ορισμένοι «ορθόδοξοι» οικουμενιστές υποστήριξαν, συμπεριφερόμενοι μεταπατερικώς, ότι μόνο αυτοί κατά τους τελευταίους δεκαπέντε αιώνες κατενόησαν την «Ορθοδοξία» των Μονοφυσιτών και την «αδικία», που υπέστησαν από τόσους αγίους Πατέρες!

Στις ημέρες του Θεοδοσίου του μικρού, το 410 μ.Χ., ένας ιερομόναχος, Ευτυχής στο όνομα, δυστυχής στο νου, έγινε αρχηγός της αιρέσεως του Μονοφυσιτισμού, ισχυριζόμενος ο φρενοβλαβής ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός έχει μόνο μία φύση, την φύση της Θεότητος, και μόνο μία ενέργεια, την ενέργεια της Θεότητος. Καθαιρέθηκε, όμως, από τον άγιο Φλαβιανό Πατριάρχη Κων/λεως, με εισήγηση του Ευσεβίου Επισκόπου Δορυλαίου, στην Ενδημούσα Σύνοδο το 448. Στις 13-6-449 ο άγιος Λέων επίσκοπος Ρώμης έγραψε την περίφημη δογματική επιστολή προς τον άγιο Φλαβιανό, που έχει μείνει γνωστή ως ‘ο Τόμος του Λέοντος’. Παρ’όλ’αυτά μεταχειριζόμενος ο άθλιος Ευτυχής ως όργανα τους αθέους ευνούχους του βασιλέως, δεν έπαυε να ταράττει την Εκκλησία και να στήνει παγίδες, έως ότου ετελεύτησε ο βασιλιάς Θεοδόσιος. Το 449 κατάφερε, μαζί με τον μονοφυσίτη Διόσκορο Αλεξανδρείας, να παρασύρει τον αυτοκράτορα στην σύγκληση της ληστρικής Συνόδου της Εφέσου, η οποία ενήργησε βίαια και αντικανονικά. Η Σύνοδος αυτή δικαίωσε τον αιρεσιάρχη Ευτυχή, αποδοκίμασε την Ορθόδοξη διδασκαλία και επιδοκίμασε την κακοδοξία του Ευτυχούς περί μιάς φύσεως. Οι Δόμνος Αντιοχείας, Ευσέβιος Δορυλαίου, Θεοδώρητος Κύρου καί Ίβας Εδέσσης καθαιρέθηκαν, ο δε ιερός Φλαβιανός, αφού κακο­ποιήθηκε και εξορίσθηκε με βάναυσο τρόπο, πέθανε έπειτα από τρεις ημέρες[1].

Όταν, όμως, βασίλευσε ο άγιος Μαρκιανός με την αγία Πουλχερία, διέταξαν να συγκροτηθεί Οικουμενική Σύνοδος στη Χαλκηδόνα, το 451 μ.Χ., για να εξετάσει την υπόθεση.

Αφού συνήλθαν στη Χαλκηδόνα 630 επίσκοποι, συνεκρότησαν την Δ΄ Αγία και Οικουμενική Σύνοδο. Τότε, αφού συζήτησαν πολλά, κατεδίκασαν και αναθεμάτισαν τον Ευτυχή και τον ακόλουθό του Διόσκορο, όπως και όλους όσους βλασφημούσαν ότι ο Χριστός έχει μία φύση και μία ενέργεια. Διεκήρυξε η Δ΄ Αγία και Οικουμενική Σύνοδος ότι οι δύο τέλειες φύσεις του Χριστού, η θεία και η ανθρώπινη, παρέμειναν μεταξύ τους ενωμένες στο ένα πρόσωπο του Θεού Λόγου «ασυγχύτως, αδιαιρέτως, ατρέπτως και αχωρίστως». Δεν υπήρξε καμμία απορρόφηση ή προσχώρηση ή σύγχυση ή διαίρεση ή τροπή των δύο φύσεων, αλλά παρέμειναν και οι δύο ακέραιες, διατηρώντας η κάθε μία τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα. Οι δύο φύσεις δηλ. αλληλοπεριχωρήθηκαν. Επομένως, το ορθό είναι ότι ο Χριστός είχε δύο τέλειες φύσεις, την θεία και την ανθρώπινη, και όχι μόνο μία, την θεία. Ακολούθως μπορούμε να κάνουμε λόγο για δυοφυσιτισμό μετά την ένωση και όχι για μονοφυσιτισμό.

Επειδή, όμως, οι αιρετικοί δεν πείθονταν στα δόγματα της αγίας Συνόδου, οι άγιοι Πατέρες μετήλθαν άλλο τρόπο. Και τα δύο μέρη, οι Ορθόδοξοι και οι κακόδοξοι Μονοφυσίτες, έγραψαν αυτά που πίστευαν και κήρυτταν σε ξεχωριστό τόμο. Αφού άνοιξαν τη θήκη, που περιείχε το τίμιο λείψανο της αγίας Ευφημίας, απέθεσαν αυτά τα δύο βιβλία σφραγισμένα στο στήθος της αγίας. Αφού, μετά από λίγες ημέρες, άνοιξαν πάλι τη θήκη, είδαν και εξέστησαν. Διότι, τον μεν τόμο των αιρετικών τον βρήκαν ριγμένο κάτω στα πόδια της αγίας, τον δε τόμο των Ορθοδόξων, που περιείχε τον όρο και την απόφαση της Αγίας Συνόδου, τον βρήκαν να κρατιέται από την Μάρτυρα στην αγκαλιά της. Αφού έγινε αυτό, θαύμασαν όλοι γι’ αυτό το παράδοξο. Απ’ αυτό οι μεν Ορθόδοξοι στηρίχθηκαν στη πίστη και δόξασαν τον Θεό, που καθημερινώς πράττει μεγάλα και παράδοξα θαύματα για την επιστροφή και την διόρθωση πολλών, οι δε αιρετικοί Μονοφυσίτες καταισχύνθηκαν.

Εξαιτίας αυτού του παραδόξου θαύματος κατά χρέος ψάλλει η Εκκλησία μας προς την αγία Ευφημία:

«Λίαν εύφρανας τους Ορθοδόξους και κατήσχυνας τους κακοδόξους, Ευφημία Χριστού καλλιπάρθενε˙ της γαρ τετάρτης Συνόδου εκύρωσας, α οι Πατέρες καλώς εδογμάτισαν˙ μάρτυς ένδοξε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος».

Ο ομόφρων του Ευτυχούς, Διόσκορος, καταδικάσθηκε από την Σύνοδο της Χαλκηδόνος, επειδή ήταν μέγας αιρετικός. Ο Διόσκορος δεν δεχόταν ότι ο Χριστός έχει δύο φύσεις, αλλά αντιθέτως τον φυρμό, την σύγχυση, την σύγκραση ή ανάκρασή τους[2].

Η γνώμη ορισμένων νεωτέρων οικουμενιστών «θεολόγων» ότι ο Διόσκορος δεν καταδικάσθηκε ως αιρετικός, αλλά για την απείθειά του στην πρόσκληση της Συνόδου της Χαλκηδόνος[3] και επειδή αναθεμάτισε τον άγιο Λέοντα, είναι τελείως αβάσιμη. Οι ανωτέρω επικαλούνται τα λόγια του αγίου Ανατολίου: «Διά την πίστιν ου καθηρέθη Διόσκορος»[4]. Παραβλέπουν, όμως, ότι ο Διόσκορος έλεγε κατά την Σύνοδο της Χαλκηδόνος: «Φανερώς διά τούτο καθήρηται ο Φλαβιανός, ότι μετά την ένωσιν δύο φύσεις είπεν˙ εγώ δε χρήσεις έχω των αγίων πάτερων... ότι ου δει λέγειν μετά την ένωσιν δύο φύσεις»[5]. Έλεγε ακόμη ότι «το εκ δύο δέχομαι, το δύο, ού δέχομαι»[6], καθώς και ότι «μετά γάρ την ένωσιν δύο φύσεις ουκ εισίν»[7].

Ο ιερός Δοσίθεος Ιεροσολύμων αναφέρει και αναλύει λεπτομερώς δέκα «εγκλήματα» του Διοσκόρου. Στη συνέχεια προσθέτει ότι:

«εις εκείνο δε όπερ είπεν ο Ανατόλιος, ότι ο Διόσκορος ου καθηρέθη διά πίστιν, και ευρόντες τούτο οιονεί βοήθημα αυτών ύστερον οι Μονοφυσίται και οι Μονοθελήται, έλεγον, ως εκείνος επίστευε, και ημείς, ρητέον, ότι μηνυθείς, και μη ελθών, καθηρέθη, ου μην ότι ην ευσεβής˙ ει γαρ ήρχετο εις την Σύνοδον, καθηρέθη αν διά την πίστιν, όθεν των Μονοθελητών το ειρημένον, ότι ως εκείνος επίστευεν, ούτω πιστεύομεν, μάταιον.»[8]

Εί­ναι πολύ λυπηρό που οι σημερινοί «Ορθόδοξοι» οικουμενιστές «θεολόγοι» χρησιμοποιούν τα επιχειρήματα των αιρετικών Μονοφυσιτών και Μονοθελητών, για να δι­καιολογήσουν τον αίρεσιάρχη Διόσκορο.

Εκείνη την εποχή ασκήτευε στα ερημικότερα μέρη της Βιθυνίας, ένας πολύ ενάρετος ασκητής, ο όσιος Αυξέντιος (†473), ο οποίος έκανε μεγάλο αγώνα για αντιμετώπιση της αιρέσεως του Μονοφυσιτισμού και την επικράτηση της Δ΄ αγίας και Οικουμενικής Συνόδου[9].

«Η υπό της Οικουμενικής εν Χαλκηδόνι Συνόδου καταδίκη του Ευτυχούς και της διδασκαλίας του δεν σήμανε το τέλος, αλλά την έναρξη του οργασμού των μονοφυσιτικών αιρέσεων. Ο Μονοφυσιτισμός αποδείχθηκε η πλέον δυσεκρίζωτη αίρεση, από όσες παρουσιάσθηκαν κατά την πρώτη χιλιετηρίδα του Χριστιανισμού.»[10]

Έπειτα από την Σύνοδο της Χαλκηδόνος οι οπαδοί του Διοσκόρου και Ευτυχούς, Μονοφυσίτες στο εξής ονομαζόμενοι[11], αντέδρασαν δυναμικά εναντίον των αποφάσεών της. Επαναστατούσαν πυρετωδώς σε όλες τις περιοχές της αυτοκρατορίας, δημιούργησαν δικές τους αποσχισμένες κοινό­τητες και έφεραν την Εκκλησία σε αξιοθρήνητη κατάσταση.
Ο μονοφυσίτης μοναχός Θεοδόσιος, «ανήρ λυμεών, κατελθών δρομαίος με­τά την εν Χαλκηδόνι Σύνοδον εις Ιεροσόλυμα»[12] κατάφερε να παρασύρει στην κακοδοξία του την σύζυγο του αποθανόντος βασιλέως Θεοδοσίου, Ευδοκία, και όλους σχεδόν τους μοναχούς. Ο Θεοδόσιος κατηγορούσε την Σύνοδο της Χαλκηδόνος «ως ανατρέψασα την ορθή πίστι και κυρώσασα το δόγμα του Νεστορίου»[13]. Με βίαιες και εγκληματικές ενέργειες, άρπαξε τον θρόνο της αγίας πόλεως και χειροτόνησε πολλούς επισκόπους, ενώ ο άγιος Ιουβενάλιος Ιεροσολύμων και οι κανονικοί επίσκοποι βρίσκονταν ακόμη στην Σύν­οδο της Χαλκηδόνος:

«Ο Θεοδόσιος οδήγησε έξω από την πόλη τον επίσκοπο Σεβηριανό και εκεί τον φόνευσε, επειδή δεν ήθελε να υποταχθεί στην κακοδοξία του. Έπειτα διήγειρε με­γάλο διωγμό σε όλη την αγία πόλη, εναντίον εκείνων, που δεν ήθελαν να κοινωνήσουν μ'αυτόν. Άλλους, λοιπόν, τυράννησε με βασανιστήρια, άλλων άρπαξε την περιουσία, άλλων κατέκαυσε τα σπίτια, ώστε η πόλη να φαίνεται ότι κυριεύεται από βαρβάρους.»[14]

Πολύ μεγαλύτερα ήταν τα δεινά, που προξένησαν στους Ορθοδόξους οι Μονοφυσίτες της Αλεξανδρείας. Η Σύνοδος της Χαλκηδόνος είχε διορίσει τον άγιο Προτέριο ως επίσκοπο της πόλεως, αντί του αιρετικού Διοσκόρου. Η έλευση, όμως, του Αγίου στην Αλεξάνδρεια προκάλεσε αμέσως αιμα­τηρές ταραχές. Μετά δε τον θάνατο του Μαρκιανού (457), ένας φανατικός κληρικός του Διοσκόρου, ο Τιμόθεος ο Αίλουρος, παρέσυρε τους μοναχούς και τον λαό εναντίον του αγίου Προτερίου. Κατά την διάρκεια μάλιστα της νύκτας, παρουσιαζόταν στους μοναχούς σαν άγγελος απεσταλμένος από τον Θεό. Τους παρακινούσε να μη κοινωνούν με τον ιερό Προτέριο, αλλά να έχουν ως επίσκοπο τους τον Αίλουρο, δηλαδή τον εαυτό του[15].

Τελικά, ο άγιος Προτέριος, μαζί με άλλους έξι, σφάχθηκε, διωκόμενος στην κολυμβήθρα του βαπτίσματος. Καθώς διηγείται ο ιερός Δοσίθεος, οι φανατικοί Μονοφυσίτες ως θηρία κυριολεκτικά έβγαλαν τα σπλάχνα του Ιερομάρτυρος και τα έφαγαν! Στη συνέχεια έσυραν τον Ομολογητή με σχοινιά μέσα στην πόλη και το μεν ένα μέρος του σώματος το έδωσαν στους σκύλους, το δε άλλο κατέκαυσαν[16].

Μετά τον μαρτυρικό θάνατο του αγίου Προτερίου, ο Τιμόθεος επιβλή­θηκε ως νέος πατριάρχης και προέβη σε παράνομες χειροτονίες Μονοφυ­σιτών με αντίστοιχη εκθρόνιση των Ορθοδόξων ποιμένων. Ο Τιμόθεος νό­θευσε τα βιβλία του αγίου Κυρίλλου[17] και συνεκάλεσε τοπική Σύνοδο, η οποία αναθεμάτισε την Σύνοδο της Χαλκηδόνος και τους αγίους Λέοντα Ρώμης και Ανατόλιο Κωνσταντινουπόλεως. Οι Ορθόδοξοι επίσκοποι και κληρικοί της Αιγύπτου έγραψαν τότε προς τον νέο βασιλέα Λέοντα τον μέγα (457-474) και του εξιστόρησαν τα παράνομα έργα του Τιμοθέου.

Ο μονοφυσίτης επίσκοπος Αντιοχείας Πέτρος ο Κναφεύς είχε υποχρεώσει τον άγιο Μαρτύριο να παραιτηθεί από τον θρόνο του. Ο Πέτρος μάλιστα αναθεμάτιζε όσους δεν πίστευαν ότι η Θεότης ήταν εκείνη, που υπέστη τα πάθη και την σταύρωση, (και όχι η ανθρώπινη φύση του Θεανθρώπου Ιησού) και πρόσθεσε στον τρισάγιο ύμνο την βλάσφημη προσ­θήκη «ο Σταυρωθείς δι' ημάς»[18].

Μετά τον θάνατο, όμως, του ευσεβούς Λέοντος και την εκδίωξη του γαμ­πρού του Ζήνωνος, ο Βασιλίσκος γίνεται κάτοχος του θρόνου της βασιλευούσης (476-478). Ο νέος αυτοκράτωρ, για να στηριχθεί στην εξουσία, προστίθεται στην μερίδα των Μονοφυσιτών και εκδίδει το "Εγκύκλιο" διά­ταγμα. Σ' αυτό καταδίκασε την Σύνοδο της Χαλκηδόνος και τον Τόμο του Λέοντος, και ανεκήρυξε ως επίσημη θρησκεία του κράτους τον Μονοφυσιτισμό:

«Ευθέως δε κατά της πίστεως παρετάξατο... Τιμόθεον δε τον Αίλουρον ανεκαλέσατο διά τύπου, και Πέτρον τον Κναφέα κρυπτόμενον εν τη μονή των Ακοίμητων, και όσοι άλλοι εχθροί της αγίας εν Χαλκηδόνι Συνόδου επαρρησιάζοντο κατά της αληθείας.»[19]

Την περίοδο αυτή (451-482) τα πλείστα για την στήριξη της Συνόδου της Χαλκηδόνος και την διαφύλαξη της Ορθοδόξου πίστεως προσέφεραν οι Όσιοι μοναχοί Ευθύμιος ο Μέγας, Γελάσιος, Συμεών και Δανιήλ οι Στυλίτες[20].

Δυστυχώς, οι έριδες και οι ταραχές μεταξύ Ορθοδόξων και Μονοφυ­σιτών εξακολουθούσαν και μετά την εκδίωξη του Βασιλίσκου.

Ο αυτοκράτορας Ζήνων έκρινε πλέον ως αναγκαία την χάραξη ενωτικής πολιτικής και κατά το έτος 482 εκδίδει, κατόπιν συνεννοήσεως με τον Ακά­κιο Κωνσταντινουπόλεως, το «Ενωτικόν»[21] διάταγμα. Το Ενωτικόν κατα­δίκαζε τον Νεστοριανισμό και τον Ευτυχιανισμό, απέφευγε τις επίμαχες φράσεις "μία ή δύο φύσεις", παραμέριζε με έντεχνο τρόπο τον όρο της Συνό­δου της Χαλκηδόνος, αναγνώριζε ως έγκυρο το Σύμβολο πίστεως της Α' και Β' Οικουμενικής Συνόδου[22] και απέφευγε να συναριθμήσει την Σύνοδο της Χαλκηδόνος μεταξύ των Οικουμενικών.

Ο βασιλιάς Αναστάσιος ο Δίκορος εξορίζει κατά το έτος 511 τον ιερό Μακεδόνιο Πατριάρχη Κων/λεως στα Ευχάιτα. Ο διάδοχός του, Τιμόθεος (511-518), εξορίζει τον μοναχό Δωρόθεο, που είχε γράψει ένα βιβλίο με πολλούς στίχους υπέρ της Συνόδου της Χαλκηδόνος, στην Ώασι. Το δε βιβλίο ξεσκίζει, επειδή είχε επιγραφή : ‘Τραγωδία, ήγουν προφητεία της νυν καταστάσεως’[23].

Ο Αναστάσιος συγκάλεσε, επίσης, στη Σιδόνα (511) Σύνοδο των Σύρων και των Παλαιστινίων επισκόπων «επί τη τελεία εκβολή της αγίας εν Χαλκη­δόνι Συνόδου»[24]. Οι  πατριάρχες Ηλίας και Φλαβιανός, που συμμετείχαν στη Σύνοδο της Σιδόνας, παρεμπόδισαν τον αναθεματισμό των αποφά­σεων της Συνόδου της Χαλκηδόνος[25] και διέλυσαν την Σύνοδο[26].

Οι Μονοφυσίτες εξοργίσθηκαν με την στάση αυτή των δύο πατριαρχών και αποφάσισαν να τους εξορίσουν. Οι Ορθόδοξοι μοναχοί της Κοίλης Συ­ρίας κατέφθασαν τότε στην Αντιόχεια, αποφασισμένοι να υπεραμυνθούν με κάθε τρόπο του Φλαβιανού. Παρά τα μεγάλα δεινά, που υπέστησαν[27], δεν κατόρθωσαν να διασώσουν τον ποιμένα τους, ο οποίος εξορίσθηκε (512) μαζί με «άλλους πολλούς επισκόπους σιδηροδεσμίους, κληρικούς και μοναχούς»[28].

Ο αυτοκράτορας με μεγάλη χαρά έστειλε τότε για επίσκοπο στην Αντιό­χεια τον έξαρχο των Ακέφαλων Σεβήρο:

«Ηλίας δε ο Ιεροσολύμων, αναγκαζόμενος υπό του βασιλέως, ή Σευήρω κοινωνήσαι, ή της επισκοπής εκβληθήναι, των μοναχών οχυρωσάντων αυτόν, της επισκοπής μάλλον ηρετίσατο εκβληθήναι.»[29]

Στην κρίσιμη εκείνη περίοδο τα μοναχικά τάγματα αγωνίσθηκαν με ηρωισμό και αυτοθυσία. Οι μοναχοί της Κων/λεως, της Αντιο­χείας και των Ιεροσολύμων προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να διαφυλάξουν την πίστη τους και να προστατεύσουν τους ποιμένες τους, οι οποίοι - ο ένας μετά τον άλλο - έπαιρναν τον δρόμο της εξορίας.

