Ένα πολύ ύποπτο πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της αυστριακής λαϊκής εφημερίδας Heute, υποστηρίζει ότι η... Ικαρία επιθυμεί την «απόσχισή» της από την Ελλάδα και την «προσάρτησή» της στην Αυστρία με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων ελευθέρωσης της νήσου από τον οθωμανικό ζυγό.
Το δημοσίευμα έρχεται σε συνέχεια άλλων ανάλογων δημοσιευμάτων για την Κρήτη και βέβαια μόνο τυχία δεν είναι τέτοιου είδους δημοσιεύματα αφού "Ο λύκος στην αναμποπούλα χαίρεται". Όταν βλέπουν κυβερνήσεις-οσφυοκάμπτες και πολιτικούς να έχουν απωλέσει κάθε ίχνος εθνικής αξιοπρέπειας, τότε λειτουργούν όπως οι καρχαρίες όταν οσμίζονται το αίμα...
Το δημοσίευμα, που αναπαρήχθη και από άλλα αυστριακά ΜΜΕ, επικαλείται προηγούμενο δημοσίευμα της ιταλικής εφημερίδας Libero, η οποία αναφέρεται στα 100 χρόνια της «συμφωνίας της 17ης Ιουλίου 1912» η οποία «λήγει» και οι κάτοικοι της Ικαρίας επιθυμούν την απόσχισή τους από την Ελλάδα όπως "έχουν δικαίωμα" και την ένωσή τους με την ... Αυστρία.
H ελληνική πρεσβεία στην Bιέννη κατόπιν συνεννόησης με το υπουργείο Εξωτερικών, εξέδωσε οργισμένη ανακοίνωση, σύμφωνα στην οποία:
«Η Ικαρία είναι αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής επικράτειας και δεν υπάρχει καμία λήγουσα συμφωνία ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και στο νησί. Στις 17 Ιουλίου 2012 γιορτάζεται η 100η επέτειος της επανάστασης, με την οποία το νησί του Ανατολικού Αιγαίου, η Ικαρία, απέκτησε την ανεξαρτησία της από το οθωμανικό κράτος. Με τη Συνθήκη της Λοζάνης του 1923, επιβεβαιώνεται στο άρθρο 12 ότι τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, μεταξύ των οποίων και η Ικαρία, ανήκουν στην Ελλάδα».
Είναι γεγονός ότι η περίπτωση της Ικαρίας έχει πολλά κοινά με της Κρήτης και δεν αποτέλεσε μέρος του εθνικού εδάφους μετά από απελευθέρωσή του από τον Στρατό ή το Ναυτικό, όπως έγινε με τα υπόλοιπα νησιά του Α.Αιγαίου.
Το 1827 η Ικαρία αποσπάστηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά αναγκάστηκε να αποδεχτεί την τουρκική διοίκηση κάποια χρόνια μετά και παρέμεινε κομμάτι της έως τις 17 Ιουλίου 1912 όταν οι κάτοικοι εξεδίωξαν μια μικρή τουρκική φρουρά κατά τη διάρκεια της Ικαριακής Επανάστασης πριν ακόμα ξεσπάσει ο Α'Βαλκανικός Πόλεμος. Πρακτικά ήταν η τελευταία ελληνική επανάσταση κατά τουρκικής διοίκησης.
Την 17η Ιουλίου του 1912 οι επαναστάτες εξεδίωξαν τις μικρές τουρκικές φρουρές, με αρχηγό τον Γιατρό Μαλαχία και πεσόντα ήρωα τον Γεώργιο Σπανό, του οποίου το μνημείο βρίσκεται έξω από το χωριό Χρυσόστομος και το άγαλμα του στον Εύδηλο.
Το θέμα είναι ότι δεν συνενώθηκε με την Ελλάδα αμέσως μετά για άγνωστους λόγους.
Επί 5 μήνες παρέμεινε ανεξάρτητο κράτος, με τις δικές της ένοπλες δυνάμεις, σφραγίδες και ... εθνικό ύμνο και το όνομα του κράτους ήταν "Ελευθέρα Πολιτεία Ικαρίας".
Κατά την διάρκεια αυτών των πέντε μηνών ανεξαρτησίας τέθηκε ζήτημα από κάποιους κατοίκους να γίνουν τμήμα της Ιταλικής Αυτοκρατορίας στο Αιγαίο η οποία ήδη είχε και τα Δωδεκάνησα, αλλά τελικά με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης της Ικαρίας λήφθηκε η απόφαση ένωσης με την Ελλάδα. Πιθανόν να είχαν υπογραφεί και κάποια χαρτιά με την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, αντίπαλο της Ιταλίας στην περιοχή, αλλά φυσικά όλα αυτά έληξαν με την ένωση με την μητέρα Ελλάδα.
ΓΙα την ιστορία ας δούμε και τον εθνικό ύμνο του "Ελεύθερης Πολιτείας της Ικαρίας".
ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΑΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΙΚΑΡΙΑΣ
Από το δώμα του Πλάστη σταλμένη / η Θεά η γλυκιά, κατεβαίνει / με ρομφαία στο ένα της χέρι / και στο άλλο αναμμένο δαδί, / τη χαρά και το φώς για να φέρει / στο μικρό αλλά ανδρείο νησί. /
Και τα σίδερα σκίζει, σκορπάει / καίει τα ράκη, μακριά τα πετάει / που από χρόνια το είχαν ζωσμένο / το νησάκι τ' ωραίο σφικτά, / γιατί ήταν το μαύρο δεμένο / στην πικρή του βαρβάρου σκλαβιά. /
Και κινώντας το κάτασπρο χέρι / με το πύρινο πού 'χε μαχαίρι / με ολόχρυσα γράφει ψηφία / στου μαρμάρου την πλάκα βαθειά: / "Είσαι αθάνατη, ναι, ΙΚΑΡΙΑ / και στεφάνια σου πρέπουν πολλά"
(Ποίηση Φραγκίσκος Καρρέρ, Μελοποιήση: Κωνσταντίνος Ψάχος)
Η πρώτη σημαία της ελευθέρας πολιτείας Ικαρίας ήταν μπλε με έναν λευκό σταυρό στη μέση (αυτή της α'σελίδας}
Το ερώτημα είναι ποιοι έψαξαν και τι βρήκαν σε ότι αφορά την "υποσχετική" απόσχισης της Ικαρίας στα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της και κυρίως γιατί τέθηκε τώρα το ζήτημα. Πάντως η αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών μέσω της πρεσβείας στην Βιέννη, δείχνει ότι κάτι φοβάται η ελληνική πλευρά...
Εισαγωγικά
Οι μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας μπορεί να καταργηθούν χωρίς σημαντικά νομικά προβλήματα. (Εξυπακούεται ότι υφίστανται, προφανώς, πολύπλοκες πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις του θέματος, για τις οποίες μερικές σκέψεις αναπτύσσονται στο τέλος του άρθρου.) Η επιχειρηματολογία που ακολουθεί συνοψίζεται στις εξής δύο κεντρικές θέσεις:
α) Τα μνημόνια καθ’ εαυτά δεν αποτελούν διεθνείς συμβάσεις, συνεπώς από αυτά δεν απορρέουν διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, ούτε οι σχετικοί νόμοι που τα εφαρμόζουν έχουν τυπική ισχύ ανώτερη από το νόμο.
β) Δεδομένου ότι οι δανειακές συμβάσεις, που αποτελούν διεθνή συνθήκη, δεν έχουν κυρωθεί σύμφωνα με τη συνταγματική διαδικασία, οι σχετικές υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές δεν έχουν υπερνομοθετική ισχύ, ως κανόνες διεθνούς δικαίου.
Συνεπώς, όλοι οι μνημονιακοί νόμοι μπορεί να καταργηθούν με μεταγενέστερο νόμο, με απλή πλειοψηφία, χωρίς να απαιτείται προηγούμενη καταγγελία οποιασδήποτε σύμβασης.
1 Τα μνημόνια αποτελούν πολιτικό πρόγραμμα και όχι διεθνείς κανόνες δικαίου
Στο ερώτημα για τη νομική φύση του μνημονίου η απάντηση που δόθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας στην πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας 668/2012 είναι ορθή και συνοψίζεται στο ότι τα μνημόνια αποτελούν πολιτικό πρόγραμμα και όχι διεθνή σύμβαση.
(Αντιθέτως, κατά τη γνώμη μου, είναι εσφαλμένη η κρίση του Δικαστηρίου περί συνταγματικότητας των ρυθμίσεων του μνημονίου που παραβιάζουν βασικά θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα).
Και τούτο γιατί τα ελάχιστα αναγκαία εννοιολογικά στοιχεία της διεθνούς συνθήκης, κατά το Σύνταγμα και το διεθνές δίκαιο είναι
α) να περιέχει αυτή κανόνες δικαίου και όχι απλώς προγραμματικές διατάξεις και
β) τα υποκείμενα του διεθνούς δικαίου τα οποία συμβάλλονται να στοχεύουν να προσδώσουν διεθνή νομική δεσμευτικότητα στους εν λόγω κανόνες.
Και τα δύο αυτά στοιχεία ελλείπουν από τα μνημόνια. Αυτά χαρακτηρίζονται από τον ίδιο το νόμο ως «σχέδιο προγράμματος», ενώ τα ίδια προσδιορίζουν τις προβλέψεις τους ως «σχέδιο δράσης».
Εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα, μένει να απαντηθεί το ερώτημα εάν τα μνημόνια αποτελούν απλώς πολιτικό πρόγραμμα ή συνιστούν παράλληλα διεθνή υποχρέωση της χώρας, που απορρέει από άλλο κανόνα δικαίου.
Δεδομένου ότι οι πολιτικές υποχρεώσεις ανελήφθησαν έναντι του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το ερώτημα θα πρέπει να απαντηθεί ξεχωριστά ως προς τον καθένα από τους διεθνείς αυτούς οργανισμούς.
2 Μνημόνια και ΔΝΤ
Για τη χρηματοδότηση από το ΔΝΤ δεν συνάφθηκε σύμβαση, ούτε απαιτείται, σύμφωνα με τις σχετικές συνθήκες ένταξης της χώρας μας σε αυτό. Το ΔΝΤ διαμορφώνει τα «Προγράμματα Διαρθρωτικής Προσαρμογής» κατόπιν σχετικής «επιστολής πρόσκλησης» του ενδιαφερόμενου κράτους (letter of intent) που εγκρίνεται στη συνέχεια με απόφαση του Εκτελεστικού του Συμβουλίου.
Με αυτόν τον τρόπο το ΔΝΤ εμφανίζεται να μην αναμιγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις των κρατών, δεδομένου ότι απλώς ανταποκρίνεται στην πρόσκληση της «επιστολής προθέσεων».
(Η οποία, βεβαίως, είναι σχεδόν πανομοιότυπη σε όλες τις περιπτώσεις, εφόσον ουσιαστικά υπαγορεύεται από το ίδιο, στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης συνταγής της «Συναίνεσης της Ουάσιγκτον»
Συνεπώς, τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο «letter of intent» συνιστούν απλώς προτεινόμενες πολιτικές ενός κυβερνητικού προγράμματος, η εγκατάλειψη των οποίων δεν συνιστά αθέτηση διεθνούς συμβατικής υποχρέωσης, αν και έχει –προφανώς- ως συνέπεια την διακοπή της περαιτέρω χρηματοδότησης από το ΔΝΤ.
3 Μνημόνιο και Δανειακές συμβάσεις
Και οι δύο Δανειακές Συμβάσεις (του πρώτου και του δεύτερου μνημονίου) έπρεπε να κυρωθούν από τη Βουλή, σύμφωνα με το άρθρο 36 παρ. 2 του Συντάγματος, δεδομένου ότι δεν αποτελούν απλή σύμβαση κρατικού δανείου από αυτές που, κατά πάγια πρακτική, δεν κυρώνονται με τυπικό νόμο.
Και τούτο διότι αφορούν σε φορολογία, οικονομική συνεργασία και επιβαρύνουν ατομικά τους Έλληνες, εφόσον ρητά παραπέμπουν στους όρους του μνημονίου, ως προϋπόθεση εκτέλεσής τους. Επομένως, εάν είχαν κυρωθεί σύμφωνα με το Σύνταγμα, θα θέσπιζαν διεθνείς υποχρεώσεις σε βάρος της χώρας, με τυπική ισχύ ανώτερη από το νόμο, σε αντίθεση με τον μη δεσμευτικό χαρακτήρα των μνημονίων.
Ανεξαρτήτως του ζητήματος της ανάγκης ύπαρξης αυξημένης ή όχι πλειοψηφίας για την κύρωση τους, καμιά από τις δύο δεν κυρώθηκε σύμφωνα με το Σύνταγμα. Η πρώτη κατατέθηκε προς κύρωση, αλλά μετά το σχετικό νομοσχέδιο αποσύρθηκε, η δεύτερη ψηφίστηκε δύο φορές ως σχέδιο[1], δεν ήρθε όμως ποτέ για κύρωση στη Βουλή μετά την υπογραφή της, όπως θα έπρεπε.
4. Μνημόνια και Ευρωπαϊκό Δίκαιο
Υποστηρίζεται η υποχρέωση του Ελληνικού Κράτους να υλοποιήσει τα μνημονικά μέτρα απορρέει από την Απόφαση 2010/320/ΕΕ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την οποία προσδιορίσθηκαν τα δημοσιονομικά και οικονομικά μέτρα, που υποχρεούται να λάβει το ελληνικό κράτος για να περιορίσει το υπερβολικό έλλειμμα. Ούτε όμως από την Απόφαση αυτή απορρέουν διεθνείς δεσμεύσεις για τη χώρα μας, διότι περιέχει ρυθμίσεις σε τομείς που η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ούτε καν συντρέχουσα αρμοδιότητα, όπως η φορολογία, οι συντάξεις και οι μισθοί.
Ως γνωστό, η Ένωση ασκεί μόνον δοτές και περιορισμένες αρμοδιότητες, εκείνες δηλαδή που της έχουν παραχωρήσει τα κράτη με τις Συνθήκες.
