«Οἱ Προφῆται ὡς εἶδον…» ~ Συνοδικόν της Ορθοδοξίας
Όταν ένας Επίσκοπος της Εκκλησίας, τολμά δημόσια να χτυπήσει την ποιμαντική ράβδο με δύναμη, και να βροντοφωνάξει απο ιερή αγανάκτηση:
«Oυαί και αλοίμονο, η ένταξή μας στην ΕΟΚ όχι απλώς εμπορική, αλλά ιδεολογική, ηθική, οικογενειακή, Προφητεύω από της θέσεως ταύτης, ότι θα γίνει ο τάφος της Ελλάδος και της ορθοδοξίας…» (π. Αυγουστίνος Καντιώτης εν έτει 1972.)
Και 44 χρόνια μετά αυτό συντελείται, καλά θα κάνει η θεολογία του στοχασμού, που πολλώ απέχει απο αυτό το χάρισμα, να σιωπά μπροστά στίς αποκαλύψεις Του Θεού, μέσω εκείνων που Αυτός θέλησε να ενεργήσει, για να προειδοποιήσει το ποίμνιο Του….
Είναι «ανυπόφορος» ο λόγος του πατέρα Αυγουστίνου, για τον σύγχρονο χριστιανό, διότι είναι οξύς ωσάν των Προφητών. Έλαβε αυτό το χάρισμα, προείδε σωστά τα δεινά που έρχονταν, και με πόνο ψυχής, πολλές φορές με δάκρυα στα μάτια, φώναζε και προειδοποιούσε…
Είπε για την Ευρώπη, για τούς αντίχριστους νόμους που θα υποχρεωθούμε να εφαρμόσουμε, για την διάλυση των θεσμών της οικογένειας, της παιδείας, την στοχευμένη διάλυση του ορθόδοξου φρονημάτος της κοινωνίας, αλλά και της Εκκλησίας…. (την λεγόμενη «ένωση των εκκλησιών»).
Και είναι σύμφωνα οσα προείδε με λόγους και άλλων Αγίων, και σύγχρονων Επισκόπων…
Όπως ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, στο γραμμένο μέσα απο την ναζιστική φυλακή, μήνυμα του στόν λαό, «Το Δικαστήριο ανάμεσα στον Χριστό και στην Ευρώπη…»
«Ο Χριστός απομακρύνθηκε από την Ευρώπη, όπως κάποτε απομακρύνθηκε από τη χώρα των Γαδαρηνών, επειδή το ζήτησαν οι Γαδαρηνοί. Όμως μόλις απομακρύνθηκε, ήρθε ο πόλεμος, η φτώχεια, η φρίκη, η καταστροφή.
Ξανά γύρισε στην Ευρώπη, ο προχριστιανικός βαρβαρισμός των Αβάρων, των Ούνων, των Λογγοβάρδων, αλλά σε μέγιστη φρίκη. Τον Σταυρό Του και την ευλογία Του πήρε ο Χριστός και απομακρύνθηκε. Έμεινε το σκοτάδι και η βρωμιά…
Εσείς τώρα αποφασίστε με ποιόν θα πάτε… Με τη σκοτεινή και βρώμικη Ευρώπη, ή με τον Χριστό; Αμήν.» ~ ῞Αγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
Όπως τα ίδια προείπε και ο αγαπημένος γέροντας του λαού, ο Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης:
«Οικουμενισμός, και “κοινή αγορά” (Ε.Ε) ένα κράτος μεγάλο, μια θρησκεία στα μέτρα τους. Αυτά είναι σχέδια διαβόλων…» (Αγίου Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι, τόμος Β”- “Πνευματική αφύπνιση”)
«Είναι κρίμα , γιατί σήμερα κατόρθωσε ο διάβολος κι αιχμαλώτισε τις Ηγεσίες. Κλαίω την Ελλάδα. Δεν έχει μείνει τίποτα όρθιο σήμερα. Η Ελλάδα για να σωθεί, πρέπει όλοι οι Ηγέτες της όπου και αν βρίσκονται, να πάνε εξορία. Να φύγουν, γιατί παρόντες μολύνουν. Σήμερα πουλήθηκαν όλα. Έχει κατορθώσει ο Διεθνής Σιωνισμός, με τα προγράμματα που κάνει εδώ και 180 χρόνια, να εφαρμόσει σήμερα τα σχέδιά του…» («Λόγοι χάριτος και σοφίας», π. Μάξιμος Αγιορείτης, 2001, Άγιον Όρος)
Ὁ Σωκράτης ἔλεγε: «μήν σᾶς νοιάζει τί λένε οἱ πολλοί, ἀλλά τί λέει ὁ ἕνας, ὁ εἰδικός, ἡ ἀλήθεια!»
«Ἡ ἀλήθεια δέν εἶσθε ἐσεῖς κύριοι, ἡ ἀλήθεια δέν εἶναι ἡ Εὐρώπη, ἡ ἐν ἁμαρτίαις γηράσασα, ἡ ἀλήθεια μέ τήν ὀντολογική ἔννοια τῆς λέξης εἶναι μόνο Ἐκεῖνος πού νίκησε τό θάνατο. Οἱ «ἄλλες ἀλήθειες» ἔχουν γίνει καί αὐτές σκουπίδια μέσα στόν τάφο…» μας είπε προ καιρού ο Mητρ. Σιατίστης Παύλος…
Ποιά είναι τώρα η Ευρώπη, ποιός ο π. Αυγουστίνος Καντιώτης , ποιός ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, και ποιός ο Άγιος Παϊσιος… ας το αναλογιστούμε όλοι μας.
Και εξετάζοντας τον εαυτό μας, ας διαπιστώσουμε πόσο, (αντίθετα στούς λόγους των Αγίων,) αρέσκομαστε σε ωραία και ήσυχα λόγια, σε ατέρμονες «αγαπολογίες», σε ποιητικό το λόγο μια «μοντέρνα» θεολογία του εφυσηχασμού και του στοχασμού, της σιωπής, απαλλαγμένη απο τις αγιοπνευματικές αλήθειες των Αγίων…
Ιδίως σήμερα που «η Εκκλησία βρίσκεται σε ύπουλο διωγμό», όπως επι λέξει ανέφερε και ο Μητρ. Μεσογαίας Νικόλαος… (κείμενο εδώ)
Σήμερα που επιχειρείτε η επιβολή της σιωπής σε όσους με πονό ψυχής, αντιδρούν στα οσα αντικανονικά λαμβάνουν χώρα (σύναξη Κρήτης, προσπάθεια επιβολής ανορθόδοξων αποφάσεων σε Εκκλησία και παιδεία, συμπροσευχές, ασπασμούς Επισκόπων της χείρας του πάπα (!) βίντεο εδω, μίας αλλοίωσης της ορθοδοξίας σε κάθε επίπεδο…
To να ακούσει κανείς σήμερα τον πατέρα Αυγουστίνο να ομιλεί, είναι μια δοκιμασία…
«Οι δοκιμασίες είναι ωφέλιμες σε όλους ανεξαιρέτως…» Έλεγε ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Οι αγωνιστές δοκιμάζονται, για να αυξήσουν τον πνευματικό τους πλούτο. Οι χλιαροί, για να αναγκαστούν να προφυλάξουν τον εαυτό τους από εκείνα που τους βλάπτουν. Οι κοιμισμένοι, για να ξυπνήσουν. Οι απομακρυσμένοι, για να ξαναπλησιάσουν τον Θεό…»
Το κοιμισμένο φρόνημα μας πιθανόν να αντιδράσει, να νιώσει μια «δυσκολία» ο ακροατής, ενα σφίξιμο στο στομάχι, καθώς o προφητικός και οξύς λόγος της αλήθειας, ελέγχει την συνείδηση, ξυπνά, αφυπνίζει, βγάξει εξω του ύπνου τον ακροατή…
Λόγος πατέρα Αυγουστίνου Καντιώτη λοιπόν, «δυσάρεστος», σκληρές αλήθειες και αναφορά στήν πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που σήμερα επαναλαμβάνετε, και που θα θέλαμε να μην υπήρχε, ώστε να απολαμβάνουμε την «ησυχία μας» βρε αδερφέ….
Iδού λοιπόν η δοκιμασία… πλήρεις απαντήσεων, σε όσα ταλανίζουν σήμερα το ορθόδοξο πλήρωμα.
«Yπάρχει Ένωση Εκκλησιών με τον Θεο, και υπάρχει «ένωση εκκλησιών» με τον διάβολο, με θυσία της ορθοδοξιάς, με προδοσία της πίστης…» ~ Μητρ. Αυγουστίνος Καντιώτης.
Εις μνήμη πατέρα Αυγουστίνου Καντιώτη.
Πηγή: (Συγγραφή κειμένου, Δημήτρης Ρόδης για Πνεύματος κοινωνία), Πνεύματος κοινωνία, Αβέρωφ
«Κατήχηση ειδώλων στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο:
Η απόσχιση των μαθητών από την Ορθόδοξη Πίστη
η ένταξή τους σε μια πολύ-θρησκευτική θρησκευτικότητα,
ως στόχος του νέου Πιλοτικού Προγράμματος Σπουδών»
1. Η μετατροπή του ορθόδοξου Μαθήματος των Θρησκευτικών σε μάθημα για τις θρησκείες
Το 2011εγκρίθηκε ένα νέο Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) για τα Θρησκευτικά από την πρώην Υπουργό Παιδείας κ. Διαμαντοπούλου[1], συγγραφείς του οποίου φέρονται να είναι τα μέλη μίας 15μελούς ομάδας Θεολόγων. Το νέο Πρόγραμμα, το οποίο εφαρμόζεται από τότε πιλοτικά σε 120 περίπου Δημοτικά και Γυμνάσια της χώρας, μετατρέπει τον ορθόδοξο χαρακτήρα και περιεχόμενο του Μαθήματος των Θρησκευτικών (ΜτΘ) σε πολυθρησκειακό[2]. Ο χαρακτηρισμός της κατεύθυνσης του νέου ΠΣ ως πολυθρησκειακής θεωρείται από κάποιους εσφαλμένος ή ακόμη και συκοφαντικός. Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να επαληθεύσει αυτόν τον χαρακτηρισμό, μέσω της χρήσης ελάχιστων μόνον από τα πολυπληθή τεκμήρια που υπάρχουν στο νέο ΠΣ, τα οποία βεβαιώνουν τον πολυθρησκειακότου χαρακτήρα, δικαιολογώντας ταυτόχρονα και τον τίτλο που επέλεξα να δώσω σ΄αυτή την εισήγηση.
Αρχικά, γίνεται φανερό, μέσα από την ανάγνωση των σελίδων του, ότι το νέο ΠΣ για το ΜτΘ αποκλείει την ορθόδοξη διδασκαλία στα σχολεία ως μονοθρησκευτικότητα και εισάγει την πολυθρησκευτικότητα:
«Με το νέο ΠΣ για πρώτη φορά επιχειρείται η διδασκαλία των θρησκειών στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Οι όποιες αντιστάσεις και αρνητικές επιφυλάξεις υπονοούν τη διατήρηση της αντίληψης ενός στενά ομολογιακού ΜτΘ, το οποίο πρέπει να ασχολείται αποκλειστικά με το Χριστιανισμό. Στο νέο ΠΣ, επιχειρείται η υπέρβαση αυτών των επιφυλάξεων και πραγματοποιείται ένα προσεκτικό πρώτο βήμα στην κατεύθυνση της διδασκαλίας των θρησκειών και στους τρεις κύκλους της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Το κύριο σώμα στο νέο ΠΣ παραμένει ο Χριστιανισμός, ενώ σταδιακά επιχειρείται η προσέγγιση άλλων έξι θρησκειών: του Ιουδαϊσμού, του Ισλάμ, του Ινδουισμού, του Βουδισμού, του Ταοϊσμού και του Κομφουκιανισμού»[3].
«Ένα ΜτΘ που στοχεύει αποκλειστικά και μόνο στην εξοικείωση των μαθητών σε μια μόνο ιδιαίτερη θρησκευτική παράδοση έχει πλέον φτάσει στα όριά του»[4].
Όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, ένας νέος σχεδιασμός της πολυθρησκειακής αγωγής επιβάλλεται αυταρχικά και μάλιστα με αφορισμούς, αφού δεν στοιχειοθετείται με έγκυρα παιδαγωγικά και θεολογικά τεκμήρια (εμπειρικές έρευνες, χριστιανοπαιδαγωγικές μελέτες κ.ά). Συγχρόνως, η διαφορά και η ετερότητά της εξ΄ Αποκαλύψεως ορθόδοξης πίστεως αποκρύπτεται, υποτιμάται και παρουσιάζεται στο νέο ΠΣ με αντιεπιστημονικό και μη θεολογικό τρόπο, ως μία από τις ανθρωποδημιουργημένες θρησκείες.
Η μετατροπή του ορθόδοξου ΜτΘ σε πολυθρησκειακόμάθημαδεν έχει ως στόχο, κατά τη γνώμη μας, την αλλαγή της μεθοδολογίας του μαθήματος, αλλά τη μετατροπή της ουσίας και του χαρακτήρα του, που είναι η αγωγή των παιδιών κατά την ορθόδοξη πίστη και παράδοση. Με αυτό το Πρόγραμμα, το ΜτΘ δεν έχει ως δομική του αφετηρία τα στοιχεία που συνδέουν τους μαθητές με την πίστη τους στονΘεάνθρωπο Ιησού, αλλά μετατρέπεται σε ένα μάθημα εντελώς γνωσιολογικό, που «θεμελιώνεται στη σχέση του με τολόγο» και «στοχεύει να οικοδομήσειλογικάτη θρησκευτική αγωγή των παιδιών και των εφήβων»[5]. Πάνω σ’ αυτό το ορθολογικό μοτίβο έχει οικοδομηθεί ολόκληρη η μετα-θεολογική και μετα-πατερική φιλοσοφία του νέου ΠΣ. Αυτό φαίνεται ολοκάθαρα σε ειδικό κεφάλαιό του με τίτλο: «Η υπογράμμιση της ανθρωποκεντρικής διάστασης», στο οποίο σαφώς καθορίζεται, ωςδιάσταση της σχολικής θρησκευτικής αγωγής, όχι η θεανθρωποκεντρικότητα, αλλά η ανθρωποκεντρικότητα, δηλαδή μία θρησκευτική αγωγή και διδασκαλία χωρίς πίστη, σχέση και αναφορά προς τον Θεό: «Μια σύγχρονη αντίληψη για το ΜτΘ καλείται να εστιάσει το ενδιαφέρον του μαθητή στην ανθρώπινη διάσταση των θρησκειών και της θρησκευτικής πίστεως»[6].Ωστόσο, η προσπάθεια να περιορισθείτο ΜτΘαποκλειστικάσε ένα ορθολογικό, γνωσιολογικόκαι καθαρά ανθρωποκεντρικόπλαίσιο, δεν συνάδει με τηναλήθεια καιτηζωή της ορθόδοξης πίστης, της πίστηςτης πλειονότητας των μαθητών αλλάούτε και με τη θρησκευτικότητατων αλλόδοξων και ετερόδοξων μαθητών.
Το νέο ΠΣ βασίζεται στη συναφειακή και διδασκαλία όλων των θρησκειών. Ο σχεδιασμός, ωστόσο, στερείται θεολογικού και παιδαγωγικού υπόβαθρου, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι η πολτοποιημένη διδασκαλία τόσων διαφορετικών θρησκευτικών εκδοχών θα έχει ως συνέπεια τη σύγχυση στη συνείδηση των παιδιών του πνευματικού επιπέδου των 8-14 ετών. Όπως μαρτυρείται, άλλωστε, στο ίδιο το νέο ΠΣ, σκοπός αυτής της συναφειακής θρησκευτικής αγωγής, δεν είναι η καλλιέργεια της πίστης στον Θεάνθρωπο Χριστό, αλλά η συμβολή του ΜτΘ στη δημιουργία μίας σύγχρονης πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Το ΜτΘ, όμως, μέσα από τέτοιες πολιτικοϊδεολογικές και πρόσκαιρες σκοποθεσίες, παύει να έχει θρησκευτικό χαρακτήρα και να αναφέρεται στην ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των μαθητών. Καταλήγει στο να καταστεί ένα μάθημα απλής κοινωνικής ή πολιτικής αγωγής, που υπηρετεί καθαρά πολιτικοκοινωνικούς στόχους[7]: «Οι Θρησκείες μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συγκρούσεων και στη δημιουργία μιας σύγχρονης πολυπολιτισμικής κοινωνίας». «Ο θεραπευτικός και συμφιλιωτικός ρόλος των θρησκειών παραμένει βασικός, καθώς στις περισσότερες Θρησκείες υπάρχουν “πηγές” θεραπείας και συμφιλίωσης»[8].