Νέο πρόσωπο από πλευράς Μονοφυσιτών κατά την περίοδο αυτή είναι, όπως είδαμε, ο Σεβήρος. Εκτός από τους Μονοφυσίτες, που είχαν και έχουν τον Σεβήρο ως έξαρχο, υπάρχουν και ορισμένοι «Ορθόδοξοι» οικουμενιστές - δυστυχώς ακό­μη και σήμερα - οι οποίοι πιστεύουν, ότι ο άνθρωπος αυτός δεν είχε κακόδοξα φρονήματα! Και μάλιστα ενώ άλλοι αιρετικοί (όπως οι Μονοθελήτες Παύλος Κων/λεως και Μακάριος Αντιοχείας) τον κατέτασσαν στους αιρετικούς[30]. Ας δούμε, όμως, με λίγα λόγια την γνώμη των αγίων Πατέρων.

Ο Κύριλλος ο Σκυθοπολίτης, που συνέγραψε τους βίους των ηγετών των μοναχών της Παλαιστίνης, λέει ότι ο Σεβήρος «καθυπέβαλλε την Σύν­οδο της Χαλκηδόνος σε μύρια αναθέματα». Κήρυττε επίσης μία φθαρτή φύση του Δεσπότου Χριστού του Υιού του Θεού μετά την σάρκωση και ενανθρώπηση από την Παρθένο, φιλονεικώντας να εδραιώσει την κακοδοξία του Ευτυχούς.

Επειδή ήταν φιλοτάραχος, επινόησε πολλές καινοτομίες κατά των ορθών δογ­μάτων και θεσμών της Εκκλησίας και αποδεχόταν την ασεβέστατη και ληστρικωτάτη δευτέρα Σύνοδο της Εφέσου… Διαβεβαίωνε ακόμη ότι η υπόσταση είναι φύση και η φύση υπόσταση[31]. Χωρίς μάλιστα να αναγνωρίζει καμμία διαφορά ανά­μεσα στα ονόματα αυτά, τόλμησε να ονομάζει την αγία και προσκυνητή ομοούσιο τριάδα των θείων υποστάσεων, τριάδα φύσεων και Θεοτήτων και Θεών»[32]!

Ο αιρεσιάρχης και «τυφλός»[33] Σεβήρος «αρνούμενος το της κοινής σωτηρίας μυστήριον»[34], πίστευε ότι ο Χριστός είναι μία σύνθετη φύση και έχει ένα θέλημα[35], ενώ κατά τους αγίους Πατέρες είναι μία σύνθετη υπόσταση[36], δηλ. ένα πρόσωπο με δύο φύσεις και δύο θελήσεις. Δεχόμενος δε ο Σε­βήρος δύο φύσεις προ της ενανθρωπήσεως του Χριστού, «δεν ντρέπεται να αποφαίνεται ότι ο Χριστός συντίθεται από δύο πρόσωπα και δύο υποστάσεις»[37]. Συνεπώς «ο δυσσεβής Σεβήρος απεβάλλετο τους αγίους Πατέρας»[38]. Κατά δε τον άγιο Ταράσιο Κων/λεως, ήταν και Εικονομάχος[39].

Τα τόσο πολλά κακόδοξα φρονήματα του Σεβήρου ανάγκασαν τον άγιο Σωφρόνιο να αναφωνήσει:

«Μεθ'ών απάντων (των αιρετικών) και προ πάντων και μετά πάντας και κατά πάντας και υπέρ πάντας έστω και Σεβήρος ανάθεμα, ο τούτων μαθητής εκμανέστατος, και πάντων χρηματίσας Ακεφάλων των νέων και των παλαιών ωμότατος τύραννος, και της Αγίας Καθολικής Εκκλησίας εχθρός δυσμενέστατος, και της Αντιοχέων αγιωτάτης Εκκλησίας μοιχός ανομώτατος και φθορεύς βδελυρώτατος.»[40]

Αναφέρεται ακόμη ότι ο Σεβήρος έστειλε δύο επισκόπους του προς τον αρχηγό των Σαρακηνών Αλαμούνδαρο, ο οποίος είχε γίνει Χριστιανός, προσπαθώντας να τον προσελκύσει στην αίρεσή του. Ο Αλαμούνδαρος τότε, θέλοντας να τους ελέγξει, τούς είπε: «Μόλις με ειδοποίησαν ότι πέθανε ο αρχάγ­γελος Μιχαήλ». Εκείνοι είπαν ότι αυτό είναι αδύνατο˙ και αυτός τούς απήν­τησε με μεγάλη σύνεση: «Αφού οι άγγελοι είναι αθάνατοι, τότε πώς, κατά τα λεγόμενά σας, έπαθε και πέθανε η Θεότης επί του σταυρού, η οποία είχε συγκραθεί (αναμιχθεί) με την σάρκα και αποτελέσει μία φύση»[41];

Την περίοδο αυτή (482-518) εντυπωσιακά κατορθώματα εναντίον των Μονοφυσιτών κατάφεραν οι Όσιοι μοναχοί Σάββας ο ηγιασμένος, Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης και Ιωάννης ο Ησυχαστής[42].

Προς τον άγιο Ιωάννη τον Καππαδόκη Πατριάρχη Κων/λεως (518-520) και την Ενδημούσα Σύνοδο έδωσαν επι­στολή ορισμένοι κληρικοί και δώδεκα μοναχοί διαφόρων Μονών της Αντιοχείας, σχετικά με τα δυσσεβή έργα του Σεβήρου, στην οποία έλεγαν:

«Ποιά τραγωδία δεν επεσκίασαν τα δεινά έργα, που απετόλμησε ο Σεβήρος;

Αυτός κατ' αρχήν, παραλείποντας τα του ιδιαιτέρου βίου του, για να μη σας κουράσουμε, δεν φαίνεται ότι κοινώνησε ποτέ με οποιαδήποτε Ορθόδοξο Εκκλησία. Έπειτα, αφού κατασυκοφάντησε και κατάφερε να εκθρονίσει τον νόμιμο ποιμένα, τον μακαριώτατο Φλαβιανό, άρπαξε με δολιότητα τον θρόνο του.

Από τότε και στο εξής, ως «μισθωτός ποιμήν»[43], δεν εποίμανε την ποίμνη του Χριστού, ούτε έφυγε, το οποίο θα ήταν και το καλύτερο. Αντιθέτως, αυτός ο ίδιος έπραττε τα θηριώδη έργα της σφαγής και του διασκορπισμού των προβάτων. Επινοούσε επίσης μωρολογίες και βλασφημίες εναντίον του Θεού, και δεν άφησε κανένα από τους αγίους Πατέρες, που να μη τον κατηγορήσει.

Εξακολουθεί μάλιστα να αποκηρύττει καθημερινά τις Συνόδους, που συγκρο­τήθηκαν υπέρ της ευσεβούς πίστεως. Εφόσον δηλ. ο Σεβήρος τόλμησε να ανα­θεματίσει και να πολεμήσει την αγία Σύνοδο της Χαλκηδόνος, είναι ολοφάνερο ότι αποστρέφεται και μισεί και τις τρεις πρώτες Οικουμενικές Συνόδους, οι οποίες είναι αδελφές της. Και τούτο, διότι η Σύνοδος αυτή επικύρωσε - περισσότερο από κάθε άλλη – το Σύμβολο πίστεως των τριακοσίων δεκαοκτώ αγίων Πατέρων, αποδέχ­θηκε τους εκατόν πενήντα οσίους και αγίους Πατέρες της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου, και φυσικά και τους οσίους Πατέρες, που συνήλθαν με όμοιο τρόπο στην Έφεσο κατά του δυσσεβούς Νεστορίου.

Πόσους δε φόνους αγίων μοναχών διέπραξε, αναθέτοντας την σφαγή σε Ιουδαϊκά χέρια, δεν διέφυγε ούτε την δική σας προσοχή, οσιώτατοι, ούτε κανενός άλλου. Διότι, ήταν ελεεινό θέαμα να βλέπεις πεταμένους εδώ και εκεί, γυμνούς, άταφους, κατασπαραγμένους από τους σκύλους και εκτεθειμένους στα αρπακτικά όρνεα περισσοτέ­ρους από τριακόσιους άνδρες. Όλοι αυτοί οι μοναχοί, που είχαν αγωνισθεί ασκητικά έως τα γηρατειά τους, προέρχονταν από την δευτέρα επαρχία των Σύρων.

Τα όμοια, επίσης, και το ίδιο ελεεινά έχει πράξει και μέσα στους ξενώνες του. Διότι, τώρα οικοδομεί σκοτεινές φυλακές και, αφού κατακλείει και μαστιγώνει πολλούς μέσα σ' αυτές ένεκα της ευσεβούς πίστεώς τους, στη συνέχεια τούς σκοτώνει. Αλλά, και εκείνα, που τόλμησε να πράξει κοντά στις πηγές της Δάφνης, οσιότατοι, χρησιμοποιώντας μαγείες και λατρεύοντας με αηδιαστικά θυμιάματα τους δαίμονες, τα διηγείται όλη εκείνη η μεγάλη πόλη.

Δεν λυπήθηκε φυσικά ούτε αυτά ακόμη τα άγια θυσιαστήρια ή τα ιερά σκεύη. Έτσι, τα μεν απέξυνε ως ακάθαρτα, τα δε πάλι έσπαζε και έλειωνε με την βοήθεια των ομοφρόνων του. Εκτός απ' αυτά, όμως, ω μακαριότατοι, έχει τολμήσει και το εξής : Σφετερίσθηκε με τους συντρόφους του τα χρυσά και ασημένια περιστέρια, τα οποία ήταν κρεμασμένα - εις τύπον του Αγίου Πνεύματος - επάνω από τις θείες κολυμβήθρες και τα ιερά θυσιαστήρια. Έλεγε, μάλιστα, ότι δεν είναι σωστό να παρο­μοιάζεται το Άγιον Πνεύμα με περιστέρι.

Επίσης, αφού απεκόμισε τα χρήματα, τα οικήματα και τα καλύτερα κτήματα, που ανήκαν στην Εκκλησία, τα κατεδαπάνησε όλα και την καταχρέωσε με βαρύ­τατα δάνεια. Δεν είναι, όμως, δυνατό, μακαριότατοι, να διηγηθούμε με λεπτομέρειες όλα όσα απετόλμησε ό Σεβήρος, γι' αυτό και αρκούμεθα σ' αυτά τα λίγα, αν και στην πραγματικότητα είναι τεράστια.»[44]

Πολύ συγκινητική είναι επίσης η επιστολή, που λίγο αργότερα έστειλαν οι μοναχοί της Απαμείας προς τους επισκόπους τους, στην οποία διηγούνται τα φοβερά έργα του μονοφυσίτου Πέτρου Απαμείας.

«Ο Πέτρος στέλνει πολλές φορές άτομα και προξενούν πληγές στους μοναχούς της Μονής Δωροθέου. Στη συνέχεια τους φέρνει στην πόλη και τους κλείνει στη φυλακή. Και δεν σταματά από αυτό το έργο, αν και το έχει πράξει πολλές φορές. Ποιος, όμως, θα μπορέσει να προσεγγίσει την αλήθεια, διηγούμενος τα κακά, που έγιναν στο Μοναστήρι της Ματρώνης;… Αλλά, εάν πάλι θυμηθούμε όσους είχαν επιτεθεί κατά της Μονής των Οράγων, πόσες άραγε σελίδες θα χρειασθούν, για να αφηγηθούμε τα τόσα πολλά αδικήματά τους; Διότι, δεν δίστασαν – όπως γίνεται στις πολιορκίες – να καταστρέψουν την Μονή και να συλλάβουν ως αιχμαλώτους τους μοναχούς, που έψαλλαν εκεί…

Σε κανένα επίσης από τους γύρω κατοίκους δεν διέφυγαν τα όσα έγιναν κατά την έφοδο εναντίον της Μονής των Νικερτών. Αλλά, και ποιος λογικός άνθρωπος θα μπορέσει να διηγηθεί χωρίς δάκρυα, τα φοβερά έργα, που διέπραξαν με εχθρικό τρόπο, να φονεύουν τους ευλαβείς και Ορθοδόξους μοναχούς, που συναθροίζονταν εκεί, για να τιμήσουν την επιτελουμένη εορτή. Άλλωστε, ήταν συνηθισμένος πλέον στους φόνους των μοναχών και θεωρούσε μέγα κέρδος την καταραμένη από όλους τους ανθρώπους αυτή την πράξη.»[45]

Οι μοναχοί διαφόρων Μονών από την Κων/λη, την Συρία, την Παλαιστίνη, το Σινά, την Ραϊθώ και την Σκυθόπολη στέλνουν νέα επιστολή προς τον ιερό Μηνά Πατριάρχη Κων/λεως, η οποία διαβάζεται στην πέμπτη πράξη της Μεγάλης Ενδημούσης Συνόδου της Κων/λεως το 536, στην οποία καταγγέλλουν τα παράνομα έργα του Σεβήρου, του Πέτρου και των άλλων αιρετικών, και συγκεκριμένα τα αναθέματα κατά των αγίων Πατέρων, της Συνόδου της Χαλκη­δόνος και του τόμου του Λέοντος, τις πιέσεις και τους εκβιασμούς σε Ορθο­δόξους κληρικούς, για να υπογράψουν τα αναθέματα αυτά, τους βίαιους φόνους αγίων ανδρών, τις παράνομες χειροτονίες, τις ληστρικές εφόδους κατά των Μονών, τους φόνους των μοναχών, τα σχίσματα και τους εμφυ­λίους πολέμους, που επέφεραν τον τελευταίο καιρό στην Αλεξάνδρεια και πολλά άλλα[46].

Μεγάλοι πολέμιοι των Μονοφυσιτών αυτή την περίοδο (550-619) υπήρξαν οι ιερομάρτυς Αναστάσιος, Ιωάννης Μόσχος, Όσιος Αντίοχος ο Πανδέκτης, Θεόδωρος πρεσβύτερος της Ραϊθούς, Όσιος Ιωάννης ο Σιναΐτης ο συγγραφεύς της Κλίμακος, Όσιος Βαρσανούφιος, Όσιος Ιωάννης ο Προφήτης και ο Όσιος Δωρόθεος[47].

Τέλος, εκφράζουμε την ευχή οι Αντιχαλκηδόνιοι Μονοφυσίτες να συνειδητοποιήσουν ότι οι «πατέρες» τους έπεσαν σε αίρεση, να κατανοήσουν την πλάνη, στην οποία δυστυχώς μέχρι σήμερα βρίσκονται, να αποκηρύξουν την αίρεση και τους αρχηγούς της Ευτυχή, Διόσκορο και Σεβήρο και να επανέλθουν στην αγκάλη της αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, που είναι η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία[48].

[1] ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΚΑΛΛΙΣΤΟΣ, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. ιδ', κεφ. μζ', P.G.146, 1225C-1228Β.

[2] ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως, βιβλίο γ', κεφ. γ' (μζ'), P.G. 94, 993Α, ΑΓΙΟΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ, Επιστολή συνοδική, P.G. 87 Γ΄, 3169Β.

[3] ΒΛΑΣΙΟΣ ΦΕΙΔΑΣ, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. α', Αθήναι 1994, σ. 646, ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΜΙΡΗΣ, Τα δογματικά και συμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τ. α', Αθήναι 1960, σ. 168, Α. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Ο μοναχισμός έναντι της αιρέσεως εις την αρχαίαν Εκκλησίαν, Θεσ/κη 1980, σ. 67.

[4] Σ. ΜΗΛΙΑΣ, Των ιερών Συνόδων… συλλογή, Παρίσι 1761, τ. β΄, σ. 153β.

[5] Ένθ’ ανωτ., σ. 67α.

[6] Ένθ’ ανωτ., σ. 68β.

[7] Ένθ’ ανωτ., σ. 69α.

[8] ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Δωδεκάβιβλος, βιβλίο δ΄, κεφ. β΄, § α΄ εκδ. Β. Ρηγόπουλος , Θεσ/κη 1982, σ. 352.

[9] Οι αγώνες των μοναχών υπέρ της Ορθοδοξίας, εκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2003, σσ. 92-93.

[10] Σ. ΣΑΚΚΟΣ, Περί Αναστασίων Σιναϊτών, Θεσ/κη 1964, σ. 87.

[11] Φ. ΒΑΦΕΙΔΗΣ, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. α΄, § 72, 3, Κων/λη 1884, σ. 243.

[12] ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ, Χρονογραφία, έτος 5945, P.G. 108, 273Α.

[13] ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΣΚΥΘΟΠΟΛΙΤΗΣ, Βίος του εν αγίοις πατρός ημών Ευθυμίου, κεφ. κζ΄, Ε.Π.Ε., Φιλοκαλία, τ. 5.

[14] ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΚΑΛΛΙΣΤΟΣ, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. ιε΄, κεφ. θ΄, P.G. 147, 32Α.

[15] Μ. ΓΕΔΕΩΝ, Πατριαρχικοί πίνακες, Αθήνα 1996, σ. 124.

[16] ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Δωδεκάβιβλος, βιβλίο δ΄, κεφ. στ΄, § ατ΄ εκδ. Β. Ρηγόπουλος , Θεσ/κη 1982, σ. 429.

[17] ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ, ένθ’ανωτ., έτος 5950, P.G. 108, 281Β.

[18] ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Δωδεκάβιβλος, βιβλίο δ΄, κεφ. θ΄, § α΄ εκδ. Β. Ρηγόπουλος , Θεσ/κη 1982, σ. 437.

[19] ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ, ένθ’ανωτ., έτος 5967, P.G. 108, 301Β.

[20] Οι αγώνες των μοναχών υπέρ της Ορθοδοξίας, εκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2003, σσ. 97-107.

[21] ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ, ένθ’ανωτ., έτος 5976, P.G. 108, 320Β.

[22] Φ. ΒΑΦΕΙΔΗΣ, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. α΄, § 73, 3, Κων/λη 1884, σ. 244.

[23] ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ, ένθ’ανωτ., έτος 6002, P.G. 108, 360Β.

[24] Ό.π., έτος 6003, P.G. 108, 361Α.

[25] ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΣΚΥΘΟΠΟΛΙΤΗΣ, ένθ’ανωτ., κεφ. νβ΄.

[26] Ένθ’ανωτ., κεφ. νστ΄.

[27] ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΚΑΛΛΙΣΤΟΣ, ένθ’ανωτ., κεφ. κζ΄, P.G. 147, 169D.

[28] ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ, ένθ’ανωτ., έτος 6004, P.G. 108, 368Β.

[29] Ό. π.

[30] Σ. ΜΗΛΙΑΣ, Των ιερών Συνόδων… συλλογή, τ. β΄, σσ. 476α, 573α.

[31] ΟΣΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ, Προς Mαρτίνον, P.G.91, 40A.

[32] Βίος του οσίου πατρός ημών Σάββα, κεφ. νστ'.

[33] ΑΓΙΟΣ ΕΥΛΟΓΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, παρά Μεγάλω Φωτίω, Μυριόβιβλος, σκε', P.G. 103, 944C.

[34] ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, Περί αιρέσεων... , § πγ', P.G. 94, 744Α.

[35] ΟΣΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ, ένθ' άνωτ., P.G. 91, 45C.

[36] Του ιδίου, Επιστολή ιγ΄, P.G. 91, 525ΒC.

[37] ΑΓΙΟΣ ΕΦΡΑΙΜΙΟΣ, παρά Μεγάλω Φωτίω, Μυριόβιβλος, σκθ', P.G. 103, 993C.

[38] ΑΓΙΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ, Οδηγός, κεφ. ζ΄, P.G. 89, 109D.

[39] Σ. ΜΗΛΙΑΣ, ένθ’ άνωτ., σσ. 736α, 820α.

[40] Επιστολή Συνοδική, P.G. 87Γ΄, 3192BC.

[41] ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΩΝΑΡΑΣ, Χρονικόν, βιβλίο ιδ΄, κεφ. δ΄, P.G. 134, 1220Β.

[42] Οι αγώνες των μοναχών υπέρ της Ορθοδοξίας, εκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2003, σσ. 113-122.

[43] Ιω, 10, 12-13.

[44] Σ. ΜΗΛΙΑΣ, ένθ’ άνωτ., σσ. 289-299.

[45] Σ. ΜΗΛΙΑΣ, ένθ’ άνωτ., σσ. 322-323.

[46] Ό.π., σσ. 287-294.

[47] Οι αγώνες των μοναχών υπέρ της Ορθοδοξίας, εκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2003, σσ. 133-144.