Συνεπώς, δεν υπάρχουν νομικά προβλήματα για μία νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία που θα ήθελε να τερματίσει την καταστροφική εξάρτηση της χώρας από τις άδικες και αντιαναπτυξιακές δεσμεύσεις που της επιβλήθηκαν. Όλοι οι νόμοι του μνημονίου μπορεί να καταργηθούν με απλή πλειοψηφία.
Είναι, βέβαια, αλήθεια ότι σε μία τέτοια περίπτωση οι δανειστές μας μπορεί να καταγγείλουν από την δική τους μεριά την δανειακή σύμβαση, επικαλούμενοι ως λόγο καταγγελίας την κατάργηση των μνημονιακών νόμων.
Τούτο δεν θα σημαίνει την έξοδο της χώρας από το Ευρώ, που είναι νομικά αδύνατη, δεδομένου ότι δεν υπάρχει παρόμοια πρόβλεψη στις Συνθήκες.
Θα συνεπάγεται, όμως, την διακοπή της χρηματοδότησης, πράγμα που δεν θα είναι χωρίς συνέπειες για τη χώρα, ενόψει του πρωτογενούς ελλείμματος που ακόμη αντιμετωπίζει.
Καθόλου δεν είναι βέβαιο, όμως, ότι οι δανειστές μας θα επιλέξουν τη ρήξη. Και αυτό γιατί τότε θα είναι ελεύθερος ο δρόμος για την ενεργοποίηση του βασικού όπλου που έχει η χώρα μας βάσει του διεθνούς δικαίου:
Να επικαλεστεί «κατάσταση ανάγκης» για να διακόψει την πληρωμή του χρέους. Σύμφωνα με το σχέδιο σύμβασης για την Ευθύνη των Κρατών από Παράνομες Πράξεις, που έγινε δεκτό από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 12 Δεκεμβρίου του 2001, τα κράτη μπορούν να επικαλεστούν κατάσταση ανάγκης ως λόγο μη συμμόρφωσης σε διεθνή τους υποχρέωση, εφόσον αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλισθεί ζωτικό τους συμφέρον έναντι άμεσου και επικείμενου κινδύνου.
Με άλλα λόγια, εάν ένα κράτος δεν μπορεί να εκπληρώσει ταυτόχρονα τις βασικές κοινωνικές του λειτουργίες και τις υποχρεώσεις του έναντι των δανειστών του, οφείλει να δώσει προτεραιότητα στις πρώτες.
Μάλιστα, ακόμη και το Διεθνές Κέντρο για την Διευθέτηση Επενδυτικών Διαφορών (International Centre for Settlement of Investment Disputes –ICSID-) το οποίο αποτελεί διαιτητικό/δικαιοδοτικό όργανο της Παγκόσμιας Τράπεζας, του δίδυμου δηλαδή οργανισμού του ΔΝΤ, σε αποφάσεις του σχετικές με τη στάση πληρωμής της Αργεντινής δέχθηκε την ύπαρξη παρόμοιου εθιμικού κανόνα του διεθνούς δικαίου.
Την αρχή αυτή επιβεβαίωσε πρόσφατα σε σχέση με το χρέος της Ρωσίας και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κρίνοντας ότι αποτελεί προστατευόμενο από τη σύμβαση σκοπό δημοσίου συμφέροντος η ικανοποίηση των βασικών κοινωνικών αναγκών έναντι των οικονομικών απαιτήσεων των δανειστών[2].
Καταλήγοντας: Αντίθετα με το κλίμα φόβου που προσπαθούν να καλλιεργήσουν τα φερέφωνα του κόμματος του μνημονίου, η υποταγή σε αυτό δεν αποτελεί μονόδρομο. Αντιθέτως, υπάρχουν πάντα διέξοδοι ελπίδας για μία άλλη πολιτική, εξόδου από την κρίση και την εξάρτηση.
[1] Αρχικά κατατέθηκε και ψηφίστηκε ως παράρτημα 13 του νόμου 4046/2012, με τη μορφή «Σχεδίου Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Ε.Τ.Χ.Σ.). της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Τράπεζας της Ελλάδος». Στη συνέχεια, την 14/3/2012, μία άλλη εκδοχή της, στην οποία έχει προστεθεί ως εγγυητής και το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (που έχει ως σκοπό την χρηματοδότηση της κεφαλαιακής επάρκειας των ελληνικών τραπεζών) πήρε τη μορφή Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου ενώ την ίδια μέρα κατατέθηκε στη Βουλή και ο κυρωτικός της νόμος.
[2] Malysh v. Russia, σκέψη 80.
όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Επίκαιρα
ΠΗΓΗ: http://omadaneoneforiakon.blogspot.gr
[Εἰσήγησις Πρωτοπρ. Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ Παν/μίου Ἀθηνῶν, στήν ΗΜΕΡΙΔΑ: "ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ: ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ή ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ"; ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ 19-5-2012]
Ἡ πεῖρα τῶν δεκαετιῶν, πού κουβαλῶ στούς ὢμους μου, ἡ ἐπί 42 συναπτά ἒτη διακονία μου στόν χῶρο τῆς Παιδείας καί, κυρίως, ἡ κατά τήν τριετία τῆς κοσμητείας μου (2004-2007) συνεχής ἐπαφή καί -συνήθως- θηριομαχία μου μέ ὑπεύθυνα στελέχη τῆς διανόησης καί τῆς πολιτικῆς, μέ ἒχουν πείσει, ὃτι ὑπάρχει, κυρίως στούς χώρους αὐτούς, μόνιμη ἡ διάθεση νά διακοπεῖ κάθε σχέση τοῦ Λαοῦ μας μέ τήν παράδοση καί τήν ταυτότητά μας. Στὀ πλαίσιο αὐτῆς τῆς ἐπιδίωξης ἐντάσσεται καί ἡἒξωση τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν ἀπό τά Προγράμματα τῆς Ἐκπαίδευσής μας. Αὐτό δηλαδή, πού οἱ ἄλλοι Ὀρθόδοξοι ἀδελφοί μας, ἒζησαν στό Σοβιετικό καθεστώς τους, ἀπειλεῖ ἐμᾶς μέσα στήν Ἑνωμένη Εὐρώπη τοῦ ἐνθεΐζοντος Φραγκισμοῦ.
Εἰς πεῖσμα ὃμως ὃλων τῶν τεκταινομένων εἰς βάρος τοῦ Μ.τ.Θ., ἀκόμη καί ἀπό ἐπαγγελματίες Θεολόγους, θά τολμήσω νά μιλήσω γιά τήν ἐθνική σημασία τοῦμαθήματος, γνωρίζοντας ὃτι ἰσχύει καί γιά τόν ὁμιλοῦντα, ὁ σχετιζόμενος μέ παρόμοιες περιπτώσεις λόγος τοῦ ἱ. Χρυσοστόμου: «Καί δόξω καταγέλαστος εἶναι τῶν τοιούτωνἐπιλαμβανόμενος». Ὃπως ὃμως ἐκεῖνος, θά συγχωρηθεῖ νά ἐπαναλάβω καί ἐγώ: «Ἀλλ᾿ ὃμως οὐ παύσομαι λέγων»...
1. Οἱ στρεφόμενοι κατά τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν ἰσχυρίζονται, ὃτι λειτουργεῖ ὡς «θρησκευτική κατήχηση βιωματικοῦ χαρακτήρα», «ἱκανοποιεῖ ἐν πρώτοις τήν στοχοθεσία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία μέσω ἑνός κρατικοῦ μηχανισμοῦ μεταδίδει τίς θρησκευτικές της πεποιθήσεις, ἀναζητώντας ἀκροατήριο» καί «κατά δεύτερονἱκανοποιεῖ τό κράτος, τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖ τήν θρησκεία [... } γιά τόν κοινωνικό ἒλεγχο μέσῳ τῆς ἠθικοποίησης τῶν πολιτῶν του». Ποιά εἶναι ἡ λύση; ἐρωτοῦν. Καίἀπαντοῦν: «Κατάργηση τώρα»! (Ἀλ. Σακελλάριος, πανεπιστημιακός, «Ἐλευθεροτυπία», 8.1.2009). Πρόκειται γιά συνθηματολογία φυσικά, προσδιοριζόμενη ἀπό τό πνεῦμα καί τίς στοχοθεσίες τῆς εὐρωπαϊκῆς μετανεωτερικότητας καί τῆς σύμφυτης μέ αὐτήν Νέας Ἐποχῆς.
Εἶναι βέβαια γεγονός, ὃτι καί τό Μ.τ.Θ. ἀνήκει στόν ἐκπαιδευτικό προγραμματισμό τῆς Πολιτείας καί τῶν ἐπιδιώξεών της καί ὂχι στό ποιμαντικό ἒργο τῆς Ἐκκλησίας, σύμφωνα μέ τό πνεῦμα τῶν «διακριτῶν ρόλων» τους. Ποιό ὃμως ἦταν μέχρι πρόσφατα τό πνεῦμα τῆς Πολιτείας; Ὁ σκοπός τοῦ μαθήματος, ὃπως προσδιορίσθηκε μέ τόν Ν. 1566/1985 καί τίς ἀποφάσεις 3338/1995 καί 2176/1998 τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας εἶναι: «Ἡ φανέρωση τῶν ἀληθειῶν τοῦ Χριστοῦ γιά τόν Θεό, γιά τόν κόσμο καί γιά τόν ἂνθρωπο, ἡ μ ύ η σ η (σημ. Γ.Δ.Μ., αὐτό σημαίνει βιωματική συμμετοχή) τῶν μαθητῶν στίς σωτήριες ἀλήθειες τοῦ Χριστιανισμοῦ μέ τήν ὀρθόδοξη πίστη καί ζωή... ἡ βίωση τῶν ἀληθειῶν τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς πίστεως στίς συγκεκριμένες περιστάσεις τῆς καθημερινῆς ζωῆς τοῦ μαθητῆ, γιά νά βελτιώνεται συνεχῶς «ἐν σοφίᾳ, ἡλικίᾳ καί χάριτι (Λουκ. 2, 52)», ὣστε νά καταξιωθεῖ «εἰς ἂνθρωπον τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. (πρβλ. Ἐφεσ. 4, 13)». Αὐτά φυσικά, γράφθηκαν καί ἰσχύουν γιά τούς ὀρθόδοξους Μαθητές, γιά τούς ὁποίους -καί κατά τό Ὑπουργεῖο- τό Μάθημα εἶναι «ὑποχρεωτικό».
Ἐξ ἂλλου, ἡ ἀναφορά στό παύλειο χωρίο τῆς πρός Ἐφεσίους, βεβαιώνει ὃτι τό μάθημα ἐντάχθηκε ἒμμεσα μέν, ἀλλά δραστικά, καί ἀπό τήν Πολιτεία, στό κλίμα τῆς ποιμαντικῆς προοπτικῆς τῆς ἐκκλησιαστικῆς κατήχησης, ἀναγνωριζόμενο tacite ὡς προέκταση τοῦ κατηχητικοῦ ἒργου τῆς Ἐκκλησίας στόν χῶρο τῆς ἐκπαίδευσης,μέ τίς προϋποθέσεις καί δυνατότητες τοῦ σχολείου.
Ἀλλά τό 2003 ἒγινε ἀναδιατύπωση τοῦ «σκοποῦ» τοῦ Μ.τ.Θ., καθοριζόμενο –καί πάλι- ἀπό τήν Πολιτεία (ΦΕΚ 303/13.3.2003). Διαβάζουμε λοιπόν: «Ἡδιδασκαλία τοῦ Μ.τ.Θ. συμβάλλει Στήν ἀπόκτηση γνώσεων γύρω ἀπό τή χριστιανική πίστη καί τήν Ὀρθόδοξη Χριστιανική παράδοση. Στήν προβολή τῆςὀρθόδοξης πνευματικότητας ὡς ἀτομικοῦ καί συλλογικοῦ βιώματος. Στήν κατανόηση τῆς χριστιανικῆς πίστης, ὡς μέσου νοηματοδότησης τοῦ κόσμου καί τῆς ζωῆς. Στήν παροχή εὐκαιριῶν στούς μαθητές γιά θρησκευτικό προβληματισμό καί στοχασμό. Στήν κριτική ἐπεξεργασία τῶν θρησκευτικῶν παραδοχῶν, ἀξιῶν, στάσεων. Στήν διερεύνηση τοῦ ρόλου πού ἔπαιξε καί παίζει ὁ Χριστιανισμός στόν πολιτισμό καί τήν ἱστορία τῆς Ἑλλάδας καί τῆς Εὐρώπης. Στήν κατανόηση τῆς θρησκείας ὡς παράγοντα πού συντελεῖ στήν ἀνάπτυξη τοῦ πολιτισμοῦ καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Στήν ἐπίγνωση τῆς ὓπαρξης διαφορετικῶν ἐκφράσεων τῆς θρησκευτικότητας. Στήν ἀντιμετώπιση τῶν κοινωνικῶν προβλημάτων καί τῶν μεγάλων συγχρόνων διλημμάτων. Στήν ἀνάπτυξη ἀνεξάρτητης σκέψης καί ἐλεύθερης ἒκφρασης. Στήν ἀξιολόγηση τοῦΧριστιανισμοῦ ὡς παράγοντα βελτίωσης τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων».
Ἐπικροτοῦμε ἐξ ἂλλου καί τά ὑπογραμμισμένα «βασικά κριτήρια» γιά τήν ἒκθεση τῆς διδακτικῆς ὓλης: Ἀπαιτούμενη στάση ἀπέναντι στούς ἀλλόπιστους, τούς ἑτερόδοξους, τίς προβληματικές ἰδεολογίες καί τά ἀντίστοιχα κινήματα: «Ἒγκυρη ἐνημέρωση, ἀνάλυση, ἑρμηνεία. Συμπαράθεση ἀπόψεων (ἀμερόληπτη καίἀντικειμενική). Σεβασμός τῶν ἐκπροσώπων τους. Ἀγωγή γιά μαρτυρία καί ὁμολογία ἢ διάλογο (ὃπου αὐτός εἶναι δυνατός), καθώς καί γιά ἂμυνα (ὃπου εἶναιἀναπόφευκτο). Ἀποφυγή προσβλητικῶν χαρακτηρισμῶν, ὑποτίμησης, περιφρόνησης, γελοιοποίησης, πολεμικῆς καί φανατικῆς ἀντίθεσης».