Στο πλαίσιο της συμφιλίωσης και της πολυπολιτισμικότητας, το νέο ΠΣ για το Μτθ και ο πολυθρησκειακός του χαρακτήρας φέρονται ως η αναγκαία λύση για την αντιμετώπιση θρησκευτικών συγκρούσεων εντός ή εκτός σχολείου. Μια λύση όμως είναι αναγκαία,όταν υπάρχει πρόβλημα. Η μελέτη όμως της πραγματικότητας αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν θέματα θρησκευτικών συγκρούσεων στο μαθητικό πληθυσμό σε μια χώρα στην οποία το 95% των μαθητών είναι ορθόδοξοι Χριστιανοί και το υπόλοιπο5% των αλλόθρησκων ή ετερόδοξων μαθητών έχει το δικαίωμα απαλλαγής από το Μτθ. Αξιοσημείωτο είναι βέβαια το γεγονός, όπως το μαρτυρούν πολλοί εκπαιδευτικοί θεολόγοι, ότι συχνά οι αλλόθρησκοι και ετερόδοξοι μαθητές δεν κάνουν χρήση αυτού του δικαιώματος αλλά επιλέγουν να συμμετέχουν στο ΜτΘ, πετυχαίνοντας μάλιστα και υψηλές επιδόσεις σ’ αυτό.
2. Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών: Προβλήματα στο σχεδιασμό και στις κατευθύνσεις του
Συστηματικάυποστηρίζεται στις σελίδες του νέου ΠΣ η άποψη ότι το υπάρχον ΜτΘ δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της σύγχρονης εποχής καθώς και στα νέα κοινωνικά και πολιτισμικά δεδομένα. Γι’ αυτό τον λόγο θεωρήθηκε αναγκαία, όπως αναφέρεται στο ΠΣ, η εκ βάθρων αλλαγή των μέχρι τώρα ισχυόντων Αναλυτικών Προγραμμάτων και των αντίστοιχών τους σχολικών εγχειριδίων. Τονίζεται, επιπλέον, με την προβολή η ανάγκη αντικατάστασης της ορθόδοξης χριστιανικής διδασκαλίας από μίαπολυθρησκευτική διδασκαλία. Αυτές οι δυο κινήσεις συντελούν αποφασιστικά στην περιθωριοποίηση της ορθόδοξης πίστης και παράδοσης από το νέο ΠΣ για το Μτθ.
Το νέο ΠΣ υποστηρίζει ότι η ορθόδοξη Χριστοκεντρική διδασκαλία αποτελεί μία απαράδεκτη μονοφωνική διδακτική πρακτική, που είναι ανάγκη να παραμερισθεί και να υιοθετηθεί μία πολυθρησκειακή αγωγή, ικανή να συμβάλει στην ανάπτυξη κοινωνικών αρετών και ιδιαίτερα του πλουραλισμού και της καλλιέργειας του σεβασμού στους ξένους.
Στη γραμμή αυτή ένα ακόμη μέσο που χρησιμοποιείται μέσα στις σελίδες του νέου ΠΣ είναι και η μείωση και η υποτίμηση των προηγούμεωνορθοδόξων Αναλυτικών Προγραμμάτων του ΜτΘ με αντιφάσεις, αναλήθειες και διάφορες άλλες μεθοδεύσεις. Η υποτίμηση αυτή σκοπεύει στο να καλλιεργηθεί το έδαφος και να αναδειχθεί η ανάγκη αναθεώρησης των προηγούμενων Αναλυτικών Προγραμμάτων και της συγγραφής νέων[9].
Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να γίνει μια διάκριση μεταξύ παιδαγωγικής - διδακτικής μεθοδολογίας και χαρακτήρα – περιεχομένου του ΜτΘ. Το έλλειμμα των προηγούμενων Προγραμμάτων σε παιδαγωγικές και διδακτικές μεθόδους, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για τη μετατροπή του χαρακτήρα και του περιεχομένου του ΜτΘ σε πολυθρησκευτικό, αφού μία νέα μεθοδολογία μπορεί να εφαρμοστεί στην οποιαδήποτε θρησκευτική ύλη με τον οποιονδήποτε προσδιοριστικό χαρακτήρα.
Ακόμη, μια κατεύθυνση του νέου ΠΣ που δημιουργεί προβληματισμό είναι ότι χρησιμοποιήθηκαν άκριτα στη συγγραφή του ερευνητικά τεκμήρια αλλά και μέθοδοι, σκοποθεσίες και κατευθύνσεις που αφορούν το μάθημα έτσι όπως αυτό διδάσκεται σε άλλες χώρες. Όμως, αυτή η πρακτική χρήζει ιδιαίτερης προσοχής καθώς είναι εντελώς αντιπαιδαγωγική η αντιγραφή στοιχείων από άλλες χώρες και διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις, που αφορούν ένα τόσο σπουδαίο θέμα, όπως είναι η θρησκευτική και πνευματική ανάπτυξη παιδιών. Τα στοιχεία αυτά στοιχειοθετούν τις ανατρεπτικές και αντιεπιστημονικές προτάσεις που προτείνει το νέο ΠΣ να εφαρμοστούν στην ελληνική εκπαίδευση όπως αναφέρεται σε σχετικά κείμενα του:
«Η εργασία εκπόνησης ΑΠ είναι φανερό ότι δεν έλαβε υπόψη τα αποτελέσματα των διεθνών ερευνών γύρω από τη θρησκευτική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Το αποτέλεσμα ήταν το ΜτΘ να διατηρεί άθικτο τον κατηχητικό του χαρακτήρα, θεωρώντας ως δεδομένο, ότι όλοι οι μαθητές του σχολείου είναι πιστοί Χριστιανοί. Ο κατηχητικός προσανατολισμός του ΜτΘ προβάλλεται περισσότερο στους κατά τάξεις στόχους, οι οποίοι καταλήγουν στη διαμόρφωση όρων ιδεολογικής μονομέρειας[10].
«Στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ούαιώνα το μάθημα βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πρόκληση: να ισχυροποιήσει τα εκπαιδευτικά του θεμέλια, να υπερβεί τη μονοφωνία και την όποια ομολογιακή φυσιογνωμία του,συμπεριλαμβάνοντας όλους τους μαθητές του ελληνικού σχολείου ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή μη δέσμευσή τους. Οι διδάσκοντες τουμαθήματοςτων Θρησκευτικών εκπαιδευτικοί, δάσκαλοι στην πρωτοβάθμια και θεολόγοι στη δευτεροβάθμια, έχουν την ετοιμότητα να αναγνωρίσουν πως αυτό το αίτημα,κατά κανένα τρόπο δεν αντιφάσκει προς τη χριστιανική άποψη για την πίστη και την εκπαίδευση»[11].
«Το μάθημα βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πρόκληση: να υπερβεί τη μονοφωνία και την όποια ομολογιακή φυσιογνωμία του»[12].
«Η θρησκευτική εκπαίδευση καλείται να υπηρετήσει ένα θρησκευτικό γραμματισμό, ο οποίος θα πρέπει να υπηρετεί κοινωνικά προστάγματα καθολικού χαρακτήρα, όπως είναι πρώτα και κύρια ο πολιτισμικός εγκλιματισμός του μαθητή στην ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα που ζει και όχι ο ιδεολογικός εγκιβωτισμός του σε απολυτοποιημένες ερμηνείες και στάσεις ζωής»[13].
Στον ΟΕ αναφέρεται ακόμη ότι «η θρησκευτική μάθηση επιχειρεί την υπέρβαση της θρησκευτικής απολυτότητας[14] και ότι «θεωρείται σπουδαίο να ελαχιστοποιηθεί το ενδεχόμενο επιβολής ενός μονοδιάστατου πολιτισμικού μοντέλου»[15].
Η υιοθέτηση, ωστόσο, μιας πολυθρησκειακής κατεύθυνσης της θρησκευτικής αγωγής των νέων μας υπολείπεται επιστημονικών καθώς και πνευματικών και εκκλησιαστικών ερεισμάτων. Μάλιστα, ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος έχει ήδη τοποθετηθεί κατά τα τελευταία χρόνια σε ομιλία του έναντι αυτούπολυσυζητημένου διλήμματος: Ορθόδοξη σχολική χριστιανική αγωγή ή θρησκειολογική αγωγή[16]. Κατά τον ίδιο τρόπο τοποθετήθηκε και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ.Ιερώνυμος[17]καθώς και πολλοί Ιεράρχες της Εκκλησίας μας[18]
Επίσης, σύμφωνα με τα Πορίσματά της ΚΔ' πανορθόδοξης συνδιάσκεψης για θέματα αιρέσεων (Νοέμβριος 2012) - για πρώτη φορά σε επίσημο κείμενο της Εκκλησίας της Ελλάδος - γίνεται ρητή και καταδικαστική αναφορά στη «ριζική ἀλλαγή τοῦ προσανατολισμοῦ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, ἀπό τόν Συνταγματικά κατοχυρωμένο στήν Ἑλλάδα ὁμολογιακό του χαρακτῆρα σέ μία προοπτική ἀποδόμησης, πού καταλήγει στόν θρησκευτικό συγκρητισμό».
Εξάλλου, οι Aγιορείτες Πατέρες με επιστολές τους προς τη Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος πήραν σαφέστατη θέση για την επιχειρούμενη μετατροπή του μαθήματος σε διδασκαλία των θρησκειών[19].
Ο Καθηγούμενος επίσης της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου του Αγίου Όρους Αρχιμ. π. Γεώργιος Καψάνης έκανε προσωπική παρέμβαση προς την Ιερά Σύνοδο. «Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών δημιουργεῖ δικαιολογημένα ἀντιδράσεις. Τό νέο μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δέν ἔχει πιά Ὀρθόδοξο Χριστιανικό χαρακτῆρα, δέν βοηθεῖ τούς μαθητάς νά γνωρίσουν τήν Χριστιανική τους Πίστι, δέν οἰκοδομεῖ τήν θρησκευτική, τήν ἐθνική καί τήν πολιτισμική ταυτότητα τῶν ἑλληνοπαίδων.
Αὐτός ὁ ἰδιότυπος νεοβαρλααμιτισμός ἐπιβάλλεται ἀπό μία μερίδα θεολόγων, οἱ ὁποῖοι δείχνουν πώς ἐχθρεύονται τήν ἡσυχαστική θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, τήν μαρτυρική Ὀρθοδοξία τῶν Νεομαρτύρων, τήν ἀσκητική παιδεία τῶν Κολλυβάδων, τήν ἁπλοϊκή πίστι τῶν ἀγωνιστῶν τῆς Παλιγγενεσίας τοῦ 1821. Οἱ θεολόγοι αὐτοί δέν κατανοοῦν ὅτι ἀντιστρατεύονται τόν λόγο τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ὁ ὁποῖος δέν ἀναγνωρίζει ἄλλες ὁδούς σωτηρίας πλήν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ…»
Στην ίδια κατεύθυνση, ο προηγούμενος της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους Αρχιμ. π. Βασίλειος Γοντικάκης γράφει προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, για ό, τι πάει να συντελεσθεί στο χώρο της Παιδείας μας με τα νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών: «Ένοιωσα ότι κάτι ιερό και άγιο προδίδεται από το κεφάλαιο της Πίστεώς μας, κάτι που τόχει ανάγκη ο άνθρωπος. Δεν εμπνέομε τη ζωή στην ψυχή του παιδιού με την ενημέρωσι θρησκευτικών απόψεων και διαφορών αλλά με τα ζωντανά παραδείγματα αυτών που νίκησαν τον θάνατο δια της θυσίας της αγάπης. Δεν τρέφεται η ψυχή του μικρού παιδιού με υλικό πληροφοριών θρησκευτικών απόψεων άλλα με το πνεύμα του ηρωισμού της αγάπης».
3.Η δημιουργία μιας νέας θρησκευτικότητας
Εκτιμώντας τα μέχρι τώρα αναφερθέντα στοιχεία, διαπιστώνουμε ότι με το νέο Πρόγραμμα και την επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται, συντελείται μια προσπάθεια να καλλιεργηθεί η πεποίθηση στα μικρά παιδιά ότι η πίστη τους σε μία θρησκευτική αλήθεια, όπως η πίστη στο Χριστό, δεν είναι συμβατή με τη σύγχρονη πολυπολιτισμική πραγματικότητα και ισοδυναμεί με μία πεισματική εμμονή σε κάτι το μονολιθικό και αναχρονιστικό. Το νέο ΠΣ εισάγει τους μαθητές στη νοοτροπία μιας συναφειακής θρησκευτικότητας, με στοιχεία από όλες τις θρησκείες, σε συνδυασμό τους μάλιστα και με φιλοσοφικές κοσμοθεωρίες. Αυτή η επιλογή θεωρείται, σύμφωνα με το Πρόγραμμα, το σύγχρονο και ορθό σχήμα θρησκευτικότητας, που, λόγω και της πολλαπλότητας και της ποικιλίας του πολυθρησκευτικού περιεχομένου της, μπορεί να προσδώσει νόημα στη ζωή τους και να τους βοηθήσει να ενταχθούν γόνιμα στο νέο πολυπολιτισμικό περιβάλλον. Έτσι, ο ορθόδοξος ή ετερόδοξος ή αλλόδοξος μαθητής καθοδηγείται πλέον να βρει το υπαρξιακό του νόημα, όχι στο Θεό της πίστεώς του, αλλά σε έναν νέο Θεό που θα κατασκευάσει ο ίδιος με τη βοήθεια των δασκάλων του και των κατευθύνσεων του νεου ΠΣ, με κοσμικά κριτήρια και με βάση μία νέα κοσμοπολίτικη θεολογία, τη θεολογία της πολυπολιτισμικότητας που αναφέρθηκε παραπάνω:
«Εντός ενός τέτοιου πλαισίου πλουραλιστικών εξελίξεων στην Ευρώπη γινόταν πλέον αποδεκτό πως το ΜτΘ δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις της εποχής, διατηρώντας τον «ειδικό» (=χριστιανικό) χαρακτήρα του και αγνοώντας ή θεωρώντας εκ προοιμίου λανθασμένα τα άλλα τμήματα του Χριστιανισμού και βέβαια τις υπόλοιπες θρησκείες»[20].
«Η θρησκευτική αγωγή χρειάζεται να υπερβεί πρακτικές μονοφωνίας και αντιλήψεις αποκλειστικότητας. Βασική προϋπόθεση αυτής της υπέρβασης είναι η διευρυμένη γνώση “γύρω από τις Θρησκείες” και τις όποιες κοσμοθεωρήσεις που νοηματοδοτούν τον ανθρώπινο βίο»[21].
Στον ΟΕ, επίσης αναφέρεται ότι το εγχείρημα της μετατροπής του ΜτΘ σε πολυθρησκευτικό, δεν αντιφάσκει προς τη χριστιανική πίστη και ότι συνδέεται με τη «στροφή» που παρατηρείται στη σύγρρονη ορθόδοξη θεολογία.
«Στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21ούαιώνα το μάθημα βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πρόκληση: να ισχυροποιήσει τα εκπαιδευτικά του θεμέλια, να υπερβεί τη μονοφωνία και την όποια ομολογιακή φυσιογνωμία του, συμπεριλαμβάνοντας όλους τους μαθητές του ελληνικού σχολείου ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή μη δέσμευσή τους. Οι διδάσκοντες εκπαιδευτικοί το μάθημα των Θρησκευτικών, δάσκαλοι στην πρωτοβάθμια και θεολόγοι στη δευτεροβάθμια, έχουν την ετοιμότητα να αναγνωρίσουν πως αυτό το αίτημα κατά κανένα τρόπο δεν αντιφάσκει προς τη χριστιανική άποψη για την πίστη και την εκπαίδευση. Άλλωστε και στη σύγχρονη ορθόδοξη θεολογία αναγνωρίζεται μια στροφή και μια επέκταση της κεντρικής της εστίασης από την Εκκλησιολογία στη θεολογία του προσώπου και γενικότερα στη χριστιανική Ανθρωπολογία. Οι λόγοι αυτής της θεολογικής «στροφής» σχετίζονται ιδιαίτερα με τους μεγάλους στόχους της σχολικής θρησκ. εκπ/σης»[22].