[48] Η αίρεσις των μονοφυσιτών αντιχαλκηδονίων˙ διηγήσεις από τους βίους των αγίων, εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσ/κη 1997, σσ. 7-10, 24-28. και ΙΕΡΟΜ. ΛΟΥΚΑΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ, Διόσκορος και Σεβήρος˙ οι αντιχαλκηδόνιοι αιρεσιάρχαι˙ κριτική δύο διδακτορικών διατριβών, εκδ.  Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2003 και Είναι οι  Αντιχαλκηδόνιοι Ορθόδοξοι; Κείμενα της  Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους και άλλων αγιορειτών Πατέρων περί του διαλόγου Ορθοδόξων και Αντιχαλκηδονίων (Μονοφυσιτών), εκδ. Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 1995 και ΠΡΩΤΟΠΡ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ,  Η ‘Ορθοδοξία των Αντιχαλκηδονίων Μονοφυσιτών, εκδ. Βρυέννιος, 1994 και ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΨΑΝΗΣ, Η ‘ιδεολογική’ ορθοδοξία των αντιχαλκηδονίων˙ Απάντησις σε απόψεις του καθηγητού κ. Γεωργίου Μαρτζέλου, εκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2005 και ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΡΤΖΕΛΟΣ, «Ορθοδοξία και αίρεση των Αντιχαλκηδονίων κατά τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό», Θεολογία 752 (2004) 593-609.

Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Κατά τὴν σκοτεινὴ περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἔλαμψαν μὲ τὴν ἄθλησή τους πολυάριθμοι νεομάρτυρες, οἱ ὁποῖοι μὲ τὸ ἔνδοξο μαρτύριό τους εἰσῆλθαν στὸν Νυμφώνα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καὶ διδάσκουν στὴν σημερινὴ ἐγωκεντρικὴ ἐποχή μας μὲ τὸ ἀγωνιστικό τους φρόνημα καὶ τὴν ἀκλόνητη πίστη τους.

Εξώδικο απέστειλαν σήμερα Δευτέρα, 26 Φεβρουαρίου 2018, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Μακεδονίας, η Παμμακεδονική Ένωση Καναδά, η Παμμακεδονική Ένωση N. Αφρικής και η Παμμακεδονική Ομοσπονδία Αυστραλίας στον πρωθυπουργό Αλ. Τσίπρα, τον υπουργό Εξωτερικών Ν. Κοτζιά και τον Εθνικής Άμυνας Π. Καμμένο για το θέμα της Μακεδονίας.

Ολόκληρο το Εξώδικο προς τον κ. Κοτζιά είναι το εξής:
ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΑΡΧΗΣ
ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ – ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Μακεδονίας, που εδρεύει στα Γιαννιτσά, οδό Δημάρχου Στάμκου 1, όπως νόμιμα εκπροσωπείται από τον πρόεδρό του Γεώργιο Τάτσιο, κάτοικο Ν. Πετριτσίου Σερρών

Της Παμμακεδονικής Ένωσης Καναδά που εδρεύει στο Μόντρεαλ Καναδά, 10 Βonacres Avenue, Sacreborough, Ontario, M1C2P7, Canada, όπως νόμιμα εκροσωπείται από τον πρόεδρό της Χρήστο Καράτζιο του Αργύρη, κάτοικο Μόντρεαλ Καναδά, 407 rue des Alismas, Laval, Quebec, Canada, H7X4H5

Της Παμμακεδονικής Ένωσης N. Αφρικής, που εδρεύει στο Γιοχάνεσμπουργκ Ν. Αφρικής, cnr Wychwood Rd & Lobelia Rd, Germiston, Gauteng, όπως νόμιμα εκπροσωπείται από τον πρόεδρό της Αμύντα Παπαθανασίου, κάτοικο Γιοχάνεσμπουργκ, οδού 3 Witpendoring str, Roodekrans, S. Africa.

Της Παμμακεδονικής Ομοσπονδίας Αυστραλίας που εδρεύει, 470 Queens Parade, Clifton Hill, Vivtoria, 3068, Australia,όπως νόμιμα εκπροσωπείται από τον πρόεδρό της Παναγιώτη Ιασωνίδη του Γεωργίου, κάτοικο 57 Rathmullen Quadrant,Doncaster, Victoria, 3108, Australia,

Άπασες οι ως άνω ομοσπονδίες και ενώσεις, 2η έως 4η, εκπροσωπούμενες βάσει ειδικού πληρεξουσίου και ειδικής εντολής προς υπογραφήν της παρούσας από την Κατερίνα Γκατζούλη (συντονίστρια Παμμακεδονικών Ενώσεων και Ομοσπονδιών Υφηλίου), κάτοικο 25 Rogers Street, Dover NH 03820 USA .

ΚΑΤΑ
Του Υπουργού Εξωτερικών Νικόλαου Κοτζιά, κατοίκου Αθηνών, οδός Βασ. Σοφίας, αρ. 5

——————-
Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,

Είμαστε Έλληνες πολίτες. Εκτός τούτου, ειδικότερα δραστηριοποιούμαστε εκ του καταστατικού των σωματείων που εκπροσωπούμε, με σκοπό την προάσπιση του ονόματος και των εδαφών της Μακεδονίας μας και την μη συμπερίληψή του στην ονομασία της γείτονος χώρας των Σκοπίων.

Το γεγονός ότι η παραχώρηση του δικαιώματος της χρήσης του ονόματος της Μακεδονίας από τα Σκόπια, σημαίνει παραχώρηση, λιγότερο ή περισσότερο βραχυπρόθεσμη, των εδαφών της Μακεδονίας μας, δεν είναι ασφαλώς δικιά μας επινόηση.

Αφενός, οι 371 πιο γνωστοί αρχαιολόγοι, καθηγητές πανεπιστημίου στον κόσμο, σε επιστολή τους προς τον τότε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ομπάμα, στις 18 Μαϊου 2009, επέστησαν την προσοχή του στο γεγονός ότι η ανεπίτρεπτη παραχάραξη της ιστορίας που συμβαίνει διά της αναγνώρισης από τις ΗΠΑ του κράτους αυτού ως «κάτι Μακεδονία», θα δικαιώσει τις εδαφικές τους βλέψεις για διέξοδο προς το Αιγαίο Πέλαγος μέσω της Θεσσαλονίκης, και θα προκαλέσει την δημιουργία νέου κράτους, του από παλιά ανιστόρητα επιδιωκόμενου ως Μακεδονία του Αιγαίου.

Απόσπασμα της επιστολής αυτής: «Αυτή η πράξη, (της αναγνώρισης από της ΗΠΑ της Δημοκρατίας της Μακεδονίας το 2004, αναφέρουν χαρακτηριστικά), όχι μόνο κατέλυσε γεωγραφικά και ιστορικά δεδομένα, αλλά και έδωσε έναυσμα να ξεσπάσει μία επικίνδυνη επιδημία ιστορικού ρεβιζιονισμού, του οποίου το πιο προφανές σύμπτωμα, είναι η καταχρηστική οικειοποίηση από την κυβέρνηση των Σκοπίων του πιο διάσημου Μακεδόνα, του Μέγα Αλέξανδρου.

Πιστεύουμε ότι αυτή η ανοησία έχει ξεπεράσει κάθε όριο και ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν καμία δουλειά να υποστηρίζουν την παραποίηση της ιστορίας. Η εν λόγω περιοχή, με τη σύγχρονη πρωτεύουσά της τα Σκόπια, ονομαζόταν στην αρχαιότητα Παιονία. Τα όρη Βαρνούς και Όρβηλος (που σχηματίζουν σήμερα τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας) αποτελούν ένα φυσικό όριο που χώριζε και χωρίζει τη Μακεδονία από τη βόρεια γείτονά της. Η μόνη πραγματική σύνδεση βρίσκεται κατά μήκος του Αξιού/Βαρδάρη ποταμού αλλά ακόμα και αυτή η κοιλάδα ‘δεν σχηματίζει μία δίοδο επικοινωνίας γιατί τέμνεται από χαράδρες’…… Δεν κατανοούμε πώς οι σύγχρονοι κάτοικοι της αρχαίας Παιονίας, που μιλούν Σλάβικα—μια γλώσσα που εισήχθη στα Βαλκάνια περίπου μια χιλιετία μετά το θάνατο του Αλέξανδρου—μπορούν να διεκδικούν τον Αλέξανδρο για εθνικό τους ήρωα. Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν εξολοκλήρου και αδιαμφισβήτητα Έλληνας. Ο προ-προ-προπάππος του, Αλέξανδρος Α΄, αγωνίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες όπου η συμμετοχή επιτρεπόταν μόνο σε Έλληνες………….

Ο Αλέξανδρος είχε μαζί του σε όλες του τις εκστρατείες την έκδοση του Αριστοτέλη της Ιλιάδας του Ομήρου. Ο Αλέξανδρος διέδωσε την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό σε όλη του την αυτοκρατορία, ιδρύοντας πόλεις και εγκαθιστώντας εκπαιδευτικά κέντρα. Εξ’ ού και βρίσκουμε επιγραφές που αφορούν χαρακτηριστικούς ελληνικούς θεσμούς όπως είναι το γυμνάσιο τόσο μακριά όσο στο Αφγανιστάν. Είναι γραμμένες στα Ελληνικά.

Προκύπτουν οι εξής ερωτήσεις: Γιατί ήταν η Ελληνική γλώσσα η lingua franca σε όλη την επικράτεια του Αλέξανδρου αν αυτός ήταν ΄Μακεδόνας’; Γιατί γράφτηκε η Καινή Διαθήκη στα Ελληνικά;

Οι απαντήσεις είναι ξεκάθαρες: ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν Έλληνας, όχι Σλάβος, και οι Σλάβοι και η γλώσσα τους δεν σχετίζονταν με τον Αλέξανδρο ή την πατρίδα του παρά 1000 χρόνια αργότερα. Αυτό μας φέρνει πίσω στη γεωγραφική περιοχή που ήταν γνωστή στην αρχαιότητα ως Παιονία. Γιατί οι άνθρωποι που κατοικούν σε αυτήν την περιοχή σήμερα αποκαλούν τους εαυτούς τους Μακεδόνες και τη χώρα τους Μακεδονία; Γιατί να κλέψουν μια απόλυτα ελληνική μορφή για εθνικό τους ήρωα;………………

Οι παραδόσεις της αρχαίας Παιονίας, ωστόσο, θα μπορούσαν να υιοθετηθούν από τους τωρινούς κατοίκους αυτής της γεωγραφικής περιοχής, με αρκετά αιτιολογικά. Η επέκταση του γεωγραφικού όρου ‘ Μακεδονία’ ώστε να καλύπτει τη νότια Γιουγκοσλαβία δεν μπορεί να υιοθετηθεί όμως. Ακόμα και στον ύστερο 19ο αι. αυτή η λάθος χρήση υπονοούσε μη υγιείς εδαφικές βλέψεις.

Το ίδιο κίνητρο βρίσκεται και σε σχολικούς χάρτες που δείχνουν την ψευδο-μεγάλη Μακεδονία να εκτείνεται από τα Σκόπια μέχρι τον Όλυμπο και να επιγράφεται στα Σλαβικά. Ο ίδιος χάρτης και οι διεκδικήσεις του βρίσκεται σε ημερολόγια, αυτοκόλλητα αυτοκινήτων, χαρτονομίσματα κλπ που κυκλοφορούν στο νέο κράτος από τότε που διακήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Γιουγκοσλαβία το 1991. Γιατί να επιχειρεί μια τέτοια ιστορική ανοησία μια φτωχή νέα χώρα, εσωτερική και περικυκλωμένη από στεριά; Γιατί να κοροϊδεύει θρασύτατα και να προκαλεί τη γείτονά της;

Όπως και να θέλει κανείς να χαρακτηρίσει μια τέτοια συμπεριφορά, σίγουρα δεν πρόκειται για πίεση για ιστορική ακρίβεια, ούτε για σταθερότητα στα Βαλκάνια. Είναι λυπηρό ότι οι ΗΠΑ έχουν ενισχύσει και ενθαρρύνει τέτοια συμπεριφορά. Στρεφόμαστε σε Εσάς, Κύριε Πρόεδρε, για να ξεκαθαρίσετε στην κυβέρνηση των Σκοπίων ότι δεν μπορεί να εισέλθει στην οικογένεια των χωρών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ όσο επιχειρεί να οικοδομήσει την εθνική της ταυτότητα εις βάρος της ιστορικής αλήθειας. Η κοινωνία μας από κοινού δεν μπορεί να επιβιώσει όταν η ιστορία αγνοείται, πολύ λιγότερο δε όταν η ιστορία κατασκευάζεται για να εξυπηρετήσει αμφίβολα κίνητρα.