Σημασία, λοιπόν, ἒχει ὃτι ἡ Πολιτεία ἀποδέχεται μέ αὐτά καί συνιστᾶ τόν «ὁμολογιακό» χαρακτήρα τοῦ Μαθήματος, ἀκόμη δέ καί ὁ Συνήγορος τοῦ Πολίτη (Διαμεσολάβηση, ἀρ. 2141/2005 περί τῆς Ἐξομολογήσεως στά Σχολεῖα), πού παραδέχεται ὃτι βάσει τοῦ Συντάγματος «δέν ὑπάρχει λόγος νά εἶναι θρησκειολογικό, ἀλλά μπορεῖ κάλλιστα νά εἶναι ὁμολογιακό, ἀρκεῖ νά ἀφήνει περιθώρια γιά τήν ἐλεύθερη ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητας τῶν μαθητῶν».
2. Ἡ ἐκκλησιαστική, λοιπόν, «κατήχηση» ὡς προσφορά τῆς ὀρθόδοξης πίστης καί παράδοσης γιά τήν ἐμπέδωση τῶν Ὀρθοδόξων μαθητῶν σ᾿ αὐτήν, προϋποτίθεται καί στήν Ἐκπαίδευση. Αὐτό ὃμως ὀφείλει νά γίνεται μέ τήν ἀντικειμενικότητα καί κριτική μέθοδο τῆς ἐπιστήμης, ὡς προέκταση ὂχι τῆς ἐνοριακῆς κατήχησης,ἀλλά τῆς καλλιεργούμενης στά Πανεπιστήμια θεολογικῆς ἐπιστήμης. Τά πορίσματα τῆς ἀδέσμευτης ἀκαδημαϊκῆς ἒρευνας μεταφέρονται ἒτσι, στόν χῶρο τῆς πρωτοβάθμιας καί δευτεροβάθμιας ἐκπαίδευσης, μέ τήν ἐλευθερία καί νηφαλιότητα τοῦ ἐπιστημονικοῦ λόγου.
Τό Μάθημα προσφέρει τήν ἱστορική πορεία καί παρουσία τοῦ Χριστιανισμοῦ, καί εἰδικά τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν λατρεία, τήν τέχνη καί τήν ζωή της. Ἡ προοπτική του εἶναι οἰκουμενική, ἀλλ᾿ ὂχι οἰκουμενιστική, στό πνεῦμα δηλαδή τῆς Νέας Ἐποχῆς καί τῆς Πανθρησκείας της. Τί σημαίνει οἰκουμενική; Αὐτονόητα τό Μάθημα θά παρουσιάσει, μέ τή μεγαλύτερη δυνατή ἀμεροληψία, τό ὀδυνηρό σχίσμα καί τήν διαφοροποίηση τοῦ δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπό τή μία καί ἀδιαίρετη χριστιανικήἀρχαιότητα, τόν Παπισμό, καί ὃ,τι αὐτός σημαίνει, ὡς καί τήν προτεσταντική πολυδιάσπαση, χωρίς νά λείπει, φυσικά καί ἡ αὐτοκριτική γιά ὑπερβάσεις ἢ παραλείψειςἐκπροσώπων τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς. Ἡ ὑποστηριζόμενη καί ἀπό Ὀρθοδόξους ἐμμονή στά ἑνοῦντα (αὐτό συμβαίνει καί στόν οἰκουμενικό Διάλογο) εἶναι παραπλανητική, διότι παραθεωρεῖ τήν θλιβερή τραγικότητα τοῦ σχίσματος, ἡ ἂρση καί θεραπεία τοῦ ὁποίου εἶναι δυνατή, ὃταν συνειδητοποιηθοῦν τά χωρίζοντα πού, ἐξελικτικά, ἐπέφεραν τήν πνευματική καί πολιτιστική ἀλλοτρίωση μεγάλου μέρους τῆς Χριστιανοσύνης καί τήν δημιουργία τῆς σημερινῆς Εὐρώπης. Ἡ ἐφαρμογή τῆς μεθόδου τῆς ἀποσιώπησης τῆς διαφορᾶς, ὃπως ἐνσαρκώθηκε στό διαβόητο βιβλίο τῆς ἱστορίας τῆς ΣΤ΄ Δημοτικοῦ, ὂχι μόνο εἶναι ἀντιεπιστημονική, ἀλλά καί παραπειστική, εἰσάγοντας κλίμαἐξωπραγματικῆς μυθοπλασίας καί οἰκοδομώντας γνώση ἀναληθῆ καί γι᾿ αὐτό ἐπικίνδυνη.
Ἐξ ἂλλου, ἀναφερόμενο τό Μάθημα στά θρησκεύματα (θρησκεῖες, ὃπως συνήθως λέμε), δέν εἶναι δυνατόν νά μή διαφοροποιήσει τήν χριστιανική αὐθεντικότητα (πατερική Ὀρθοδοξία) ἀπό τήν θρησκεία. Βέβαια, πάντα κρίσιμος παραμένει ὁ τρόπος τῆς διδασκαλίας, πού εἶναι ἀνεπίτρεπτο νά ἐκτρέπεται σέ «θρησκευτικό ρητορισμό» θριαμβολογίας καί αὐτοδικαίωσης. Προσφέρουμε ἂλλωστε, τήν πίστη καί παράδοση τῶν Ἁγίων καί ὂχι τίς δικές μας ἀλλοτριωμένες συχνά πεποιθήσεις καί ἀπόψεις ὡς «ὀρθόδοξη» ἰδεολογία.
Μετά λοιπόν ἀπό αὐτά ἀναδύεται τό ἐρώτημα: Γιατί οἱ πρόσφατες παλινωδίες τῆς Πολιτείας; Ἂς μή λησμονοῦμε ὃμως τήν εὒστοχη ἐπισήμανση τοῦ σοφοῦ Λάϊμπνιτς,ὃτι «ἂν ἡ Γεωμετρία ἀπαιτοῦσε τρόπο ζωῆς, θά τήν εἲχαμε ἀποβάλει ἀπό τήν σχολική ἐκπαίδευση»! Αὐτό εἶναι τό πρίσμα θεώρησης τοῦ Μ.τ.Θ. ἀπό τούς πολεμίους του.Ἡ πολεμική –συνεπῶς- κατά τοῦ ὁμολογιακοῦ, κατά τά παραπάνω, χαρακτήρα τοῦ Μαθήματος ἀντιμάχεται τήν ἲδια τήν πατερική Ὀρθοδοξία, διότι ἀνατρέπει αὐτόχρημα κάθε ἀλλοτριωμένη χριστιανικότητα καί τήν στοχοθεσία τῆς Νέας Ἐποχῆς, τήν ὁποία διακονοῦν ἀκόμη καί Κληρικοί καί Θεολόγοι μας, ἐν γνώσει ἢ ἐν ἀγνοίᾳ. Ἡ καθαράὈρθοδοξία ὃμως, προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες εἰλικρινοῦς συνάντησης καί διαλόγου μέ τά θρησκεύματα, π.χ. τό Ἰσλάμ, ἀπό ὃσο ἡ ἐκκοσμικευμένη δυτική χριστιανοσύνη.
3. Σ’ αὐτό τό σημεῖο προσκρούει, ἀκριβῶς, ἡ προτεινόμενη, ἒντονα μάλιστα, θρησκειολογική μετασκευή τοῦ μαθήματός μας, δῆθεν γιά τήν πλουραλιστική κοινωνία μας. Ἂλλωστε, σέ ὀρθοδόξους μαθητές ἀπευθύνεται τό μάθημα. Λησμονεῖται ἒτσι, ἡ ἐπιστημονική ἀρχή, ὃτι ἡ κατανόηση τῆς ἑτερότητας προϋποθέτει καλή γνώση τοῦἰδίου καί οἰκείου, μέ βάση τήν ἀριστοτελική θεμελίωση τῆς γνωσιολογίας στίς ἀρχές τῆς ὁμοιότητας καί τῆς ἀντίθεσης/διαφορᾶς.
Ὁ συνεχής ὃμως τονισμός, εὐκαίρως ἀκαίρως, ἀπό εἰδικούς, ἀλλά ἀδέξιους ἐρασιτέχνες τοῦ παιδευτικοῦ χώρου, τῆς ἀναγκαίας θρησκειολογικῆς μεταρρύθμισης τοῦΜαθήματος ἀποβλέπει βασικά στήν μεταρρύθμιση τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν καί τελικά στήν ἔξωσή τους ἀπό τόν χῶρο τῆς Κρατικῆς Ἐκπαίδευσης. Τό πρῶτο βῆμα σ᾿ αὐτήν τήν κατεύθυνση ἒγινε μέ τήν ἀνωτατοποίηση καί ἀνάδειξη σέ πανεπιστημιακές σχολές τῶν τεσσάρων «Ἐκκλησιαστικῶν Ἀκαδημιῶν», πού ἂνοιξαν τόν δρόμο στήνἰδιωτικοποίηση τῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς καί ἐκπαίδευσης. (Καί αὐτό δέν ἒχει σχέση μέ τήν ἱκανότητα τῶν διδασκόντων σ’ αὐτές Συναδέλφων).
Προϋπόθεση τῆς θρησκειολογικῆς μεταρρύθμισης τοῦ Μ.τ.Θ. εἶναι, ὃπως ἒχει ὑποστηριχθεῖ «ἡ ριζική ἀλλαγή τοῦ χαρακτήρα τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν» καί (ζητεῖται) «εἲτε ἡ ὑπαγωγή τους στίς εὐρύτερες παιδαγωγικές, εἲτε ἡ μετεξέλιξή τους σέ σχολές ἀνθρωπιστικῶν σπουδῶν». Αὐτό βέβαια ἐπί δεκαετίες τώρα τό ὑποστηρίζουν καί Καθηγητές τῶν Σχολῶν μας. Πόσο δίκιο, λοιπόν, ἒχει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὃταν λέγει, ὃτι «τόν ἑαυτόν μή ἀδικοῦντα, οὐδείς παραβλάψαι δύναται» (PG 52, 459 ἑπ.)
Ἡ φύση ὃμως καί τό περιεχόμενο τοῦ Μ.τ.Θ. καί ἡ θέση του στό ἐκπαιδευτικό μας σύστημα σχετίζεται ἂμεσα μέ τόν τύπο ἀνθρώπου, πού ἐπιδιώκει ἡΠαιδεία/Ἐκπαίδευσή μας, πού ἀδιαφορώντας γιά τήν ἱστορική συνέχεια καί συνοχή τῆς κοινωνίας μας, στοχεύει, κατά τά φαινόμενα σέ μιά «κοινωνία οὐδέτερη» χωρίς ταυτότητα, χωρίς παραδόσεις, χωρίς ἱστορία, χωρίς συλλογικά βιώματα, χωρίς μεταφυσική ἐλπίδα» (Χρ. Γιανναρᾶς).
1. Μετά τόν ὁμολογιακό, ὑπό τίς παραπάνω προϋποθέσεις, ἰδιαίτερη σημασία ἒχει καί ὁ ἐθνικός χαρακτήρας τοῦ Μαθήματος, ἀναγνωριζόμενος καί αὐτός ἀπό τό Σύνταγμά μας, πού ὁρίζει, ὡς βούληση τοῦ Ἒθνους, τήν ἠθική, πνευματική καί φυσική ἀγωγή τῶν Ἑλλήνων, τήν ἀνάπτυξη τῆς ἐθνικῆς καί θρησκευτικῆς συνείδησης καί τήν διάπλασή τους σέ ἐλεύθερους πολίτες (16,2). Τήν πρακτική διεύρυνση αὐτοῦ τοῦ αἰτήματος προσφέρει τό ἂρθρο 1, παρ. 1α, τοῦ Ν., 1566/1985, μιλώντας γιά τήν δημιουργία πολιτῶν, πού νά «διακατέχονται ἀπό πίστη πρός τήν πατρίδα καί τά γνήσια στοιχεῖα τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παράδοσης». Ὁ ἐθνικός χαρακτήρας σύνολης τῆς σχολικῆς μας παιδείας προσκρούει βέβαια στό ρεῦμα τοῦ φυλετικοῦ ἐθνικισμοῦ (19ος αἰ.) καί τοῦ διεθνισμοῦ (20ος αἰ.), πού νοθεύουν τόν ἀταξικό καίἀντιπαραταξιακό πατριωτισμό, στά ὅρια τοῦ σεβασμοῦ τῆς ἑτερότητας καί τῆς ἐλευθερίας της. Αὐτό εἶναι, ἂλλωστε, τό αὐθεντικό πνεῦμα τοῦ Ἑλληνισμοῦ στήν διαιώνιά του πορεία. Σήμερα ἡ ἀπειλή προέρχεται ἀπό τήν καλλιεργούμενη ἀν(τ)εθνικότητα καί τίς σαφῶς ἀντεθνικές θεωρίες, πού εἰσάγονται μεθοδευμένα στόν χῶρο τῆς ἱστορίας καί γενικότερα τῆς παιδείας. Ἡ Ὀρθοδοξία ὃμως συνδέει ἁρμονικά τήν ἐθνικότητα μέ τήν ὑπερεθνικότητα, ἰδιαίτερα στόν χῶρο τῆς λατρείας. Αὐτά πρέπει ἰδιαίτερα νά λαμβάνονται ὑπόψη, γιά τήν κατανόηση τῶν ὁποιωνδήποτε αρνητικῶν συμπεριφορῶν ἒναντι τοῦ Μαθήματός μας.