«Μια μη ομολογιακή, εμπειριακή προσέγγιση της θρησκευτικής γνώσης είναι αυτή που μπορεί πράγματι να βοηθήσει τους μαθητές όχι μόνο να κατανοούν τις θρησκευτικές ιδέες και πεποιθήσεις - δικές τους και των άλλων - αλλά και να συνεισφέρει στην προσωπική τους ανάπτυξη»[23]
Η υπέρβαση της πίστεως των μαθητών σημαίνει ταυτόχρονα και την υπέρβαση της συμμόρφωσης των μαθητών σε χριστιανικές αξίες και εντολές:
«Η θρησκευτική μάθηση επιχειρεί την υπέρβαση της θρησκευτικής απολυτότητας (δηλαδή τη συμμόρφωση σε χριστιανικές αξίες)[24].
Ο οδηγός Εκπαιδευτικού (ΟΕ), επίσης, αναφέρει ότι οι μαθητές είναι ανάγκη να διεκδικούν την αλήθεια, χωρίς «να διαποτίζονται σε μία θρησκευτική άποψη» και ότι ο θρησκευτικός εγγραμματισμός, που επιδιώκεται με το νέο ΠΣ, τούς βοηθά να διαχειριστούν τον πλουραλισμό, ο οποίος «τους προσφέρει ευκαιρίες να μελετήσουν και να στοχαστούν διαφορετικές θρησκευτικές και φιλοσοφικές θεωρήσεις»[25].
Ταυτόχρονα, όμως, με βάση την πολυθρησκευτική αγωγή που καθιερώνεται με το παρόν ΠΣ, σχεδιάζεται όχι απλώς μία πληροφόρηση για τις θρησκείες, αλλά ο επηρεασμός των πνευματικών και συνειδησιακών εστιών των μαθητών με τις αρχές και τις αξίες των θρησκειών, αφού, όπως αναφέρεται ρητά, απαιτείται ηολιστική εσωτερική εμπλοκή του μαθητή στη μαθησιακή διεργασία:
«Τα περιεχόμενα οργανώνονται γύρω απόθέματα και ζητήματατα οποία σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των μαθητών. Μιλώντας για ενδιαφέροντα και ανάγκες, δεν εννοούμε μόνον τις ιδέες των μαθητών αλλά και τονεσώτερο εαυτότους: τις αντιλήψεις τους για τη ζωή, τη σχέση τους με τους άλλους, την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους,τους φόβους, τις επιφυλάξεις, τις ανασφάλειες και τις προσδοκίες. Τα περιεχόμενα, δηλαδή, τίθενται με τρόπο που απαιτεί την ολιστική εμπλοκήτου εαυτού του μαθητή στη μαθησιακή διεργασία [26]».
Είναι σαφέστατο ότι η πολυθρησκειακή διδασκαλία που εισάγεται με το νέο ΠΣ στοχεύει να επηρεάσει συνειδησιακά τα εσωτερικά κέντρα των μαθητών, έτσι ώστε να παραχθεί σ΄ αυτούς προσωπική νοηματοδότηση, να συνδεθούν βαθύτατα με τα πολυθρησκειακά γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται με σκοπό, μέσα από αυτήν την θρησκευτική ποικιλία, να καταστούν άτομα ικανά να αμφισβητούν με τη σκέψη και να μετασχηματίζουν το θρησκευτικό τους πιστεύω με την πράξη, δημιουργώντας τη δική τους ατομική θρησκευτική πίστη:
«Δημιουργούνται όροι γιαεμπειρίες μάθησης που έχουν προσωπικό νόημα. Εμπειρίες που οδηγούν τους μαθητές να συνδέουν συνειδητά τις ενέργειές τους με τις όποιες συνέπειες καιναενισχύουν τη βαθύτερη σύνδεση του εαυτού με το θρησκευτικό γνωστικό αντικείμενο.Μ' αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές δεν μαθαίνουν επιφανειακά, ρηχά και «αναπαραγωγικά», αλλά έχουν ευκαιρίες για προσωπική νοηματοδότηση των όσων μαθαίνουν. Με τις συνεργατικές δράσεις η μάθηση γίνεται αντιληπτή ως μια διαδικασία κοινήςαναζήτησης, κοινού πειραματισμού και κοινής οικοδόμησης της πραγματικότητας. Η κριτική σκέψη ενοποιείται με την πράξη(κριτική πράξη) και οι μαθητές γίνονται «κριτικά σκεπτόμενα άτομα και φορείς μετασχηματισμού»[27].
Έτσι, για παράδειγμα, με το νέο ΠΣ στο Δημοτικό Σχολείο, προβάλλεται η μαθησιακή διαδικασία, κατά την οποία οι μαθητές, μετά από τη εσωτερική σύνδεσή τους με τα πολυθρησκειακά μαθησιακά αγαθά (ανακάλυψη, διαπίστωση και ερμηνεία της ιστορικής διαδρομής από τη θρησκεία στον πολιτισμό) γίνεται προσπάθεια να οικοδομήσουν το δικό τους προσωπικό - νοηματικό και αξιακό - κόσμο:
«Αυτό που επιχειρούμε, είναι να διευρύνουμε και να εμβαθύνουμε την κατανόηση του κόσμου της θρησκείας και να αναδείξουμε τις συνδέσεις του με τον προκείμενο και τον επικείμενο, τον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο του μαθητή.Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν, να διαπιστώσουν και να ερμηνεύσουν την ιστορική διαδρομή από τη θρησκεία στον πολιτισμό και το αντίστροφο, οικοδομώντας παράλληλα τον δικό τους προσωπικό - νοηματικό και αξιακό - κόσμο μέσα από την αναμέτρηση και τη σύνθεση των ερωτημάτων που τους απασχολούν με τις προτάσεις και τις απαντήσεις του Χριστιανισμού και των άλλων θρησκειών»[28].
Όσον αφορά το υπαρξιακό θέμα της προσωπικής τους ζωής και λύτρωσης,οι μαθητές, σύμφωνα με το ΠΣ, διδάσκονται ότι δεν είναι Ένας, ο Σωτήρας και Λυτρωτής τους, σύμφωνα και με την πίστη τους, αλλά ότι μπορούν να σωθούν και σε άλλες θρησκείες.Μαθαίνουν δηλαδή επίσημα και έγκυρα στα θρησκευτικά τους για «σωτηρία του ανθρώπινου προσώπου στον Χριστιανισμό και στις απωανατολικές παραδόσεις του Ινδουϊσμού και του Βουδισμού»[29], και αυτό φυσικά ισχύει και για τους μη χριστιανούς μαθητές!
Το νέο ΠΣ, δεν προτείνει τυχαία και άσκοπα την ταυτόχρονη διδασκαλία όλων των θρησκειών σε κάθε διδακτική ενότητα, διότι φαίνεται πως δεν στοχεύει σε μία απλή πληροφόρηση των μαθητών για τις θρησκείες, αλλά σε μία υπαρξιακή και βιωματική προσέγγισή τους. Με την υπαρξιακή προσέγγιση του νέου ΜτΘ επιδιώκεται η ανάπτυξη μιας νέας θρησκευτικότητας και πνευματικότητας, που θα αφορά ατομικά στον κάθε μαθητή και θα προέρχεται μέσα από το πνεύμα, τις αξίες και τις εμπειρίες που θα υιοθετήσει από στοιχεία των θρησκειών. Δεν υπάρχει επομένως, όπως στη θρησκειολογία, ουδέτερη πληροφόρηση ή εξιστόρηση των θρησκειών, αλλά βίωση της διδασκαλίας τους:
Γι΄αυτό γίνεται λόγος για «την πνευματική και υπαρξιακή αλήθεια που κομίζουν οι θρησκείες με το αντίκρισμά τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι»[30]καθώς επίσης και για «μία κριτική ανάπτυξη της θρησκευτικής τους συνείδησης με γνώσεις, αξίες και στάσεις (που το ΜτΘ) παρέχει για τις θρησκείες»[31].Αναφέρεται επίσης ότι «το ΠΣ επιτρέπει στο ΜτΘ να υπηρετήσει τη μετάβαση του μαθητή από το γράμμα στο πνεύμα των θρησκειών, δηλαδή στο υπαρξιακό, λατρευτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό»[32].
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο θεολογικός σκοπός του ΜτΘ στο σχολείο αλλάζει, αφού ανατρέπεται η συνταγματική επιταγή για «ανάπτυξη της θρησκευτικής συνειδήσεως των μαθητών» καθώς και η, σύμφωνα με τον ισχύοντα εκπαιδευτικό νόμο 1566, άρθρ. 1, υποβοήθησή τους, προκειμένου «να διακατέχονται από πίστη στα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης χριστιανικής παραδόσεως». Τίθεται δηλαδή ένας νέος στόχος στο ΜτΘ, σαφής και συγκεκριμένος, που, κατά μίμηση μιας ασαφούς αντίληψης για την ευρωπαϊκή θρησκευτική αγωγή, διατυπώνεται με έμμεσο τρόπο και στον ΟΕ που απομακρύνει το μαθητή από τις πνευματικές αρχές του Χριστιανισμού κατηχώντάς τον σε μία κοσμική και ανθρωπιστική ηθική και πνευματικότητα: «Εντός του συνθετικού πλαισίου διαμόρφωσης της μη ομολογιακής θρησκ. εκπ/σης από τα μέσα της δεκαετίας του '80 ξεκίνησαν προσπάθειες για εισαγωγή περισσότερων στοιχείων που να ευνοούν την πνευματική και ηθική ανάπτυξη των παιδιών, εννοώντας βέβαια, την «πνευματικότητα» σε μια ευρύτερα ανθρωπιστική διάσταση και με κανένα τρόπο ταυτίζοντάς την αποκλειστικά με την χριστιανική πνευματικότητα»[33].
Οι προθέσεις και οι σχεδιασμοί του νέου ΠΣ, στη νέα πολυθρησκειακή του διάσταση αποκαλύπτονταιαπό τις αποστάσεις που προσδίδει στο νέο ΜτΘ έναντι της εκκλησιαστικής συνειδήσεως των ήδη βαπτισμένων και ενταγμένων σ΄αυτήν ορθοδόξων μαθητών αλλά και έναντι της θρησκευτικής συνειδήσεως των αλλοθρήσκων ή ετεροθρήσκων συμμαθητών τους, αφού και αυτοί μαζί με τους ορθόδοξους μαθητές πρόκειται να μυηθούν στην πρωτάκουστη πολυθρησκειακή ισοπέδωση που επιχειρεί το νέο Πρόγραμμα. Ιδου ο στόχος του: «Άλλο πράγμα είναι η “ανάπτυξηθρησκευτικής συνείδησης” ως παιδαγωγικός σκοπός της Εκπαίδευσης και άλλο με βάση θρησκευτικά ή εκκλησιαστικά κριτήρια»[34] .
Είναι σαφέςαπό το προηγούμενο κείμενοότι στη διδασκαλία τουΜτΘσχεδιάζεται μεθοδευμένα με το νέο ΠΣ μίανέας μορφής πνευματικότητα, η ευρύτερη ανθρωπιστική και εκκοσμικευμένη πνευματικότητα μέσα από μία κατηχητική,υπαρξιακή και βιωματική συμμετοχή των μαθητών στις αλήθειες, στο πνεύμα και στις αρχές των διδασκομένων θρησκειών.Η νέα αυτή πνευματικότητα, όπως είδαμε, δεν ταυτίζεται με τη χριστιανική, δεν είναι, επομένως χριστοκεντρική[35]και καλλιεργείμια πολυθρησκειακή συνείδηση, που ισοδυναμεί με μίαπροσπάθεια εμπλοκής των μαθητών σε ένα μονόδρομο μιας δήθεν θρησκευτικής ανεξιθρησκίας και ελευθερίας, που στην πραγματικότητα οδηγεί στο θρησκευτικό σχετικισμό και μηδενισμό.
4. Η κατάργηση της θρησκευτικής ετερότητας των μαθητών
Δομική παραβίαση της ελευθερίας των μαθητών αποτελούν τα σχέδια που απεργάζεται το νέο ΜτΘ, με βάση το νέο ΠΣ. Μέσα από κραυγαλέες αντιφάσεις, εκφράζεται ένας επιφανειακός και φαρισαϊκός σεβασμός στην ετερότητα, στον πλουραλισμό, στην πολυπολιτισμικότητα, όταν στην ουσία σε όλο το Πρόγραμμα διακρίνεται η παντελής έλλειψη σεβασμού στη διαφορά και την ετερότητα της ορθόδοξης πίστεως των ορθοδόξων αλλά και μη ορθοδόξων μαθητών. Η όλη φιλοσοφία του νέου ΠΣ θεμελιώνεται σε ένα δήθεν σεβασμό στη θρησκευτική ή φυλετική διαφορά, αφού αφανίζεται ο σεβασμός στην οντολογία του προσώπου των μαθητών διά της ισοπεδώσεως της πίστεώς τους με τη διδασκαλία των θρησκειών και των κοσμοθεωριών και την υποχρεωτική κατήχηση σ΄αυτές. Αυτό που συμβαίνει στο νέο Πρόγραμμα θα μπορούσε να ονομασθεί θρησκευτική αλλοτρίωση ή θρησκευτικός ολοκληρωτισμός άλλων εποχών. Εντελώς ανορθόδοξα, αντιπαιδαγωγικά, παράνομα και αυταρχικά, στο όνομα μίας δήθεν καλλιέργειας του πλουραλισμού, παρεμβαίνει το νέο ΠΣ στην πίστη των μικρών παιδιών 8-14 ετών, διδάσκοντάς τους, ένα συνονθύλευμα (6) θρησκειών και τριών εκδοχών του Χριστιανισμού, καταργώντας στην ουσία αυτό που ισχυρίζεται ότι επιδιώκει να πετύχει, δηλαδή τον ίδιο τον πλουραλισμό και το σεβασμό της θρησκευτικής ετερότητας και της διαφοράς του άλλου.
Διευκρινίζεται ότι το ΜτΘ, με το νέο Πρόγραμμα και το ολοκληρωτικό σύνθημα θρησκευτικά για «όλους τους μαθητές του ελληνικού σχολείου ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή μη δέσμευσή τους», καθίσταται υποχρεωτικό και ισωπεδωτικό ως προς τις διαφορές και για τους Χριστιανούς και για τους ετερόδοξους και για τους αλλόθρησκους και για τους άθεους μαθητές. Αυτό σημαίνει ότι καταργούνται οι απαλλαγές και όλοι πλέον οι μαθητές θα διδάσκονται σε όλες σχεδόν τις διδακτικές τους ενότητες, όλες τις θρησκείες ταυτόχρονα, με τον παραπάνω απολυταρχικό τρόπο, με στόχο τη θρησκευτική τους απαξίωση και την πολτοποίηση της θρησκευτικής τους συνειδήσεως, με απόλυτα βέβαιο τον ενδεχόμενο κίνδυνο ολιστικής θρησκευτικής αλλοτρίωσης και συγχύσεώς τους.
Τεράστιο παιδαγωγικό λάθος και ασέβεια προς την ετερότητα των μαθητών θεωρείται, επίσης, τόσο η εσκεμμένη παραβίαση της θρησκευτικής ταυτότητας και ετερότητάς τους, με την υποχρεωτική διδασκαλία και εμφύτευση τόσων Θεών και φιλοσοφιών στις ψυχές τους, όταν, λόγω του μη ώριμου πνευματικού τους επιπέδου, εγκυμονεί άμεσα ο κίνδυνος του θρησκευτικού σχετικισμού και αποχρωματισμού τους.
Υπάρχει επίσης, από την άλλη πλευρά, ακόμη μία παραβίαση της ετερότητας των μαθητών, επειδή, κατά το σχεδιασμό του νέου ΠΣ, αγνοήθηκε εντελώς η ήδη προσδιορισμένη από τους γονείς πίστη, η οποία έχει ως αναφοράτον Ένα και Μοναδικό Θεό και όχι μία πλυθρησκεία με πολλούς Θεούς ή με έναν υπό κατασκευήν πανθρησκειακό Θεό, στον οποίο οδηγεί η πολυθρησκειακή διδασκαλία που επιβάλλει το νέο ΜτΘ.