Με εκτίμηση,

NAME TITLE INSTITUTION
Harry C. Avery, Professor of Classics, University of Pittsburgh (USA)
Dr. Dirk Backendorf. Akademie der Wissenschaften und der Literatur Mainz (Germany)
Elizabeth C. Banks, Associate Professor of Classics (ret.), University of Kansas (USA)
Luigi Beschi, professore emerito di Archeologia Classica, Università di Firenze (Italy)
Josine H. Blok, professor of Ancient History and Classical Civilization, Utrecht University (The Netherlands)
Alan Boegehold, Emeritus Professor of Classics, Brown University (USA)
Efrosyni Boutsikas, Lecturer of Classical Archaeology, University of Kent (UK)
Keith Bradley, Eli J. and Helen Shaheen Professor of Classics, Concurrent Professor of History, University of Notre Dame (USA)
Stanley M. Burstein, Professor Emeritus, California State University, Los Angeles (USA)
Francis Cairns, Professor of Classical Languages, The Florida State University (USA)
John McK. Camp II, Agora Excavations and Professor of Archaeology, ASCSA, Athens (Greece)
Paul Cartledge, A.G. Leventis Professor of Greek Culture, University of Cambridge (UK)
Paavo Castrén, Professor of Classical Philology Emeritus, University of Helsinki (Finland)
William Cavanagh, Professor of Aegean Prehistory, University of Nottingham (UK)
Angelos Chaniotis, Professor, Senior Research Fellow, All Souls College, Oxford (UK)
Paul Christesen, Professor of Ancient Greek History, Dartmouth College (USA)
Ada Cohen, Associate Professor of Art History, Dartmouth College (USA)
Randall M. Colaizzi, Lecturer in Classical Studies, University of Massachusetts-Boston (USA)
Kathleen M. Coleman, Professor of Latin, Harvard University (USA)
Michael B. Cosmopoulos, Ph.D., Professor and Endowed Chair in Greek Archaeology, University of Missouri-St. Louis (USA)
Kevin F. Daly, Assistant Professor of Classics, Bucknell University (USA)
Wolfgang Decker, Professor emeritus of sport history, Deutsche Sporthochschule, Köln (Germany)
Luc Deitz, Ausserplanmässiger Professor of Mediaeval and Renaissance Latin, University of Trier (Germany), and Curator of manuscripts and rare books, National Library of Luxembourg (Luxembourg)
Michael Dewar, Professor of Classics, University of Toronto (Canada)
John D. Dillery, Associate Professor of Classics, University of Virginia (USA)
Sheila Dillon, Associate Professor, Depts. of Art, Art History & Visual Studies and Classical Studies, Duke University (USA)
Douglas Domingo-Forasté, Professor of Classics, California State University, Long Beach (USA)
Pierre Ducrey, professeur honoraire, Université de Lausanne (Switzerland)
Roger Dunkle, Professor of Classics Emeritus, Brooklyn College, City University of New York (USA)
Michael M. Eisman, Associate Professor Ancient History and Classical Archaeology, Department of History, Temple University (USA)
Mostafa El-Abbadi, Professor Emeritus, University of Alexandria (Egypt)
R. Malcolm Errington, Professor für Alte Geschichte (Emeritus) Philipps-Universität, Marburg (Germany)
Panagiotis Faklaris, Assistant Professor of Classical Archaeology, Aristotle University of Thessaloniki (Greece)
Denis Feeney, Giger Professor of Latin, Princeton University (USA)
Elizabeth A. Fisher, Professor of Classics and Art History, Randolph-Macon College (USA)
Nick Fisher, Professor of Ancient History, Cardiff University (UK)
R. Leon Fitts, Asbury J Clarke Professor of Classical Studies, Emeritus, FSA, Scot., Dickinson Colllege (USA)
John M. Fossey FRSC, FSA, Emeritus Professor of Art History (and Archaeology), McGill Univertsity, Montreal, and Curator of Archaeology, Montreal Museum of Fine Arts (Canada)
Robin Lane Fox, University Reader in Ancient History, New College, Oxford (UK)
Rainer Friedrich, Professor of Classics Emeritus, Dalhousie University, Halifax, N.S. (Canada)
Heide Froning, Professor of Classical Archaeology, University of Marburg (Germany)
Peter Funke, Professor of Ancient History, University of Muenster (Germany)
Traianos Gagos, Professor of Greek and Papyrology, University of Michigan (USA)
Robert Garland, Roy D. and Margaret B. Wooster Professor of the Classics, Colgate University, Hamilton NY (USA)
Douglas E. Gerber, Professor Emeritus of Classical Studies, University of Western Ontario (Canada)
Hans R. Goette, Professor of Classical Archaeology, University of Giessen (Germany); German Archaeological Institute, Berlin (Germany)
Sander M. Goldberg, Professor of Classics, UCLA (USA)
Erich S. Gruen, Gladys Rehard Wood Professor of History and Classics, Emeritus, University of California, Berkeley (USA)
Christian Habicht, Professor of Ancient History, Emeritus, Institute for Advanced Study, Princeton (USA)
Donald C. Haggis, Nicholas A. Cassas Term Professor of Greek Studies, University of North Carolina at Chapel Hill (USA)
Judith P. Hallett, Professor of Classics, University of Maryland, College Park, MD (USA)
Prof. Paul B. Harvey, Jr. Head, Department of Classics and Ancient Mediterranean Studies, The Pennsylvania State University (USA)
Eleni Hasaki, Associate Professor of Classical Archaeology, University of Arizona (USA)
Miltiades B. Hatzopoulos, Director, Research Centre for Greek and Roman Antiquity, National Research Foundation, Athens (Greece)
Wolf-Dieter Heilmeyer, Prof. Dr., Freie Universität Berlin und Antikensammlung der Staatlichen Museen zu Berlin (Germany)
Steven W. Hirsch, Associate Professor of Classics and History, Tufts University (USA)
Karl-J. Hölkeskamp, Professor of Ancient History, University of Cologne (Germany)
Frank L. Holt, Professor of Ancient History, University of Houston (USA)
Dan Hooley, Professor of Classics, University of Missouri (USA)
Meredith C. Hoppin, Gagliardi Professor of Classical Languages, Williams College, Williamstown, MA (USA)
Caroline M. Houser, Professor of Art History Emerita, Smith College (USA) and Affiliated Professor, University of Washington (USA)
Georgia Kafka, Visiting Professor of Modern Greek Language, Literature and History, University of New Brunswick (Canada)
Anthony Kaldellis, Professor of Greek and Latin, The Ohio State University (USA)
Andromache Karanika, Assistant Professor of Classics, University of California, Irvine (USA)
Robert A. Kaster, Professor of Classics and Kennedy Foundation Professor of Latin, Princeton University (USA)
Vassiliki Kekela, Adjunct Professor of Greek Studies, Classics Department, Hunter College, City University of New York (USA)
Dietmar Kienast, Professor Emeritus of Ancient History, University of Duesseldorf (Germany)
Karl Kilinski II, University Distinguished Teaching Professor, Southern Methodist University (USA)
Dr. Florian Knauss, associate director, Staatliche Antikensammlungen und Glyptothek Muenchen (Germany)
Denis Knoepfler, Professor of Greek Epigraphy and History, Collège de France (Paris)
Ortwin Knorr, Associate Professor of Classics, Willamette University (USA)
Robert B. Koehl, Professor of Archaeology, Department of Classical and Oriental Studies Hunter College, City University of New York (USA)
Georgia Kokkorou-Alevras, Professor of Classical Archaeology, University of Athens (Greece)
Ann Olga Koloski-Ostrow, Associate Professor and Chair, Department of Classical Studies, Brandeis University (USA)
Eric J. Kondratieff, Assistant Professor of Classics and Ancient History, Department of Greek & Roman Classics, Temple University
Haritini Kotsidu, Apl. Prof. Dr. für Klassische Archäologie, Goethe-Universität, Frankfurt/M. (Germany)
Lambrini Koutoussaki, Dr., Lecturer of Classical Archaeology, University of Zürich (Switzerland)
David Kovacs, Hugh H. Obear Professor of Classics, University of Virginia (USA)
Peter Krentz, W. R. Grey Professor of Classics and History, Davidson College (USA)
Friedrich Krinzinger, Professor of Classical Archaeology Emeritus, University of Vienna (Austria)
Michael Kumpf, Professor of Classics, Valparaiso University (USA)
Donald G. Kyle, Professor of History, University of Texas at Arlington (USA)
Prof. Dr. Dr. h.c. Helmut Kyrieleis, former president of the German Archaeological Institute, Berlin (Germany)
Gerald V. Lalonde, Benedict Professor of Classics, Grinnell College (USA)
Steven Lattimore, Professor Emeritus of Classics, University of California, Los Angeles (USA)
Francis M. Lazarus, President, University of Dallas (USA)
Mary R. Lefkowitz, Andrew W. Mellon Professor in the Humanities, Emerita, Wellesley College (USA)
Iphigeneia Leventi, Assistant Professor of Classical Archaeology, University of Thessaly (Greece)
Daniel B. Levine, Professor of Classical Studies, University of Arkansas (USA)
Christina Leypold, Dr. phil., Archaeological Institute, University of Zurich (Switzerland)
Vayos Liapis, Associate Professor of Greek, Centre d’Études Classiques & Département de Philosophie, Université de Montréal (Canada)
Hugh Lloyd-Jones, Professor of Greek Emeritus, University of Oxford (UK)
Yannis Lolos, Assistant Professor, History, Archaeology, and Anthropology, University of Thessaly (Greece)
Stanley Lombardo, Professor of Classics, University of Kansas, USA
Anthony Long, Professor of Classics and Irving G. Stone Professor of Literature, University of California, Berkeley (USA)
Julia Lougovaya, Assistant Professor, Department of Classics, Columbia University (USA)
A.D. Macro, Hobart Professor of Classical Languages emeritus, Trinity College (USA)
John Magee, Professor, Department of Classics, Director, Centre for Medieval Studies, University of Toronto (Canada)
Dr. Christofilis Maggidis, Associate Professor of Archaeology, Dickinson College (USA)
Jeannette Marchand, Assistant Professor of Classics, Wright State University, Dayton, Ohio (USA)
Richard P. Martin, Antony and Isabelle Raubitschek Professor in Classics, Stanford University
Maria Mavroudi, Professor of Byzantine History, University of California, Berkeley (USA)
Alexander Mazarakis Ainian, Professor of Classical Archaeology, University of Thessaly (Greece)
James R. McCredie, Sherman Fairchild Professor emeritus; Director, Excavations in Samothrace Institute of Fine Arts, New York University (USA)
James C. McKeown, Professor of Classics, University of Wisconsin-Madison (USA)
Robert A. Mechikoff, Professor and Life Member of the International Society of Olympic Historians, San Diego State University (USA)
Andreas Mehl, Professor of Ancient History, Universitaet Halle-Wittenberg (Germany)
Harald Mielsch, Professor of Classical Archeology, University of Bonn (Germany)
Stephen G. Miller, Professor of Classical Archaeology Emeritus, University of California, Berkeley (USA)
Phillip Mitsis, A.S. Onassis Professor of Classics and Philosophy, New York University (USA)
Peter Franz Mittag, Professor für Alte Geschichte, Universität zu Köln (Germany)
David Gordon Mitten, James Loeb Professor of Classical Art and Archaeology, Harvard University (USA)
Margaret S. Mook, Associate Professor of Classical Studies, Iowa State University (USA)
Anatole Mori, Associate Professor of Classical Studies, University of Missouri- Columbia (USA)
Jennifer Sheridan Moss, Associate Professor, Wayne State University (USA)
Ioannis Mylonopoulos, Assistant Professor of Greek Art History and Archaeology, Columbia University, New York (USA).
Richard Neudecker, PD of Classical Archaeology, Deutsches Archäologisches Institut Rom (Italy)
James M.L. Newhard, Associate Professor of Classics, College of Charleston (USA)
Carole E. Newlands, Professor of Classics, University of Wisconsin, Madison (USA)
John Maxwell O’Brien, Professor of History, Queens College, City University of New York (USA)
James J. O’Hara, Paddison Professor of Latin, The University of North Carolina, Chapel Hill (USA)
Martin Ostwald, Professor of Classics (ret.), Swarthmore College and Professor of Classical Studies (ret.), University of Pennsylvania (USA)
Olga Palagia, Professor of Classical Archaeology, University of Athens (Greece)
Vassiliki Panoussi, Associate Professor of Classical Studies, The College of William and Mary (USA)
Maria C. Pantelia, Professor of Classics, University of California, Irvine (USA)
Pantos A.Pantos, Adjunct Faculty, Department of History, Archaeology and Social Anthropology, University of Thessaly (Greece)
Anthony J. Papalas, Professor of Ancient History, East Carolina University (USA)
Nassos Papalexandrou, Associate Professor, The University of Texas at Austin (USA)
Polyvia Parara, Visiting Assistant Professor of Greek Language and Civilization, Department of Classics, Georgetown University (USA)
Richard W. Parker, Associate Professor of Classics, Brock University (Canada)
Robert Parker, Wykeham Professor of Ancient History, New College, Oxford (UK)
Anastasia-Erasmia Peponi, Associate Professor of Classics, Stanford University (USA)
Jacques Perreault, Professor of Greek archaeology, Université de Montréal, Québec (Canada)
Yanis Pikoulas, Associate Professor of Ancient Greek History, University of Thessaly (Greece)
John Pollini, Professor of Classical Art & Archaeology, University of Southern California (USA)
David Potter, Arthur F. Thurnau Professor of Greek and Latin. The University of Michigan (USA)
Robert L. Pounder, Professor Emeritus of Classics, Vassar College (USA)
Nikolaos Poulopoulos, Assistant Professor in History and Chair in Modern Greek Studies, McGill University (Canada)
William H. Race, George L. Paddison Professor of Classics, University of North Carolina at Chapel Hill (USA)
John T. Ramsey, Professor of Classics, University of Illinois at Chicago (USA)
Karl Reber, Professor of Classical Archaeology, University of Lausanne (Switzerland)
Rush Rehm, Professor of Classics and Drama, Stanford University (USA)
Werner Riess, Associate Professor of Classics, The University of North Carolina at Chapel Hill (USA)
Robert H. Rivkin, Ancient Studies Department, University of Maryland Baltimore County (USA)
Barbara Saylor Rodgers, Professor of Classics, The University of Vermont (USA)
Robert H. Rodgers. Lyman-Roberts Professor of Classical Languages and Literature, University of Vermont (USA)
Nathan Rosenstein, Professor of Ancient History, The Ohio State University (USA)
John C. Rouman, Professor Emeritus of Classics, University of New Hampshire, (USA)
Dr. James Roy, Reader in Greek History (retired), University of Nottingham (UK)
Steven H. Rutledge, Associate Professor of Classics, Department of Classics, University of Maryland, College Park (USA)
Christina A. Salowey, Associate Professor of Classics, Hollins University (USA)
Guy D. R. Sanders, Resident Director of Corinth Excavations, The American School of Classical Studies at Athens (Greece)
Theodore Scaltsas, Professor of Ancient Greek Philosophy, University of Edinburgh (UK)
Thomas F. Scanlon, Professor of Classics, University of California, Riverside (USA)
Bernhard Schmaltz, Prof. Dr. Archäologisches Institut der CAU, Kiel (Germany)
Rolf M. Schneider, Professor of Classical Archaeology, Ludwig-Maximilians- Universität München (Germany)
Peter Scholz, Professor of Ancient History and Culture, University of Stuttgart (Germany)
Christof Schuler, director, Commission for Ancient History and Epigraphy of the German Archaeological Institute, Munich (Germany)
Paul D. Scotton, Assoociate Professor Classical Archaeology and Classics, California State University Long Beach (USA)
Danuta Shanzer, Professor of Classics and Medieval Studies, The University of Illinois at Urbana-Champaign and Fellow of the Medieval Academy of America (USA)
James P. Sickinger, Associate Professor of Classics, Florida State University (USA)
Marilyn B. Skinner 
Professor of Classics, 
University of Arizona (USA)
Niall W. Slater, Samuel Candler Dobbs Professor of Latin and Greek, Emory University (USA)
Peter M. Smith, Associate Professor of Classics, University of North Carolina at Chapel Hill (USA)
Dr. Philip J. Smith, Research Associate in Classical Studies, McGill University (Canada)
Susan Kirkpatrick Smith Assistant Professor of Anthropology Kennesaw State University (USA)
Antony Snodgrass, Professor Emeritus of Classical Archaeology, University of Cambridge (UK)
Theodosia Stefanidou-Tiveriou, Professor of Classical Archaeology, Aristotle University of Thessaloniki (Greece).
Andrew Stewart, Nicholas C. Petris Professor of Greek Studies, University of California, Berkeley (USA)
Oliver Stoll, Univ.-Prof. Dr., Alte Geschichte/ Ancient History,Universität Passau (Germany)
Richard Stoneman, Honorary Fellow, University of Exeter (England)
Ronald Stroud, Klio Distinguished Professor of Classical Languages and Literature Emeritus, University of California, Berkeley (USA)
Sarah Culpepper Stroup, Associate Professor of Classics, University of Washington (USA)
Nancy Sultan, Professor and Director, Greek & Roman Studies, Illinois Wesleyan University (USA)
David W. Tandy, Professor of Classics, University of Tennessee (USA)
James Tatum, Aaron Lawrence Professor of Classics, Dartmouth College
Martha C. Taylor, Associate Professor of Classics, Loyola College in Maryland
Petros Themelis, Professor Emeritus of Classical Archaeology, Athens (Greece)
Eberhard Thomas, Priv.-Doz. Dr.,Archäologisches Institut der Universität zu Köln (Germany)
Michalis Tiverios, Professor of Classical Archaeology, Aristotle University of Thessaloniki (Greece)
Michael K. Toumazou, Professor of Classics, Davidson College (USA)
Stephen V. Tracy, Professor of Greek and Latin Emeritus, Ohio State University (USA)
Prof. Dr. Erich Trapp, Austrian Academy of Sciences/Vienna resp. University of Bonn (Germany)
Stephen M. Trzaskoma, Associate Professor of Classics, University of New Hampshire (USA)
Vasiliki Tsamakda, Professor of Christian Archaeology and Byzantine History of Art, University of Mainz (Germany)
Christopher Tuplin, Professor of Ancient History, University of Liverpool (UK)
Gretchen Umholtz, Lecturer, Classics and Art History, University of Massachusetts, Boston (USA)
Panos Valavanis, Professor of Classical Archaeology, University of Athens (Greece)
Athanassios Vergados, Visiting Assistant Professor of Classics, Franklin & Marshall College, Lancaster, PA
Christina Vester, Assistant Professor of Classics, University of Waterloo (Canada)
Emmanuel Voutiras, Professor of Classical Archaeology, Aristotle University of Thessaloniki (Greece)
Speros Vryonis, Jr., Alexander S. Onassis Professor (Emeritus) of Hellenic Civilization and Culture, New York University (USA)
Michael B. Walbank, Professor Emeritus of Greek, Latin & Ancient History, The University of Calgary (Canada)
Bonna D. Wescoat, Associate Professor, Art History and Ancient Mediterranean Studies, Emory University (USA)
E. Hector Williams, Professor of Classical Archaeology, University of British Columbia (Canada)
Roger J. A. Wilson, Professor of the Archaeology of the Roman Empire, and Director, Centre for the Study of Ancient Sicily, University of British Columbia, Vancouver (Canada)
Engelbert Winter, Professor for Ancient History, University of Münster (Germany)
Timothy F. Winters, Ph.D. Alumni Assn. Distinguished Professor of Classics, Austin Peay State University (USA)
Michael Zahrnt, Professor für Alte Geschichte, Universität zu Köln (Germany)
Paul Zanker, Professor Emeritus of Classical Studies, University of Munich (Germany)»

Η επιστολή αυτή επιδόθηκε, καθώς προκύπτει από το κείμενό της που οι ίδιοι οι καθηγητές πανεπιστημίων σε ολόκληρο τον κόσμο έδωσαν στην δημοσιότητα, εκτός από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και στους:
J. Biden, Vice President, USA
H. Clinton, Secretary of State USA
P. Gordon, Asst. Secretary-designate, European and Eurasian Affairs
H.L Berman, Chair, House Committee on Foreign Affairs
I. Ros-Lehtinen, Ranking Member, House Committee on Foreign Affairs
J. Kerry, Chair, Senate Committee on Foreign Relations
R.G. Lugar, Ranking Member, Senate Committee on Foreign Relations
R. Menendez, United States Senator from New Jersey.».

Τα ονόματά τους και τα πανεπιστήμια στα οποία είναι καθηγητές, σε ολόκληρον τον κόσμο καθώς και την επιστολή τους, αποσπάσματα της οποίας, σας παραθέσαμε αυτούσια, διότι αν την είχατε υπόψιν σας ασφαλώς δεν θα προβαίνατε σε τοποθετήσεις και δεσμεύσεις της χώρας μας κατά την διαπραγμάτευση υπό τον Μάθιου Νίμιτς , σύμφωνα με τις οποίες η Ελληνική Δημοκρατία αποδέχεται να συμπεριληφθεί ο όρος Μακεδονία στην ονομασία της γείτονος.

Διότι και μόνον από το κείμενο αυτής της επιστολής γίνεται απόλυτα κατανοητό και με μαθηματική ακρίβεια προβλέψιμο ότι η εκχώρηση της χρήσης του ονόματος της Μακεδονίας εκ μέρους της Ελλάδας στο κράτος των Σκοπίων, συνιστά εκχώρηση των εδαφών της Μακεδονίας. Η εκχώρηση της χρήσης του ονόματος της Μακεδονίας, επίσης, επιφέρει εκχώρηση του δικαιώματος αναθεώρησης της ιστορίας της Μακεδονίας. Αυτό συμβαίνει για να επιτευχθεί η χωρίς άλλο εκχώρηση των εδαφών από την Ελλάδα στα Σκόπια. Το όνομα αρκεί για να συμβεί η εκχώρηση της ιστορίας και των εδαφών της Μακεδονίας μας.

Αντιλαμβάνεστε επομένως πόσο λάθος κάνετε, αναφορικά με τα κίνητρα των διεκδικητών του ονόματος της Μακεδονίας μας, τον επερχόμενο κίνδυνο άμα τη παραχωρήσει του ονόματος και με την ιστορία και την γεωγραφία, για την οποία μίλησαν ως άνω οι εξέχοντες ειδικοί, καθηγητές πανεπιστημίου σε ολόκληρον τον κόσμο επαναλαμβάνω, αναφερόμενοι στην από 11/2/2018 ανακοίνωση σας εκ του υπουργείου Εξωτερικών «Γεωγραφικά, ο όρος αυτός αναφέρεται σε μια ευρύτερη περιοχή που εκτείνεται στο σημερινό έδαφος διαφόρων βαλκανικών χωρών, με το μεγαλύτερο τμήμα της να βρίσκεται στην Ελλάδα και άλλα μικρότερα τμήματά της στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Βουλγαρία και την Αλβανία. Ο κύριος κορμός της ιστορικής Μακεδονίας κείται εντός των σημερινών ελληνικών συνόρων και καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα της ελληνικής επικράτειας που διαχρονικά ονομάζεται Μακεδονία, με σημερινό πληθυσμό περίπου 2,5 εκατομμύρια Έλληνες υπηκόους.»

Όχι μόνον οι επιφανέστεροι καθηγητές ιστορίας, αρχαιολογίας και κλασσικών σπουδών, στον κόσμο γνωρίζουν ότι η παραχώρηση του ονόματος σημαίνει παραχώρηση εδάφους, και αντέδρασαν σθεναρά στην παραχάραξη ιστορίας με σκοπό την αλλαγή των συνόρων της Ελλάδας μας, κατά την Μακεδονίας μας, αλλά και άλλοι, και μάλιστα οι απολύτως ενδιαφερόμενοι, δηλαδή Η ΙΔΙΑ Η γειτονική μας χώρα των Σκοπίων, ζητά το όνομα για να πάρει τα εδάφη.

Συγκεκριμένα, από το 1995 κι εντεύθεν, που υπογράφηκε μεταξύ Ελλάδας και Σκοπίων η ενδιάμεση συμφωνία, μετά την εφαρμογή εμπάργκο από την Ελλάδα για χρονική περίοδο 20 μηνών, το γειτονικό μας κράτος, παρότι εξαρτάται απολύτως οικονομικά από την χώρα μας, παρότι επιθυμεί διατήρηση εμπορικών συναλλαγών, και δυνατότητα εισαγωγών εξαγωγών μέσω της Ελλάδας, παρότι επιθυμεί να εισέλθει στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, όπως διατείνεται, παρά ταύτα προέβη στην αδιανόητη πράξη, για αδύναμο συμβαλλόμενο έναντι δυνατού αντισυμβαλλομένου, της καταπάτησης όλων των όρων της ενδιάμεσης συμφωνίας!

Δηλαδή, όπως και σεις αποδέχεστε στην ανακοίνωσή Σας του υπουργείου εξωτερικών της 11/2/2018, η συμφωνία αυτή καταπατήθηκε μεγαλοπρεπώς και συνεχίζει η γειτονική χώρα να έχει ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΒΛΕΨΕΙΣ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, αναφορικά με τα εδάφη της Μακεδονίας μας, ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΒΛΕΨΕΙΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΣΥΜΦΥΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, που και σεις παραδέχεστε στην ανακοίνωσή σας, αλλά ανεξήγητα κι αδιανόητα παραβλέπετε:

Απόσπασμα της ανακοίνωσής σας:
« προβάλλοντας μεγαλοϊδεατικές εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδας, μέσω της απεικόνισης σε χάρτες, σχολικά εγχειρίδια, βιβλία ιστορίας κλπ. ελληνικών εδαφών στην εδαφική επικράτεια μιας «μεγάλης» Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας κατά παράβαση των άρθρων 2, 3, 4 και 7.1,

• ενισχύοντας αλυτρωτικές διεκδικήσεις και υποδαυλίζοντας εθνικιστικά αισθήματα εντός της ελληνικής επικράτειας, κατά παράβαση του άρθρου 6.2,

• χρησιμοποιώντας την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» στους διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων και των Ηνωμένων Εθνών, στους οποίους έχει προσχωρήσει υπό την προϋπόθεση να χρησιμοποιεί την προσωρινή ονομασία Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, κατά παράβαση της σχετικής δεσμεύσεως που προβλέπει το άρθρο 11.1 (ακόμα και από το βήμα της 62ης Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, ο τότε Πρόεδρος της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, Branko Crvenkovski, είχε δηλώσει ότι «το όνομα της χώρας μου είναι και θα είναι Δημοκρατία της Μακεδονίας»),

• χρησιμοποιώντας σύμβολα, όπως ο Ήλιος της Βεργίνας, η χρήση των οποίων απαγορεύεται από την Ενδιάμεση Συμφωνία σύμφωνα με το άρθρο 7.2, καθώς και άλλα σύμβολα που ανήκουν στην ελληνική ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά (μετονομασία αεροδρομίου Σκοπίων σε «Αλέξανδρος Μακεδών», έγερση αγαλμάτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Φιλίππου, ονομασία οδικού άξονα Χ, στο τμήμα που διέρχεται από την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, ως «Αλέξανδρος ο Μακεδών», έγερση στα Σκόπια αψίδας «Πόρτα Μακεδονία» με αποτυπωμένες μορφές της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, του Ήλιου της Βεργίνας και επί της οποίας υπάρχει ρητή αναφορά σε «Μακεδονία του Αιγαίου», ανέγερση μνημείων στο Κατλάνοβο και στο Τέτοβο διακοσμημένων με τον Ήλιο της Βεργίνας, ανέγερση μνημείων στη Γευγελή, στον δήμο Γκαζί Μπαμπά των Σκοπίων με απεικονίσεις του Ήλιου της Βεργίνας και χάρτες της «Μεγάλης Μακεδονίας», κ.λπ.),

• προβαίνοντας ή ανεχόμενη προκλητικές ενέργειες, οι οποίες υποδαυλίζουν εχθρότητα και φανατισμό, όπως η παραποίηση της ελληνικής σημαίας και η αντικατάσταση του χριστιανικού σταυρού με τη ναζιστική σβάστικα, οι προπηλακισμοί κατά ελληνικών επιχειρήσεων, επιχειρηματιών και τουριστών, αλυτρωτικά συνθήματα από σκοπιανούς οπαδούς σε διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις, προκλητικές και προσβλητικές σε βάρος της Ελλάδας ενέργειες στο καρναβάλι της πόλης Βέβτσανι, το οποίο επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας κ.ά.»

Επιπλέον στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, εμπλέχθηκε αυτοβούλως και ως μη ώφειλε η Τουρκία! Έχει θέση και άποψη επιβουλευτική για τα εδάφη μας, της Μακεδονίας υπέρ των Σκοπίων.

Ο Ερντογάν δήλωσε προ 3 εβδομάδων, πως «η Τουρκία δεν θα δεχθεί ΠΟΤΕ να εισέλθει στο ΝΑΤΟ η χώρα αυτή με όνομα που δεν θα συμπεριλαμβάνει τον όρο Μακεδονία».