Ἡ ἰδιαίτερη σημασία τοῦ Μ.τ.Θ. στήν καλλιέργεια τοῦ ἐθνικοῦ φρονήματος, πού εἶναι συγχρόνως ὑπερφυλετικό καί οἰκουμενικό, φαίνεται σέ βάθος καί πλάτος στήν προβολή καί ἑρμηνεία ἀπό αὐτό τοῦ πολιτισμοῦ μας σέ ὃλες τίς ὄψεις του. Γι’ αὐτό ἀποκρούεται καί τό Μάθημά μας, μαζί μέ τήν Ἱστορία, ἀπό ἐκείνους πού ἀκολουθοῦν τήν ἒξωθεν χαρασσόμενη γραμμή τοῦ ἀντεθνισμοῦ καί κατεργάζεται τήν ἐκθεμελίωση τοῦ Ἒθνους, ὡς ὃρου καί ὡς φορέα συγκεκριμένου νοήματος. Στό πλαίσιο αὐτῆς τῆς πολεμικῆς σχετικοποιοῦνται καί βαθμηδόν ἀπονοηματοδοτοῦνται ἡ πίστη, ἡ ἱστορία, ὁ πολιτισμός, ἡ παράδοση καί κάθε στοιχεῖο τῆς ἐθνότητας καίἐθνικότητας. Ἡ τεχνητή καί ἒξωθεν προωθούμενη πολυπολιτισμικότητα ἒχει ὡς στόχους τά μαθήματα τῶν Θρησκευτικῶν, τῆς Ἱστορίας καί τῶν Ἑλληνικῶν (γλώσσα), διότι προβάλλουν καί ἐνισχύουν τά κύρια συστατικά τοῦ Ἒθνους καί τῆς ἐθνικότητάς μας. Ἡ στάση, συνεπῶς, ἀπέναντι στά μαθήματα αὐτά, ἰδιαίτερα στό Μ.τ.Θ., ἐλέγχει τήν ποιότητα τῆς πολιτισμικῆς μας συνείδησης.
Ἡ Ὀρθόδοξη Θεολογία, πού προσφέρεται στήν ἐκπαίδευση, εἶναι ἂρρηκτα συνδεδεμένη μέ τήν παγκόσμια ἱστορία καί ἰδιαίτερα τήν ἑλληνική. Ἡ ἐκκλησιαστικήἱστορία ἂλλωστε, εἶναι μέρος τῆς ἱστορίας τοῦ πολιτισμοῦ. Ὁ χωρισμός τῆς Θεολογίας ἀπό τήν Ἱστορία εἶναι ξένος πρός τήν ἑλληνικότητα.
Ἐξ ἂλλου, εἶναι ἀδιανόητος κάθε διαχωρισμός τῆς ἱστορίας καί τοῦ πολιτισμοῦ ἀπό τήν Θεολογία τῆς Ὀρθοδοξίας καί τοῦ τρόπου ζωῆς, πού παράγει.Ὃλη ἡ ζωή τοῦ Ἒθνους εἶναι διαποτισμένη ἀπό τό πνεῦμα τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀφοῦ Ὀρθοδοξία καί Ἑλληνικότητα, ἑνωμένα σέ μία θεανθρώπινη ἓνωση, εἶναι μεγέθηἀσύγχυτα μέν, ἀλλά καί ἀδιαίρετα δέ. Ἡ ἰσχυρότερη ἐπιβεβαίωση αὐτῆς τῆς εὐεργετικῆς γιά τό Ἒθνος ἑνότητας Ἑλληνισμοῦ καί Ὀρθοδοξίας προκύπτει καί ἀπό τόν θηριώδη ἀγώνα τῶν Νεοεποχιτῶν, ἀκόμη καί ἐπαγγελματιῶν Θεολόγων, γιά τόν διαχωρισμό τους, μέ τήν ἀποσύνδεσή μας ἀπό τό Βυζάντιο καί τήν ἱστορική καί πολιτιστική συνέχειά τους.
Γι᾿ αὐτό τό Μάθημά μας, πράγματι, δέν πρέπει νά ἒχει στενά ὁμολογιακό, οὒτε (ὃμως) καί γενικά θρησκειολογικό χαρακτήρα, ἀλλά κυρίως ἱστορικό. Τό μάθημα ἐνσαρκώνει καί ἐκφράζει σύνολο τόν πολιτισμό μας καί βοηθᾶ στήν κατανόηση τῆς ἐθνικῆς μας παράδοσης. Προσφέρει τά ἀναγκαῖα ἑρμηνευτικά κλειδιά γιά τήν προσέγγιση καί βίωση τοῦ πολιτισμοῦ μας (τοπωνύμια, ἑορτές, πανηγύρεις, ἒθιμα καί ὃλο τό περιεχόμενο τοῦ λαϊκοῦ βίου καί τῆς θρησκείας).
2. Παράλληλα ὃμως τό Μ.τ.Θ. συμβάλλει καί στήν παραγωγή πολιτισμοῦ, ὃπως ἂλλωστε καί ὃλη ἡ Ὀρθοδοξία. Ὁ πολιτισμός προϋποθέτει «τόν πολιτισμό τῆς ψυχῆς» κατά τόν Τόϋμπη. Λειτουργώντας σ’ αὐτό τό πλαίσιο, τό Μάθημά μας προβάλλει τίς σταθερές τοῦ πολιτισμοῦ, πού διακρατοῦν τήν ἐθνική ταυτότητα μας καί τήνἰδιοπροσωπία μας, ὡς προϋπόθεση τῆς ἐθνικῆς συνέχειάς μας στόν ραγδαῖα μεταβαλλόμενο κόσμο τῆς Νέας Ἐποχῆς καί τῆς ἰσοπεδωτικῆς Παγκοσμιοποίησης. Βοηθεῖ ἒτσι, στήν ἀποφυγή τῆς ὁλιστικῆς συγχώνευσης καί διάλυσης στή νεοεποχίτικη πλανητική κοινωνία, καί τῆς μεταβολῆς τῶν Νέων μας σέ πλανητικούς ἀνθρώπους, οἰκονομικές δηλ. μονάδες τῆς παγκόσμιας ἀγορᾶς. Ἀλλ’ αὐτό ἀκριβῶς ἐπιδιώκουν οἱ πολέμιοι τοῦ Μαθήματος. Διότι τό κύριο διαφοροποιητικό στοιχεῖο μας ἀπέναντι στήν κατασκευαζόμενη νέα παγκόσμια κοινωνία, εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη παράδοσή μας, ὃπως καί ὃλων τῶν Ὀρθοδόξων φυσικά. Ἡ αὐθεντική δέ, δηλ. ἀποστολική καίἁγιοπατερική Ὀρθοδοξία, ποτέ δέν μπορεῖ νά δημιουργήσει πνεῦμα μισαλλοδοξίας καί φανατισμοῦ, διότι ἡ μαρτυρική συνείδηση πού δημιουργεῖ, ἐκφράζεται ὡς θυσία τοῦ Ὀρθοδόξου γιά τούς ἄλλους καί ὂχι τό ἀντίθετο, τό ὁποῖο συνιστᾶ μόνιμη πράξη τῶν δυνάμεων τοῦ κόσμου. Ὃταν καί ὃπου ὑπάρχουν ἀντίθετα δείγματα,ἁπλούστατα, δέν πρόκειται γιά Ὀρθοδοξία!
Τό Μ.τ.Θ. συνεπῶς, εἶναι μία δυνατότητα συνάντησης ὃλης τῆς εὐρωπαϊκῆς νεολαίας στήν ἀρχαία πολιτιστική ἑνότητά της. Συμβάλλει ἒτσι στήν πορεία πρός τήν εὐρωπαϊκή ἑνότητα, μέ μιά σταθερή βάση. Οἱ ὀρθόδοξοι μαθητές, ἐξ ἂλλου, θά σέβονται πολύ περισσότερο τούς πολιτισμούς τῶν εἰσερχομένων στό χῶρο μας Ξένων, ὃσο περισσότερο μάθουν νά σέβονται τόν δικό τους πολιτισμό, ὁδηγούμενοι σέ φιλικές καί φιλάνθρωπες σχέσεις μαζί τους.
Δέν πρέπει δέ νά λησμονεῖται, ὃτι ὁ ἐλληνορθόδοξος πολιτισμός, τόν ὁποῖο ἐνσαρκώνει καί μεταδίδει τό Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, βρίσκεται στή βάση τοῦεὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ, συνδέοντας, ἒτσι, καί τούς Ὀρθοδόξους, ἀλλά καί ὃλη τήν Εὐρώπη, μέ τήν ταυτότητά της κατά τήν πρό τοῦ σχίσματος (11ος αἰ.) ἐποχή, παραπέμποντας στήν ἀρχαία Ἑνωμένη Εὐρώπη.
Βέβαια, δέν τρέφω ψευδαισθήσεις. Γνωρίζω, ὃτι οἱ ἂγευστοι τῆς Ὀρθοδοξίας ὡς πατερικότητας, ἀκούοντας τίς ἐπισημάνσεις αὐτές, αἰσθάνονται φρικίαση. Αὐτό ὅμως πού μέ τρομάζει, εἶναι ὃτι ὑπάρχουν καί Θεολόγοι, πού συμμερίζονται αὐτήν τή στάση. Καί γι᾿ αὐτούς μέν εὒχομαι «ὁ Θεός νά τούς φωτίσει», γιά μᾶς δέ «καλόν ἀγώνα»!
1. «Αὐτὸ μιὰ μέρα θὰ γίνῃ Ρωμαίϊκο καὶ καλότυχος ὅποιος ζήση σὲ ἐκεῖνο τὸ βασίλειο».
Οι μεγάλοι διδάσκαλοι της Εκκλησίας και του Γένους Μακάριος Νοταράς, Νικόδημος Αγιορείτης και Αθανάσιος Πάριος, που έζησαν και έδρασαν τον 18ον αιώνα και στις αρχές του 19ου, αποτελούν μία νέα τριάδα μεγίστων φωστήρων, όπως οι παλαιοί Τρεις Ιεράρχαι, τηρουμένων βεβαίως των αναλογιών και λαμβανομένων υπ' όψιν των ιστορικών συγκυριών στις οποίες έζησαν με τις διαφορές και τις ομοιότητες. Σ' αυτούς προστίθεται και ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης, πρωτουργός χρονικά του κινήματος, όχι όμως με την προσφορά και δραστηριότητα που οι τρεις άλλοι επέδειξαν στη συνέχεια, η οποία άλλωστε ήταν και η αιτία να συγκαταριθμηθούν στη χορεία των αγίων. Ονομάσθηκαν ειρωνικά Κολλυβάδες από τους αντιπάλους τους στο Άγιο Όρος, εξ αιτίας του ότι αντέδρασαν στην αντιπαραδοσιακή μεταφορά της τελέσεως των μνημοσυνών από το Σάββατο στην Κυριακή, γιατί ορθά και δίκαια εξετίμησαν ότι προσβάλλεται έτσι ο αναστάσιμος και πανηγυρικός χαρακτήρ της ημέρας.
Αυτό βέβαια ήταν εντελώς μικρή λεπτομέρεια μέσα στο όλο ανακαινιστικό και φωτιστικό τους έργο- απλώς τονίσθηκε και διογκώθηκε εσκεμμένα, ώστε όχι μόνο να αποκρυβεί η άλλη τους προσφορά, αλλά και να συκοφαντηθούν οι ίδιοι, γιατί ασχολούνται με πράγματα μικρά και ασήμαντα, όπως είναι δήθεν τα μνημόσυνα και τα κόλλυβα. Υπάρχουν μέχρι των ημερών μας ερευνηταί, οι οποίοι σμικρύνουν το έργο και την προσφορά τους, βλέποντάς το μέσα από αυτό το παραμορφωτικό πρίσμα της έριδος γύρω από τα μνημόσυνα. Ευτυχώς που τις τελευταίες δεκαετίες, κατά τις οποίες άρχισε η ελληνική ιστορική και θεολογική έρευνα να απελευθερώνεται σιγά-σιγά από τα δεσμά, τις εξαρτήσεις και τις επιρροές των Δυτικών, αποκαταστάθηκε η εικόνα της προσφοράς τους ως μιας ευρύτερης φιλοκαλικής αναγέννησης, που σημειώθηκε τον 18ο αιώνα. Η αναγέννηση αυτή είχε αποφασιστικές επιδράσεις στην τόνωση και ενίσχυση της παιδείας των υποδούλων ορθοδόξων λαών και στην διατήρηση της αυτοσυνειδησίας των, όχι μόνον απέναντι των Οθωμανών κατακτητών, αλλά και απέναντι των δυτικών μισσιοναρίων που όργωναν τις ορθόδοξες χώρες, ασκώντας προσηλυτισμό με αθέμιτα μέσα, προ παντός όμως εκμεταλλευόμενοι την αμάθεια, την δουλεία και την φτώχεια των ορθοδόξων πιστών.
Ο κίνδυνος του εξισλαμισμού και του εκλατινισμού ήταν εξ ίσου μεγάλος, μεγαλύτερος μάλιστα ο δεύτερος, λόγω της ομοιότητος στη θρησκεία και του υψηλού πολιτιστικού επιπέδου των Δυτικών, που διευκόλυναν την αφομοίωση, ενώ ως προς το αλλόθρησκο Ισλάμ η αίσθηση της διαφοράς και της υπεροχής δημιουργούσε κάποιους φραγμούς και επιφυλάξεις. Έχει καταντήσει κλασική η ρήση του άλλου επίσης μεγάλου διδασκάλου και αγίου της ιδίας εποχής, του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, με την οποία εξηγεί γιατί επέτρεψε ο Θεός να σκλαβωθούμε στους Τούρκους και όχι στους Φράγκους, «Τριακόσιους χρόνους μετά την Ανάστασιν του Χριστού μας έστειλεν ο Θεός τον άγιον Κωνσταντίνον και εστερέωσε βασίλειον χριστιανικόν και το είχαν Χριστιανοί το βασίλειον 1150 χρόνους. Ύστερον το εσήκωσεν ο Θεός από τους Χριστιανούς και έφερε τον Τούρκον και του το έδωσε διά ιδικόν μας καλόν, και το έχει ο Τούρκος 320 χρόνους (1453+320=1773). Και διατί έφερεν ο Θεός τον Τούρκον και δεν έφερεν άλλο γένος; Διά ιδικόν μας συμφέρον διότι τα άλλα έθνη θα μας έβλαπτον εις την πίστιν, ο δε Τούρκος άσπρα άμα του δώσης, κάμνεις ό,τι θέλεις».