Ειδικά για τους ορθόδοξους μαθητές, που αποτελούν και την συντριπτική πλειονοψηφία του μαθητικού πληθυσμού της χώρας, δεν είναι δυνατόν να καταργείται από ένα ΠΣ που συνεχώς επικαλείται τον σεβασμό στη ετερότητα του άλλου και να μην λαμβάνεται υπόψη η διαφορά της πίστεώς τους, που επισημαίνει ο κομιστής του Χριστιανισμού στην Ελλάδα, ο Απ. Παύλος, ο οποίος σαφέστατα διδάσκει ότι «ουδέν είδωλον εν κόσμω και ότι ουδείς Θεός έτερος ει μη Είς»[36]. Το ίδιο συμβολικό μήνυμα προς όλους τους Χριστιανούς απευθύνει και ο συγγραφέας της Αποκαλύψεως στη ιερά νήσο Πάτμο, ο Ιωάννης ο Θεολόγος, που αναφέρει επίσης ότι: «είδαμεν ότι ο υιός του Θεού ήκει και δέδωκεν ημίν διάνοιαν ίνα γινώσκωμεν τον αληθινόν. και εσμέν εν τω αληθινώ, εν τω υιώ αυτού Ιησού Χριστώ. Ούτός εστιν ο αληθινός Θεός και ζωή αιώνιος. Τεκνία φυλάξατε εαυτούς από των ειδώλων»[37].
Ο Απ. Παύλος, ακόμη, σε άλλο σημείο απευθύνεται προς τους χριστιανούς γονείς, αναδόχους και δασκάλους και τους συμβουλεύει: «οι πατέρες εκτρέφετε τα τέκνα υμών εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου»[38]. Σημειώνουμε ότι ποτέ και για κανένα λόγο δεν προτάθηκε ούτε υιοθετήθηκε στην αγιογραφική ή την Πατερική εκκλησιαστική Παράδοση και Ιστορίατέτοιο εγχείρημα, να διδάσκονται και να αναπτύσσονται θεολογικά τα παιδιά των Ορθοδόξων μέσα από το πνεύμα, τις αλήθειες και τις αξίες όλων των θρησκειών και των κοσμοθεωριών μαζί!
Σημειώνουμε επίσης ότι στο σχολικό ΜτΘδιδάσκονται οι μαθητές μέχρι και σήμερα οι θρησκείες -λιγότερο ποσοτικά στις τάξεις του Δημοτικού και του Γυμνασίου και περισσότερο στις Λυκειακές- αλλά κάθε μίασε ξεχωριστά κεφάλαια και μόνον ως πληροφορίες και ως ουδέτερες γνώσεις και όχι ως διδασκαλίες προς βίωση και κατήχηση. Ποτέ και σε κανένα Αναλυτικό Πρόγραμμα από το 1836 έως σήμερα, δεν διδάχτηκαν στο ελληνικό σχολείο οι άλλες θρησκείες με ενσυναίσθηση και βίωμα και μάλιστα με μια πολτοποιημένη και συναφειακή μορφή και μέσα από ένα συγκρητιστικό τρόπο, όπως συμβαίνει στο νέο ΠΣ.
Υπογραμμίζεται ακόμη ότι με το νέο ΠΣ η ορθόδοξη παράδοση δεν διδάσκεται αρκούντως, με βάση τα περιεχόμενα και τις αλήθειες της, αφού αφενός καταργείται το Πρόγραμμα στόχων και περιεχομένων και αφετέρου όλα σχεδόν όσα γράφονται στο νέο ΠΣ είναι διασκευασμένα με διαθρησκειακή δομή και από πλευράς παιδαγωγικής δεν αποτελούν διδακτικό υλικό για παιδιά αυτού του πνευματικού επιπέδου, όπως διαπιστώθηκε και στο Διήμερο Επιστημονικό Συνέδριο για το ΜτΘ, που οργανώθηκε τον περασμένο Μάρτιο στη Θεσσαλονίκη από το Εργαστήριο Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγικής[39].
Οι ορθόδοξοι γονείς και ανάδοχοι των μαθητών δεν γνωρίζουν ακόμη το εφαρμοζόμενο σε πιλοτική φάση ΠΣ και ότι αυτό περιέχει αυτά τα στοιχεία σε βάρος της θρησκευτικής συνείδησης των παιδιών τους. Μία μεγάλη μερίδα Επισκόπων της χώρας, επίσης, μεμονωμένα με δηλώσεις τους το έχουν καταδικάσει, αλλά η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας δεν έχει συζητήσει μέχρι τώρα το θέμα ούτε πήρε κάποια απόφαση, σε σχέση μάλιστα με τις γνωστές αντιδράσεις που έχουν προκύψει σε όλη τη χώρα και τις επίσημες γραπτές και προφορικές διαμαρτυρίες, παραστάσεις και προτάσεις που απευθύνονταν προς αυτήν. Ο ισχυρισμός μίας μερίδας θεολόγων, που σχεδίασαν ή ακολουθούν το νέο ΠΣ, ότι δήθεν έχουν γίνει θετικές για το νέο Πρόγραμμα εισηγήσεις στη διαρκή Ιερά Σύνοδο από Αρχιερείς και ότι από αυτές εξάγεται ή υπονοείται η θετική συγκατάθεση της Συνόδου δεν ευσταθεί, διότι υπάρχουν και αρνητικές εισηγήσεις και θέσεις πολλών Αρχιερέων από το 2012 έως σήμερα. Όμως η Ιεραρχία λειτουργεί εν Συνόδω και συνοδική απόφαση για το θέμα αυτό δεν υπάρχει.
Είναι βέβαιο ότι εκτός από τους ορθόδοξους γονείς και οι αλλόδοξοι και ετερόδοξοι γονείς, που με τη θέλησή τους και χωρίς κανένα πρόβλημα δέχονται να συμμετέχουν και να βαθμολογούνται τα παιδιά τους στο ορθόδοξο ΜτΘ, δε θα δεχτούν να παρακολουθούν ένα υποχρεωτικό μάθημα θρησκειών, που έχει ως στόχο την αλλαγή της πίστεώς τους και τον εμποτισμό των παιδιών τους με μια νέα πολυθρησκειακή και κοσμικού χαρακτήρα θρησκευτικότητα με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί τεράστιο θέμα.
Το νέο πρόγραμμα του ΜτΘ έχει μεν κοινωνικούς και πολιτικούς στόχους, αλλά δεν έχει στόχους θεολογικούς, αφού δεν ασχολείται με θέματα πίστης, λατρείας, ζωής και πνευματικής ανάπτυξης, που ενδιαφέρουν τους μαθητές και που είναι ανάγκη να βιωθούν και να μαθευτούν από την πλευρά τους προκειμένου να ολοκληρωθούν ψυχοπνευματικά.
5. Αναθεώρηση της οικείας μονοθρησκευτικής πίστεως και δόμηση μίας νέας πολυθρησκευτικής
Σε συνδυασμό με την ενθάρρυνση για αναθεώρηση της οικείας θρησκευτικής παραδόσεως, παρατηρείται στο νέο ΠΣ, η ασύμβατη με τις αρχές της παιδείας μας, προσπάθεια διαμόρφωσης μιας ακραίας αυτονομίας του μαθητή που μεθοδευμένα, μάλιστα, προβάλλεται ως δικαίωμα των μαθητών και ως απότοκο της ελευθερίας τους, μέσω της οποίας καλούνται να τολμήσουν αφενός να αμφισβητήσουν και να αναθεωρήσουν την πίστη τους και αφετέρου να δημιουργήσουν μια άλλη νέα ατομική εκκοσμικευμένη και ανθρωπιστική θρησκευτικότητα ή πνευματικότητα, με περιεχόμενό της μια ποικιλία διαθρησκειακών ή πολυθρησκειακών γνώσεων,πραγματοποιώντας μάλιστα,«ενσυνείδητες τροποποιήσεις ως προς τη φύση και τη λειτουργία της θρησκείας».
Είναι σαφές ότι υπάρχει στο νέο ΜτΘ μεθόδευση καταρχάς αμφισβήτησης και κατόπιν απόσχισης του μαθητή από τη θρησκευτική του παράδοσή:
Τα πάντα, λέει το νέο ΠΣ, μπαίνουν σε μια διαδικασία κριτικής για «να διαμορφώσει ο μαθητής τη δική του άποψη, αλλά και αντι-άποψη». Καμιά απόδειξη δεν γίνεται αποδεκτή “ελαφρά τη καρδία”. Τίποτε δεν θεωρείται δεδομένο, καμιά εξουσία δεν είναι υπεράνω κριτικής. Ο μαθητής επιβεβαιώνει ότι η επιστήμη τολμά, επινοεί και ελευθερώνει. Πάνω και πέρα από την κατανόηση υπάρχει ένα ενδιαφέρον του κάθε μαθητή για μια αναζήτηση αυτού που ορίζεται ως “χειραφέτηση”. Οι άνθρωποι πρέπει να είναι ελεύθεροι, να διαμορφώνουν τις δικές τους γνώμες. Η γνώση είναι αληθινή, όταν μας ελευθερώνει από ό,τι ονομάζεται “πρόσδεση στο παρελθόν”. Χωρίς αυτό το χειραφετικό ενδιαφέρον οι “αλήθειες” οποιασδήποτε γνώσης λειτουργούν στατικά και ενδεχομένως χρησιμοποιούνται για ποικιλότροπη χειραγώγηση»[40].
Από την πλευρά του,ο εκπαιδευτικός, ακολουθώντας το νέο ΠΣ «θα πρέπει να σχεδιάσει και να οργανώσει δημιουργικές δραστηριότητες και στρατηγικές διαλόγου,που δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές να εκφραστούν προσωπικά, να τολμήσουν και να εξετάσουν διαφορετικές ιδέες και εκδοχές για την αλήθεια. Οι μαθητές εκπαιδεύονται στο να επεξεργάζονται τις θρησκευτικές ιδέες τους και να πραγματοποιούν ενσυνείδητες τροποποιήσεις ως προς τη φύση και τη λειτουργία της θρησκείας»[41].
Ως το πιο κατάλληλο μεθοδικό μέσο για τη επίτευξη της αμφισβήτησης και απόσχισης από την οικεία θρησκευτική παράδοση, επιλέγονται και υιοθετούνται ξένα μοντέλα και μέθοδοι παιδαγωγικής και διδακτικής με αποδομητικό περιεχόμενο, όπως είναι η κριτική και η κονστρουκτιβιστική προσέγγιση του ΜτΘ:
α. Η κριτική προσέγγιση: Με αυτή την προσέγγιση ξεκινάει ουσιαστικά μία κριτικήαμφισβήτησηςαπέναντιστα «θρησκευτικά πιστεύω» που έχουν οντολογικά και εμπειρικά οι μαθητές από την οικογένεια ή το περιβάλλον τους και καταλήγει σε μία κριτική τοποθέτηση για το εάν είναι καν συμβατό να συζητούνται θέματα διαφορετικών θρησκευτικών αληθειών σε μία ειλικρινή συμβίωση εντός πολυπολιτισμικού περιβάλλοντος.
Έτσι, η κριτική προσέγγισηέχεμετασχηματιστεί σε μία διαδικασία,«μέσω της οποίας μαθαίνουν τα παιδιά για τις διαφορετικές θρησκείες. Η ένσταση αυτής της προσέγγισης βρίσκεται στο γεγονός ότι “τα πιστεύω”,που βρίσκονται στον πυρήνα των θρησκευτικών πεποιθήσεων αγνοούνται, καθώς η όλη εστίαση της θρησκευτικής εκπαίδευσης αναφέρεται στο πώς θα καλλιεργηθούν οι αξίες της ελευθερίας και της ανεκτικότητας. Σε αυτήντη διάσταση, η κριτική προσέγγιση για τη θρησκευτική εκπαίδευση διερευνά το ενδεχόμενο της εστίασης σε ζητήματα θρησκευτικών αληθειών και το κατά πόσο αυτά είναι συμβατά για μια ειλικρινή συμβίωση σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα»[42].
β. Η κονστρουκτιβιστική προσέγγιση, συμληρωματικά, καλείται να καλλιεργήσει στους μαθητές το θρησκευτικό σχετικισμό,όταν ξεκινά από τη θέση ότι η θρησκευτική μάθηση έχει ως βάση το γεγονός ότι πρέπει να προσλαμβάνεται ως μία ανθρώπινη κατασκευή και όχι ως αντικειμενική οντολογική αλήθεια:«Η βασική της αρχή βρίσκεται στην εκτίμηση ότι οι κονστρουκτιβιστικές θεωρίες της μάθησης, όπου η γνώση εκλαμβάνεται ως ανθρώπινη κατασκευή, παρά ως αντανάκλαση μιας αντικειμενικής οντολογικής πραγματικότητας, μπορούν να αποτελέσουν βάση για την θρησκευτική εκπαίδευση»[43].
Η κριτική και η κονστρουκτιβιστική προσέγγιση, από κοινού, ως βάσεις του νέου ΠΣ για το ΜτΘ, συμβάλλουν στην παρακίνηση και ενθάρρυνση του μαθητή να αμφισβητήσει τις θεόπνευστες θρησκευτικές του αλήθειες, ως προκατασκευασμένες έννοιες και να τις θεωρεί ως ανθρώπινο κατασκεύασμα. Οι μαθητές καλούνται να δομούν παρά να αναπαράγουν τη γνώση. Οι προκατασκευασμένες έννοιες δε δημιουργήθηκαν, κατά το νέο ΠΣ από τον ίδιο τον μαθητή, αλλά από κάποιους άλλους, και οπωσδήποτε υπονοούνται ο Χριστός, οι Απόστολοι, οι Πατέρες, οι Άγιοι, οι Μάρτυρες και όλοι όσοι θεμελίωσαν με την Αγιογραφική, Πατερική και Συνοδική τους διδασκαλία και μαρτυρία την ορθόδοξη πίστη.
Η παροχή στους μαθητές προκατασκευασμένων εννοιών και νοηματοδοτήσεων δεν τους παρακινεί στο να εμπλακούν στην μαθησιακή διαδικασία. Μάθηση δεν σημαίνει μόνο πρόσκτηση και αναπαραγωγή της γνώσης αλλά και κατασκευή, δημιουργία νέας γνώσης»[44].
Το κέντρο βάρους δεν είναι πλέον ο Θεός, αλλά ο εαυτός, το άτομο του μαθητή. Δεν γίνεται λόγος επομένως για θεοκεντρικότητα αλλά για ατομοκεντρικότητα:«Στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το ΜτΘ η κριτική και η κονστρουκτιβιστική παιδαγωγική προσέγγιση είναι αυτές που εξυπηρετούν καλύτερα τόσο τους παιδαγωγικούς σκοπούς όσο και τους διδακτικούς στόχους του.Η κονστρουκτιβιστική μάθηση απαιτεί οι μαθητές να αναστοχάζονται στις δικές τους εμπειρίες, ενώ ο ρόλος του δασκάλου είναι να βοηθά τους μαθητές να δομούν την γνώση παρά να την αναπαράγουν.Ηεξερεύνηση των ιδεών και των ζητημάτων από τους ίδιους,τους οδηγεί σε δικά τους συμπεράσματα, στοιχείο που τους δίνει την δυνατότητα να προσεγγίζουν τις θρησκευτικές ιδέες μέσα από διαφορετικές διαδρομές.Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η παροχή στους μαθητές προκατασκευασμένων εννοιών και νοηματοδοτήσεων δεν τους παρακινεί στο να εμπλακούν στην μαθησιακή διαδικασία. Στον αντίποδα όμως αυτού, επεξεργαζόμενοι τις δικές τους ιδέες αλλά και με τη διαμεσολάβηση του εκπαιδευτικού θέτουν τη θρησκευτική γνώση και κατανόηση υπό διερεύνηση και αναδομούν τόσο την γλώσσα όσο και τα νοήματα που σχετίζονται με αυτήν»[45].