Επίσης, η Τουρκία δήλωσε ανοιχτά την συμμαχία της με το κρατίδιο των Σκοπίων. Διά του προέδρου της Ερντογάν δήλωσε μιλώντας σε σύνοδο Βαλκάνιων μεταναστών στην Κωνσταντινούπολη στις 5/2/2018, πως «η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα στο πλευρό της «Μακεδονίας» (σ.σ. ΠΓΔΜ) στο συγκεκριμένο ζήτημα, απλώς επειδή η Ελλάδα δεν έχει δίκιο σε αυτή την περίπτωση» σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο της ΠΓΔΜ, TV NOVA.
Ακόμη, ο τούρκος Πρόεδρος πρόσθεσε ότι οι δεσμοί μεταξύ Τουρκίας και ΠΓΔΜ είναι αδελφικοί, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «Άγκυρα και Σκόπια δεν έχουν καμία διαφορά και δεν πρόκειται να αφήσουμε τους αδελφούς μας μόνους. Θα είμαστε πάντα μαζί τους».

Γιατί άραγε ενδιαφέρεται τόσο ζωηρά η Τουρκία για το όνομα της Μακεδονίας να συμπεριλαμβάνεται στην ονομασία της γειτονικής μας χώρας; Η Τουρκία που με όλους τους τρόπους, έχει διαδηλώσει τις εδαφικές της βλέψεις εις βάρος της Ελλάδας και μάλιστα ασκεί κυριαρχία στο Αιγαίο; Ξεκάθαρα, η Τουρκία πράττει αυτά για να θεμελιώσει το δικαίωμα των Σκοπίων για επέκταση των εδαφών του εις βάρος της Μακεδονίας μας, με σύνορα ως τον Όλυμπο της Πιερίας μας. Και με άμεση συνέπεια φυσικά, η Θράκη και το Ανατολικό Αιγαίο να περιέλθει ευκολότερα στα χέρια της Τουρκίας.

Παρά ταύτα προβαίνετε στην αδιανόητη και ανεξήγητη, ιδίως ενόψει των ανωτέρω και δικών σας παραδοχών για εδαφικές βλέψεις της χώρας των Σκοπίων επί των εδαφών της Ελλάδας ιστορικά, παραδοχή παρακάτω στην ανακοίνωσή σας του υπουργείου εξωτερικών του οποίου προϊστασθε, ότι :

«Η Ελλάδα είναι σταθερή στην ειλικρινή επιθυμία της για την επίτευξη μιας βιώσιμης συμφωνίας στο ζήτημα του ονόματος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει προτείνει ένα ρεαλιστικό και βιώσιμο πλαίσιο διευθέτησης, το οποίο στοχεύει στην εξεύρεση οριστικής λύσης στο θέμα του ονόματος. Η θέση μας είναι σαφής: σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό πριν από τη λέξη «Μακεδονία» που θα ισχύει έναντι όλων (erga omnes), για κάθε χρήση, εσωτερική και διεθνή».

Η θέση σας αυτή προφανώς αντίκειται στα συμφέροντα της Ελλάδας και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην δικαίωση των εδαφικών βλέψεων της γειτονικής μας χώρας που επαναλαμβάνω, είναι σύμφυτες με το όνομα της Μακεδονίας. Δίνεις το όνομα Μακεδονία, δίνεις την ιστορία της Μακεδονίας, δίνεις τα εδάφη της Μακεδονίας. ERGA OMNES όπως και σεις αναφέρετε.

Η θέση σας αυτή προφανώς αντίκειται στις δημοκρατικές αρχές του πολιτεύματός μας, όπως προσδιορίζεται από το Σύνταγμά μας, κατά το οποίο, άρθρο 1 Συντάγματος: «το πολίτευμα της Ελλάδας είναι προεδρευομένη κοινοβουλευτική Δημοκρατία, αλλά θεμέλιό της είναι η λαϊκή κυριαρχία. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους».

Διότι ποτέ ο ελληνικός λαός δεν έδωσε την ρητή εντολή του ή έστω την εξουσιοδότησή του στην κυβέρνηση που προέκυψε από τις εκλογές της 15ης Σεπτέμβρη 2015, να διαχειριστεί εν λευκώ το ζήτημα της ονομασίας της γειτονικής χώρας με εκχώρηση μάλιστα του ονόματος της Μακεδονίας, για πρώτη φορά στο ιστορικό της διαπραγμάτευσης αυτής, ως επίσημη θέση της Ελλάδας. Θέση προς την οποία, και καθ’υπόνοιαν ακόμα, ανέκαθεν, από τότε που προέκυψε το πρόβλημα, από το 1991 δηλαδή, ο ελληνικός λαός αντιτάχθηκε εξόφθαλμα και σθεναρά.

Η θέση που εκφράσατε, ως θέση της Ελλάδας, με την ανακοίνωσή σας την από 11/2/2018 (και κατ’επανάληψιν προφορικά), και είναι η θέση αυτή «σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό πριν από τη λέξη «Μακεδονία» που θα ισχύει έναντι όλων (erga omnes), για κάθε χρήση, εσωτερική και διεθνή», είναι, προφανώς, κατά την κρίση σας επωφελής για την Ελλάδα. Κατά την δική μας κρίση και εκτίμηση λειτουργεί εις βάρος της Ελλάδας και μάλιστα συνιστά εκ μέρους σας αδιανόητη εκχώρηση εδαφών λόγω της παραχώρησης του ονόματος.

Κατά την δική μας κρίση, επαληθεύεται έτσι, η ανακοίνωση της κας Μπενάκη στην ορκωμοσία Παπούλια στις 8/2/2005 «του γεγονότος» (δική της φράση επακριβώς), περί «περιορισμού των εθνικών συνόρων και ενός μέρους της εθνικής κυριαρχίας χάριν της ειρήνης και της ευημερίας και της ασφάλειας στην διευρυμένη Ευρώπη».

Είτε η δική σας κρίση και ανάγνωση των γεγονότων είναι σωστή, και η εκχώρηση του ονόματος Μακεδονία, λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων της Ελλάδας, είτε η δικιά μας κρίση και εκτίμηση ότι η εκχώρηση του ονόματος, λειτουργεί καταστροφικά εναντίον των συμφερόντων της Ελλάδας, ΔΕΝ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΗΝ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗ ΣΑΣ ΕΥΧΕΡΕΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΤΕ.

Ο ελληνικός λαός αντιτάχθηκε στην συντριπτική του πλειοψηφία, προς την προσωπική σας θέση αυτή, που εσείς προσπαθείτε να μετατρέψετε και χαρακτηρίζετε προς τον σκοπό αυτόν, ως θέση της Ελλάδας.

Μία θέση της Ελλάδας, καινοφανή, που η δικιά σας κυβέρνηση για πρώτη φορά εξέφρασε. Ως σήμερα καμία κυβέρνηση ποτέ, από το 1992 κι εντεύθεν, οπότε η θέση του συμβουλίου πολιτικών αρχηγών ήταν «ΠΟΤΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» στην ονομασία της γείτονος χώρας, δεν άλλαξε την θέση αυτή.

Μάλιστα δε, εξαιτίας του γεγονότος αυτού, η ελληνική κυβέρνηση τον Απρίλιο του 2008 απείλησε με Βέτο στην ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, ακριβώς επειδή ΔΕΝ ΣΥΝΑΙΝΟΥΣΕ ΣΤΗΝ ΕΚΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΝΘΕΤΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ (γνωστό στην ιστορία ως «βέτο της ελληνικής κυβέρνησης στο Βουκουρέστι»). Αποτέλεσμα της στάσης της τότε κυβέρνησης ήταν η ομόφωνη απόφαση 4/08, των χωρών μελών του ΝΑΤΟ, με την οποία υιοθετήθηκαν οι ελληνικές θέσεις αναφορικά με το όνομα της γειτονικής χώρας και τα συναφή ζητήματα και η ανακοίνωση ανέφερε επί λέξει “Η συμμαχία θα ανανεώσει την πρόσκληση στην ΠΓΔΜ μόλις βρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση για το ζήτημα της ονομασίας”, δηλαδή είπε ότι δεν μπορεί να ενταχθεί η χώρα αυτή στην συμμαχία αν προηγουμένως δεν λυθεί συναινετικά το θέμα της ονομασίας της με την Ελλάδα, (όχι υποχρεωτικά με τον όρο Μακεδονία να συμπεριλαμβάνεται σε αυτήν).

Σε κάθε περίπτωση και σε όποια ανάγνωση των γεγονότων από το 1992 κι εντεύθεν αφορώντα το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων και να προβαίνετε, ο ελληνικός λαός είναι αντίθετος στην εκχώρηση του ονόματος της Μακεδονίας.

Προς την κατεύθυνση αυτή, της ΑΠΟΛΥΤΗΣ αντίθεσης του ελληνικού λαού στην μετατροπή της προσωπικής σας θέσης σε ΕΠΙΣΗΜΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, αλλά και της επίδοσης προς εσάς και την κυβέρνηση στην οποία συμμετέχετε προσωπικά, ειδικής εντολής, δίκην δημοψηφίσματος, έλαβαν χώρα 2 συλλαλητήρια. Το πρώτο στην Θεσσαλονίκη στις 21/1/2018 και στην Αθήνα στις 4/2/2018, υπό την αιγίδα μας το πρώτο, με διοργανωτές εμάς το δεύτερο.

Στο πρώτο, που επιλέξατε να αγνοήσετε, κυβέρνηση και κρατικά μέσα ενημέρωσης, (αφού προηγουμένως είχατε αποκηρύξει όλοι οι θεσμικοί παράγοντες, κόμματα και εκκλησία), συμμετείχαν περί τις 550.000 έλληνες πολίτες που σας έδωσαν την ειδική εντολή, μετατρέποντας το συλλαλητήριο σε εθνοσυνέλευση, κι εκδίδοντας ειδικό ψήφισμα, να μην συμπεριλάβετε το όνομα Μακεδονία στην σύνθετη ονομασία της χώρας των Σκοπίων κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Το νόημα και τον όγκο του δεύτερου συλλαλητηρίου, της 4/2/18 στο Σύνταγμα, επιλέξατε να το διαστρέψετε. Το σχολιάσατε στο τουίτερ(!), αναφερόμενος εμμέσως πλην σαφώς, στην καταγέλαστη και δόλια ανακοίνωση της Αστυνομίας, (ότι 140.000 άνθρωποι έλαβαν μέρος σε αυτό). Και είπατε ότι «σήμερα διαψεύσθηκαν οι δημοσκοπήσεις της διαπλοκής. Φάνηκε η γύμνια της ΝΔ αλλά και όσων δεν άκουσαν τον λόγο του Οικουμενικού Πατριάρχη. Εκατομμύρια ελλήνων πατριωτών έκαναν την επιλογή τους. Συνεχίζω λοιπόν, με ήσυχη συνείδηση και ευθύνη να διαπραγματεύομαι για το καλό της πατρίδας».

Δεν θα ενσκήψουμε στον πειρασμό να σας υποδείξουμε ποιο είναι το καλό της πατρίδας. Ούτε αν επιτρέπεται να είναι ήσυχη η συνείδησή σας, με την μετακίνηση της θέσης της Ελλάδας από την πάγια μετά το συμβούλιο πολιτικών αρχηγών το 1992, «ΠΟΤΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», στην ονομασία της γειτονικής χώρας. Όμως ρητά σας δηλώνουμε ότι δεν έχετε το δικαίωμα να μετατρέψετε την ως άνω προσωπική σας θέση σε θέση της Ελλάδας, άκοντος του ελληνικού λαού.

Με σαφήνεια θα σας πούμε: Αν μετά το συλλαλητήριο του 1,5-2 εκ πολιτών στο Σύνταγμα, (σύμφωνα με διεθνή μέσα ενημέρωσης BBC, CNN και λοιπά), η εντολή του ελληνικού λαού προς εσάς να μην συμπεριλάβετε ΕΠ’ΟΥΔΕΝΙ ΟΡΩ το όνομα της Μακεδονίας μας στην ονομασία της γειτονικής χώρας, (γιατί το όνομα ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΔΑΦΟΣ), δεν ήταν κατανοητή, σαφής και πλήρης για εσάς,

Σας καλούμε να προβείτε απαραιτήτως κι απαρεγκλίτως με πρότασή σας που θα γίνει πρόταση του υπουργικού συμβουλίου, προς την βουλή, σε προκήρυξη δημοψηφίσματος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σύμφωνα με το άρθρο 44 παρ. 2 για κρίσιμο εθνικό θέμα. Το ερώτημα του δημοψηφίσματος πρέπει να είναι σαφές και ξεκάθαρο:

«Να συμπεριλαμβάνεται το όνομα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ στην ονομασία της χώρας των Σκοπίων; ΝΑΙ – ΟΧΙ»
και κανένα άλλο, ώστε να έχετε καθαρή την κρίση του ελληνικού λαού επί του θέματος, αφού δείχνετε να μην την αντιλαμβάνεστε ήδη.

Αν παρά ταύτα δεν προβείτε στα νόμιμα, δηλαδή στην προκήρυξη δημοψηφίσματος με το ως άνω ξεκάθαρο ερώτημα και κανένα άλλο, ώστε δεσμευτικά για εσάς και την κυβέρνησή σας να προκύψει η απάντηση του ελληνικού λαού, αλλά εξακολουθήσετε την αντισυνταγματική και αδιανόητη μετατροπή της προσωπικής σας θέσης σε θέση της ΕΛΛΑΔΑΣ, με το ως άνω εκπεφρασμένο πολλάκις περιεχόμενο, «σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό πριν από τη λέξη «Μακεδονία» που θα ισχύει έναντι όλων (erga omnes), για κάθε χρήση, εσωτερική και διεθνή», ΣΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΥΜΕ, ότι διαπράττετε το αδίκημα της εσχάτης προδοσίας, και της άμεσης συνέργειας σε επιβουλή της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας, που προβλέπονται στα άρθρα του Ποινικού Κώδικα 134 και 138 και που τιμωρούνται το μεν πρώτο με ισόβια κάθειρξη, το δε δεύτερο με θάνατο.

Αρμόδιος δικαστικός επιμελητής να επιδώσει νόμιμα την παρούσα σ’εκείνον προς τον οποίον απευθύνεται για να λάβει γνώση και να επέλθουν οι νόμιμες συνέπειες.

ΑΘΗΝΑ 12/2/2018
ΜΕΤΑ ΤΙΜΗΣ
ΟΙ ΕΞΩΔΙΚΩΣ ΚΑΛΟΥΝΤΕΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΑΤΣΙΟΣ για λογαριασμό της πρώτης εξωδίκως καλούσας
ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΓΚΑΤΖΟΥΛΗ (κατ’εντολήν και για λογαριασμό των 2ης έως 4ης εξωδίκως καλουσών)

Πηγή: Επιτροπή Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων

Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν συνιστούν τον κατά μέτωπο αγώνα εναντίον των πονηρών λογισμών. Ο Αγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέ­γει πως όποιος προσπαθεί να παλαίψει εναντίον του δαίμονος της βλα­σφημίας μ' αυτό τον τρόπο μοιάζει μ' εκείνον που επιχειρεί να συλλά­βει την αστραπή με τα χέρια του. Διότι, λέγει, πως είναι δυνατόν να συλλάβει ή να αντειπεί ή να παλέψει κανείς εναντίον εκείνου που έρχε­ται στην καρδιά ξαφνικά σαν άνεμος, που είναι τα λόγια του γρηγορό­τερα από την ριπή του οφθαλμού και που αμέσως γίνεται άφαντος;. Εκείνο που αρμόζει στο λογισμό που έρχεται από έξω από τον άνθρω­πο, είναι η περιφρόνηση, όχι η κατά μέτωπο αντιπαράθεση. Γι' αυτό και ο Αγιος Ιωάννης της Κλίμακος συνεχίζει:

Εκείνος που είναι κλεισμένος σ' ένα σπίτι, ακούει τα λόγια αυτών που περνούν απ' έξω, χωρίς να συνομιλή μαζί τους. Παρομοίως και η ψυχή που ζη με αυτοσυγκέντρωση, ταράσσεται ακούοντας τις βλασφη­μίες που προφέρει διερχόμενος ο διάβολος. Όποιος περιφρονεί τούτον τον δαίμονα, ελευθερώθηκε από το πάθος. Όποιος σοφίζεται να αγωνισθή εναντίον του διαφορετικά, στο τέλος νικάται. Διότι εκείνος που προσπαθεί να συλλαβή τα πνεύματα με λόγια, ομοιάζει με εκείνον που προσπαθεί να κλείση κάπου τους ανέμους.

Κάποιος εκλεκτός μοναχός, ενοχλημένος είκοσι χρόνους από τούτον τον δαίμονα, έλειωσε την σάρκα του με νηστείες και αγρυπνίες. Και αφού δεν είδε από αυτά καμία ωφέλεια, έγραψε το πάθος σε χαρτί και επήγε και το έδωσε σε κάποιον άγιο άνδρα. Έπεσε δε κατά πρό­σωπον στην γη και δεν μπορούσε να ανυψώση προς αυτόν το βλέμμα του. Ο γέροντας μόλις το διάβασε, χαμογέλασε, και αφού σήκωσε τον αδελφόν, του λέγει: Βάλε, τέκνον μου, το χέρι σου στον αυχένα μου. Αφού το έβαλε ο αδελφός, του λέγει ο μέγας εκείνος: Ας είναι επάνω στον τράχηλό μου, αδελφέ, αυτή η αμαρτία, όσα χρόνια την είχες ή θα την έχης ακόμη. Μόνο εσύ να μην την υπολογίζης πλέον καθόλου. Και ο αδελφός αυτός διαβεβαίωνε ότι δεν πρόφθασε να βγή από το κελλί του γέροντος και το πάθος έγινε άφαντο. Τούτο το περιστατικό μού το διηγήθηκε δοξάζοντας τον Θεόν ο ίδιος αδελφός στον οποίον συ­νέβη.

Γιά τούτο και εμείς ας τον περιφρονούμε και ας μην υπολογίζωμε καθόλου τα λεγόμενά του και ας του λέγωμεν: Ύπαγε οπίσω μου, σα­τανά., Κύριον τον Θεόν μου προσκυνήσω και αυτώ μόνω λατρεύσω (πρβλ. Ματθ. δ' 10)· σού δε επιστρέψει ο πόνος και ο λόγος επί την κεφαλήν σου και επί την κορυφήν σου η βλασφημία σου καταβήσεται (Πρβλ. Ψαλμ. ζ' 17) εν τω νύν αιώνι και εν τω μέλλοντι.

Πρέπει να σκεπτόμαστε πως η ευχαρίστηση που προσφέρουν τα πάθη είναι φαινομενική και πρόσκαιρη. Η υποδούλωση στα πάθη σκο­τίζει το νου και ο άνθρωπος νομίζει ότι ο δρόμος της κακίας είναι ελκυ­στικός και ευχάριστος. Όμως τα φαινόμενα εξαπατούν. Όταν λόγου χάρη κάποιος υποδουλωθεί από το φθόνο, γίνεται πράγματι δυστυχι­σμένος. Ενοχλείται από το καθετί που έχει σχέση με το πρόσωπο που φθονεί ή που θυμίζει αυτό το πρόσωπο. Όμως όποιος αποτινάξει το ζυ­γό, ο δρόμος της κακίας του φαίνεται ελεεινός και αποκρουστικός, ενώ ο δρόμος της αρετής εύκολος και αξιαγάπητος. Αυτό το βεβαιώνουν εκείνοι που ενίκησαν τα πάθη. Όποιος ξερίζωσε το πάθος του φθόνου, δηλαδή ο άνθρωπος της αγάπης, χαίρεται για το καθετί που έχει σχέ­ση με το αγαπώμενο πρόσωπο. Ο δρόμος του είναι πολύ πιο εύκολος, πολύ πιο όμορφος!

Κάθε πρόκληση, που δημιουργεί το πάθος, μας φαίνεται ευχάριστη· μέλι γαρ αποστάζει από χειλέων γυναικός πόρνης, ή προς καιρόν λι­παίνει τον φάρυγγα, ύστερον μέντοι πικρότερον χολής ευρήσεις και ηκονιμένον μάλλον μαχαίρας διστόμου (Παροιμ. ε' 3-4).

Το να πολεμάται κανείς από τα πάθη δεν είναι κακό. Κακό είναι το να παραδίδεται στον εχθρό από αμέλεια. Ο πόλεμος κατά των παθών κάνει τον χριστιανό δόκιμο αγωνιστή και του προσφέρει πείρα. Προ πα­ντός τον προφυλάσσει από τον θανάσιμο εχθρό της σωτηρίας του, την υπερηφάνεια. Αυτός ο πόλεμος αρχίζει με τις επιθέσεις του διαβόλου, από τον οποίο προέρχονται συνήθως οι πονηροί λογισμοί. Εδώ πρέπει κανείς να κερδίσει τη μάχη.