Για να αποφευχθούν πάντως οι εξισλαμισμοί και οι εκλατινισμοί και να μη γίνουν ποτάμι από μικροί χείμμαροι και αφανίσουν το Γένος στην πορεία τους, χρειαζόταν ο φραγμός και οι ρίζες της παιδείας, μετά μάλιστα από το βαθύ σκοτάδι της απαιδευσίας και της αμάθειας των προηγουμένων αιώνων. Ό,τι έκανε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός με τις περιοδείες του και την ίδρυση σχολείων σε λαϊκό επίπεδο, έκαναν σε υψηλότερη βαθμίδα οι Κολλυβάδες Άγιοι εκδίδοντας και ερμηνεύοντας κείμενα της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας, βίους και ακολουθίες αγίων, ύμνους της Εκκλησίας, ακόμη και σχολικά εγχειρίδια Γραμματικής, Ρητορικής, Φιλοσοφίας και μάλιστα θύραθεν συγγραφέων, αρχαίων Ελλήνων και Δυτικών. Αυτό που προείχε ήταν να φωτισθεί το Γένος και να σταθεί στην πίστη και στις παραδόσεις των Πατέρων, να διασωθεί ο ελληνορθόδοξος πολιτισμός. Έπρεπε στα σχολεία που άρχισαν να πυκνώνουν, στους δασκάλους, στους μοναχούς, στους κληρικούς να εξασφαλισθεί η δυνατότης να κατανοούν τα ελληνικά κείμενα με τη σχολική παιδεία, αλλά και να τους προσφερθούν τέτοια κείμενα με εκδόσεις, γιατί τα χειρόγραφα εσπάνιζαν, κρυμμένα σε μοναστηριακές βιβλιοθήκες ή συλημένα από επιτηδείους ξένους περιηγητάς.
Μπορεί μάλιστα κανείς να εντοπίσει μέσα στην εντυπωσιακή πράγματι εκπαιδευτική και συγγραφική δραστηριότητά τους και ειδική τάση και δράση απέναντι στον κίνδυνο των εξισλαμισμών και των εκλατινισμών. Είναι γνωστόν ότι πολλοί από τους Νεομάρτυρες είχαν ως «αλείπτας», ως προπονητάς θα ελέγαμε, οι οποίοι ψυχολογικά τους ετόνωναν και τους εστήριζαν στο δρόμο του μαρτυρίου, Κολλυβάδες αγίους, όπως τον Άγιο Μακάριο και τον Άγιο Νικόδημο Αγιορείτη. Και είναι βέβαιο πως όσα με παρρησία λέγουν πολλοί Νεομάρτυρες στις απολογίες τους απέναντι των Τούρκων δικαστών, προβάλλοντας την υπεροχή της Χριστιανικής πίστεως απέναντι στην θρησκεία του Μωάμεθ, την οποία υποτιμούν και απορρίπτουν, απηχούν τη διδασκαλία των Κολλυβάδων Αγίων. Πολλούς από τους διαλόγους αυτούς των Νεομαρτύρων με τους Τούρκους δικαστάς, που θυμίζουν τα αρχαία μαρτυρολόγια, διέσωσε ο άγιος Νικόδημος στο «Νέο Μαρτυρολόγιο». Κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να ερμηνευθούν και τα ειδικά αντιλατινικά έργα του Αγίου Αθανασίου Πάριου «Αντίπαπας», «Ουρανού κρίσις», «Ο Παλαμάς εκείνος», και όσα άλλα σε ειδικά ή μη έργα γράφουν για τις εκτροπές και τις πλάνες των Λατίνων όλοι τους.
Η προσφορά βέβαια των Κολλυβάδων στο χώρο της παιδείας και του πολιτισμού δεν περιορίζεται μόνο στην ενίσχυση της αυτοσυνειδησίας των Ορθοδόξων απέναντι στον διπλό κίνδυνο των επιρροών και αφομοιώσεων από Ανατολή και Δύση, που είναι και αυτή πολύ μεγάλη. Έχει και μία άλλη, εξ ίσου ευρεία διάσταση, στον χώρο της οποίας φάνηκε ότι δεν είχαν τότε τόσο μεγάλη επιτυχία, όχι γιατί η διδασκαλία τους δεν είχε απήχηση, αλλά διότι δυστυχώς ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία που εδημιούργησαν ένα οικουμενικό κράτος με οικουμενική ακτινοβολία, την Ρωμιοσύνη του Βυζαντίου, που άντεχε και κρατούσε όρθια την ψυχή και το πνεύμα του και κάτω από τη σκληρή δουλεία των κατακτητών, μετά το 1821 δέχθηκαν σοβαρά πλήγματα.
Το νέο κράτος αποκόπηκε βίαια από την ελληνορθόδοξη παράδοση, εγκατέλειψε την παραδοσιακή ελληνοχριστιανική παιδεία και εστράφη καθοδηγούμενο και κηδεμονευόμενο από τη Δύση εναντίον της Βυζαντινής του κληρονομιάς, των Αγίων και των Πατέρων, των ιερών και όσιων του Γένους.
Είναι γνωστόν ότι οι Κολλυβάδες Άγιοι ήλθαν σε σύγκρουση, ιδιαίτερα ο Άγιος Αθανάσιος Πάριος, με τους ευρωπαϊστάς και ευρωπαΐζοντας εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, οι οποίοι υιοθέτησαν τις ιδέες του Γαλλικού Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως, ακόμη και την αθεΐα του Βολταίρου, και προσπάθησαν να στρέψουν την πορεία του νεοελληνικού πολιτισμού προς την κλασική αρχαιότητα, εκθειάζοντας και προβάλλοντας την θύραθεν, την κοσμική σοφία και γνώση και υποτιμώντας ή αγνοώντας την θεία σοφία.
Ο ορθός λόγος, η επιστήμη, η γνώση, η ελευθερία ήσαν οι νέες θεότητες του κηρύγματος του Διαφωτισμού. Ή βυζαντινή σύνθεση, όπου κατορθώθηκε η διάσωση και η ενίσχυση των υγιών στοιχείων του ελληνικού πνεύματος στην υπηρεσία του θείου κηρύγματος της αγάπης, της ταπεινώσεως, της καταλλαγής που απέρρεαν από το κήρυγμα του Ευαγγελίου του Σταυρού, εγκαταλείφθηκε και υποτιμήθηκε. Ήταν ουσιαστικώς ένας νέος διωγμός εναντίον της Εκκλησίας υπό άλλη μορφή, που συγγενεύει πολύ με την απόπειρα του Ιουλιανού του Παραβάτου τον 4ο αιώνα να αναβιώσει τον ακραιφνή Ελληνισμό εναντίον του Χριστιανισμού και του Βαρλαάμ του Καλαβρού τον 14ο αιώνα να περάσει, μέσα στο ορθόδοξο Βυζάντιο, τον σχολαστικισμό και ορθολογισμό της Δυτικής Αναγέννησης, απορρίπτοντας την δοκιμασμένη μέθοδο φωτισμού και τελειώσεως των Πατέρων της Ανατολής, που έδιναν τα πρωτεία στη θεία σοφία χωρίς να απορρίπτουν την κοσμική, την ανθρώπινη.
Οι Τρεις Ιεράρχαι του 4ου αιώνος, ο Μ. Βασίλειος, ο Γρηγόριος θεολόγος και ο Ιωάννης Χρυσόστομος, με την έξοχη ελληνική παιδεία τους, όπως και ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς τον 14ο αιώνα, δεν επέτρεψαν την οπισθοδρόμηση προς ένα νοσηρό κλασικισμό που τοποθετεί το κτιστό πάνω από το άκτιστο, την ανθρώπινη σοφία πάνω από την θεϊκή σοφία, τα άθεα γράμματα πάνω από τα θεωτικά, όπως έλεγε ο όσιος μοναχός Χριστόφορος Παπουλάκος, βλέποντας την εσφαλμένη πορεία που ακολούθησαν μετά το 1821 οι δυτικοτραφείς λόγιοι και κληρικοί υιοθετώντας πλήρως τις θέσεις των Ευρωπαίων Διαφωτιστών.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι αγωνισταί του 1821, ο Κολοκοτρώνης, ο Μακρυγιάννης, ο Παπαφλέσσας και άλλοι, γαλουχημένοι με το πνεύμα της παραδόσεως των Κολλυβάδων, βρέθηκαν προδομένοι και στο σημείο αυτό. Αγωνίσθηκαν για να απελευθερώσουν σωματικά τους Έλληνες από τους Τούρκους, και είδαν την Ελλάδα να υποδουλώνεται πνευματικά, να παραδίδει την ψυχή, το πνεύμα της στους Ευρωπαίους. Ο εκλατινισμός επανήλθε με τη μορφή του εξευρωπαϊσμού και του εκδυτικισμού. Η Δύση που δεν μπόρεσε ούτε στο ελεύθερο Βυζάντιο με τον Βαρλαάμ Καλαβρό να «διαφωτίσει», δηλαδή να σκοτίσει τους Έλληνες, γιατί αντέδρασε ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς με το κίνημα του Ησυχασμού, ούτε στην Τουρκοκρα¬τία, λόγω του νέου φιλοκαλικού - ησυχαστικού κινήματος των Κολλυβάδων, επεχείρησε να πάρει τη ρεβάνς μετά το 1821 θέτοντας υπό πνευματική κηδεμονία το νεοελληνικό κράτος, την παιδεία και τον πολιτισμό του. Φαίνεται όμως ότι και πάλι βγαίνει νικημένη. Οι δυσφημισμένοι ακόμη και κατά το όνομα Κολλυβάδες επηρεάζουν τώρα βαθύτατα την ορθόδοξη πίστη και ζωή ως γνήσιοι συνεχιστές της πατερικής ησυχαστικής παραδόσεως. Το Άγιον Όρος που τους εξέθρεψε, όπως και τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, μπορεί να καυχά¬ται για τους μεγάλους αυτούς διδασκάλους της Ορθοδοξίας και του Γένους.
1. Ο χαρακτηρισμός του κινήματος ως φιλοκαλικής αναγέννησης επεκράτησε μετά τη μελέτη του μητροπολίτου Μαυροβουνίου Αμφιλοχίου Ράντοβιτς, Η φιλοκαλική αναγέννησις του ΙΗ' και ΙΘ' αι. και οι πνευματικοί καρποί της, Αθήναι 1984. Δεν παραθέτουμε εδώ τη σχετική με το κίνημα των Κολλυβάδων βιβλιογραφία. Για τους δύο εξ αυτών έγιναν στις ημέρες μας επιστημονικά συνέδρια, ένα για τον Αθανάσιο Πάριο στην Πάρο, τον Σεπτέμβριο του 1998, και ένα για τον Άγιο Νικόδημο Αγιορείτη στην Ιερά Μονή Αγίου Νικόδημου στη Γουμένισσα Κιλκίς, τον Σεπτέμβριο του 1999, με ενδιαφέρουσες εισηγήσεις και πλήρη βιβλιογραφική κάλυψη. Εντός του έτους θα κυκλοφορήσουν τα πρακτικά και των δύο συνεδρίων. Στον Άγιο Αθανάσιο Πάριο αναφέρονται επίσης οκτώ εισηγήσεις που έγιναν κατά το επιστημονικό συνέ¬δριο που έγινε στην Πάρο το Σεπτέμβριο του 1996 για την Εκατονταπυλιανή. Τα πρακτικά έχουν εκδοθή από το Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Εκατονταπυλιανής Πάρου• Η 'Εκατονταπυλιανή και η Χριστιανική Πάρος. Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσί¬ου (Πάρος 15-19 Σεπτεμβρίου 1996), Πάρος 1998.
Πηγή: "Θεοδρομία" τεύχος 7, Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2000
Το εισαγωγικό κείμενο από το αφιέρωμα του Άρδην (τ. 89)
Μέχρι σήμερα, η συζήτηση για το μεταναστευτικό ζήτημα στην Ελλάδα έχει διεξαχθεί σε εντελώς μονοδιάστατη και εσφαλμένη βάση. Από την πλευρά των… «φιλομεταναστευτικών» δυνάμεων, προτάσσεται η λογική της αλληλεγγύης με τους φτωχούς μετανάστες και η ανθρωπιστική διάσταση του μεταναστευτικού, ενώ από την αντίστροφη πλευρά προτάσσεται κυρίως το ζήτημα της εγκληματικότητας, της παραβατικότητας και της πληθυσμιακής αλλοίωσης συγκεκριμένων περιοχών της χώρας. Η πρώτη άποψη υποτιμά τον αριθμό των μεταναστών και τις κοινωνικές διαστάσεις των προβλημάτων που ανακύπτουν από τη μαζική μετανάστευση και, προπαντός, τη λαθρομετανάστευση, και η δεύτερη μάλλον υπερτιμά τον αριθμό τους, με πληροφορίες για πολλά εκατομμύρια λαθρομεταναστών.
Πάντως, το μεταναστευτικό αποτελεί ίσως το σημαντικότερο κοινωνικό ζήτημα της σύγχρονης Ελλάδας, με διαστάσεις που υπερβαίνουν και τους μεν και τους δε. Αν συνδυαστεί με τη δημογραφική κρίση και τη συρρίκνωση του ελληνογενούς πληθυσμού, τα προβλήματα που αναδεικνύει η γεωγραφική θέση της χώρας, καθώς και τα εθνικά μας προβλήματα, τότε έχουμε μπροστά μας κυριολεκτικά ένα μάλλον άγνωστο ζήτημα στις πολυδιάστατες εκφάνσεις του.
Η εκρηκτική και ταχύτατη διόγκωση των μεταναστευτικών ρευμάτων πήρε κυριολεκτικά τις διαστάσεις μιας μαζικής μετακίνησης χωρίς προηγούμενο σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα, και μπορεί να συγκριθεί μόνο με φαινόμενα πολεμικών περιόδων. Εξάλλου, δεν είναι καθόλου τυχαίο πως η πρώτη μαζική είσοδος μεταναστών στη σύγχρονη Ελλάδα συνέπεσε με την κατάρρευση της Ανατολικής Ευρώπης και ιδιαίτερα της Αλβανίας.