Η Αγιογραφική και Πατερική θεολογία δεν βρίσκεται στο κέντρο της νέας θρησκευτικής αγωγής που προσφέρει το νέο ΠΣ. Τη θέση της παίρνουν διάφορες θεωρίες, όπως η ερμηνευτική, η συναφειακή θεολογία, η πολιτική, η κοινωνιολογία, ο διαθρησκειακός διάλογος και όσες άλλες είναι ικανές να διδάξουν και να εμφυσήσουν στους μαθητές νοοτροπία ατομικισμού, σχετικισμού, πολυθρησκευτισμού, πλουραλισμού, πολυπολιτισμικότητας: «Στις μεταμοντέρνες προσεγγίσεις που αναπτύσσονται, η διδασκαλία επικεντρώνεται στις προσωπικές αφηγήσεις των μαθητών, ενώ ελαχιστοποιείται η σημασία των περιεχομένων του ΜτΘ. Οι μαθητές δεν αποτελούν πλέον ένα μέρος της διδασκαλίας, αλλά μέρος του ίδιου του θέματος του ΜτΘ. Γι' αυτό τον λόγο ταερμηνευτικάκαιδιαλογικάμοντέλα ΜτΘ, στηριγμένα σε ποικιλία θεωριών (ερμηνευτική, συναφειακή θεολογία, πολιτική, κοινωνιολογία της παιδικής ηλικίας, διαθρησκειακό διάλογο, θεωρία της λογοτεχνίας κ.ά.), προσανατολίζονται στην ανάδειξη των θρησκευτικοπολιτιστικών εμπειριών, στοχασμών και αλληλεπιδράσεων των μαθητών. Στόχος αυτών των προσεγγίσεων είναι να βοηθήσουν τους μαθητές, ώστε να διαμορφώσουν οι ίδιοι τις προσωπικές τους θέσεις,αναγνωρίζοντας την εσωτερική ποικιλία, τα διαπερατά όρια και την αντιθετική φύση των θρησκευτικών παραδόσεων, καθώς και τηνπολυπλοκότητα της πολιτιστικής έκφρασης»[46].
Επιπλέον, με τη συμβολή του υιοθετούμενου στις μεθοδεύσεις του ΠΣ θρησκευτικού εγγραμματισμού του βρετανού Andrew Wright επιχειρείται η σταδιακή απαγκίστρωση των μαθητών από την πίστη τους και η μετακίνησή τους σε μία πολυθρησκεία, βασισμένη σε ένα συμπίλημα από θρησκείες, στις οποίες μεθοδευμένα κατηχούνται και κατ΄ουσίαν καθοδηγούνται με τη βοήθεια του διδάσκοντα και των επιλεγμένων θεωριών της κριτικής και κονστρουκτιβιστικής προσέγγισης καθώς και ενός συνεχούς ανατρεπτικού ως προς την παράδοση αναστοχασμού. Έτσι η νέα προσέγγιση του ΜτΘ επιδιώκει:
να αφυπνίσει την αντίληψη του μαθητή ώστε να συνειδητοποιήσει τις θρησκευτικές προκατανοήσεις του, δηλαδή τη λανθάνουσα ή μερικώς αρθρωμένη θρησκευτική του παράδοση.
να τον βοηθήσει να μετακινηθεί από τις προκατανοήσεις του και να διαλεχθεί με τις αφηγήσεις και τον λόγο βασικών θρησκευτικών αλλά και κοσμικών παραδόσεων που αρνούνται τη θρησκευτική αλήθεια[47].
Αποτελεί έκπληξη, πώς είναι δυνατόν να χρησιμοποιείται τέτοιου είδους ανατρεπτική και αποδομητική διαδικασία, που παραπέμπει σε άλλες απολυταρχικές εποχές, σε παιδιά 8-14 ετών, για τα οποία είναι απαραίτητο, με βάση την παιδαγωγική ψυχολογία, να γίνονται τα πάντα για να βοηθηθούν στην έμπνευση και ανάπτυξη αισθημάτων αγάπης για τον τόπο και τις παραδόσεις του και εμπιστοσύνης στις διαχρονικές αλήθειες της πίστεώς τους προς τον Θεό, που θα συμβάλουν στη διαλεκτική κοινωνικοποίησή τους μέσα από διαδικασίες αλληλεπίδρασης. Αντ΄αυτού καλλιεργούνται στα παιδιά τάσεις αμφισημίας, αμφισβήτησης και απόρριψης όλων των θεμάτων της πίστεως που σχετίζονται με την Αγία Γραφή και την Παράδοση της Εκκλησίας καθώς και τάσεις διεκδίκησης μιας νέας θρησκευτικής αλήθειας.
Σύμφωνα με το νέο ΠΣ, το ΜτΘ, «ενθαρρύνει τους μαθητές να συνειδητοποιήσουν την ένταση, η οποία αναπτύσσεται μεταξύ της προσωπικής τους άποψης και των προκλήσεωνπου αυτή δέχεται, εκθέτοντάς τους απευθείας στη θρησκευτική αμφισημία και βοηθώντας τους να αναπτύξουν ερμηνευτικές ικανότητες.Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές ούτε διαποτίζονται σε μια θρησκευτική άποψη ούτε και εκτίθενται σε μια αποκλειστικά περιγραφική, μη αξιολογική «μοντέρνα» μελέτη των θρησκειών. Αντί για όλα αυτά οι μαθητές ενθαρρύνονται και ενισχύονταιστη διαμόρφωση θέσεων με ισχυρά επιχειρήματα πάνω στις διεκδικήσεις θρησκευτικής αλήθειας»[48].
«Στο νέο ΠΣ επιχειρείται η ανάδειξη του δυναμικού και εξελικτικού χαρακτήρα των θρησκειών, αφού οι μαθητές καλούνται να τις κατανοήσουν (όπως άλλωστε και τον Χριστιανισμό) ως:
α) διαχρονική αναζήτηση νοήματος και αξίας της ζωής και απαντήσεων σε θεμελιώδη ερωτήματα των ανθρώπων,
β) καθημερινή ζωή ανθρώπων και κοινοτήτων,
γ) εξέχοντα παράγοντα του πολιτισμού,
δ) ζωντανή παρουσία στον σύγχρονο κόσμο»[49].
Με βαθύτατη γνώση και συνείδηση των αρνητικών παιδαγωγικών αλλοιώσεων και επιδράσεων που μπορούν να προκύψουν από το νέο Πρόγραμμα για το ΜτΘ, εισηγούμαστε εδώ και πολύ καιρό, να αποσυρθεί άμεσα από την ελληνική εκπαίδευση, διότι πρόκειται να δημιουργήσει προβλήματα αφενός οντολογικά που αφορούν στην ανάπτυξη της θρησκευτικής συνειδήσεως των μαθητών και αφετέρου θρησκευτικής ταυτότητας και πνευματικής συνοχής στη χώρα, σε μία περίοδο που ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά είναι επιτακτική η ανάγκη για ενότητα και πνευματική ανασυγκρότηση.
{Η τυχόν προβληματική απάντηση στο ζήτημα αυτό έχει συνέπειες στη διδακτική εργασία του θεολόγου και συνήθως οδηγεί σε προβληματικές διδακτικές προσεγγίσεις και στερεοτυπικές συμπεριφορές, με βάση ψευτοδιλήμματα. Οι πιο γνωστές από αυτές είναι: Η τυπολατρική εμμονή στην «παράδοση», η νοοτροπία ενός αδιέξοδου και επιθετικού αντιρρητισμού, η υπερενασχόληση με τα θρησκευτικά παράδοξα και τα παραθρησκευτικά φαινόμενα, η πόλωση ανάμεσα στο λεγόμενο «κοσμικό» και το θρησκευτικό φρόνημα, η ταύτιση των ορίων Ελληνισμού και Χριστιανισμού, διάφορες μονομέρειες του εκσυγχρονιστικού στόχου, το δίλημμα εάν η θεολογία είναι επιστήμη, η υποτίμηση προσεγγίσεων των «θύραθεν» επιστημών, η απλουστευτική συζήτηση εάν το μάθημα είναι περισσότερο «γνώση» ή «βίωμα» κ.ά.
Όταν οι παραπάνω στάσεις γίνονται ακραίες προκύπτουν ποικίλα προβλήματα στο διδακτικό έργο: Προσανατολισμός της διδασκαλίας με βάση προσωπικές θεολογικές αρχές και όχι την καθορισμένη σκοποθεσία. Διδασκαλία ερήμην του ΠΣ, του βιβλίου του εκπαιδευτικού και μερικές φορές του βιβλίου του μαθητή. Υποτίμηση των εγκεκριμένων διδακτικών μέσων και των προτεινόμενων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και υποβάθμιση κάθε έννοιας αξιολόγησης. Διαμόρφωση διδακτέας ύλης με βάση προσωπικές προτιμήσεις και απουσία διδακτικής στρατηγικής. Ανάπτυξη μιας ιδιόμορφης παιδαγωγικής σχέσης με τους μαθητές που βασίζεται σε επιφανειακά συναισθήματα αλληλοαποδοχής[50] .
1. Η αποστολή του έχει καταρχήν παιδαγωγικό χαρακτήρα, σύμφωνα με τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης και του Μτθ. Βασικός σκοπός του Μτθ είναι ο θρησκευτικός γραμματισμός των μαθητών. Δεν μιλούμε για την εξασφάλιση «αντικειμενικής» ενημέρωσης των μαθητών για το θρησκευτικό φαινόμενο ή μονομερούς πληροφόρησης για τη θρησκεία που τους ενδιαφέρει. Πρόκειται για μια αναπτυξιακή μαθησιακή διαδικασία που συνθέτει
α) πληροφορίες, γνώσεις, κατανοήσεις, εφαρμογές, αξιολογήσεις,
β) στάσεις, συμπεριφορές, πεποιθήσεις, αξίες, ιδέες, συναισθήματα, βιωματικές προσεγγίσεις,
γ) νοητικές, συνεργατικές, συμμετοχικές, επικοινωνιακές και εκφραστικές δεξιότητες και ικανότητες. Ο καμβάς αυτού του πλαισίου θρησκευτικής μάθησης δίνει έμφαση σε τέσσερις πόλους ενδιαφερόντων:
α) Τις ιδιαίτερες ανάγκες, προσδοκίες και ανησυχίες των εφήβων μαθητών,
β) την τοπική θρησκευτική και πολιτιστική παράδοση,
γ) το οικουμενικό θρησκευτικό φαινόμενο, και δ) τις πανανθρώπινες και καθολικά αποδεκτές παιδαγωγικές και πολιτιστικές αξίες. Επομένως, άλλο πράγμα είναι η «ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης» ως παιδαγωγικός σκοπός της Εκπαίδευσης και άλλο με βάση θρησκευτικά ή εκκλησιαστικά κριτήρια.
2. Η προσωπική ελευθερία των μαθητών είναι απαραβίαστη. Ο θεολόγος οφείλει όχι μόνο να εξασφαλίζει την ελευθερία των μαθητών αλλά να επιδιώκει την ανάπτυξή της μέσα από τη διδασκαλία. Σύμφωνα με αυτή τη θέση, ο σεβασμός στην ετερότητα, η καλλιέργεια κριτικής σκέψης, η αξιοποίηση της διαπολιτισμικότητας είναι βασικοί άξονες στο έργο του[51] .
[1] Η κ. Διαμαντοπούλου ένα έτος νωρίτερα, το 2010, είχε δηλώσει στο LondonSchoolofEconomicsγια τη διδασκαλία του Μαθήματος των Θρησκευτικών στην Ελλάδα: «Πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά όλες τις θρησκείες, απελευθερωμένα από εκκλησιαστικές επιρροές και την ίδια στιγμή να τους δώσουμε τη δυνατότητα να μάθουν, να γνωρίζουν και να συγκρίνουν και εν τέλει να αποφασίσουν τι θέλουν να κάνουν στη ζωή τους».
[2] Τη γραμμή της κ. Διαμαντοπούλου ακολούθησε και η κ. Ρεπούση με πρόσφατες δηλώσεις της για το μάθημα των Θρησκευτικών: «Να γίνει προαιρετική η διδασκαλία των θρησκευτικών στα ελληνικά σχολεία και να σταματήσει η ορθόδοξη κατήχηση των μαθητών. Σε διαφορετική περίπτωση να αλλάξει η ύλη του συγκεκριμένου μαθήματος και από Θρησκευτικά να γίνει θρησκειολογία όπως ήταν σε παλαιότερα σχέδια επι υπουργίας της Άννας Διαμαντοπούλου. Η σύγχρονη εκπαίδευση δεν πιστεύει πια στη θρησκευτική κατήχηση, παρά μόνο στην επαφή των παιδιών με τις θρησκείες μέσα από ένα μάθημα ιστορικό, κοινωνιολογικό, για τον ρόλο που έπαιξαν αυτές στην πορεία της ανθρωπότητας».
[3] ΟΕ, 27.
[4] ΠΣ, σ. 11-12.
[5] ΠΣ, σ. 21.
[6] ΠΣ, σ. 18.
[7] Ο Στ. Γιαγκάζογλου, πρ. σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και υπεύθυνος του ΜτΘ και νυν συντονιστής της συγγραφικής ομάδας του νέου ΠΣ, σε προγενέστερο άρθρο του με τίτλο: «Η φυσιογνωμία και ο χαρακτήρας του θρησκευτικού μαθήματος, Η θρησκευτική αγωγή στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες», στο Ανάλεκτα, ΠΙ, σ. 6-15, σημείωνε για το μέλλον του ΜτΘ τα εξής: «Το μάθημα δεν ανταποκρίνεται στην ανάγκη μιας ελεύθερης πλουραλιστικής κοινωνίας. Η λύση δεν είναι παρά η κατάργηση του ομολογιακού μαθήματος και η μετάβαση σε ένα ουδετερόθρησκο σχολείο ή η αντικατάσταση του ομολογιακού από το θρησκειολογικό μοντέλο». Η θεολογία δεν πρέπει να «προσκολλάται στο ένδοξο παρελθόν», ούτε «να κλείνεται σε ένα είδος ιδιοκτησιακής αντίληψης για την κατοχή της αλήθειας». «Χρειάζεται μια νέα προσέγγιση των σημερινών κοινωνικών και πολιτισμικών πραγματικοτήτων του κόσμου μας μέσα από μια θεολογία της πολυπολιτισμικότητας. Είναι όντως ανάγκη το ΜτΘ να αλλάξει φυσιογνωμία και χαρακτήρα. Είναι ανάγκη η θεολογία της πολυπολιτισμικότητας, όχι απλώς να το αγγίξει, αλλά να το διαπεράσει, κομίζοντας μια άλλη μαρτυρία για την αλήθεια της ζωής του ανθρώπου και του κόσμου. Είναι ανάγκη να αναπλαισιωθεί ο θεολογικός και παιδαγωγικός του χαρακτήρας σε νέες βάσεις και αρχές».
[8] ΠΣ, σ. 11.
[9] Το παράδοξο είναι ότι οι ίδιοι οι συγγραφείς του νέου ΠΣ που σαφέστατα θεωρούν και προβάλλουν το ορθόδοξο ΜτΘ ως ανεπαρκές για τις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας, είναι επίσης οι ίδιοι οι υπεύθυνοι για την κατάρτιση του Προγράμματος του 2003 και της συγγραφής των εν ισχύει Βιβλίων του 2006, τα οποία, έχουν μεν κάποιες αδυναμίες αλλά υιοθετούν ως βάση της θρησκευτικής αγωγής την ορθόδοξη παράδοση.
[10] ΟΕ, σ. 16.
[11] ΟΕ, σ. 27-28.
[12] ΟΕ, σ. 27.
[13]ΠΣ, σ. 16.
[14] ΟΕ, σ. 92.
[15] ΟΕ, σ. 97.