Και πως θα ημπορέσει κανείς να υπερνικήσει την θηριώδη σκέψιν; Τι λέγεις άνθρωπε; Εξουσιάζομε τα λεοντάρια και εξημερώνομεν τας επιθέσεις των, και αμφιβάλλεις εάν θα ημπορέσης να μεταβάλης εις ημερότητα την θηριωδίαν της σκέψεως; Αν και εις το θηρίον ενυπάρχει εκ φύσεως μεν η θηριωδία, παρά φύσιν δε η ημερότης· εις σε όμως συμ­βαίνει το αντίθετον, εκ φύσεως μεν ημερότης, παρά φύσιν δε η αγριότης και η θηριωδία. Συ λοιπόν, που απεμάκρυνες το εκ φύσεως και ετοποθέτησας το παρά φύσιν μέσα εις την ψυχήν του θηρίου, δεν ημπορείς να διατήρησης ο ίδιος το εκ φύσεως; (Χρυσ).

Άνθρωπος όστις διάγει τας ημέρας του αμελών περί της ψυχής του και μη ενθυμούμενος παντελώς τα αγαθά, τα οποία ητοίμασεν ο Κύριος δια τους δικαίους, μηδέ την κόλασιν, η οποία είναι ητοιμασμένη δια τους αμαρτωλούς, αλλά διάγει χωρίς φόβον Θεού- εις τον τοιούτον εμπνέει ο πονηρός πάσαν επιθυμίαν σαρκικήν, και δεν δύναται να εννοήση ο τοιούτος τι πράττει, καθ' όν τρόπον και η πύλη της πόλεως δεν αισθά­νεται τους εισερχόμενους και εξερχόμενους δι' αυτής· διότι η επιθυμία εισελθούσα εις την διάνοιάν του εκάλυψε τους οφθαλμούς του. Τους δε αγωνιστάς πολεμεί διαφόρως ο εχθρός· και πριν εκτελεσθή η ανομία σμικρύνει πολύ αυτήν ο εχθρός εις τους οφθαλμούς των αφού δε τελεσθή, τοσούτον την υψώνει ώστε δεικνύει αυτήν μεγάλην και ασυγχώρητον δια να τον ρίψη εις την απελπισίαν (Εφραίμ ο Σύρος).

Όταν ο λογισμός μεταβληθεί σε σκέψη και εξελιχθεί σε πάθος, ο πόλεμος γίνεται σκληρός. Όταν μάλιστα η αρρώστια γίνει χρόνια, η κα­ταπολέμηση της είναι πολύ δύσκολη. Παλαιόν πάθος της ψυχής, και άσκησις του κακού που ερρίζωσε με την πάροδο του χρόνου είναι δυσκολοθεράπευτος ή και παντελώς αθεράπευτος, διότι η συνήθεια, ως επί το πλείστον, μεταβάλλεται εις φύσιν (Μ. Βασίλειος).

Η τελεία αποφυγή του κακού είναι βέβαια το καλύτερο, όπως ακριβώς αποφεύγουμε την πληγή από φαρμακερό φίδι. Όμως και αν ο χριστιανός δοκιμάσει μία πτώση, πρέπει να απομακρυνθεί αμέσως από τον τόπο εκείνο: Αλλά αποπήδησον, μη χρονίσης εν τω τόπω, μηδέ επιστήσης το σόν όνομα προς αυτήν (Παροιμ. θ' 18α). Σχολιάζοντας ο Μ. Βασίλειος καταλήγει: Μακάριον λοιπόν είναι να μη σκεφθής το πονηρόν εάν όμως από κλοπήν του εχθρού εδέχθης εις την ψυχήν σου σκέψεις ασεβείς, μη παραμείνης εις την αμαρτίαν. Εάν δε και αυτό έχης πάθει, μη στερεωθής εις το κακόν. Μη λοιπόν καθίσης εις την καθέδραν των λοιμών (Ψαλμ. A' I).

Στην περίπτωση που το κακό έχει πλέον εξελιχθεί σε πάθος, οι πατέρες της Εκκλησίας συνιστούν μικρά βήματα. Είναι ο αγών εκείνος, μεγάλος και τα εμπόδια υψηλά και η κορυφή πλησίον του ουρανού και δεν μπορείς να φθάσεις προς το μέγα; Δεν ημπορείς να περιφρονήσεις, τα χρήματα; Τουλάχιστον μην αρπάζεις τα χρήματα των άλλων, ούτε να διαπράττεις αδικίας. Δεν ημπορείς να νηστεύσεις; Τουλάχιστον μη παρασύρεσαι εις απολαύσεις. Δεν ημπορείς να κοιμηθείς επάνω εις σκληρόν στρώμα; Μην κατασκευάζεις σε παρακαλώ κρεββάτια αργυρένδυτα, ούτε ελεφάντινα, αλλά χρησιμοποίησε κρεββάτι και στρώματα, που δεν έχουν κατασκευασθεί δι' επίδειξιν αλλά δι' ανάπαυσιν συγκράτησε τον εαυτόν σου (Χρυσ.).

Αναφερόμενος στην καταπολέμηση του θυμού ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέγει πως αυτό γίνεται βαθμιαία· στην αρχή δοκιμάζει κανείς εσωτερική πικρία και οδύνη για την αδικία που του προξενήθηκε. Κατόπιν αντιμετωπίζει την αδικία χωρίς λύπη και υστέρα τη θεωρεί έπαινο. Είδα τρεις μοναχούς, λέγει, που εξυβρίσθησαν συγχρόνως· ο πρώτος άπ' αυτούς δαγκώθηκε και ταράχθηκε, αλλά δεν μίλησε. Ο δεύ­τερος χάρηκε για τον εαυτό του και λυπήθηκε για τον υβριστή, και ο τρί­τος, αφού αναλογίσθηκε την ψυχική βλάβη του υβριστού, έχυσε πικρά δάκρυα. Έτσι έχεις εμπρός σου τον εργάτη του φόβου, τον μισθωτό και τον εργάτη της αγάπης.

Η αρχή είναι να σιωπούν τα χείλη, ενώ η καρδιά βρίσκεται σε τα­ραχή. Το μέσον είναι να σιωπούν οι λογισμοί, ενώ η ψυχή βρίσκεται σε ταραχή. Κατόπιν ακολουθεί η κατάσταση στην οποία στη θάλασσα της ψυχής επικρατεί μόνιμη και σταθερή γαλήνη, όσο και αν φυσούν οι ακάθαρτοι άνεμοι.

Η σοφία αρχίζει με το φόβο του Κυρίου (ψαλμ. ρΓ/ρια' 10. Παρ. α'7. θ ΊΟ). Ο φόβος καθαρίζει την ψυχή του πιστού˙ καθήλωσον εκ του φόβου σου τας σάρκας μου· από γαρ των κριμάτων σου εφοβήθην, αναφωνεί ο ψαλμωδός (ψαλμ. ριη'/ριθ' 12). Διότι εκεί όπου κατοικεί ο φόβος, εκεί εγκαθίσταται όλη η καθαρότης της ψυχής. Και κάθε πονη­ρία και ανίερος πράξις απομακρύνεται, αφού τα μέλη του σώματος δεν ημπορούν λόγω του φόβου, να κινηθούν προς ανάρμοστους πράξεις. Διότι όπως αυτός που έχει καρφωθή με υλικά καρφιά και κατέχεται από οδύνας, παραμένει αδρανής, έτσι και αυτός που έχει κυριευθή από τον φόβον του Θεού, και έχει τρόπον τινά συνδεθή ωσάν με οδύνην με την αναμονή αυτών που έχουν απειληθή, δεν ημπορεί ούτε τα μάτια να χρη­σιμοποίηση δια πράγματα που δεν πρέπει, ούτε τα χέρια να κίνηση προς πράξεις που είναι απηγορευμέναι, ούτε να πράξη γενικά παρά το καθήκον κάτι μικρόν ή και μεγάλον (Μ. Βασιλ.).

Διότι όποιος έχει ενώπιον των οφθαλμών του εκείνη την ημέραν και την ώραν και πάντοτε μελετά την απολογίαν του εμπρός εις το δικαστή-ίιιον που δεν ημπορεί να πλανηθή, αυτός, ή καθόλου, ή ελάχιστα θα αμαρτήση, διότι το αμαρτάνειν προέρχεται από απουσίαν φόβου του Οκού από ημάς. Εις όσους δε είναι ζωηρά η ανάμνηση των απειλουμέ­νων τιμωριών, ο ένοικων εις αυτούς φόβος δεν θα τους δώση ευκαιρίαν να περιπέσουν εις απρόσεκτους πράξεις η σκέψεις (Μ. Βασιλ.).

Εις εκείνον λοιπόν που φοβείται δεν υπάρχει καμμία έλλειψις· δη­λαδή δεν λείπει καμμία αρετή εις εκείνον που από τον φόβον εμποδίζεται να διάπραξη κάθε ανάρμοστον πράξιν, αλλά είναι τέλειος, χωρίς να τού λείπη τίποτε από τα καλά που είναι απαραίτητα εις την ανθρωπίνην φύσιν. Και όπως δεν είναι τέλειος εις το σώμα εκείνος που εις κάποιο μέρος του λείπει κάτι από τα αναγκαία, αλλά είναι ατελής ως προς εκείνο που του λείπει, έτσι και εκείνος που περιφρονεί μίαν από τας εντολάς, επειδή στερείται αυτής, είναι ατελής ως προς αυτήν που λείπει. Εκείνος όμως που έχει αποκτήσει τον τέλειον φόβον και είναι συνεσταλμένος εις όλα από ευλάβειαν, δεν θα σταματήση καθόλου, επειδή και τίποτε δεν περιφρονεί, δεν θα έχει καμμίαν έλλειψιν, διότι εις όλα πάντοτε υπάρχει εις αυτόν ο φόβος (Μ. Βασιλ.).

Τι υπάρχει χειρότερον από την γέενναν της κολάσεως; Και όμως τί­ποτε δεν είναι ώφελιμότερον από τον φόβον αυτής, διότι ο φόβος της γεέννης μας φέρει τον στέφανον της βασιλείας του Θεού. Όπου υπάρ­χει φόβος, δεν υπάρχει φθόνος· όπου υπάρχει φόβος, δεν ενοχλεί ο έρωτας των χρημάτων όπου υπάρχει φόβος, έχει σβήσει ο θυμός· η πο­νηρά επιθυμία έχει καταστολή, κάθε παράλογον πάθος έχει εξορισθή˙ και όπως εις το σπίτι στρατιώτου που είναι συνεχώς ωπλισμένος, ούτε ληστής, ούτε διαρρήκτης, ούτε κανείς άλλος από εκείνους που κάνουν τέτοια κακουργήματα θα τολμήση να πλησίαση, έτσι και όταν ο φόβος κατέχη τας ψυχάς μας, κανένα από τα ανελεύθερα πάθη δεν μπαίνει εύκολα εντός ημών αλλά όλα δραπετεύουν και φεύγουν έκδιωκόμενα από παντού από την δύναμιν του φόβου (Χρυσ.).

Η μνήμη του θανάτου είναι επίσης αποτελεσματικό φάρμακο στον αγώνα για την καταπολέμηση των παθών. Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος συνιστά στους γαστρίμαργους: Όταν λάβης θέσι σε πλού­σιο τραπέζι, φάε έχοντας εμπρός σου την μνήμη του θανάτου και της Κρίσεως· ίσως έτσι να συγκράτησης ολίγο το πάθος. Και ενώ πίνεις, μην παύσης να θυμάσαι το όξος και την χολή του Δεσπότου σου. Έτσι ή θα εγκρατευθής, ή τουλάχιστον, αν δεν εγκρατευθής θα ταπεινωθής αναστενάζοντας.

Ακόμη συνιστάται η μνήμη παλαιών αμαρτημάτων, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για πάθη που έχουν πλέον ριζώσει και είναι δύσκολο ξερίζωτο αγκάθι και ατίθασον θηρίον με πολλάς κεφάλας, όπως αναφέρει ο Χρυσόστομος για τη φιλοδοξία:

Διότι όπως ακριβώς το σκουλήκι ροκανίζει τα ξύλα, εις τα οποία οφείλει την γέννησίν του, όπως η σκουριά κατατρώγει τον σίδηρον, από τον οποίον προέρχεται, και όπως ο σκώρος τα μάλλινα, έτσι και η κε­νοδοξία καταστρέφει την ψυχή, που την εκτρέφει. Δι' αυτό χρειάζεται συνεχής φροντίς, ώστε να εξαφανίσωμεν αυτό το πάθος. Αποτελεσματικό μέσο είναι η μνήμη των παλαιών μας αμαρτημάτων, συνιστά ο ίδιος πατέρας και αναφέρεται στον απόστολο Παύλο, που ορίσθηκε από τον Κύριο σκεύος εκλογής (Πραξ. θ' 15). Δε λησμονεί τα αμαρτήμα­τά του, ακόμη και μετά από τη συγχώρηση του και διακηρύσσει πως ο Χριστός, έσχατον πάντων ωσπερεί τω εκτρώματι ώφθη καμοί. Εγώ γαρ ειμί ο ελάχιστος των αποστόλων, ος ουκ ειμί ικανός καλείσθαι απόστο­λος, διότι έδιωξα την εκκλησίαν του Θεού, χάριτι δε Θεού ειμί ο ειμί (Α' Κορ. ιε' 8-10).

Ο απόστολος Παύλος είχε τη συναίσθηση της χάριτος του Θεού εσκέπτετο το πέλαγος της φιλανθρωπίας του Θεού, αλλά ταυτόχρονα και τις δικές του αμαρτίες. Ακόμη και ο Αβραάμ, που αξιώνεται να συνο­μιλεί με το Θεό, αναφωνεί: Εγώ δε ειμί γη και σποδός (Γεν. ιn' 27).

Πρέπει ακόμη ο Χριστιανός να αξιολογεί σωστά τη σημασία των πραγμάτων της ζωής αυτής, σε σχέση με την αιώνια ζωή του. Στην πραγματικότητα τα δυσάρεστα ή τα ευχάριστα αυτής της ζωής δεν είναι αυτά που μένουν κακά ή αγαθά είναι εκείνα που ακολουθούν στη μέλλουσα ζωή.

Όποιος αισθανθεί αυτή την αλήθεια, αποκτά πνευματική παρηγοριά, που υπερβαίνει την υλοφροσύνη των παθών. Κατανοεί πως τίποτε δεν είναι ο πλούτος, τίποτε η πτωχεία, τίποτε η περιφρόνησις, τίποτε η τιμή, αλλ' εις σύντομον διάρκειαν και εις την ονομασίαν διαφέρουν μεταξύ τους (Χρυσ.). Αν αυτό δεν το κατανοήσουμε, κυνηγούμε σκιές.

Μέντοιγε εν εικόνι διαπορεύεται άνθρωπος, πλην μάτην ταράσσε­ται (ψαλμ. λη'/λθ' 7), πράγματι, εδώ ζεί ο άνθρωπος σαν σκιώδης εικόνα, ωσεί σκιά εκλήθησαν, καγώ ωσεί χόρτος εξηράνθην (ψαλμ. ρα'/ρβ' 12). Δεν ονομάζει σκιά μόνο τα αγαθά του ανθρώπου, αλλά και τα λυπηρά, είτε τον θάνατο, είτε την αρρώστια και οτιδήποτε άλλο, «άνθρωπος ματαιότητι ομοιώθη, αι ημέραι αυτού ωσεί σκιά παράγουσι» η ζωή του άνθρωπου παρέρχεται σαν τη σκιά (ψαλμ. ρμγ'/ρμδ' 4). «τούτο δε φημι, αδελφοί, ο καιρός συνεσταλμένος το λοιπόν εστίν, ίνα και οι έχοντες γυναίκας ως μη έχοντες ώσι, και οι κλαίοντες ως μη κλαίοντες, και οι χαίροντες ως μη χαίροντες, και οι αγοράζοντες ως μη κατέχοντες, και οι χρώμενοι τω κόσμω τούτω ως μη καταχρώμενοτ παράνει γαρ το σχήμα του κόσμου τούτου (Α' Κορ. ζ' 29-31).

Έτσι οι επιθυμίες και τα πάθη προέρχονται από ανώριμον σκέψιν, από παιδικήν νοοτροπίαν, λέγει ο Χρυσόστομος και προτρέπει: και ας επιδιώκομε παντού την αλήθειαν και όχι τας σκιάς, και εις τον πλούτον, και εις την ηδονήν και εις την απόλαυσιν και εις την δόξαν και εις την δύναμιν.

Παρόμοια αναφέρει και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, υπογραμμίζοντας τούς λόγους του ψαλμωδού· υιοί ανθρώπων, έως πότε βαρυκάρδιοι, ίνα τι αγαπάτε ματαιότητα και ζητείτε ψεύδος; (ψαλμ. δ' 3). Ματαιότητα εννοεί εδώ την παρούσα ζωή, την απόλαυση, τη μικρή δόξα, την ταπει­νή εξουσία και την απατηλή ευημερία, λέγει και καταλήγει πως αυτά είναι πράγματα τα οποία ανήκουν περισσότερο σε εκείνους που ούτε τα πε­ρίμεναν ποτέ, και μεταβιβάζονται πότε στον ένα και πότε στον άλλο, σαν τη σκόνη που παρασύρεται από ορμητικό άνεμο. Ότι ελπίς ασεβούς ως φερόμενος χνούς υπό άνεμου και ως πάχνη υπό λαίλαπος διωχθείσα λεπτή και ως καπνός υπό άνεμου διεχύθη και ως μνεία καταλύτου μονοήμερου παρώδευσε (Σοφ. Σολομ. ε' 14)· η ελπίδα που έχει για την ευτυχία ο ασεβής είναι σαν το χνούδι και σαν την πάχνη που τα δια­σκορπίζει ο άνεμος και η λαίλαπα· θυμίζει διαβάτη που κατέλυσε σε κά­ποιο μέρος μια μόνο μέρα και κατόπιν έφυγε.

Για να διδάξουν το ασταθές των παρόντων αγαθών οι Πατέρες ανατρέχουν στην ιστορία. Έτσι ένας από αυτούς λέγει: Η δεν ηξεύρομεν πόσα μεν χωράφια, πόσα δε σπίτια και πόσα έθνη και πολιτείαι δεν επήραν τα ονόματα άλλων κυρίων, ενώ εζούσαν ακόμη αυτοί που τα κατείχαν; Και ότι αυτοί μεν που άλλοτε υπήρξαν δούλοι, ανέβησαν εις τον θρόνον της εξουσίας, αυτοί δε που ωνομάζοντο κύριοι και δεσπόται, ηρκέσθησαν να σταθούν μεταξύ των υπηκόων και έσκυψαν το κεφάλι των εις τους δούλους των, όταν τα πράγματα άλλαξαν δι' αυτούς ξαφνικά, όπως αντιστρέφονται τα ζάρια;

Οι Πατέρες της Εκκλησίας συνιστούν ακόμη την επιθυμίαν του αιώνιου πλούτου, της αιώνιας δόξας και της αιώνιας χαράς. Το να επι­θυμεί κανείς να γίνει πλούσιος δεν είναι κακό. Όμως πρέπει να επιθυμεί να πλουτίσει εις Θεόν (Λουκ. ιβ' 21). Γι' αυτό και ο Κύριος σε άλλο σημείο λέγει: Θησαυρίζετε δε υμίν θησαυρούς εν ουρανώ, όπου ούτε σής ούτε βρώσις αφανίζει, και όπου κλέπται ου διορύσσουσιν ουδέ κλέπτουσιν όπου γαρ εστίν ο θησαυρός υμών, εκεί έσται και η καρδία υμών (Ματθ. στ' 20-21).

Ας σκεφθούμε λοιπόν, αγαπητοί, δια τους εαυτούς μας κάτι το φιλάνθρωπον. Και εάν γενικά θέλωμε το βάρος της ευπορίας να το κάνωμε κέρδος μας, ας το διαμοιράσωμεν εις πολλούς, οι οποίοι και θα το βαστάξουν με πολλήν χαράν και θα το εναποθηκεύουν εις απαραβίαστο ταμείο, τους κόλπους του Δεσπότου, όπου ο σκόρος δεν το καταστρέ­φει, ούτε οι κλέπται κάμνουν διάρρηξιν, ούτε κλέπτουν. Ας επιτρέψωμε εις τον πλούτον που θέλει να ξεχειλίση προς αυτούς που τον έχουν ανάγκη (Μ. Βασιλ.).