Μέσα σε είκοσι χρόνια, η ελληνική κοινωνία μεταβλήθηκε, από μια σχετικά ομοιογενή θρησκευτικά, πολιτισμικά, κοινωνικά, κοινότητα, σε μια «πολυπολιτισμική» τέτοια, ενώ η μαζική είσοδος μεταναστών, μέσα σε δέκα ή δεκαπέντε χρόνια, μετέβαλε ριζικά, εκτός από την εθνοτική, και την κοινωνική σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας. Στις θέσεις των χειρωνακτών και γενικά στις ανειδίκευτες εργασίες, οι Έλληνες εργαζόμενοι αντικαταστάθηκαν μαζικά από μετανάστες εργάτες, με αποτέλεσμα ο γηγενής πληθυσμός να πάψει πλέον να έχει την ταξική δομή που είχε μόλις δέκα, είκοσι χρόνια πριν: οι Έλληνες εργαζόμενοι μετακινήθηκαν προς τον δημόσιο τομέα, τη μικροϊδιοκτησία και τις υπηρεσίες εγκαταλείποντας την οικοδομή, τη βιομηχανία, τη ναυτιλία και τη μισθωτή αγροτική εργασία. Πρόκειται για μια κοινωνική μετάλλαξη που μπορεί να συγκριθεί μόνο με εκείνη που προκάλεσε η είσοδος των προσφύγων στην Ελλάδα, στη διάρκεια του μεσοπολέμου. Σημαντική παράμετρο, εξάλλου, αποτέλεσε, ιδιαίτερα στην επαρχία, η αθρόα είσοδος δεκάδων χιλιάδων γυναικών, που μετέβαλαν τον χάρτη του αγοραίου έρωτα και της οικιακής απασχόλησης.
Αυτές οι κοινωνικές μετατοπίσεις είχαν ως συνέπεια να στηριχθούν τα μεταναστευτικά ρεύματα όχι μόνο από τους επιχειρηματίες και τις κυβερνήσεις –ιδιαίτερα της σημιτικής περιόδου, που κατόρθωσαν να ρίξουν το κόστος εργασίας μέσω της ανειδίκευτης εργασίας των μεταναστών και να ρίξουν τον πληθωρισμό από 20%, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, στο 4% προς τα τέλη της– αλλά και από κατώτερα και μεσαία στρώματα, που χρησιμοποίησαν μαζικά τους μετανάστες και τις μετανάστριες στις αγροτικές εργασίες, στην οικοδομή, στις οικιακές και ερωτικές εξυπηρετήσεις. Με αποτέλεσμα να υπάρχει μία ευρύτερη κοινωνική συναίνεση υπέρ της μετανάστευσης. Αυτή η διαδικασία της κοινωνικής μετάλλαξης έχει αγνοηθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από όλες τις σχετικές κοινωνιολογικές ή πολιτικές αναλύσεις. Αντίθετα, μόλις μετά τα μέσα της δεκαετίας του 2000, μετά την ολοκλήρωση των ολυμπιακών και των άλλων μεγάλων έργων, όταν σταδιακώς αρχίζει η κρίση στην Ελλάδα και η μαζική εγκατάσταση μεταναστών δημιουργεί πλέον μεγάλα κοινωνικά προβλήματα στις γειτονιές, στην εκπαίδευση και στα νοσοκομεία, αρχίζουν να μαζικοποιούνται φαινόμενα απόρριψης της μετανάστευσης και να εντείνεται η αντιμεταναστευτική ρητορεία, ακόμα και από εκείνους που μέχρι χθες αδιαφορούσαν, είτε θεωρούσαν τη μετανάστευση ευλογία. Τώρα πια, σε συνθήκες κρίσης (από το 2008 η Ελλάδα διανύει το πέμπτο έτος της ύφεσης), η μετανάστευση μεταβάλλεται σε κατάρα δεδομένου μάλιστα ότι αλλάζει και η φύση της. και από τους μετανάστες των βαλκανικών χωρών και της Ανατολικής Ευρώπης περνάμε στους Αφγανούς, Πακιστανούς και Αφρικανούς μετανάστες, των οποίων η πολιτισμική και θρησκευτική ταυτότητα αποκλίνει δραματικά από εκείνη των Ελλήνων, τόσο ώστε να συγκρούονται ακόμα και με τα παλαιότερα στρώματα των μεταναστών.
Επιπλέον, η αθρόα είσοδος μεταναστών, και η γενίκευση της χαμηλά αμειβόμενης, ανασφάλιστης εργασίας, είχε ως συνέπεια να ακολουθηθεί ένα μοντέλο έντασης εργασίας στον βιομηχανικό, κατασκευαστικό και αγροτικό τομέα, χωρίς επενδύσεις στην τεχνολογική αναβάθμιση της παραγωγής. Εφόσον υπήρχαν φθηνοί ξένοι εργάτες, ποιος ο λόγος να επενδύουν οι επιχειρηματίες στην τεχνολογία; Αυτό που αρχικώς εμφανίστηκε ως ευλογία, λόγω της μείωσης του κόστους, μεταβλήθηκε εν τέλει σε μειονέκτημα, λόγω της πτώσης επενδύσεων για την τεχνολογική αναβάθμιση της παραγωγής. Η μαζική είσοδος των μεταναστών σπρώχνει την ελληνική οικονομία σε ένα μοντέλο έντασης εργασίας και όχι έντασης κεφαλαίου, επιτείνοντας τα παρασιτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας. Οι επενδύσεις στον αγροτικό τομέα ή τη βιομηχανία μειώνονται, διότι αντί η εργασία να αντικαθίσταται από μηχανές, συνέβη μάλλον το αντίστροφο και οι μηχανές αντικαταστάθηκαν από φθηνή και ανειδίκευτη εργασία, ενώ οι επενδύσεις κατευθύνθηκαν κυρίως στα πολυτελή πολυκαταστήματα, τις τράπεζες και ορισμένους τομείς των υπηρεσιών. Η ελληνική οικονομία, που υπολειπόταν τεχνολογικά από την υπόλοιπη Ευρώπη, αντί να την πλησιάσει απομακρύνθηκε και άλλο από αυτή, με τραγικές συνέπειες στο επίπεδο της ανταγωνιστικότητας της – συνέπειες που βιώνουμε σήμερα με δραματικό τρόπο.
Τελευταίο, αλλά όχι έσχατο, η «ελαστικοποίηση» της εργασίας που εισήχθη στην Ελλάδα, κατ’ εξοχήν μέσω της ανασφάλιστης και αρρύθμιστης εργασίας των μεταναστών, μετέβαλε σταδιακώς σε ζούγκλα το σύνολο των εργασιακών σχέσεων και προετοίμασε το έδαφος για την απορρύθμιση και την ανάπτυξη της μαύρης εργασίας και μεταξύ των Ελλήνων εργαζομένων. Γι’ αυτό και σταδιακώς εντείνονται τα αντιμεταναστευτικά αισθήματα στα λαϊκά στρώματα, τους ανέργους και τους νέους, όπου η Χρυσή Αυγή συγκεντρώνει τα υψηλότερα ποσοστά. Διότι η αθρόα παρουσία των λαθρομεταναστών όχι μόνο στις λαϊκές γειτονιές, αλλά και στους χώρους εργασίας, υποβαθμίζει δραματικά τους εργασιακούς όρους απασχόλησης των Ελλήνων εργαζομένων.
Έτσι, στο εξής, η ελληνική κοινωνία βρίσκεται μπροστά σε ένα φαινόμενο που «ανεπαισθήτως» διογκώθηκε για να μεταβληθεί σε μια οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική και εθνική βόμβα με απροσδιόριστες συνέπειες.
Επιπλέον, στην Ελλάδα, το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται μόνο από μία σκοπιά ωφελιμιστική ή ανθρωπιστική, αλλά θα πρέπει να ιδωθεί και από μια μακροσκοπική ιστορική σκοπιά. Ο ελληνικός κόσμος –ή ό,τι έμεινε από αυτόν– είναι πλέον συγκεντρωμένος στο ελλαδικό κράτος και την Κύπρο, ενώ έχει χάσει πια τον ρόλο του στην άλλοτε καθ’ ημάς Ανατολή. Οι Έλληνες έχουν απομακρυνθεί από τα Βαλκάνια, τη νότια Ρωσία, την ανατολική Θράκη, την Αίγυπτο, όπου συνέχιζαν να δραστηριοποιούνται μόλις πενήντα χρόνια πριν. Αντίθετα, όχι μόνο έχουν συγκεντρωθεί σε αυτή την αρχική κοιτίδα τους, αλλά συρρικνώνονται και δημογραφικά, σε αντίθεση με την ισχυρή γεννητικότητα των Ελλήνων τριάντα ή σαράντα χρόνια πριν. Παράλληλα, ο όμορος μουσουλμανικός κόσμος ενισχύεται πληθυσμιακά και οικονομικά. Είναι προφανές πως δημιουργείται ένα κενό δημογραφίας και ισχύος, σε μια εποχή που τα παγκόσμια μεταναστευτικά ρεύματα διογκώνονται και η Ελλάδα αποτελεί την πρώτη πύλη εισόδου μεταναστών προς την ευρωπαϊκή ήπειρο και Ευρωπαϊκή Ένωση κατεξοχήν. Επομένως, το μεταναστευτικό ζήτημα αποκτά ακόμα μία διάσταση. Δεν πρόκειται πλέον, ή μόνο, για τα κοινωνικά προβλήματα που θέτει η αιφνίδια είσοδος εκατομμυρίων ανθρώπων σε μια μικρή χώρα, αλλά και για τα προβλήματα δημογραφικής, πολιτισμικής και εθνικής συνοχής που θέτουν τα μεταναστευτικά ρεύματα. Καθόλου τυχαία, η Τουρκία χρησιμοποιεί ήδη, εκτός από τις πυρκαγιές στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα, και την «ασύμμετρη απειλή» της παροχέτευσης της αφρικανικής και ανατολικής μετανάστευσης στο εσωτερικό της Ελλάδας.
Αν όλα αυτά συνδυαστούν με την κρίση που περνάει η ελληνική κοινωνία και τα αυξανόμενα μεταναστευτικά ρεύματα νέων και ειδικευμένων Ελλήνων, που κατά ογδόντα τοις εκατό δηλώνουν ότι θέλουν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, το ζήτημα καθίσταται ακόμα πιο εκρηκτικό και απαιτεί την άμεση διερεύνηση στις πολλαπλές συνιστώσες του και την επικέντρωσή μας σ’ αυτό κοινωνικά και πολιτικά.
Δεν μπορούμε πλέον να αφήνουμε τη διαχείριση του ζητήματος στη Χρυσή Αυγή, που αναπτύχθηκε πάνω στο έλλειμμα πολιτικής και την τύφλωση της ελληνικής κοινωνίας, ούτε βέβαια στους οπαδούς της διάλυσης του ελληνικού έθνους και των ανοικτών συνόρων. Εξάλλου ο ένας τρέφει τον άλλο.
Η Ελλάδα κινδυνεύει, σε συνθήκες κατά τις οποίες ένα αυξανόμενο ποσοστό νεανικού πληθυσμού υψηλής ειδίκευσης μεταναστεύει στο εξωτερικό, να μεταβληθεί σε μια χώρα-παρία, όπου οι ειδικευμένοι θα μεταναστεύουν και στη χώρα θα εισέρχονται ανειδίκευτοι εργαζόμενοι, χωρίς πολιτιστική συνάφεια με τον ελληνικό πληθυσμό.
Είναι καιρός –αν υπάρχει ακόμη καιρός– να παρέμβουμε αποφασιστικά στο ζήτημα προτού παρέμβουν άλλοι… φασιστικά.
α) πρέπει να καταγγελθεί άμεσα η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να διακοπούν οι διαπραγματεύσεις για την ένταξή της, εάν δεν αναλάβει αμέσως να σταματήσει την αποστολή λαθρομεταναστών στην Ελλάδα και αν δεν υποχρεωθεί να δέχεται στο έδαφός της όλους όσοι εισέρχονται παράνομα από την Τουρκία στην Ελλάδα.
β) Με σύντονες επεμβάσεις, που να φτάνουν μέχρι διακοπή διπλωματικών σχέσεων με τις χώρες προέλευσης των λαθρομεταναστών, να αποστέλλονται αμέσως στη χώρα τους, με μία ουσιαστική οικονομική βοήθεια την οποία θα πρέπει να απαιτήσουμε και από την Ε.Ε.
γ) Να δημιουργηθεί υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, το οποίο να φροντίσει για την ενσωμάτωση όλων των νόμιμων μεταναστών που μένουν πάνω από δέκα χρόνια στην Ελλάδα και είναι διατεθειμένοι να ενταχθούν πολιτισμικά, εργασιακά και κοινωνικά στην ελληνική κοινωνία και πολιτισμό. Αυτό προϋποθέτει τη γνώση της ελληνικής γλώσσας και βασικών στοιχείων της ελληνικής ιστορίας, όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες του κόσμου.
δ) Θα πρέπει να μπει ποσόστωση παρουσίας μεταναστευτικών πληθυσμών στις περιοχές, τις γειτονιές και τις πόλεις της χώρας, έτσι ώστε να υπάρχει λίγο πολύ ισομερής κατανομή των μεταναστών και να μη δημιουργούνται γκέτο. Ανάλογη ποσόστωση θα πρέπει να προβλεφθεί και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και να υπάρξει ειδική μέριμνα για την εκπαιδευτική και κοινωνική ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών μακράς παραμονής.
ε) Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά περιοχές επιβαρυμένες από την παρουσία μεταναστών και μεγάλου αριθμού νομίμων μεταναστών, όπως το ιστορικό κέντρο της Αθήνας, εκεί θα πρέπει να παρθούν άμεσα μέτρα για την μετεγκατάστασή τους σε άλλες περιοχές, καθώς και να δοθούν φορολογικά κίνητρα για την επιστροφή των γηγενών κατοίκων που έχουν απομακρυνθεί.