[16] Η θέση του Οικουμενικού Πατριάρχου για το θέμα αυτό έχει διατυπωθεί ως εξής: «Σας είναι γνωστόν ότι κατά τους τελευταίους χρόνους οξεία διεξάγεται συζήτησις περί της χρησιμότητος της θρησκευτικής αγωγής εις την δημοσίαν εκπαίδευσιν. Οι μεν, επικαλούμενοι την παράδοσιν του Γένους ημών και την εισφοράν της Εκκλησίας εις την διατήρησιν της πολιτιστικής ταυτότητος ημών, ως και πολλά άλλα επιχειρήματα, φρονούν ότι η θρησκευτική αγωγή είναι λίαν απαραίτητος και χρήσιμος διά τους νέους και το κράτος. Οι δε, επικαλούμενοι κυρίως την θρησκευτικήν ελευθερίαν και την λεγομένην ουδετερότητα του κράτους έναντι των θρησκειών, προτείνουν να καταργηθή τελείως η θρησκευτική αγωγή από την δημοσίαν εκπαίδευσιν ή τουλάχιστον να μετατραπή εις θρησκειολογικήν εγκυκλοπαιδικήν γνώσιν. Κρίνοντες με κριτήρια τελείως αντικειμενικά, χωρίς ουδεμίαν προκατάληψιν προερχομένην εκ της εν τη Χριστιανική Εκκλησία ηγετικής θέσεως ημών, έχομεν πεισθή ότι η χριστιανική θρησκευτική αγωγή είναι χρησιμώτατον και πολυτιμότατον στοιχείον της καθόλου αγωγής του νέου. Η χριστιανική θρησκευτική αγωγή συντελεί εις το να αποκτήση ο νέος ηθικάς αρχάς συμπεριφοράς. Βεβαίως, πολλαί πηγαί ηθικής προτείνονται, αλλά εκείνη η οποία ασκεί την εντονωτέραν επίδρασιν εις την ψυχήν του παιδός και του νέου είναι η έχουσα ως αναφοράν της την πίστιν εις τον Θεόν της αγάπης, τον πάνσοφον και πατρικόν, ο οποίος δίδει οδηγίας συμπεριφοράς ακριβώς διά το καλόν του ανθρώπου , και αν ακόμη προσωπικώς δεν μετέχομεν της Χριστιανικής Ορθοδόξου Πίστεως, θα πρέπει να επικροτήσωμεν την διδασκαλίαν αυτής εις τα δημόσια σχολεία, ίδια κατά το ηθικόν μέρος αυτής, διότι εξ αυτής θα προέλθουν μεγάλα κοινωνικά οφέλη, ως η μείωσις της παραβατικότητος και της εν γένει αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Η χριστιανική διδασκαλία, εφ' όσον είναι ανόθευτος από ανθρωπίνας παρανοήσεις, περιέχει ως βασικά στοιχεία αυτής την ελευθερίαν και την γνώσιν αφ' ενός, την αγάπην και την καταλλαγήν αφ' ετέρου και την εργασίαν και την αυτοσυγκράτησιν εκ τρίτου», Οικουμενικού πατριάρχου κ Βαρθολομαίου, «Εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου», Ομιλία εις το Πανεπιστήμιον της Δυτικής Μακεδονίας, στο περ. ΕΚΚΛΗΣΙΑ, αρ. 9, Οκτώβριος 2005, σ. 725-726.
[17] Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος σε χαιρετισμό του που απηύθυνε σε Ημερίδα που οργανώθηκε από το Μ. Βασίλειο στην Αθήνα στις 29.12.2012 για το μάθημα των Θρησκευτικών, αναφέρει: «Στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία ἰδιαιτέρως, κοινωνία ζυμωμένη καὶ ταυτισμένη μὲ τὴν Ἐκκλησία, ἡ μαρτυρία τοῦ Χριστοῦ δόθηκε πάντοτε μέσα καὶἀπὸ τὰ σχολεῖα. Τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν καθρέφτισε καὶ προέβαλε μὲ ρεαλισμὸ καὶ σεβασμὸ πρὸς τὴν ἑλληνικὴἱστορία αὐτὴ τὴν ταύτισι, γενιὲς Ἑλλήνων μαθητῶν μορφώθηκαν κάτω ἀπὸ τὴν ζωογόνο πνοὴ τῆς Πίστεώς μας. Ἀποτέλεσμα ἀγαθὸ εἶναι ἡ ταυτότης καὶἡ αὐτοσυνειδησία τῶν Ἑλλήνων, στοιχεῖα τόσο κρίσιμα καὶ χρήσιμα στὸ διάβα τῆς Ἱστορίας. Σήμερα σὲ μιὰἐποχὴ συγκρητισμοῦ καὶ συγχύσεως, ἡἀπώλεια τῆς ταυτότητος εἶναι πρόβλημα ὁρατὸ γιὰ τὴν πατρίδα μας. Ὁὁμολογιακὸς χαρακτήρας τοῦ μαθήματος εἶναι ἀνάγκη ἐπιτακτική. Τὸ θέμα εἶναι πολὺ μεγάλο, καὶ κάθε συζήτηση καὶἐνασχόλησι μ’ αὐτὸ μέσα στὰ πλαίσια τῆς ἐκκλησιαστικῆς προοπτικῆς εἶναι πολύτιμη συμβολὴ καὶ προσφορὰ στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία καὶἰδίως στὴν ἑλληνικὴ νεολαία».
[18] Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ηλείας κ.κ. Γερμανός τονίζει: «Είναι εμφανής η αλλοίωσις του περιεχομένου του μαθήματος των Θρησκευτικών με τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα».Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γλυφάδας κ.κ. Παύλος από άμβωνος θα πει για το μάθημα των Θρησκευτικών: «Το θέμα του μαθήματος των θρησκευτικών, το οποίο υποβαθμίζεται συστηματικώς, καθώς επιχειρούν και σχεδόν στη πράξη το πέτυχαν, να γίνει διαθρησκευτικό, στο οποίο εξισώνουν τον Χριστό μας με τον Βούδα και τον Μωάμεθ».Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.κ. Κοσμάς επισημαίνει σε Ποιμαντορική Εγκύκλιό του: «Σήμερα με την παναίρεση του Οικουμενισμού και τον συγκρητισμό που απλώνεται παντού και στα εγχειρίδια (εννοεί το Πρόγραμμα) ακόμη του σχολικού μαθήματος των Θρησκευτικών, πολεμούν την Θεότητα του Χριστού μας».Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ.κ. Ιγνάτιος γράφει σε άρθρο του ότι: «Άλας άναλον, λοιπόν θέλουν να προσφέρουν στους Νέους μας οι νέοι Θεολόγοι». Και τους καλεί να μην προκαλούν με ερωτήσεις του τύπου: «Τι θρησκευτικά θέλετε; Απαντώντας ο ίδιος: Τα Θρησκευτικά που ξέρουμε. Αυτά που μιλούν για την πίστι μας. Αυτά θέλουμε». Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ.κ. Σεραφείμ σε επιστολή του προς τον Υπουργό Παιδείας προτρέπει: «Παρεμποδισατε καί ανακόψατε τήν ὁρμήν νεωτεριστῶν θεολόγων, παρεσυρμένων ἀπό τό ῥεῦμα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, τῆς παγκοσμιοποιήσεως, τῆς “μεταπατερικῆς” θεολογίας, καθώς ἐπίσης καί τῆς “μετανεωτερικότητας”, οἱ ὁποῖοι εἶναι θεολογικά καί ἐκκλησιολογικά ἀνερμάτιστοι καί μέ τά “πιλοτικά τους προγράμματα”, πού ἤδη ἐφαρμόζονται σέ ἐπιλεκτικά σχολεῖα ἀποπροσανατολίζουν τά παιδιά μας ἀπό τήν ὀρθόδοξη πνευματικότητα, καθώς παρεισφρύουν εἰς τό ὑλικό, πού προσφέρουν εἰς τήν μαθητιῶσαν νεολαίαν, καί σοβαρά δογματικά λάθη». Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ελασσώνος κ.κ. Βασίλειος σε εισήγησή του προς τη Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος (Οκτώβριος του 2012) σημειώνει: «Το μάθημα των Θρησκευτικών αποτελεί τεράστιον θέμα. Επιδιώκουν και μεθοδεύουν διάφοροι να πείσουν τους υπευθύνους αλλά και τον λαόν, ώστε να μεταβληθεί εις μάθημα θρησκειολογίας και να απολέση τον ομολογιακόν του χρακτήρα. Χρειάζεται συνεχής επαγρύπνησις, σοβαρά αντίστασις και πειστικός διάλογος». Ο Μητροπολίτης Σπάρτης κ.κ. Ευστάθιος τονίζει ότι: «Η θρησκευτική σχολική παιδεία, εφόσον βέβαια έχει ορθόδοξο χριστιανικό και όχι θρησκειολογικό περιεχόμενο συνεργεί στη διαμόρφωση ισορροπημένων πολιτών».
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ.κ. Αμβρόσιος σε επιστολή του επισημαίνει: «το Εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει απομακρυνθή από τήν βασική επιταγή του Συντάγματος, το οποίο ως σκοπό την παιδείας ορίζει: "την ηθικήν, πνευματικήν αγωγήν των Ελλήνων, την ανάπτυξιν της εθνικής και θρησκευτικής συνειδήσεως". Επιχειρείται η αλλοίωση της Ορθόδοξης Συνειδήσεως και αυτοσυνειδησίας των παιδιών μας.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φιλίππων, Νεαπόλεως καὶ Θάσου κ. Προκόπιος τονίζει σε εισήγησή του προς την Ιερά Σύνοδο, «τόν προβληματισμόν του… διά τήν σιωπήν και ἀπουσίαν τῆς Ἐκκλησίας, τῶν Συνοδικῶν Ὀργάνων γύρω ἀπό τό θεμελιῶδες θέμα τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν εἰς τήν Πρωτοβάθμιον και Δευτεροβάθμιον Ἐκπαίδευσιν» επισημαίνει ότι «τό χρέος τῶν Συνοδικῶν καθίσταται ἐπάναγκες καί ἡὁμολογία ἀπαραίτητος διά τήν κατίσχυσιν τῶν ὑγειῶν ἐκπαιδευτικῶν ἀρχῶν καί τοῦἀληθοῦς, καλοῦ καί ὡφελίμου τῶν νέων καί τῆς δοκιμαζομένης συγχρόνου κοινωνίας» και προτείνει στην Ιερά Σύνοδο να στηρίξει και να ενισχύσει «τά κείμενα ἐκείνων ποὺ γράφουν σχετικῶς, ἐμπνεόμενοι ἀπό τήν ἑλληνορθόδοξον ἐκπαιδευτικήν παράδοσιν» και να απορρίψει «τὶς μνημονευόμενες καί δημοσιοποιούμενες θέσεις και λόγους τῶν πρωτεργατῶν «ἐμπειρογνωμόνων» τοῦ ΠαιδαγωγικοῦἸνστιτούτου ἐπωνύμως, αἱὁποῖαι, τώρα πού τίς πληροφορούμεθα, προκαλοῦν ἀντίλογον καί ἀντίδρασιν σοβαράν….Νά δώσωμεν τήν ἐκκλησιαστικήν ὁμολογίαν, ἐνισχύοντες τάς προσπαθείας τῶν διδασκάλων τῆς Θεολογίας, τῶν κοπιόντων και ἐργαζομένων τόν καλόν ἀγῶνα τῆς μορφώσεως καί ἀγωγῆς τῆς νεότητος, τῶν ἑλληνοπαίδων».
Ο Μητροπολίτης Κερκύρας πρόσφατα επεσήμανε την ανάγκη «οι θεολόγοι να δίδουν με όλες τους τις δυνάμεις την μαρτυρία της ελληνορθόδοξης παράδοσης στα σχολεία» και ότι «για την Εκκλησία το μάθημα των θρησκευτικών αποτελεί μεγάλη ευκαιρία για να γνωρίσουν όλα τα παιδιά τι σημαίνει η πίστη στο Χριστό και πώς αυτή διαμόρφωσε τη ζωή και την Ιστορία των Ελλήνων».
Επίσης, σύμφωνα με τα Πορίσματά της ΚΔ' πανορθόδοξης συνδιάσκεψης για θέματα αιρέσεων (Νοέμβριος 2012) - για πρώτη φορά σε επίσημο κείμενο της Εκκλησίας της Ελλάδος - γίνεται ρητή και καταδικαστική αναφορά και στη «ριζική ἀλλαγή τοῦ προσανατολισμοῦ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, ἀπό τόν Συνταγματικά κατοχυρωμένο στήν Ἑλλάδα ὁμολογιακό του χαρακτῆρα σέ μία προοπτική ἀποδόμησης, πού καταλήγει στόν θρησκευτικό συγκρητισμό».
[19] Σε ἐπιστολὴ Προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, ποὺ συνυπογράφουν «ἅπαντες οἱ ἐν τῇ κοινῇ Συνάξει Ἀντιπρόσωποι καὶ Προϊστάμενοι τῶν εἴκοσι Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἄθω», τονίζεται ὅτι σκοπὸς τοῦ Μαθήματος των Θρησκευτικών «δέον νὰ εἶναι οὐχὶ ἡ μετάδοσις ξηρῶν καὶ ἀποσπασματικῶν γνώσεων καὶ ἡ προσφορὰ εἰς τὴν ἄωρον ἡλικίαν τῶν μικρῶν ἑλληνοπαίδων σωρείας ἑτεροκλήτων θρησκευτικῶν παραστάσεων, συμβόλων, πεποιθήσεων καὶ πρακτικῶν, ἀλλὰ ἡ μεταλαμπάδευσις εἰς τὰς ψυχὰς τῶν νέων τοῦ πληρώματος τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ»... Ποῖος ἀρύεται τὸ δικαίωμα ἀκυρώσεως τῆς Παιδείας τοῦ Γένους;», Με αγωνία ρωτοῦν μὲ ἀγωνία οἱ Ἁγιορεῖτες Πατέρες... καὶ συνεχίζουν: «Δυστυχῶς διαπιστοῦται ὅτι, μὲ πρόσχημα τὴν ἀποφυγὴν τοῦ ‘‘δογματισμοῦ’’ ἢ τοῦ ‘‘κατηχητισμοῦ’’ ἢ τῶν ‘‘ἀγκυλώσεων τοῦ παρελθόντος’’ εἰς τὸ σχολεῖον τῆς δῆθενπολυπολιτισμικῆς νέας ἑλληνικῆςκοινωνίας, ἐπιχειρεῖται ἡ μετατροπὴ τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν εἰς γνωσιακόν - θρησκειολογικόν. Φρονοῦμεν ὅτι τὸ Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν θὰ ἔδει νὰ εἶναι ὁμολογιακὸν διὰ νὰ εἶναι ἀνοικτόν, εἰδάλλως θὰ εἶναι “φυλακή”».
Ο Καθηγούμενος επίσης της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου του Αγίου Όρους Αρχιμ. π. Γεώργιος Καψάνης προσθέτει με δικό του κείμενο προς την Ιερά Σύνοδο: «Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών δημιουργεῖ δικαιολογημένα ἀντιδράσεις. Τό νέο μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δέν ἔχει πιά Ὀρθόδοξο Χριστιανικό χαρακτῆρα, δέν βοηθεῖ τούς μαθητάς νά γνωρίσουν τήν Χριστιανική τους Πίστι, δέν οἰκοδομεῖ τήν θρησκευτική, τήν ἐθνική καί τήν πολιτισμική ταυτότητα τῶν ἑλληνοπαίδων.
Αὐτός ὁ ἰδιότυπος νεοβαρλααμιτισμός ἐπιβάλλεται ἀπό μία μερίδα θεολόγων, οἱ ὁποῖοι δείχνουν πώς ἐχθρεύονται τήν ἡσυχαστική θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, τήν μαρτυρική Ὀρθοδοξία τῶν Νεομαρτύρων, τήν ἀσκητική παιδεία τῶν Κολλυβάδων, τήν ἁπλοϊκή πίστι τῶν ἀγωνιστῶν τῆς Παλιγγενεσίας τοῦ 1821. Οἱ θεολόγοι αὐτοί δέν κατανοοῦν ὅτι ἀντιστρατεύονται τόν λόγο τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ὁ ὁποῖος δέν ἀναγνωρίζει ἄλλες ὁδούς σωτηρίας πλήν τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ…
Στην ίδια κατεύθυνση Ο προηγούμενος της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους Αρχιμ. π. Βασίλειος Γοντικάκης γράφει προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, για ό, τι πάει να συντελεσθεί στο χώρο της Παιδείας μας με τα νέα Πιλοτικά Προγράμματα Σπουδών: «Ένοιωσα ότι κάτι ιερό και άγιο προδίδεται από το κεφάλαιο της Πίστεώς μας, κάτι που τόχει ανάγκη ο άνθρωπος. Δεν εμπνέομε τη ζωή στην ψυχή του παιδιού με την ενημέρωσι θρησκευτικών απόψεων και διαφορών αλλά με τα ζωντανά παραδείγματα αυτών που νίκησαν τον θάνατο δια της θυσίας της αγάπης. Δεν τρέφεται η ψυχή του μικρού παιδιού με υλικό πληροφοριών θρησκευτικών απόψεων άλλα με το πνεύμα του ηρωισμού της αγάπης».
[20] OE, σ. 9.
[21] ΠΣ, σ. 12.
[22] ΟΕ, 27-28.
[23] ΟΕ, σ. 12.
[24] ΟΕ, σ. 92.
[25] ΟΕ, σ. 15.
[26] ΟΕ, σ. 36.
[27] ΟΕ, σ. 36-38.
[28] ΟΕ, σ. 45-46.
[29] ΠΣ - (Γυμνασίου), σ. 55.
[30] ΠΣ, σ. 98.