Εκείνος που χρησιμοποιεί το επιθυμητικό μέρος της ψυχής του για σαρκικές απολαύσεις, μπορεί να στρέψει την αγάπη του προς την από­λαυση των αιωνίων αγαθών. Έτσι η επιθυμία του δεν θα τον οδηγήσει στις ακάθαρτες ηδονές που τον κάνουν σιχαμερό, αλλά στο Θεό και στα αιώνια αγαθά που τον κάνουν αξιοζήλευτο και μακάριο.

Ο άνθρωπος που θα επιθυμήσει την δόξαν την παρά του μόνου Θεού (Ιω. ε' 44), δεν θα επιθυμήσει να λάβει τη δόξα των ανθρώπων. Μαζί με τον Πέτρο θα αναφωνήσει: Κύριε, καλόν έστιν ημάς ώδε είναι (Ματθ. ιζ' 4)· θα γίνει νεκρός ως προς τον κόσμο των παθών, σαν να έχει τη σάρκα του νεκράν και ανενέργητον παντελώς εις την αμαρτίαν και θα ζει μοναχά εις τον Θεόν, ωσάν οπού ενεργείται και κινείται από αυτόν, λέγει ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος· και αφού στοχασθής τον εαυτόν σου, συνεχίζει, πως είσαι εις τέτοιαν δόξαν, τότε θέλει φωνά­ξεις μαζί με τον θείον Παύλον μεγαλοφώνως, και με χαράν της ψυχής σου: Ευχαριστώ τω Θεώ μου, ότι ο νόμος του Πνεύματος της ζωής, ελευθέρωσέ με από του νόμου και του θανάτου της αμαρτίας˙ και από τότε πλέον και εις το εξής, δεν θέλει έχεις διαφοράν αρσενικού και θη­λυκού προσώπου, ουδέ θέλει βλαβής από αυτά ωσάν οπού έλαβες το κατά φύσιν και δεν βλέπεις πλέον παρά φύσιν τα πλάσματα του Θεού.

Ο ίδιος πατέρας της Εκκλησίας συνιστά να αποφεύγουμε τα πρό­σωπα εκείνα που μας βλάπτουν και γράφει: Αμή και όταν ευρίσκεσαι και συνομιλείς με άνδρας και με γυναίκας, θέλει μείνης αβλαβής και ακί­νητος από την κατά φύσιν στάσιν σου· και θέλει τους ιδής, και τους κοιτάζης, ωσάν μέλη Χριστού τίμια, και ναούς του Θεού. Αμή προ του να φθάσης σε τέτοιο μέτρον, και προ του να θεωρήσης εις τα μέλη σου την ζωοποιόν νέκρωσιν του Ιησού Χριστού, κάμνεις πολλά καλά, να φεύγης τα πρόσωπα όπου σού προξενούν βλάβην, εις τα οποία δεν είναι καμμία αιτία κακού ή σκανδάλου, όμως εμείς απατώμεθα, και συρώμεθα εις ατόπους επιθυμίας, δια μέσου της πορνικής αμαρτίας που κατοικεί μέσα μας.

Εξάλλου η προσήλωση της σκέψης μας στο θέλημα του Κυρίου, βοηθά στην αντιμετώπιση των παθών. Και αν ακόμη σού φανή ευχάρι­στος η πλεονεξία, λέγει ο Χρυσόστομος, σκέψου ότι ο Χριστός δεν την θέλει και αμέσως θα σού φανή δυσάρεστος˙ πάλιν εάν είναι ενοχληπκόν το να δίδης εις τους πτωχούς, μη σταματήσης την σκέψιν σου μέχρι την δαπάνην, αλλ' αμέσως μετάφερε την σκέψιν σου εις την συγκομιδήν των καρπών από τον σπόρον που ρίπτεις. Και όταν είναι φορτικόν το να περιφρονής τον έρωτα ξένης γυναικός, σκέψου τον στέφανον από αυτόν τον κόπον, και εύκολα θα υπομείνης τον κόπον διότι, εάν ο φόβος των ανθρώπων αποτρέπη από τα άτοπα πράγματα, πολύ πε­ρισσότερον ο πόθος του Χριστού.

Η αγάπη για τον Χριστό, και η ζωηρή ανάμνηση της δικής Του αγάπης είναι επίσης δραστικό όπλο στον αγώνα εναντίον των παθών.

Ο Ιωάννης της Κλίμακος, μιλώντας για την καταπολέμηση της οργής συνιστά την ανάμνηση των παθημάτων του Κυρίου. Έτσι, λέγει, αυτός που οργίζεται θα αισθανθεί ντροπή, αναλογιζόμενος την αγάπη και την ανεξικακία του Χριστού και χωρίς ντροπή θα τρέξει πρώτος να συμφιλιωθεί με τον αδελφό του. Εντρέπεσαι, λέγε μου, όταν πρόκει­ται πρώτος να κερδίσης; λέγει ο Χρυσόστομος και συνεχίζει: Αντι­θέτως μάλιστα πρέπει να εντρέπεσαι που παραμένεις εις το πάθος, και εκείνον που σε ελύπησε να τον περιμένης να έλθη προς συμφιλίωσιν διότι τούτο είναι αισχύνη και όνειδος και ζημία πολύ μεγάλη. Διότι εκείνος που θα έλθη πρώτος, εκείνος θα τα κερδίση όλα. Διότι αν αφήσης την οργήν παρακληθείς από άλλον, εις εκείνον υπολογίζεται το κα­τόρθωμα διότι δεν ετήρησες τον νόμον πειθόμενος εις τον Θεόν, αλλά χαριζόμενος εις εκείνον. Κι αν ο άλλος νομίσει πως τον φοβόμαστε; Αν μας περιγελάσει; Τότε η πράξη μας έχει μεγαλύτερη αξία, γιατί παρ' όλο που το γνωρίζαμε αυτό, όμως το υπομείναμε για την αγάπη του Θεού.

Η αίσθηση της παρουσίας του Κυρίου αποδιώκει από τον πιστό κά­θε ίχνος εντροπής, προκειμένου να θεραπεύσει το πάθος, ενώ η καρδιά του πλημμυρίζει από εντροπή στην περίπτωση που εμμένει σ' αυτό. Δεν είναι δυνατόν σ' ένα στρατιώτη να οργισθεί μπροστά στον Αρχιστράτηγο, λέγει κάποιος πατέρας της Εκκλησίας και καταλήγει: Εάν η πα­ρουσία ενός άνθρωπου ισότιμου ως προς τη φύση, ανώτερου ως προς το αξίωμα, εμποδίζει το πάθος, πολύ περισσότερο το εμποδίζει η σκέψη πως ο Θεός είναι παρών και βλέπει στην ψυχή του ανθρώπου το καθε­τί.

Για τον πιστό υπάρχει ακόμη η αίσθηση πως είναι μέλος του Σώμα­τος του Χριστού (Γαλ. γ' 27) και επομένως γνωρίζει πως στη ζωή του δεν έχουν θέση τα πάθη.

Από εκείνους οπού καταξιωθούν να γένουν ένα, να ενωθούν με τον Θεόν με την συνεργείαν του Αγίου Πνεύματος, και να γευθούν από τα ανεκλάλητα αγαθά του, κανένας δεν επιθυμεί άσπρα, ή φορέμα­τα, ή πέτρας τας νομιζομένας από ανόητους πολύτιμους· ουδέ αγαπά να προσηλώνη την καρδίαν του, να έχη προσπάθειαν εις πλούτον ρευστόν ακατάστατον όπου μεταφέρεται από άλλον εις άλλον ουδέ να γνωρίζε­ται από βασιλείς και άρχοντας, όπου δεν είναι άρχοντες τη αληθεία εξουσιασταί κύριοι, άλλ' εξουσιάζονται, κυριεύονται από πολλά πάθη' ουδέ νομίζει τους τοιούτους μέγα τι, και υψηλόν ουδέ λογίζεται πως αυτοί προξενούν περισσοτέραν δόξαν εις εκείνους όπου πλησιάζουν εις αυτούς· ουδέ θέλει επιθυμήσει κανένα άλλον από τους ονομαστούς, και ενδοξότερους εις τον κόσμον καθώς δεν θέλει επιθυμήσει τινάς να γέ­νη από πλούσιος πτωχός, ή από άρχοντας εξουσιαστής μεγάλος και πε­ρίφημος να γένη άτιμος, άδοξος καταφρονημένος, κατώτερος από όλους.

Αυτά υπογραμμίζει ο Αγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος και επανέρ­χεται πολλές φορές σ' αυτό το θέμα:

Διατί καθώς κάθε Υιός είναι όμοιος με τον πατέρα του, ότι και Υιός δεν ημπορεί να είναι, έξω μόνον εκ της φύσεως του πατρός του. Έτσι πρέπει και ο χριστιανός να έχη την ομοίωσιν του πονηρού διαβόλου δια μέσου των παθών της αμαρτίας. Το λοιπόν πρέπει να μάθωμεν και να γνωρίσωμεν την δυναστείαν του πονηρού διαβόλου, και πως μας δυνα­στεύει με δόλον, και απάτην και πως ημπορούμεν να χαλάσωμεν την δυ­ναστείαν του, και τότε να διδαχθούμεν, και να γνωρίσωμεν, και την βασιλείαν του Χριστού, δια να ζητήσωμεν αυτήν εν αληθεία, να έλθη, και να μας ελευθέρωση από τα δεσμά των παθών, και από την δουλείαν του πονηρού διαβόλου. Η οποία βασιλεία του Χριστού έρχεται μοναχά εις εκείνους όπου την γνωρίζουν, και οπόταν βασιλεύση εις αυτούς, τους κάμνει συμπολίτας με τους Αγγέλους.

Ο Κύριος υπογραμμίζει: Αμήν αμήν λέγω υμίν ότι πας ο ποιών την αμαρτίαν δούλος έστι της αμαρτίας. Ο δε δούλος ου μένει εν τη οικία εις τον αιώνα ο Υιός μένει εις τον αιώνα. Εάν ουν ο Υιός υμάς ελευ­θέρωση, όντως ελεύθεροι έσεσθε. (Ιω. η' 34-36)

Σχολιάζοντας τον λόγο αυτό ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος λέγει: πως ο Υιός, αφού γνωρίση την ελευθερία του Χριστού, μεταλαμβάνοντας και το Θείον Σώμα, και αίμα του, γίνεται ένα με τον Χριστόν. Και άφ' ου αγιασθή με αυτόν τον τρόπον, εάν έχη άσπρα τα έχει ωσάν να μην τα έχη, ότι τα στοχάζεται καθώς είναι φυσικά, ήγουν χώματα της γης. Και εάν έχη δόξαν ομοίως, και αυτήν την έχει, ωσάν να μη την έχη.

Ο Χριστιανός νοιώθει την αδυναμία του και την αναξιότητά του· όμως η συναίσθηση του ότι αποτελεί μέλος Χριστού τον ενθαρρύνει στον αγώνα του κατά του πονηρού. Λέγει ο Εφραίμ ο Σύρος: Αδελ­φός τις πολεμηθείς υπό της πορνείας, επίτιμων τον δαίμονα, έλεγεν ύπαγε εις το σκότος σατανά άραγε δεν γινώσκεις, ότι αν και είμαι ανά­ξιος, μέλη του Χριστού βαστάζω; Και ευθύς παραχρήμα έπαυεν ο ερεθι­σμός, καθ' ον τρόπον φυσών τις σβήνει τον λύχνον, ώστε αυτός καθ' εαυτόν εθαύμαζε δια τούτο και εδόξαζε τον Κύριον.

Μήπως όμως πρέπει κανείς να φύγει από τον κόσμο, προκειμένου να κατανικήσει τα πάθη; Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπογραμμίζει: Τι όμως παραγγέλλω; Και λουτρά να χρησιμοποιής και το σώμα σου να περιποιήσαι και να περιφέρεσαι εις την αγοράν και σπίτι να έχης και να σε υπηρετούν οι υπηρέται και να κάμνης χρήσιν των τροφίμων και των ποτών εις κάθε περίπτωσιν μόνο εκδίωξε την πλεονεξίαν. Διότι εκείνη είναι που γεννά την αμαρτίαν, και όταν το ίδιο πράγμα γίνεται εις υπερβολικόν βαθμόν, γίνεται αμαρτία. Η πλεονεξία δεν είναι τίποτε άλλο παρά αμαρτία. Και πρόσεχε! Όταν ο θυμός κινηθή περισσότερον του δέοντος, τότε εξερχόμενος βίαια υβρίζει, τότε κάμνει τα πάντα αδίκως, καθώς επίσης και η υπερβολική επιθυμία των σωμάτων, η επιθυμία των χρημάτων, της δόξης, όλων των άλλων.

Ισχυρά όπλα για την καταπολέμηση των παθών είναι η μελέτη της Αγίας Γραφής, λέγει ο Ισαάκ ο Σύρος και υπογραμμίζει: Κανένα άλλο πράγμα δεν είναι τόσο ισχυρόν, ώστε να αποβάλλη εκ της ψυχής του άνθρωπου τας ενθυμήσεις της παλαιάς ακολασίας, και ν' αποδιώξη τας μνήμας αυτής, αι οποίαι κινούνται και διεγείρονται κατά της σαρκός, και εξάπτουσι την φλόγα της αισχράς επιθυμίας όσον το να καταγίνηταί τις μετά πόθου εις την μελέτην της θείας γραφής, και να ζητή τα βάθη των νοημάτων αυτής....

Και πάλιν εάν ο νους, καταγινόμενος επιμόνως εις την μελέτην των θείων γραφών, δεν δυνηθή να είσδυση εις όλον το βάθος των νοημά­των ίνα κατανόηση όλους τους εις αυτήν την αγίαν Γραφήν εμπεριεχό­μενους θησαυρούς, είναι αρκετόν εις αυτόν αύτη η μελέτη κατά τον προς αυτήν πόθον του, ίνα δέσμευση ισχυρώς όλους τους λογισμούς αυτού εις ένα μόνον λογισμόν του θαύματος, όπως μη τρέχωσι πάλιν εις τας θελήσεις της σαρκός, καθώς ειπέ τις των θεοφόρων Πατέρων.

Η εγρήγορση και η εντατική προσευχή είναι επίσης σημαντικά όπλα στα χέρια του πνευματικού αθλητού. Ο Μ. Βασίλειος, απευθυνόμενος στους μοναχούς, λέγει στις Ασκητικές διατάξεις:

Όταν δε ο διάβολος επιχειρή να μας προσβάλη και σπεύδη να εξα­πόλυση με πολλή σφοδρότητα ως πυρακτωμένα βέλη, τους λογισμούς του κατά της αμέριμνου και ήρεμου ψυχής, και να την καύση αιφνιδίως και να υπενθυμίζη επί μακρόν χρόνον και επιμόνως εκείνα που υπέβα­λε μίαν φοράν, τότε πρέπει τας επίβουλος αυτάς να τας αντιμετωπίσωμεν με εγρήγορσιν και εντατικήν προσευχή, όπως ο αθλητής που απο­φεύγει τας λαβάς των αντιπάλων με την ακριβεστάτην προφύλαξιν και την ταχύτητα του σώματος, και να αναθέσωμεν εις την προσευχήν και εις την επίκλησιν της άνωθεν βοηθείας το τέλος του πολέμου και την αποφυγήν των βελών.

Ο αγώνας κατά των παθών είναι σκληρός· όμως ο πιστός γνωρίζει πως η νίκη δεν είναι αδύνατη. Αυτό αποδεικνύουν οι μυριάδες των αγίων, ανδρών και γυναικών. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει πα­ραδείγματα κοριτσιών, που δεν έφθασαν ακόμη το εικοστόν έτος της ηλικίας και που έζησαν την ζωήν των όλην είς τα εσώτατα δωμάτια της οικίας και ανετράφησαν με πολλάς περιποιήσεις, που είχαν γεμάτα τα δωμάτια των με μύρα και αλλάς αρωματικός ουσίας, που εκοιμώντο εις μαλακόν κρεββάτι και ήσαν οι ίδιαι μαλακαί εκ φύσεως και με την πολλήν περιποίησιν έγιναν μαλθακώτεραι, που όλην την ημέραν δεν είχαν κανένα άλλο έργον, παρά να καλλωπίζονται και να φορούν χρυσά κο­σμήματα και να χαίρωνται τας πολλάς απολαύσεις, που ούτε τον εαυτόν των δεν φροντίζουν, άλλ' έχουν πολλάς υπηρεσίας που τας παραστέ­κουν, που έχουν μαλακά ενδύματα, μαλακώτερα από το σώμα των, λε­πτά και απαλά σινδόνια, ασχολούμενοι συνεχώς με τα ρόδα και με πα­ρόμοιας ευωδίας, αυταί λοιπόν αι κόραι, καταληφθείσαι αιφνιδίως από το πυρ της εις Χριστόν πίστεως, αφού απέβαλον όλην εκείνην την βλακείαν και την αλαζονείαν, και ελησμόνησαν τας απολαύσεις και την ηλικίαν των, αφού εγκατέλειψαν, ωσάν γενναίοι αθληταί, όλας εκείνας τας ανέσεις, εισήλθον εις τον στίβον των αγώνων.

Ο πιστός πρέπει να γνωρίζει ότι ο αντίδικος παραμονεύει παντού· γι' αυτό και γρηγορεί. Όμως ταυτοχρόνως έχει τη συναίσθηση πως δεν τον πολεμεί μόνος, ούτε στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις:

Ταπεινώθητε ουν υπό την κραταιάν χείρα του Θεού, ίνα υμάς ύψωση εν καιρώ· Πάσαν την μέριμναν υμών επιρρίψαντες έπ' αυτόν, ότι αυτώ μέλει περί υμών, νήψατε, γρηγορήσατε- ο αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη ω αντίστητε στερεοί τη πίστει, ειδότες τα αυτά των παθημάτων τη εν κόσμω υμών αδελφότητι επιτελείσθαι. Ο δε Θεός πάσης χάριτος, ο καλέσας υμάς εις την αιώνιον αυτού δόξαν εν Χριστώ Ιησού ολίγον παθόντας, αυτός καταρτίσει υμάς, στηρίξει, σθενώσει, θεμελιώσει (Α' Πέτρ. ε' 6-10).

Σχολιάζοντας ο Χρυσόστομος υπογραμμίζει: Αυτό δε το είπε επει­δή ήθελε να τους κάνη να είναι περισσότερον ισχυροί και να τους πείση να έχουν μεγαλύτερην οικειότητα με τον Θεόν. Διότι εκείνος που βλέπει τον εχθρόν να στέκεται μπροστά του, τρέχει με περισσοτέραν προθυμίαν και ενώνεται με εκείνον που είναι εις θέσιν να τον βοήθη­σα Καθ' όμοιον τρόπον λοιπόν και τα παιδιά, όταν ιδούν κάτι από τα φοβερά, τρέχουν εις την αγκαλιάν της μητέρας των και αφού κρεμασθούν από τα ρούχα της κρατούνται από αυτά νοιώθοντα ασφάλειαν, και μολονότι πολλοί τα τραβούν πολλές φορές δια να τα πάρουν, αυτά δεν αποχωρίζονται από αυτά.

Η πάλη για την καταπολέμηση των παθών είναι έργο του άνθρωπου· ο πιστός έχει τη συναίσθηση πως μαζί του βρίσκεται ο Κύριος και η νί­κη κερδίζεται με τη δική Του επέμβαση· αρκεί ο ίδιος να συνεχίσει ακλόνητος τον αγώνα. Ακόμη κι αν αισθάνεται πως η πονηρή του προ­αίρεση τον απομακρύνει από τον αγώνα, ο πιστός πρέπει να τον συνε­χίσει. Γι' αυτό το θέμα αναφέρει ο Μακάριος ο Αιγύπτιος:

Πρέπει λοιπόν, πρώτα - πρώτα κάποιος που αφιερώνεται στον Κύ­ριο, έτσι να αγωνίζεται για το αγαθό, ακόμα κι αν δεν θέλει η καρδιά του, κάνοντας την να περιμένει πάντοτε με αλόγιστη πίστη το έλεος του Θεού, ν' αγωνίζεται για την αγάπη, όταν δεν έχει αγάπη, ν' αγωνίζεται για ν' αποκτήσει πραότητα όταν δεν έχει πραότητα, ν' αγωνίζεται για να κάνει την καρδιά του ευσπλαχνική και ελεήμονα, ν' αγωνίζεται να είναι μακρόθυμος όταν περιφρονείται και καταφρονείται... να πιέζει τον εαυτό του στην προσευχή, όταν η προσευχή δεν είναι πνευματική. Και έτσι ο Θεός, βλέποντάς τον ν' αγωνίζεται με αυτό τον τρόπο... του δίνει την αληθινή αγάπη, την αληθινή πραότητα, καρδιά ευσπλαχνική, αληθινή κα­λοσύνη και με λίγα λόγια τον γεμίζει με τους καρπούς του Πνεύματος.