στ) Θα πρέπει να υπάρξει συστηματική παρέμβαση από τους κρατικούς οργανισμούς και την αστυνομία, καθώς και από κοινωνικούς θεσμούς –Εκκλησία, οργανώσεις κοινωνικής αλληλεγγύης– για να απομακρυνθούν οι φασιστικές ομάδες και οι δήθεν αντίπαλοί τους από τις λαϊκές γειτονιές.
ζ) Θα πρέπει, εν τέλει, να τεθεί ένα ανώτατο όριο στον αριθμό των μεταναστών που μπορεί να δέχεται κάθε χρόνο η Ελλάδα, σε μια εποχή μάλιστα όπου στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι νέοι Έλληνες είναι άνεργοι ενώ αυξάνονται τα μεταναστευτικά ρεύματα από την Ελλάδα προς το εξωτερικό και, βέβαια, να καταγγελθεί ως ανεφάρμοστο το περιβόητο Δουβλίνο ΙΙ. Ως προς το τελευταίο, θα πρέπει να καταγγείλουμε την υποκριτική στάση της αριστεράς, που, για να αποφύγει να λάβει θέση στο ζήτημα, τα φορτώνει όλα στο Δουβλίνο ΙΙ, το οποίο, στην πραγματικότητα, δεν αφορά όλους τους λαθρομετανάστες, αλλά εκείνους που ζητούν πολιτικό άσυλο.
Εάν εκπληρωθούν αυτοί οι όροι, είναι δυνατό να αρχίσει μια πορεία αναστροφής του εκρηκτικότερου κοινωνικού προβλήματος της χώρας, το οποίο συνιστά η μαζική μετανάστευση των τελευταίων δεκαετιών.
Το αφιέρωμα του Άρδην περιλαμβάνει μια εκτενή συζήτηση για το μεταναστευτικό ανάμεσα στον Μανώλη Δρεττάκη, την Άννα Βαγενά, τον Βασίλη Στοϊλόπουλο και τον Γιώργο Καραμπελιά, μία σχετική μελέτη του Γιώργου Ρακκά, μία ανάλυση του Γιάννη Ξένου για την έξοδο των ειδικευμένων Ελλήνων, μια μελέτη του Νίκου Ράπτη για το δημογραφικό πρόβλημα, ένα άρθρο του Χέρμαν Ντέιλυ για τη διεθνή διάσταση του προβλήματος, συνοδευόμενο από σχετικούς πίνακες και διαγράμματα, ενώ οι Κούρδοι πολιτικοί πρόσφυγες δίνουν τη δική τους εκτίμηση για την παρουσία τους στην Ελλάδα.
Πηγή : http://www.aspe.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=2119&Itemid=2
«Γνωρίζαμε από την αρχή πως το συγκεκριμένο πρόγραμμα ήταν αδύνατο να εφαρμοσθεί, καθώς δεν υπήρξε πουθενά ένα επιτυχές παράδειγμα, λόγω και του γεγονότος της συμμετοχής της Ελλάδας στο ευρώ, που δεν της επιτρέπει την υποτίμηση του νομίσματός της για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας».
Τη δήλωση αυτή του Παναγιώτη Ρουμελιώτη, αντιπροέδρου της Τράπεζας Πειραιώς και πρώην εκπροσώπου της Ελλάδας στο ΔΝΤ, δημοσιεύει σήμερα η εφημερίδα New York Times, προκαλώντας αίσθηση.
Ο Π. Ρουμελιώτης, όπως και πολλοί άλλοι, σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα, αναγνωρίζει επίσης ότι η τρόικα υποτίμησε τις αρνητικές συνέπειες του προγράμματος για την ελληνική οικονομία, καθώς η μεγάλη ύφεση δεν οφείλεται στη μη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων από την Ελλάδα, όπως υποστηρίζει η τρόικα, αλλά στις μεγάλες περικοπές δαπανών που συνέβαλαν στην υφεσιακή περιδίνηση, πλήττοντας δραστικά την εσωτερική ζήτηση.
Την ίδια ώρα οι New York Times σε ανταπόκριση - ανάλυση από την Αθήνα, αναφέρονται στην επιδείνωση της ελληνικής κρίσης, επαναφέροντας τα σενάρια χρεοκοπίας και εξόδου της χώρας από το ευρώ, καταγράφοντας τις δυσκολίες στην εφαρμογή ενός «μη ρεαλιστικού» και «μη βιώσιμου», κατά πολλούς, προγράμματος διάσωσης, όπως και το ρήγμα που εμφανίζεται εντός της Τρόικας, με το ΔΝΤ να ζητά
τη χαλάρωση του προγράμματος έναντι της πιο σκληρής στάσης των Ευρωπαίων και κυρίως της Γερμανίας, όπως τονίζεται.
Σύμφωνα με τους New York Times, η διαφοροποίηση εντός της τρόικας επιτείνει την αβεβαιότητα στις σχέσεις της Ελλάδας με την Ευρώπη, ενισχύοντας το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της χώρας.
Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr
ATHENS— Only a month after Greece installed a new government, the country is facing renewed peril. Its official lenders are signaling a growing reluctance to keep paying the bills of the nearly bankrupt nation, even as the government is seeking more leniency on the terms of its multibillion-euro bailout.
Enlarge This Image
Follow@nytimesworldfor international breaking news and headlines.
Twitter List: Reporters and Editors
Adding to the woes, there is little agreement within either side. The Greek government is itself a motley coalition of conservatives and Socialists, and the leaders of theEuropean Commission, theInternational Monetary Fund and theEuropean Central Bank, known as the troika, are increasingly divided among themselves. That is creating even more uncertainty as Greece and the rest of Europe head for yet another showdown, renewing doubts about how long Athens can remain within the euro zone.
Even as fears mount in Europe about the rapidly worsening situation in Spain, Greece’s problems are far from solved. The president of the European Commission, José Manuel Barroso, is expected to make his first visit to Athens since 2009 on Thursday to meet with Prime Minister Antonis Samaras as the troika begins yet another assessment of how well the country has complied with a spate of harsh austerity measures imposed as the price for loans. Greece’s lenders say they will not finance the country any further unless it meets its goals. But many experts say that the targets were never within reach and that pushing three increasingly weak Greek governments to comply has only profoundly damaged the economy.
“We knew at the fund from the very beginning that this program was impossible to be implemented because we didn’t have any — any — successful example,” said Panagiotis Roumeliotis, a vice chairman at Piraeus Bank and a former finance minister who until January was Greece’s representative to the International Monetary Fund. Because Greece is in the euro zone, he noted, the nation cannot devalue its currency to help improve its competitiveness as other countries subject to I.M.F. interventions almost always are encouraged to do.
At the same time, Mr. Roumeliotis and others note, the troika underestimated the negative effect its medicine would have on the Greek economy.
“The argument that is used usually by the troika in order to criticize Greece — and to ignore their mistakes — is that the deep recession is because of the nonimplementation of the structural reforms,” Mr. Roumeliotis said. While Athens has fallen woefully short on that front, he conceded, the bigger problem is that the severe cuts contributed to the downward spiral by decimating economic demand within Greece.
It remains to be seen whether the troika is prepared to force Greece to default. Much of the talk on both sides is aimed at extracting concessions in negotiations. But while Greece has been pushed to the edge before, it now appears to be running out of time because its European partners, however complicit in Greece’s current plight, appear to be running out of patience.
On Monday, the European Commission reaffirmed that the next tranche of aid to Greece would probably not be disbursed until September, putting the country at greater risk of running out of money to pay salaries and pensions.
At the end of last week, the European Central Bank cut off a crucial source of cash for Greek banks, saying that it would stop accepting Greek government bonds as collateral for low-cost loans until the troika completes its report, which is not expected until late August at the earliest. Greek banks must now borrow from the Greek Central Bank at a higher interest rate, from a fund with limited means; if it runs out, Greece would have to start printing drachmas.
Mr. Samaras’s government will try to persuade the lenders keeping it on life support that the targets they set are off base because Greece’s economy keeps contracting as a result of the tax increases and spending and wage cuts mandated by the troika. Greece’s economy shrank 3.5 percent in 2010 and 6.9 percent in 2011 and is expected to contract 7 percent this year, a decline reminiscent of the Great Depression of the 1930s. Unemployment is at 22.5 percent and expected to rise to 30 percent, while Greece’s main retailers’ association warned on Monday that sales were expected to drop 53 percent this year.
The original plan called for Greece to return to financing its debts on the open market in 2014, an idea that one European official, speaking on the condition of anonymity, now calls a “fiction.”
Complicating matters is the fact that the troika’s institutions have different mandates and constituencies. “The troika is not one homogeneous bloc,” said Guntram B. Wolff, the deputy director of Bruegel, a public policy research institute in Brussels. “They have different views.”
Some experts say that the I.M.F. has been quietly pushing to ease the austerity terms while European leaders have mostly been trying to satisfy Germany’s demands to keep Greece on a tight leash to persuade its own voters to support the bailouts.
In an interview, former Prime Minister George Papandreou, a Socialist who was in power when Greece asked for a bailout in 2010, said Athens was given nearly impossible targets at the outset because Germany wanted to send a message to other European countries of what could await them if they asked for the same, a reality now spreading across southern Europe.
“There was the moral hazard idea: ‘We can’t give Greece money too cheaply,’ ” Mr. Papandreou said. “There was a sense: ‘Punish them. We have to be careful that if we make it too easy for a bailout, others will want similar things.’ ”
While Greek officials say they were set up for failure, the mood in Germany has grown less sympathetic and calls for a Greek exit from the euro zone have escalated. Alexander Dobrindt, the general secretary of the Christian Social Union, the Bavarian sister party of Chancellor Angela Merkel’s Christian Democratic Union, said provocatively on Monday that the Greek government should now pay half its wages and pensions “in drachmas,” Greece’s former currency.
Meanwhile, Germany’s economy minister, Philipp Rösler, said on television last weekend that “for me, a Greek exit from the euro zone has long since ceased to be a frightening prospect.”
As Germans sharpen their statements, in Greece the cuts have come at a steep political cost: the more the economy contracts, the less consensus the government has to carry out the fundamental changes needed to help restart growth.
Despite the obstacles, Greece has made substantial strides. From 2009 to 2011, it slashedgovernment spending before interest payments by 20 billion euros, or 18 percent — a feat even Greece’s critics concede would be challenging for any government. It is also expected to reduce the number of civil servants it had in 2009 — 874,000 — by more than 100,000 by the end of the year.
Today, the coalition is divided over how to identify an additional 11.5 billion euros in cuts from 2013 to 2014 without causing a total collapse in basic services. In the coming days, it is expected to announce the merging of state entities and cuts to social welfare payments. Athens has said it will not lay off state workers, but reduce them through attrition and early retirement. And it has set a ceiling of around 2,400 euros a month for pensions.
But some of the government’s gain in reducing its deficit has come from not paying its bills to Greek companies, making things worse for the economy when thousands of such companies are going out of business.
“A reform needs two things: time and trust,” said Anna Diamantopoulou, a minister in the governments of Mr. Papandreou and Lucas Papademos. “We needed time to persuade people, but we did not have it.”
“If you want to restructure a small company, that takes two years,” she added. “Can you restructure a country in two years?”
Reporting was contributed by Dimitris Bounias from Athens, Nicholas Kulish from Berlin, Paul Geitner from Brussels and Jack Ewing from Frankfurt.
This article has been revised to reflect the following correction:
Correction: July 27, 2012
Είναι άμεση η ανάγκη ν' αντιδράσει η αναπαυμένη πλειοψηφία στις ραδιουργίες μίας άθεης μειοψηφίας, πού κόπτεται για ισότητες, ελευθερίες και δικαιώματα των λίγων προσβάλλοντας βάναυσα τους πολλούς.
***
Μια καθαρή φωνή από τις κορυφές του Αγίου Όρους. Η φωνή του Γέροντος Μωυσή εκφράζει την φωνή του Αγίου Όρους, την φωνή ολοκλήρου του Ελληνισμού. Την φωνή της Πατρίδος μας, της Ορθοδοξίας μας πού σαν φωνή Αποκαλύψεως βοά και μας Λέγει: Οι Χριστιανοί στα θηρία. Οι Χριστιανοί στα κρεματόρια.
Φαίνεται πως έχουμε μπει σ΄ ένα χώρο και χορό συνεχών αμφισβητήσεων και αντικρούσεων και είμαστε αναγκασμένοι κάθε τόσο να υποστηρίζουμε ήθη και αλήθειες πού βάστηξαν ορθούς και δυνατούς, επί αιώνες, ανθρώπους του τόπου αυτού με την τόσο πλούσια παράδοση. Μία καλά οργανωμένη μειοψηφία στρέφεται συστηματικά, από καιρό, κατά μίας πλειοψηφίας πού, δυστυχώς, μένει ανοργάνωτη, σιωπηλή και σαν φοβισμένη και ντροπαλή. Για μία δήθεν ελευθερία και ισότητα καταπατούνται τα αναφαίρετα δικαιώματα της πλειοψηφίας. Διαστρεβλώνονται, μάλιστα, και οι σχετικές ειδήσεις.
Στη γειτονική Ιταλία, μία μητέρα δύο ανηλίκων μαθητών του Δημοτικού Σχολείου προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στο Στρασβούργο, επικαλούμενη τη θρησκευτική ελευθερία, για την αποκαθήλωση του σταυρού από τις σχολικές αίθουσες. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο φαίνεται ότι δικαίωσε τη μητέρα. Η Ιταλική κυβέρνηση υποστήριξε ότι η ανάρτηση των θρησκευτικών συμβόλων στις αίθουσες αποτελεί «ηθικά θετικό μήνυμα του χριστιανικού συμβόλου πού διαπερνά τις παραδόσεις της χώρας». Η Ιταλίδα υπουργός παιδείας δήλωσε πώς η ανάρτηση του σταυρού «δεν σημαίνει ένταξη στον Καθολικισμό, συνιστά σύμβολο της παράδοσης μας. Ουδείς και κανένα ιδεολογικό Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα ακυρώσει την ταυτότητα μας». Ο νέος γενικός γραμματέας του Δημοκρατικού Ιταλικού Κόμματος ευθαρσώς τόνισε: «Μία παλιά παράδοση, όπως ο σταυρός, δεν μπορεί να αποτελεί προσβολή για κανέναν. Σε λεπτά θέματα, όπως αυτό, ενίοτε ο κοινός νους καταλήγει να πέφτει θύμα του νόμου»! Η ιταλική κυβέρνηση άσκησε έφεση.