[31] Με έκπληξη παρατηρούμε ότι ενώ το Ελληνικό Σύνταγμα στο άρθρ. 16 μιλάει για «ανάπτυξη της θρησκευτικής Συνείδησης, στο ΠΣ προστίθεται και το «κριτική», προκειμένου πίσω από αυτό να στεγασθούν οι όποιες ασύμβατες με το Σύνταγμα επιχειρούμενες σε βάρος της θρησκευτικής ταυτότητας των Ελλήνων «εκσυγχρονιστικές» και «προοδευτικές» αλλαγές, παραποιήσεις και ανατροπές.
[32] ΠΣ, σ. 13.
[33] Π.Σ., σ, 22.
[34] ΟΕ, σ. 13.
[35] Σε μήνυμα που απέστειλε ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος προς το Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα: «Το μάθημα των θρησκευτικών: Προβληματισμοί – Επισημάνσεις – Προτάσεις», το οποίο διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 11-12 Μαρτίου 2013 από το Εργαστήριο Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγικής του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, μεταξύ άλλων επισημαίνει: «Ο Χριστιανός έχων επίγνωσιν ότι ο Χριστός είναι η οδός και η αλήθεια και η ζωή μίαν μόνον γνώσιν επιδιώκει: την γνώσιν του Θεού, ήτις διαφέρει ουσιαστικώς από την παρεχομένην εις τα σημερινά σχολεία γνώσιν, καθ΄ ότι τυγχάνει καρπός κοινωνίας δύο προσώπων, του ανθρώπου μετά του προσωπικού Θεού και ουχί καρπός παρατηρήσεως ενός αντικειμένου. Διό και το πρόγραμμα της εκπαιδεύσεως πρέπει να είναι χριστοκεντρικόν και να έχη ως βαθύτερον στόχον την πνεματικήν καλλιέργειαν των μαθητών… Όθεν, επιθυμία και προσπάθεια της Εκκλησίας ημών είναι η παιδεία να προσφέρη εις τον σύγχρονον παίδα αυτήν την εμπειρίαν της γνώσεως του αληθινού Θεού και μόνον υπό μίαν τοιαύτην προοπτικήν νοηματοδοτείται η εκπαίδευσις και παροχή γνώσεως»
[36] ΟΕ, σ. 273.
[37] Α΄Κορ. 8, 4.
[38] Α΄Ιω. 5, 20.
[39] Εφεσ. 6, 4.
[40] Από το Εργαστήριο Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγική του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας Α.Π.Θ. δίνονται στη δημοσιότητα τα τελικά Πορίσματα του Πανελληνίου Επιστημονικού Συνεδρίου για το Μάθημα των Θρησκευτικών:
Ι. Στη Θεσσαλονίκη, τη Δευτέρα και Τρίτη 11- 12 Μαρτίου 2013, έλαβε χώρα το Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα: «Το μάθημα των θρησκευτικών: Προβληματισμοί – Επισημάνσεις – Προτάσεις», το οποίο διοργανώθηκε από το Εργαστήριο Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγικής του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.
ΙΙ.Από τις εισηγήσεις του Συνεδρίου προέκυψε σοβαρός και πολλαπλός προβληματισμός, ως προς την κατεύθυνση της θρησκευτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα από το περιεχόμενο και την εν γένει παιδαγωγική και θεολογική ταυτότητα του προτεινόμενου Προγράμματος Σπουδών, που εφαρμόζεται πιλοτικά σε σχολεία της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης από το έτος 2011, αλλά και μέσα από τα προβλήματα που δημιουργεί το ζήτημα των απαλλαγών από το Μάθημα των Θρησκευτικών.
ΙΙΙ. Από τη μελέτη και κριτική του προτεινόμενου Προγράμματος Σπουδών που περιλήφθηκε στις εισηγήσεις του Συνεδρίου, διαπιστώθηκε ότι το Πρόγραμμα πρέπει να αποσυρθεί, με το σκεπτικό ότι τα προβλήματα που παρουσιάζει είναι δομικά και δεν επιδέχονται διορθώσεων ή ουσιαστικών παρεμβάσεων.
ΙV. Από το Συνέδριο, επίσης, προέκυψε η ανάγκη σύνταξης ενός νέου Προγράμματος για τα Θρησκευτικά, με τη συμμετοχή των ειδικών επιστημόνων των Θεολογικών Σχολών, εκπροσώπων της Εκκλησίας, εκπροσώπων της Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων και των άλλων περιφερειακών Συνδέσμων και Παραρτημάτων Θεολόγων, καθώς και ενεργών θεολόγων της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης με ειδικά προσόντα.
Στο νέο Πρόγραμμα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι σύγχρονες επιστημονικές προϋποθέσεις σύνταξης αναλυτικών προγραμμάτων, το πνευματικό επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού, η ορθή εννοιολόγηση του πλουραλισμού και της θρησκευτικής αγωγής. Κυρίως, επίσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η σχέση του περιεχομένου του με την ιστορική και θρησκευτική ταυτότητα του τόπου, σε συνδυασμό με τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Παράλληλα είναι ανάγκη να λαμβάνεται υπόψη το νομικό και δικαιοπολιτικό καθεστώς, ελληνικό και διεθνές, ως προς τη θρησκευτική εκπαίδευση.
Το νέο Πρόγραμμα θα πρέπει να είναι απαλλαγμένο από κάθε είδους σκοπιμότητες, οποιουδήποτε χαρακτήρα, που στη σύγχρονη κρίσιμη εποχή για την παιδεία και τον πολιτισμό μας, συνιστούν πολυποίκιλη τροχοπέδη.
[41] ΠΣ, σ. 21.
[42] ΟΕ, σ. 76-77.
[43] ΟΕ, σ. 100-101.
[44] ΟΕ, σ. 101.
[45] ΟΕ, σ. 104-105.
[46] ΟΕ, σ. 104-105.
[47] ΟΕ, σ. 13-14.
[48] ΟΕ, σ. 14-15.
[49] ΟΕ, σ. 14-15.
[50] ΟΕ,270.
[51] ΟΕ,272-273.
Πηγή: Ακτίνες
Πολλές φορές έχουμε σχολιάσει σε άρθρα και μελέτες μας το φαινόμενο των Διαθρησκειακών Συναντήσεων και Συνεδρίων, τα οποία αποτελούν την πιο χαρακτηριστική έκφραση του συγχρόνου Διαθρησκειακού Οικουμενισμού. Έχουμε δε τονίσει ότι οι Συναντήσεις αυτές προωθούνται και χρηματοδοτούνται από ισχυρούς πολιτικούς παράγοντες, από τα υπόγεια και σκοτεινά ρεύματα της Νέας Εποχής, υπό το πρόσχημα της καταπολεμήσεως της διεθνούς τρομοκρατίας και της προωθήσεως της παγκόσμιας ειρήνης.
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Εν Πειραιεί τη 3η Οκτωβρίου 2016.
Η ΝΕΑ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΙΖΗΣ
Πολλές φορές έχουμε σχολιάσει σε άρθρα και μελέτες μας το φαινόμενο των Διαθρησκειακών Συναντήσεων και Συνεδρίων, τα οποία αποτελούν την πιο χαρακτηριστική έκφραση του συγχρόνου Διαθρησκειακού Οικουμενισμού.
Έχουμε δε τονίσει ότι οι Συναντήσεις αυτές προωθούνται και χρηματοδοτούνται από ισχυρούς πολιτικούς παράγοντες, από τα υπόγεια και σκοτεινά ρεύματα της Νέας Εποχής, υπό το πρόσχημα της καταπολεμήσεως της διεθνούς τρομοκρατίας και της προωθήσεως της παγκόσμιας ειρήνης. Ο πραγματικός όμως στόχος αυτών είναι η διαμόρφωση μιας παγκόσμιας θρησκευτικής συνειδήσεως, της λεγόμενης Πανθρησκείας. Τον παρά πάνω στόχο υπηρετώντας με συνέπεια και πιστότητα ο Παπισμός, ξεκίνησε τις Συναντήσεις αυτές για πρώτη φορά το 1986 στην Ασίζη της Ιταλίας και από τότε καθιερώθηκε να διοργανώνονται κάθε χρόνο σε διάφορες χώρες του κόσμου παρόμοιες συναντήσεις, στις οποίες προσκαλούνται εκπρόσωποι όλων των θρησκειών απ’ όλο τον πλανήτη. Η φετινή Διαθρησκειακή Συνάντηση έγινε πάλι στην Ασίζη με την ευκαιρία της συμπληρώσεως 30 χρόνων από της καθιερώσεώς των, με την συμμετοχή δυστυχώς πολλών Ορθοδόξων Ιεραρχών, με επί κεφαλής τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, είχε δε ως θέμα: «Δίψα για την Ειρήνη. Θρησκείες και Πολιτισμοί σε Διάλογο».
Για μια ακόμη φορά παρατηρήθηκε, κατά την Συνάντηση αυτή, το κατ’ εξοχήν λυπηρό φαινόμενο του συμφυρμού των Ορθοδόξων με τον Πάπα, τους ηγέτες των Προτεσταντών και τους αρχηγούς όλων σχεδόν των θρησκειών του κόσμου. Ορθόδοξοι επίσκοποι, καρδινάλιοι, πάστορες, μουλάδες, ραβίνοι, ινδουιστές, βουδιστές, κουμφουκιανιστές, ταοϊστές, σαμάνοι, μάγοι, κ.α. συνέθεταν το ψηφιδωτό της αντίχριστης αυτής Συνάντησης! Για μια ακόμη φορά η Εκκλησία του Χριστού, έγινε «θρησκεία», και υποβιβάστηκε σε μια από τις δαιμονοθρησκείες του κόσμου! Για μια ακόμη φορά καταπατήθηκαν και κουρελιάστηκαν οι Ιεροί Κανόνες που απαγορεύουν τις συμπροσευχές. Αλήθεια, σε ποιο Θεό προσευχήθηκαν όλοι αυτοί που συμμετείχαν στην φιέστα της Ασίζης; Ο φωτογραφικός φακός «απαθανάτισε» και το θλιβερό φαινόμενο του χειροφιλήματος του Πάπα Φραγκίσκου από Ορθοδόξους Ιεράρχες, οι οποίοι προχώρησαν στη σειρά, δίκην μαθητών δημοτικού σχολείου, να σκύβουν και να φιλούν το χέρι του αμετανόητου αιρεσιάρχη του Βατικανού! Η θλιβερή και αξιοθρήνητη «παράσταση» έκλεισε με την πλέον εξωφρενική σκηνή. Στήθηκε ένα πολύφωτο, όπου οι ηγέτες των αιρέσεων και των θρησκειών, μαζί και ο κ. Βαρθολομαίος, άναψαν τις λαμπάδες του! Προφανώς «ευκρινέστερη» εικόνα της σχεδιαζόμενης εφιαλτικής Πανθρησκείας δε θα μπορούσε να υπάρξει!
Το πρόγραμμα περιελάμβανε και ομιλίες διαφόρων θρησκευτικών ηγετών. Μεταξύ αυτών ομίλησε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε ότι: «Η οικοδόμηση της ειρήνης ξεκινά από μέσα μας και ακτινοβολεί προς τα έξω, από το τοπικό έως το παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι η ειρήνη απαιτεί μια εσωτερική μετατροπή, μια αλλαγή στις πολιτικές και τη συμπεριφορά»! Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, θέλοντας να εναρμονιστεί με το πνεύμα και την ατμόσφαιρα της Συναντήσεως, δεν είπε τίποτε για την αληθινή ειρήνη, που δεν είναι μια ιδεολογία, αλλά ο ίδιος ο Χριστός. Δεν θέλησε να διασαφήσει ότι η ειρήνη μέσα στον χώρο της Εκκλησίας έχει χαρισματικό περιεχόμενο, ότι δεν σημαίνει την απουσία πολέμου, αλλά είναι χάρισμα και καρπός του αγίου Πνεύματος, (βλ.Γαλ.5,22). Ότι η αποστολή της Εκκλησίας είναι να ειρηνεύσει τον άνθρωπο με τον Θεό, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση, για να ειρηνεύσουν και οι άνθρωποι στη συνέχεια μεταξύ τους. Να προσφέρει τον Χριστό, τον μόνον ειρηνοποιόν, ο οποίος είναι «η ειρήνη ημών» (Εφ.2,14) κατά τον απόστολο Παύλο.
Τίποτε από τα παρά πάνω δεν ανέφερε, διότι τότε θα δυσαρεστούσε τους αρχηγούς των άλλων θρησκειών και θα δημιουργούσε μια ανεπιθύμητη παραφωνί! Εξ’ άλλου, έπρεπε να ευθυγραμμιστεί και με τις αποφάσεις της «Συνόδου» της Κρήτης, εις ό, τι αφορά τις Διαθρησκειακές Συναντήσεις και Διαλόγους, σύμφωνα με τις οποίες: «Αι κατά τόπους Ορθόδοξοι Εκκλησίαι είναι δυνατόν να συμβάλουν εις την διαθρησκειακήνσυνεννόησιν και συνεργασίαν δια την ειρηνικήν συνύπαρξιν και κοινωνικήν συμβίωσιν των λαών».(Από το συνοδικό κείμενο με τίτλο «Η αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εν τω συγχρόνω κόσμω», (κεφ. Α΄ §5). Έτσι προτίμησε να μιλήσει για μια άλλη ειρήνη, που είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα, για μια ειρήνη κοσμικού τύπου, που κατανοείται ως αποτροπή του πολέμου, για μια παγκόσμια ειρήνη, που καλούνται να οικοδομήσουν όλες οι θρησκείες μαζί, αγαπημένες και συναδελφωμένες. Κατά τον κ. Βαρθολομαίο, αυτού του είδους η ειρήνη πραγματώνεται στον εσωτερικό κόσμο του κάθε άνθρωπου και επιτυγχάνεται με μια «εσωτερική μετατροπή, μια αλλαγή στις πολιτικές και τη συμπεριφορά»! Καλεί δε τους αλλοθρήσκους να καταβάλουν προσπάθειες να αλλάξουν εσωτερικά και να γίνουν «ειρηνικοί», χωρίς την απαραίτητη Χάρη του Θεού, και την ανακαινιστική δύναμη του Χριστού! Ωστόσο αδυνατεί να κατανοήσει, ότι αυτού του είδους η ειρήνη τελικά είναι μια χίμαιρα, μια ουτοπία, όπως απέδειξε η παγκόσμια ιστορία μέχρι σήμερα.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Περούτζια, στις 19 Σεπτεμβρίου 2016, κατά την τελετή αναγορεύσεώς του σε επίτιμο διδάκτορα. Μεταξύ άλλων τόνισε ότι «ο διάλογος χρειάζεται ισορροπία, δεν υπερκαλύπτει, αλλά ιδίως δεν αφαιρεί από το συνομιλητή τα χαρακτηριστικά του. Σημαίνει αμοιβαία γνωριμία, συνάντηση, αλλά δεν είναι ποτέ πολιτιστικός, η θρησκευτικός συγκρητισμός». «Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν φοβάται τον διάλογο, διότι δεν τον φοβάται η αλήθεια. Αντιθέτως, αν η Ορθοδοξία κλεινόταν στον εαυτό της και δεν συνδιαλεγόταν με όσους βρίσκονται πέρα από το χώρο της, όχι μόνο θα αποτύχαινε στην εκπλήρωση της αποστολής της, αλλά, από "καθολική", και από εκκλησία “διαμέσου της Οικουμένης", όπως είναι, θα μετατρεπόταν σε εσωστρεφή ομάδα, σε "γκέτο" στο περιθώριο της ιστορίας».