Λοιπόν το να εκριζωθεί η αμαρτία και το κακό που υπάρχει μαζί της, αυτό είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί μόνο με τη θεία δύναμη. Δεν είναι κατορθωτό και δυνατό στον άνθρωπο να εκριζώσει την αμαρτία μόνο με τη δική του δύναμη. Το να παλαίψεις μαζί της, το να μάχεσαι εναντίον της, το να δείρεις και να δαρείς, είναι δικό σου έργο, η εκρί­ζωσή της όμως είναι έργο του Θεού. Διότι αν εσύ μπορούσες να το κά­νεις αυτό, τότε τι θα εχρειάζετο ο ερχομός του Κυρίου; Διότι, όπως δεν είναι δυνατόν στο μάτι να βλέπει χωρίς το φως, ή να μιλάει κανείς χω­ρίς τη γλώσσα, ή να ακούει χωρίς τα αυτιά ή να περπατάει χωρίς τα πό­δια, κατά τον ίδιο τρόπο δεν μπορεί να σωθεί ή να μπει στη βασιλεία των ουρανών κάποιος χωρίς το Χριστό (Μακάριος ο Αιγύπτιος).

Η χάρη του Αγίου Πνεύματος είναι το μεγαλύτερο όπλο εναντίον των παθών όπου η χάρη είναι παρούσα, εκεί δεν μπορεί να σταθεί πά­θος. Έτσι στην Κλίμακα του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου παρουσιάζε­ται ο πονηρός να λέει:

Εμένα με πολεμεί, αλλά δεν με νικά η μνήμη των αμαρτημάτων. Υπερβολικά με εχθρεύεται η σκέψις του θανάτου. Εκείνο όμως που με καταστρέφει τελειωτικά, δεν υπάρχει στους ανθρώπους. Όποιος απέ­κτησε μέσα του τον Παράκλητον, Τον παρακαλεί εναντίον μου. Και Εκείνος καμφθείς από τις ικεσίες δεν με αφίνει να ενεργώ με εμπάθεια. Αυτοί που δεν εγεύθηκαν την χάρι του Παρακλήτου, επιζητούν οπωσ­δήποτε να γλυκαίνωνται από την Ιδικήν μου ηδονή (Κλίμαξ). Και ο Ισαάκ ο Σύρος γράφει: Γνώριζε λοιπόν, ότι αυτό το να ίστασαι και να μη πίπτης εις τα πάθη, δεν είναι ιδικόν σου, ούτε της αρετής σου χάρι­σμα, αλλ' υπάρχει έργον της θείας προνοίας, ήτις σε βαστάζει εις τας παλάμας της χειρός αυτής, ίνα μη φοβηθής. Ταύτα έχε εις το νουν σου εν καιρώ της χαράς, όταν επαρθή ο λογισμός σου, είπεν ο πατήρ ημών Άγιος Μάρκος, και κλαύσον, και δάκρυσον, και ενθυμού τα παραπτώ­ματα σου, εις τα οποία πίπτεις εν καιρώ της παραχωρήσεως σου ίνα ελευθερωθής εκ της επάρσεως και απόκτησης εκ των τοιούτων λογισμών ταπείνωσιν μη απελπισθής όμως, αλλά δια των λογισμών της ταπεινώσεως εξιλέωσον τον Θεόν.

Αν ο πιστός διατηρήσει με τη μυστηριακή ζωή την ενότητα του με το Χριστό και ενηλικιωθεί πνευματικά (Εφεσ. δ' 13-14), είναι απρόσβλη­τος από τα πάθη. Μέχρι τότε έχει ανάγκη από χειραγωγό˙ από το μυ­στήριο της εξομολογήσεως. Εκείνο όμως που συντρίβει τον εχθρό είναι η άξια προσέλευση στη Θεία Κοινωνία. Γι' αυτό λέγει ο Χρυσόστομος: Πως θα απαλλαγούμε λοιπόν από αυτό το σαράκι; Αν πιούμε φάρμακον, που έχει την δύναμιν να νεκρώνη τα σκουλήκια και τα φίδια που έχομε μέσα μας. Ποίον είναι το φάρμακον που έχει την δύναμιν αυτήν; Το τίμιον αίμα του Χριστού, αν το πάρωμε με ειλικρίνειαν. Αυτό έχει ασφαλώς την δύναμιν να εξαλείψη κάθε αρρώστιαν και μαζί μ' αυτό η προσεκτική ακρόασις των θείων Γραφών και η φιλανθρωπία που θα συνοδεύση την ακρόασιν αυτήν.

Κλείνοντες το κεφάλαιο για τα πάθη παρατηρούμε πως η αιτία τους δεν βρίσκεται στο σώμα, αλλά στην πονηρή προαίρεση του άνθρωπου. Το σώμα δόθηκε στον άνθρωπο σαν όργανο της αρετής εν Χριστώ γίνεται ναός του Θεού και κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος. Τα πάθη μπορεί να έχουν την αφορμή τους στους πονηρούς λογισμούς του δια­βόλου, όμως δεν δημιουργούνται χωρίς τη συνεργασία μας. Τούτο γί­νεται όταν η ψυχή του άνθρωπου παύσει να κατευθύνει και να χρησι­μοποιεί το σώμα σαν όργανο ασκήσεως της αρετής.

Υπάρχουν διάφορα πάθη· είναι η φιληδονία, που στρέφεται εναντίον του σώματος του άνθρωπου και μολύνει το μέλος Χριστού, η γαστριμαργία, που είναι η θύρα όλων των παθών και η πλεονεξία, που είναι κατάχρηση των υλικών αγαθών και είδος ειδωλολατρίας. Είναι ακόμη η φιλοδοξία, που είναι αυτοεξύψωση και αυτονόμηση του πλάσματος από τον Πλάστη του (προπατορικό αμάρτημα) και μπορεί να οδηγήσει και μέχρι την παραφροσύνη. Είναι η κατάκριση, που αποτελεί σφετερισμό του δικαιώματος του Θεού, στον όποιο ανήκει η κρίση και είναι ασυμ­βίβαστη με τη μετάνοια, και επομένως κλείει το δρόμο προς το έλεος και τη χάρη του Θεού. Το ίδιο παρατηρούμε και για το πάθος του φθόνου, που στρέφεται κατά του σώματος του Χριστού, το όποιο κυριολεκτικά διαμελίζει. Είναι η οργή, που εξαφανίζει την ταπείνωση και μαζί μ' αυτή τη σωτηρία.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας συνιστούν περιφρόνηση στους πονηρούς λογισμούς, όχι κατά μέτωπο αγώνα. Πρέπει να σταματήσουμε το κακό στο ξεκίνημα του. Με τους πειρασμούς ο πιστός που αγωνίζεται ασκείται στην ταπείνωση και στην αυτοκυριαρχία· δεν αφήνει τους λογισμούς να εξελιχθούν σε επιθυμία και σε πάθος. Όταν όμως αυτό γίνει, τότε ο πό­λεμος είναι σκληρός. Γιατί ο δρόμος της κακίας φαίνεται τότε στον άνθρωπο ευχάριστος, ενώ ο δρόμος της αρετής του φαίνεται δύσκολος.

Δεν είναι κακό το να πολεμάται κανείς από τα πάθη· ο πόλεμος αυτός προφυλάσσει το δόκιμο αγωνιστή από την υπερηφάνεια. Όμως πρέπει τη μάχη να την κερδίσει από την αρχή στο λογισμό. Ο Διάβολος πα­ρουσιάζει στην αρχή το πάθος σαν κάτι μικρό και ασήμαντο και όταν κάποιος παγιδευθεί τότε φροντίζει να το μεγεθύνει τόσο πολύ, ώστε να τον οδηγήσει στην απόγνωση. Αυτός είναι ο πιο μεγάλος κίνδυνος για τον αμαρτωλό.

Όταν το πάθος γίνει χρόνια αρρώστια, πρέπει κανείς να επιδιώκει να κάνει μικρά βήματα για να θεραπευθεί. Σ' αυτό τον αγώνα είναι χρή­σιμη η μνήμη του θανάτου, όπως και η μνήμη των παλαιών αμαρτημά­των. Οι πατέρες συνιστούν ακόμη ορθή αξιολόγηση των πραγμάτων αυτού του κόσμου, όχι υπερτίμηση του, γιατί όλα είναι παροδικά και μά­ταια. Αν κάποιος είναι υποδουλωμένος στο πάθος της επιθυμίας, πρέ­πει να στρέψει την επιθυμία του στην απόλαυση των αιωνίων αγαθών. Τότε οι επιθυμίες του δεν θα στραφούν προς το κακό. Αν ζητά την δό­ξα, τότε να στρέψει την επιθυμία του στην δόξα παρά του Θεού και μ' αυτό τον τρόπο θα γίνει νεκρός ως προς την αγάπη του κόσμου.

Η αγάπη και ο πόθος για τον Χριστό απομακρύνει τον πιστό από καθετί που είναι ασυμβίβαστο μ' αυτό τον πόθο. Η αίσθηση της συνεχούς παρουσίας του Χριστού στη ζωή του πιστού δημιουργεί το συναί­σθημα της ντροπής κάθε φορά που ο άνθρωπος θα στραφεί προς την αγάπη του κόσμου. Ο πιστός έχει τη συναίσθηση πως είναι μέλος Χριστού και επιθυμεί πάντοτε την ομοίωση του Χριστού μέσω των αρετών σ' αυτό το φρόνημα δεν έχουν θέση τα αμαρτωλά πάθη.

Η νίκη κατά των παθών δεν είναι κάτι άπιαστο και ακατόρθωτο για τον άνθρωπο· το αποδεικνύουν οι μυριάδες ανδρών και γυναικών που κατανίκησαν τα πάθη. Γι' αυτό οι πατέρες της Εκκλησίας συνιστούν εγρήγορση και συνεχή πνευματικό αγώνα. Όμως ο πιστός δεν έχει τη συναίσθηση πως σ' αυτό τον αγώνα είναι μόνος η στηρίζεται στις δικές του δυνάμεις. Η χάρη του Θεού είναι το ακατανίκητο όπλο για τον κα­θένα που ζει συνειδητά τη ζωή της Εκκλησίας.

Ο Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής αναφέρει πως η άσκηση της αρετής γίνεται με τις εντολές, με τα δόγματα και με την πίστη. Τα τρία αυτά πηγαίνουν μαζί και είναι χαρακτηριστικά για την ορθόδοξο αγιοπνευματική ζωή.

Πηγή: (ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ - ΑΘΗΝΑ 1997), Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου

Σε παγίδα ώστε είτε να υποχρεωθεί να δεχθεί την τουρκική θέση για τις θαλάσσιες ζώνες, όπως αυτή επιβλήθηκε στην απόφαση του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, είτε να ρισκάρει να βρεθεί απέναντι σε μια νέα ακύρωση συμφωνίας από το αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο -αφού όμως πρώτα έχει δώσει το πράσινο φως στην ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας- βρίσκεται η Αθήνα.

Και η παγίδα αυτή αποκαλύπτεται από την κόντρα του προέδρου Ilir Meta με τον Ditmir Bushati και την κυβέρνηση Rama, όπου πλέον η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου έχει αναγορευθεί σε «κόκκινη γραμμή» για την αλβανική πλευρά.

Με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου αμφισβητείται όχι μόνο η επήρεια βράχων, όπως η Μπαρκέτα και μικρών νησιών όπως οι Οθωνοί και Ερεικούσσα, αλλά ακόμη και αυτή της... Κέρκυρας, ενώ γίνεται επίκληση των γνωστών θέσεων από το «οπλοστάσιο» της τουρκικής επιχειρηματολογίας, για «ειδικές συνθήκες» και εφαρμογή όχι της αρχής της «μέσης γραμμής» αλλά της αρχής της ευθυδικίας στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών για επίτευξη «δίκαιης και έντιμης» λύσης σε αντιδιαστολή με λύση στην βάση των προβλέψεων της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας.

Ο κ. Meta αρνήθηκε να προσφέρει την αναγκαία από το Σύνταγμα εξουσιοδότηση στο υπουργείο Εξωτερικών ώστε να διαπραγματευθεί τη συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων με την Ελλάδα, απαιτώντας να του δοθούν πρόσθετες πληροφορίες και στοιχεία, δηλώνοντας ότι η «κόκκινη γραμμή» είναι το Σύνταγμα και η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η οποία είχε ακυρώσει την προηγούμενη Συμφωνία, απόφαση την οποία είχε προκαλέσει ο κ. Rama ως αρχηγός τότε της αντιπολίτευσης.

Αποκαλύφθηκε επίσης ότι το ΥΠΕΞ και ο κ. Bushati είχαν αρχίσει τις διαπραγματεύσεις με την ελληνική αντιπροσωπεία, χωρίς να έχουν εξουσιοδότηση του προέδρου, κάτι που συνιστά λόγο ακυρότητας της συμφωνίας (εφόσον δεν υπάρχει η επιθυμητή έκβαση και αφού φυσικά η Ελλάδα θα έχει συναινέσει στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων).

Όμως πέραν του ότι πλήττεται έτσι η αξιοπιστία του κ. Bushati ως συνομιλητή, δημιουργούνται μια σειρά κρίσιμα ερωτήματα, καθώς εάν γίνει αποδεκτή η προϋπόθεση που έχει θέσει ο κ. Meta (για συμμόρφωση με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου) τότε για να καταλήξουν οι δυο πλευρές σε Συμφωνία θα πρέπει να ενσωματωθούν ορισμένες απαράδεκτες και επικίνδυνες για την Ελλάδα προβλέψεις της απόφασης του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου.

Μια απόφαση που επανειλημμένα έχει καταγγελθεί και από Αλβανούς πολιτικούς όπως ο Sali Berisha, ότι ήταν αποτέλεσμα της ευθείας παρέμβασης της Τουρκίας, που θέλει μέσω μιας ελληνοαλβανικής συμφωνίας να δημιουργήσει ευνοϊκό για τα τουρκικά συμφέροντα δεδικασμένο, που θα βρει στο μέλλον εφαρμογή και στο Αιγαίο.

Παρουσιάζουμε αναλυτικά μια σειρά από τα προβληματικά σημεία της απόφασης του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου:

Η συγκεκριμένη απόφαση, αιτιολογώντας συνοπτικά την ετυμηγορία αντισυνταγματικότητας της συμφωνίας, ανέφερε: «α) την αποτυχία της αλβανικής αντιπροσωπείας να έχει τακτικές πλήρεις εξουσίες από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τη διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων και τη σύναψη της συμφωνίας, β) σοβαρές ελλείψεις στο περιεχόμενο της συμφωνίας, γ) την μη εφαρμογή των βασικών αρχών του διεθνούς δικαίου για την κατανομή των θαλάσσιων περιοχών μεταξύ των δύο χωρών με σκοπό την επίτευξη ενός δίκαιου και έντιμου αποτελέσματος, δ) και μη λαμβάνοντας υπόψη τα νησιά ως ειδικές περιστάσεις στην οριοθέτηση της θαλάσσιας περιοχής» (παρ.113)

- Η διαπραγματευτική ομάδα είχε διορισθεί με απόφαση του πρωθυπουργού (4.2)

- Ο τίτλος και το περιεχόμενο της Συμφωνίας ήταν «ασυνήθης». Ο «τίτλος θα έπρεπε να αντανακλά μια συμφωνία για καθορισμό των ορίων χωρικών υδάτων, της υφαλοκρηπίδας, της ΑΟΖ η κάποιων εξ αυτών. Η διεθνής πρακτική δεν αναγνωρίζει περιπτώσεις όταν ο τίτλος της Συμφωνίας είναι τόσο ευρύς» (4.3). Ο τίτλος της προηγούμενης Συμφωνίας έκανε λόγο για οριοθέτηση και για «κάθε μελλοντική χρήση».

- Η αρχή της αυστηρής ίσης απόστασης δεν θα έπρεπε να είχε εφαρμοσθεί για τον καθορισμό των θαλασσίων συνόρων που επέφερε ανεπιθύμητες συνέπειες για το αλβανικό κράτος, που λανθασμένα έχασε μια σημαντική θαλάσσια περιοχή, «επειδή οι δυο ακτές έχουν διαφορετικές γεωγραφικές συνθήκες» (θα έπρεπε να ίσχυε η ευθυδικία equity για δίκαιο και έντιμο αποτέλεσμα) (4.4)

- Εκφράζεται διαφωνία για τις γραμμές βάσης μέτρησης της οριοθέτησης. Όπου διατυπώνονται πρωτοφανείς ισχυρισμοί ότι υπάρχουν νησιά που αλλοιώνουν την εικόνα και επηρεάζουν τα αλβανικά συμφέροντα: «Η Κέρκυρα δημιουργεί κατάλληλες γεωγραφικές συνθήκες για την ελληνική πλευρά γιατί... εισέρχεται στη θαλάσσια περιοχή που θα έπρεπε να ανήκει στο αλβανικό κράτος. Επιπροσθέτως το νησί των Οθωνών δημιουργεί μια ακόμη βόρεια επέκταση του ελληνικού θαλάσσιου χώρου εις βάρος της αλβανικής πλευράς». (4.5)

- Η Αλβανική αντιπροσωπεία «δεν έδειξε το αναγκαίο ενδιαφέρον για τον καθορισμό του καθεστώτος και την επέκταση του κόλπου των Αγ. Σαράντα ώστε να έχει το ίδιο καθεστώς με εκείνο του Κόλπου της Κέρκυρας. (4.6)

- Ο βράχος Μπαρκέτα δεν θα έπρεπε να έχει υπολογισθεί ως βάση και σημείο μέτρησης για τον καθορισμό της γραμμής ίσης απόστασης από την απέναντι αλβανική ακτή, καθώς είναι βράχος που άλλοτε βρίσκεται εκτός και άλλοτε εντός των υδάτων. (4.7)

- Διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχει λόγος καθορισμού των θαλασσίων συνόρων μεταξύ των δυο χωρών καθώς αυτό συμβαίνει με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (1913). (4.8)

- Η Συμφωνία «δεν συμπεριλάμβανε χάρτη, παρά μόνο κατάλογο συντεταγμένων» κάτι που δημιουργεί όπως αναφέρεται, «ασάφεια στον καθορισμό της μέσης γραμμής». (4.9)

- Η «διαπραγμάτευση και διαμόρφωση της συμφωνίας έγινε σε μυστικότητα και με έλλειψη διαφάνειας», καθώς η κυβέρνηση έχει υποχρέωση να δημοσιοποιεί όλα τα θέματα που αφορούν τα σύνορα της χώρας και την επικράτεια της χώρας, βάσει του άρθρου 23 του Συντάγματος. (4.10)

- Οι ευθείες γραμμές βάσης και ο τρόπος καθορισμού τους. Το κλείσιμο του Κόλπου της Κέρκυρας (με περιοχή μεγαλύτερη των 8 δισεκατομμύρια m2) και επίσης στο βορειότερο μέρος του στενού της Κέρκυρας, όπου η «γραμμή βάσης ελήφθη βάσει όλων των εξωτερικών ακτών, όλων των νησιών και βράχων της ελληνικής πλευράς χωρίς καμιά εξαίρεση, δίνοντας τους πλήρη επήρεια, άσχετα με τη θέση τους, το μέγεθος τους, ούτε εάν είναι κατοικημένα η όχι…». (82.4)

- Η «αυστηρή εφαρμογή της αρχής της μέσης γραμμής,... σε ορισμένες περιπτώσεις δεν οδηγούν σε δίκαιη και έντιμη λύση». (87)

- Κάνοντας λόγο για τις «ειδικές συνθήκες» η απόφαση προβάλλει πρωτοφανείς ισχυρισμούς που παραπέμπουν στις τουρκικές θέσεις: «Όχι μόνο η επήρεια των κατοικημένων νησιών Λαζαρέτο Ερεικούσσα, και Οθωνοί έχουν υπολογισθεί ξεχωριστά αλλά ακόμη και αυτό το πρωτεύον νησί της Κέρκυρας. Η Συμφωνία (λανθασμένα) δίνει σε όλα από αυτά πλήρη επήρεια στον καθορισμό της συνοριακής γραμμής, καθιστώντας τα εντελώς ισότιμα με τα ηπειρωτικά εδάφη της χώρας μας». (107)

Με τα συγκεκριμένα δεδομένα είναι επιβεβλημένη η επανεξέταση όλων των μέχρι τώρα συνομιλιών για το ζήτημα αυτό με την αλβανική πλευρά και βεβαίως η πλήρης ενημέρωση της ελληνικής κοινής γνώμης για το περιεχόμενο της Συμφωνίας η οποία εκκολάπτεται παρασκηνιακά και υπό αυτές τις συνθήκες στα Ελληνοαλβανικά.

Πηγή: Liberal