Την ίδια ώρα η σύζυγος του πρωθυπουργού της Ρωσίας κ. Σ. Μεντβένεβα έρχεται για τον περίπλου του Αγίου Όρους και προσκύνημα σε μονές της Β. Ελλάδος και δηλώνει: «Είμαι πολύ ευγνώμων πού για πρώτη φορά, με το θέλημα του Θεού, προσκύνησα στους αγίους τόπους της χώρας σας. Η Ελλάδα είναι μία χώρα με βαθιά χριστιανική παράδοση. Όλα τα μέρη πού είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ αυτές τις ημέρες μου άφησαν μία ανεξίτηλη εντύπωση. Το σημαντικότερο πού κράτησα για μένα από αυτό το ταξίδι-προσκύνημα, είναι η πνευματικότητα του ελληνικού λαού και η ορθόδοξη παράδοση, πού διατηρείται πολύ προσεκτικά στις ελληνικές εκκλησίες και τα μοναστήρια». Είναι γεγονός πώς δεν μας έχουν συνηθίσει σε τέτοιες δηλώσεις κύριοι και κυρίες των κυβερνήσεων μας.
Ταυτόχρονα, την απομάκρυνση των θρησκευτικών συμβόλων ζητά το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι από το Εφετείο Αθηνών. Προς τιμή των δικαστών μας το αίτημα απορρίφθηκε ομόφωνα. Συγχρόνως ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Γ. Ψαριανός θέτει ερώτημα στην υπουργό Παιδείας κ. Διαμαντοπούλου σχετικά με την απομάκρυνση των θρησκευτικών συμβόλων από τις σχολικές αίθουσες και συνάμα για την καθημερινή πρωινή προσευχή και τον τακτικό εκκλησιασμό. Η απομάκρυνση σταυρού και εικόνων θα προχωρήσει σε κάθε δημόσιο κτίριο, δικαστήρια, νοσοκομεία, στρατώνες και λοιπά. Δεν θα μπορούμε να φοράμε και σταυρό, όπως πρόσφατα γράψαμε.
Στη χώρα μας, πλέον, δικαιώματα έχουν μόνο οι μειοψηφίες και καθόλου οι πλειοψηφίες. Οι δεύτερες παρακολουθούν με απορία τις πονηρίες των πρώτων και δειλιάζουν ν' αντιδράσουν μη και θεωρηθούν οπισθοδρομικοί και ανελεύθεροι. Καθυστερημένοι είναι οι κυβερνώντες της Ιταλίας και της Ρωσίας; Οι εικόνες και οι σταυροί θα επηρεάσουν αρνητικά τη νεολαία μας ή θα την εμπνεύσουν και προστατεύσουν; Είναι άμεση η ανάγκη ν' αντιδράσει η αναπαυμένη πλειοψηφία στις ραδιουργίες μίας άθεης μειοψηφίας, πού κόπτεται για ισότητες, ελευθερίες και δικαιώματα των λίγων προσβάλλοντας βάναυσα τους πολλούς. Τόσο πολύ ενοχλεί ο σταυρός του Χριστού; Γιατί; Γνωρίζουν τί συμβολίζει και σημαίνει; Οι δαίμονες πάντως πολύ φοβούνται.
Από το περιοδικό της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας, «Μεταμόρφωσις»,
Αριθμ. 173, Σεπτέμβριος 2010
***
Η σημερινή μορφή της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ), προέκυψε το 1984 με τη συγχώνευση της Ελληνικής Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων (Ν.1481/1984).
Ως Σώμα Ασφάλειας (Ν.2800/2000) η ΕΛ.ΑΣ έχει αποστολή:
- την εξασφάλιση της δημόσιας ειρήνης και ευταξίας και της απρόσκοπτης κοινωνικής διαβίωσης των πολιτών, που περιλαμβάνει την άσκηση της αστυνομίας γενικής αστυνόμευσης και τροχαίας.
- την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος και την προστασία του Κράτους και του δημοκρατικού πολιτεύματος, στα πλαίσια της συνταγματικής τάξης, που περιλαμβάνει την άσκηση της αστυνομίας δημόσιας και κρατικής ασφάλειας.
“Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι από την δημιουργία του Σώματος της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ )το έτος 1984 (συγχώνευση της Ελληνικής Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων με το Ν.1481/1984) έως σήμερα έχουν χάσει τη ζωή τους κατά την εκτέλεση του καθήκοντός τους περισσότεροι από (110) αστυνομικοί.”
Στα πλαίσια εκπλήρωσης της αποστολής τους, ένα από τα πάμπολλα καθήκοντα που έχουν σήμερα οι αστυνομικοί είναι και αυτό της «συνοδείας ασφάλειας προσώπων».
Πολλά έχουν ακουστεί και γραφτεί, ιδιαίτερα στις μέρες, με αφορμή την αύξηση της εγκληματικότητας και της ανασφάλειας που νιώθουν οι πολίτες. Η οικονομική κρίση και η λαθρομετανάστευση έχει επιδεινώσει το πρόβλημα. Πολλοί είναι οι πολίτες που θεωρούν – εκτιμώ λάθος - ότι πλέον οι αστυνομικοί δεν προστατεύουν τον απλό πολίτη αλλά τους πολιτικούς και τους επώνυμους πολίτες. Τι ακριβώς συμβαίνει ;
***
Η ΕΛ.ΑΣ, εκ του νόμου (τελευταίο νομοθέτημα το Π.Δ 84/2011), παρέχει υποχρεωτικά συνοδείες ασφαλείας για την προστασία συγκεκριμένων προσώπων. Τα πρόσωπα αυτά, είναι :
· Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τα μέλη της οικογενείας του.
· Οι διατελέσαντες Πρόεδροι της Δημοκρατίας, από 9-6-1975 και μετά.
· Ο Πρωθυπουργός.
· Οι πρώην Πρωθυπουργοί.
· Ο Πρόεδρος της Βουλής.
· Τα μέλη της Κυβέρνησης.
· Οι Αρχηγοί των κομμάτων της Βουλής.
· Οι ευρωβουλευτές, βουλευτές και περιφερειάρχες.
· Τα επίσημα πρόσωπα ξένων Κρατών, όταν επισκέπτονται τη χώρα μας.
· Οι Πρόεδροι του Αρείου Πάγου, Συμβουλίου της Επικρατείας και Ελεγκτικού Συνεδρίου.
· Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου.
· Οι Εισαγγελείς, Ανακριτές και Δικαστές όταν χειρίζονται ειδικές υποθέσεις, μετά από αίτημα του αρμοδίου Εισαγγελέα Εφετών.
· Κάθε άλλο πρόσωπο για το οποίο συντρέχουν ειδικοί λόγοι, με απόφαση του Αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ. Στην απόφαση καθορίζεται ο αριθμός των διατιθεμένων αστυνομικών και μέσων.
Η ασφάλεια των παραπάνω προσώπων ανήκει αποκλειστικά στην αρμοδιότητα της ΕΛ.ΑΣ ακόμη και σε χώρους ( πχ λιμάνια, πλοία κλπ) όπου η τοπική αστυνομική αρμοδιότητα ανήκει στο Λιμενικό Σώμα (άρθρο 4 Ν.Δ 444/1970).
Για την ασφάλεια του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Πρωθυπουργού και του Προέδρου της Βουλής ισχύουν ειδικές διατάξεις και δεν υπάρχει ανώτατο όριο διατιθέμενων αστυνομικών και μέσων ( Π.Δ 30/2005).
Για άλλες κατηγορίες ατόμων, με θεσμική ιδιότητα, υπάρχει, κατά περίπτωση (ΠΔ 52/2008), ανώτατο όριο διατιθεμένων αστυνομικών και μέσων:
50 αστυνομικοί, 4 συνοδευτικά αυτοκίνητα και 4 μοτοσυκλέτες, για τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.
20 αστυνομικοί, 2 συνοδευτικά αυτοκίνητα και 2 μοτοσυκλέτες, για τους Αρχηγούς των άλλων κομμάτων της Βουλής.
8 αστυνομικοί, 1 συνοδευτικό αυτοκίνητο και 1 μοτοσυκλέτα, για τους Υπουργούς.
8 αστυνομικοί, για τους πρώην Πρωθυπουργούς.
6 αστυνομικοί και 1 συνοδευτικό αυτοκίνητο, για τους
Αναπληρωτές Υπουργούς.
4 αστυνομικοί και 1 συνοδευτικό αυτοκίνητο, για τους Πρόεδρους
του Αρείου Πάγου, Συμβουλίου της Επικρατείας, Ελεγκτικού
Συνεδρίου και τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
4 αστυνομικοί για τους Υφυπουργούς.
2 αστυνομικοί και 1 συνοδευτικό αυτοκίνητο, για τους
Προϊσταμένους Πρωτοδικείου, Εφετείου και Εισαγγελίας
Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης. Τους Εισαγγελείς,
Ανακριτές και Δικαστές όταν χειρίζονται ειδικές υποθέσεις.
Τους διπλωμάτες, εφόσον συντρέχουν ειδικοί λόγοι.
2 αστυνομικοί για τους Ευρωβουλευτές, Βουλευτές και Περιφερειάρχες.
***
Κανένας, πλην της πολίτικης και στρατιωτικής ηγεσίας της ΕΛ.ΑΣ, δεν γνωρίζει πόσα είναι τα πρόσωπα αυτά, τα οποία δεν έχουν κάποια από τις προαναφερθείσες θεσμικές ιδιότητες, αλλά «για τα οποία συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι ασφαλείας» καθώς και πόσοι αστυνομικοί έχουν διατεθεί για τη συνοδεία ασφαλείας τους .
Το Μάρτιο του 2009 είχε δημοσιευτεί, στον αθηναϊκό τύπο, λίστα με 123 μη θεσμικά πρόσωπα στα όποια είχαν διατεθεί από το κράτος Αστυνομικοί για να τους φυλάνε! Για τα αναφερθέντα πρόσωπα, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους, πρώην πολιτικούς κλπ, σε σχετική συζήτηση στη Βουλή, ο αρμόδιος υπουργός, επικαλούμενος λογούς ασφαλείας, δεν επιβεβαίωσε ούτε αρνήθηκε το δημοσίευμα.
Το κράτος, δειλά-δειλά το 1997, με το Ν. 2518/1997, άρχισε να αντιμετωπίζει το θέμα των «ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας» για την προστασία των μη θεσμικών φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων, χωρίς ωστόσο να θίγονται οι αρμοδιότητες των κρατικών αρχών στους τομείς αυτούς.
Σήμερα, το νομοθετικό αυτό πλαίσιο, αν και συμπληρώθηκε με το Ν. 3707/2008 «Ρύθμιση θεμάτων ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας και γραφείων ιδιωτικών ερευνών», χρήζει περαιτέρω βελτίωσης προς όφελος και των αστυνομικών και των πολιτών..
Όλοι οι πολίτες, επώνυμοι και ανώνυμοι, σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 4), είναι ίσοιενώπιον του νόμου.
Συνεπώς καιτο Κράτος, οφείλει να παρέχει, ανεξαιρέτως σε όλους, ισότιμη ασφάλεια και προστασία.
Αλεξανδρούπολη Ιούλιος 2012
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος Υποναύαρχος ΛΣ (ε.α)
Καταγόταν ἀπὸ τὴν Κιλικία. Μὲ ἰδιαίτερη εὐφράδεια λόγου, ἀλλὰ καὶ μὲ πολὺ ζῆλο, δίδασκε τὸ Εὐαγγέλιο.
Ὅταν ἔφθασε στὴν Αἴγυπτο, φανατικοὶ εἰδωλολάτρες ἐξεγέρθηκαν ἐναντίον του, τὸν συνέλαβαν καὶ τὸν ὁδήγησαν στὸν ἡγεμόνα Σακέρδωνα. Αὐτός, ὑποκρινόμενος, ἔδειξε ὅτι λυπᾶται, καὶ γιὰ νὰ κάμψει τὸ φρόνημα τοῦ Καλλινίκου, ἀνέφερε δῆθεν περιστατικὰ πρώην γενναίων χριστιανῶν, ποὺ ὅταν ἀντίκρισαν τὰ σκληρὰ βάσανα, ἀρνήθηκαν τὴν πίστη τους. Ὁ Καλλίνικος, ἀντιλαμβανόμενος τὴν ὑποκρισία τοῦ ἡγεμόνα, μειδίασε καὶ τοῦ εἶπε: «Μὴν ἀναβάλλεις, ἔπαρχε, νὰ λάβεις πεῖρα τῆς δύναμης μὲ τὴν ὁποία ὁ Χριστὸς ὁπλίζει τοὺς γνήσιους πιστούς Του. Γρήγορα ἑτοίμασε ὅλα σου τὰ κολαστήρια ὄργανα, φωτιά, ξίφη, τροχούς, μαχαίρια, μαστίγια καὶ ὅτι ἄλλο σκληρὸ μαρτύριο ἔχεις. Ὅλα αὐτὰ καὶ ἄλλα περισσότερα καὶ σκληρότερα βασανιστήρια ποθῶ γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ».
Πράγματι, ὁ ἔπαρχος τὸν μαστίγωσε σκληρά. Ἔσκισε τὶς σάρκες του μὲ σιδερένια νύχια καὶ ὅπως ἦταν μισοπεθαμένος, τὸν ἔδεσε πίσω ἀπὸ ἕνα ἄγριο ἄλογο, ποὺ τὸν ἔσυρε γιὰ πολλὰ χιλιόμετρα. Τόση ἦταν ἡ λύσσα τοῦ ἐπάρχου, ποὺ πρὶν ὁ Καλλίνικος ἀφήσει τὴν τελευταία του πνοή, τὸν ἔριξε μέσα στὴ φωτιά.
Ἔτσι ἔνδοξα πῆρε τὸ στεφάνι τοῦ μαρτυρίου.