Εδώ, κατ’ αρχήν, μας δίδει μερικά στοιχεία της μεθοδολογίας του διαλόγου. Κατά τον κ. Βαρθολομαίο ο διάλογος πρώτον απαιτεί τήρηση ισορροπιών, που σημαίνει σεβασμό των θρησκευτικών πεποιθήσεων και από τις δύο πλευρές των διαλεγομένων. Δεύτερον θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην υπερκαλύπτεται η άλλη πλευρά, δηλαδή να μην καταβάλλει η μία πλευρά καμία προσπάθεια να πείσει την άλλη, να αποδεχτεί τις θρησκευτικές της πεποιθήσεις. Αντίθετα μάλιστα, θα πρέπει να προσέχουν οι διαλεγόμενοι, να μην αφαιρούν από το συνομιλητή τα χαρακτηριστικά του, να μην προσπαθούν δηλαδή, να αποδομήσουν και να ανατρέψουν τις πλάνες, που χαρακτηρίζουν το θρησκευτικό ιδεολόγημα του συνομιλητή! Τρίτον ο διάλογος θα πρέπει να παραμένει στα επίπεδα μιας «αμοιβαίας γνωριμίας» και «συνάντησης» και τίποτε περισσότερο! Όταν τηρούνται οι παρά πάνω προϋποθέσεις, ο διάλογος ποτέ δεν κινδυνεύει από τον «θρησκευτικό συγκρητισμό». Και όμως! Αν ρίξουμε μια ματιά στους μέχρι τώρα γενομένους διαλόγους, θα διαπιστώσουμε ότι το στοιχείο του θρησκευτικού συγκρητισμού ήταν αυτό, που κατ’ εξοχήν κυριάρχησε σ’ όλους αυτούς τους διαλόγους. Το ότι βέβαια τέτοιου είδους διάλογοι δεν έχουν καμιά σχέση με τους διαλόγους που έκαναν οι άγιοι Πατέρες μας με τους αιρετικούς και τους αλλοθρήσκους, μόλις είναι ανάγκη να υπογραμμιστεί.
Παρακάτω προσπαθεί να πείσει ότι οι διάλογοι πρέπει να συνεχιστούν, παρά το γεγονός ότι χρεοκόπησαν. Ήδη σε αδιέξοδο έφθασε και ο πρόσφατα διεξαγόμενος Διάλογος Ρωμαιοκαθολικών και Ορθοδόξων στο Κιέτι της Ιταλίας και ήδη βαίνει σε μια θνησιγενή φθορά, επιβεβαιώνοντας τον χαρακτηρισμό του τέως συμπροέδρου Σεβασμιωτάτου Αυστραλίας κ. Στυλιανού, ως «ανούσιου παίγνιου»! Επισημαίνει ο κ. Βαρθολομαίος ότι «Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν φοβάται τον διάλογο, διότι δεν τον φοβάται η αλήθεια» και δεύτερον διότι «αν η Ορθοδοξία κλεινόταν στον εαυτό της…. θα μετατρεπόταν σε εσωστρεφή ομάδα, σε "γκέτο" στο περιθώριο της ιστορίας». Όντως η «αλήθεια» που είναι ο Χριστός «δεν φοβάται τον διάλογο»,φοβούνται όμως να εκφράσουν και να διακηρύξουν αυτή την «αλήθεια» - Χριστός, αυτοί που διαλέγονται με τους αιρετικούς και αλλοθρήσκους, αφού όπως τόνισε παραπάνω ο κ. Βαρθολομαίος, κατά τον διάλογο, πρέπει να τηρούνται ισορροπίες. Να μην καταβάλει δηλαδή η μία πλευρά καμία προσπάθεια να πείσει την άλλη, να αποδεχτεί τις θρησκευτικές της πεποιθήσεις. Αυτό άλλωστε έκανε ο Πατριάρχης κατά την φετινή συνάντηση της Ασίζης. Φοβήθηκε να προβάλει και να διακηρύξει την «αλήθεια» -Χριστός, την αλήθεια της Ορθοδοξίας, για να μην δυσαρεστήσει τους αιρετικούς και αλλοθρήσκους! Τι να συμπεράνουμε από τα λεγόμενα του Πατριάρχου; Σύγχυση φρενών, αντίφαση λόγων και έργων, η παραλογισμό;
Όσο για τον κίνδυνο της απομονώσεως της Ορθοδοξίας, και της μετατροπής της «σε εσωστρεφή ομάδα, σε "γκέτο"», απαντούμε τα εξής: Πρόκειται για ένα επιχείρημα, που όπως πολύ ωραία επισημαίνει ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, «σχετίζεται με την προσωρινότητα του παρόντος αιώνος και τις ταπεινές στοχοθεσίες του, σε πλήρη αντίθεση με τον λόγο του Χριστού μας προς τους ‘Δώδεκα’, όταν τον εγκατέλειψαν ‘πολλοί εκ των μαθητών αυτού’, μη δεχόμενοι όλη την Αλήθειά Του. ‘Μη και υμείς θέλετε υπάγειν;’ (Ιω. 6, 66-67). ‘Απομόνωσις’ υπάρχει εκεί όπου απουσιάζει ο Χριστός, ως Ορθοδοξία». (Από την ομιλία του με τίτλο: «Οι Θεολογικοί Διάλογοι και η αποτυχία τους» στην Ημερίδα στο Στάδιο ειρήνης και Φιλίας, στις 23.3.2016). Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν αισθάνεται απομονωμένη, διότι κατέχει τον Χριστό, που είναι το παν, το Α και το Ω, η αρχή και το τέλος. Διότι κατέχει Εκείνον που πληρεί και κυβερνά τα σύμπαντα με την παρουσία του, Εκείνον που είναι η καθολική αλήθεια των πάντων, ορατών και αοράτων. Απομονωμένος είναι ο διάβολος και τα κατασκευάσματά του, οι θρησκείες του κόσμου τούτου. Είναι φυσικό και επόμενο να ομιλεί ο κ. Βαρθολομαίος και οι περί Αυτόν περί απομονώσεως και να αισθάνονται απομονωμένοι, διότι δεν έχουν τον Χριστό κατοικούντα εν ταις καρδίαις αυτών, (Βλ.Εφ.3,17). Αν είχαν την Χάρη του Αγίου Πνεύματος μέσα στις καρδιές τους σύμφωνα με τον λόγο του αποστόλου «ο και σφραγισάμενος ημάς και δους τον αρραβώνα του Πνεύματος εν ταις καρδίαις ημών» (Β Κορ.1,22) δεν θα αισθάνονταν απομονωμένοι.
Παρακάτω δίνει και το «στίγμα» των απόψεών του: «Πολιτισμοί και Θρησκείες ήδη συναντήθηκαν για να δώσουν ουσιαστική διάσταση σε οδούς ειρήνης, αλλά σίγουρα η διαδικασία αυτή πρέπει να συνεχισθεί, για να μην επιτραπεί η εμφάνιση φαινομένων έλλειψης ανοχής και θρησκευτικού φανατισμού, για την προστασία της αξίας κάθε πολιτισμού, ώστε να μη θυσιαστεί στον βωμό της παγκοσμιοποίησης, η ενός πολιτισμού που κυριαρχεί των άλλων». Κατά τον κ. Βαρθολομαίο «ουσιαστική διάσταση σε οδούς ειρήνης» δεν έδωσε ο Χριστός με το απολυτρωτικό του έργο, αλλά οι «Πολιτισμοί» και οι «Θρησκείες» με την συνάντησή τους και την συμφιλίωσή τους! Αν αυτός ο λόγος δεν είναι συσχηματισμός με τον κόσμο, τότε τι είναι; Πέραν αυτού φαίνεται να αγνοεί την σύγχρονη σκληρή πραγματικότητα. Το γεγονός δηλαδή ότι παρ’ όλο που οι Πολιτισμοί και οι Θρησκείες «συναντήθηκαν για να δώσουν ουσιαστική διάσταση σε οδούς ειρήνης» εδώ και δεκαετίες, το ζητούμενο της ειρήνης όχι μόνο δεν επιτεύχθηκε, αλλά κατέληξε σε οικτρή αποτυχία. Η περίφημη «σύγκρουση των πολιτισμών», την οποία είχε προβλέψει ο Χάντιγκτον, δυστυχώς πραγματοποιήθηκε. Οι θρησκευτικοί πόλεμοι θέριεψαν. Χιλιάδες αθώοι, κατά κανόνα Χριστιανοί, σε όλο τον κόσμο, διώκονται και εξοντώνονται, στο όνομα «κάποιου Θεού»! Η διεθνής τρομοκρατία, που προωθείται από φανατικές ισλαμικές ομάδες, έχει γίνει ο καθημερινός εφιάλτης της ανθρωπότητας. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι η συναδέλφωση των λαών, ως εικόνων του Θεού, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί έξω από το Σώμα του Χριστού, την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Θα κλείσουμε την μικρή αυτή ανακοίνωσή μας με τους θεοφώτιστους λόγους του αείμνηστου αρχιμανδρίτου κυρού Γεωργίου Καψάνη, προηγουμένου της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους από ομιλία του με τίτλο «Οι διαθρησκειακές εκδηλώσεις και η παράδοσις της Εκκλησίας»: «Η αγία μας Ορθόδοξος Εκκλησία είναι η Εκκλησία των Προφητών, των Αποστόλων και των Πατέρων. Γι αυτὸ στην Εκκλησία μας δεν αυτοσχεδιάζουμε, ούτε ακολουθούμε τον λογισμό μας, αλλά ‘επόμεθα τοις θείοις Πατράσιν’ (Δ´ Οικουμενική Σύνοδος), όπως και εκείνοι ήποντο τοις αγίοις Αποστόλοις και Προφήταις. Θα πρέπη λοιπόν και στο θέμα των διαθρησκειακών σχέσεων και εκδηλώσεων να ακολουθούμε τους Προφήτας, τους Αποστόλους και τους Πατέρας. Όπως διδάσκει και ο ιερός Ιωσήφ Βρυέννιος: ‘Αμήχανον άλλως την αλήθειαν γνώναι, η θεολογίας άπτεσθαι, μη τοις αγίοις επόμενον’».
Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και Παραθρησκειών
Πηγή: Ακτίνες
Στάση αναμονής τηρεί η Εκκλησία μετά το «θολό» κλίμα για το τι μέλλει γενέσθαι με το νέο πρόγραμμα σπουδών των Θρησκευτικών το οποίο ναι μεν θα εφαρμοσθεί φέτος και θα αξιολογηθεί, αλλά οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν τα βιβλία του προηγούμενου προγράμματος. Για το θέμα, η Ιεραρχία είχε χθες τηλεφωνική επικοινωνία με την κυβερνητική εκπρόσωπο Όλγα Γεροβασίλη από την οποία, όπως είπε, «εδόθη η διαβεβαίωση ότι για το μάθημα των Θρησκευτικών ισχύουν τα όσα ειπώθηκαν στη συνάντηση με τον πρωθυπουργό και γι’ αυτό κάθε άλλη ενέργεια είναι προσωπικές ερμηνείες του καθενός».
Η Εκκλησία αναμένει, πλέον, από τον πρωθυπουργό να τηρήσει τις δεσμεύσεις του και να γίνει «εγγυητής» του διαλόγου που θα αρχίσει με το υπουργείο Παιδείας, ενώ εξετάζει το ενδεχόμενο νέας σύγκλησης της Ιεραρχίας τον Νοέμβριο, προκειμένου να συζητηθούν τα θέματα της συνταγματικής αναθεώρησης και της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης. Στη χθεσινή συνεδρίαση της Ιεραρχίας, οι περισσότεροι μητροπολίτες εμφανίστηκαν προβληματισμένοι από τη «σολομώντειο» λύση που βρέθηκε μεταξύ κυβέρνησης και Εκκλησίας κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά αφενός να εφαρμοστούν τα νέα προγράμματα σπουδών των Θρησκευτικών και να αξιολογηθούν μετά από διάλογο μεταξύ του υπουργείου Παιδείας και της Εκκλησίας, αφετέρου να χρησιμοποιηθούν τα παλιά βιβλία.
«Το συμπέρασμα είναι ότι δεν βγάζω κανένα συμπέρασμα», φέρεται να είπε ο μητροπολίτης Μεσογαίας, Νικόλαος, ο οποίος συμμετείχε στη συνάντηση με τον πρωθυπουργό, ενώ σχολιάζοντας τα όσα ακούστηκαν για τον υπουργό Άμυνας ότι δάκρυσε κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο ιεράρχης φέρεται να απάντησε πως «δεν χρειάζονται λόγια και δάκρυα, αλλά πράξεις».
Σε δελτίο Τύπου που εκδόθηκε μετά τη συνεδρίαση της Ιεραρχίας, αναφέρεται ότι αποφασίστηκε «όπως η περαιτέρω στάση της Εκκλησίας της Ελλάδος θα εξαρτηθεί από την πρόοδο των εργασιών της Επιτροπής Διαλόγου», την ίδια ώρα που ο εκπρόσωπος Τύπου της Ιεραρχίας, μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος, κατέστησε σαφές πως «εγγυητής» του Διαλόγου θα είναι ο πρωθυπουργός. «Το κλίμα δημιουργεί προϋποθέσεις να εμπιστευθούμε το πρόσωπο του πρωθυπουργού ότι και ο διάλογος θα είναι ειλικρινής και θα έχει αποτέλεσμα», δήλωσε. Στην Επιτροπή Διαλόγου προτάθηκε να συμμετάσχουν, από την πλευρά της Ιεραρχίας, οι μητροπολίτες Μεσογαίας Νικόλαος, Σιατίστης Παύλος, Μεσσηνίας Χρυσόστομος.
Στην προσπάθεια καταλλαγής στις σχέσεις Πολιτείας - Εκκλησίας αναφέρθηκε χθες ο υπουργός Παιδείας από τη Βουλή, φροντίζοντας ωστόσο να διαμηνύσει ότι την ευθύνη για την εκπαίδευση την έχει το κράτος. Χθες, ο πρόεδρος του αρμόδιου Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), Γεράσιμος Κουζέλης απέστειλε επιστολή - απάντηση στον Αρχιεπίσκοπο με την οποία, αφού δηλώνει ότι το ΙΕΠ είναι ανοικτό στον διάλογο για να βελτιωθούν τυχόν αστοχίες στα νέα προγράμματα σπουδών, επισημαίνει ότι κατά τη δοκιμαστική εφαρμογή τους στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο, δεν εντοπίστηκαν φαινόμενα σύγχυσης των διαφορετικών θρησκευτικών παραδόσεων, όπως έχει υποστηρίξει ο κ. Ιερώνυμος.
Επίσης, δίνει απάντηση στις αιτιάσεις του Αρχιεπισκόπου για τη χρήση μουσικού υλικού σημειώνοντας ότι «χωρίς να 'εκκοσμικεύεται' το δόγμα και το ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιχειρείται η σύνδεση του νοήματος και του πολιτισμού της Ορθοδοξίας με τον πολιτισμό και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής μας».
Πηγή: Ημερησία
ΘΑ σᾶς μιλήσω καὶ θὰ σᾶς πῶ ἁπλᾶ λόγια, καὶ θέλω νὰ τὰ προσέξετε.
Ας ξεκινήσουμε με κάποια δεδομένα:
1. Η κυβέρνηση, το Υπουργείο Παιδείας δεν απέσυρε ούτε ανέστειλε την εφαρμογή των νέων Προγραμμάτων Σπουδών που συνεχίζουν να βρίσκονται σε ισχύ. Δεν αναμένεται καμία υπουργική απόφαση αναστολής εφαρμογής τους.
2. Τα παλιά βιβλία Θρησκευτικών υπάρχουν στα χέρια των μαθητών. Είχαν σταλεί στα σχολεία από το καλοκαίρι. Οι Οδηγίες διδασκαλίας που έχει στείλει το Υπουργείο προτρέπουν σε χρήση των βιβλίων αυτών μόνο στο μέρος που αυτά προσιδιάζουν στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών.
3. Η Διοικούσα Εκκλησία δεν πέτυχε το στόχο της που ήταν η αναστολή εφαρμογής του νέου Προγράμματος Σπουδών.
Τι πρόκειται τώρα να ακολουθήσει;
1. Η Σύνοδος θα ορίσει τα μέλη/Ιεράρχες που θα συμμετέχουν στο διάλογο με την Πολιτεία για το μάθημα των Θρησκευτικών. Τα ονόματα που άρχισαν να ακούγονται εξυπηρετούν μάλλον την ομάδα των «προοδευτικών» θεολόγων παρά την παραδοσιακή πτέρυγα της Ιεραρχίας που προσπάθησε ανεπιτυχώς να διασώσει το χριστιανικό μάθημα των Θρησκευτικών.
2. Το Υπουργείο Παιδείας με βραχίονα το ΙΕΠ θα συντονίσει έναν ακόμη διάλογο με την Εκκλησία. Μάλλον προσχηματικός θα είναι και ο διάλογος αυτός αφού για το ΙΕΠ και το Υπουργείο Παιδείας είναι δεδομένο ότι θα εφαρμοστούν τα νέα Προγράμματα Σπουδών. Μόνη δυνατότητα οι μικρές διορθώσεις, προσθήκες και παρεμβάσεις χωρίς όμως αλλαγή του όλου σχεδιασμού, προσανατολισμού και του πολυθρησκευτικού περιεχομένου του μαθήματος.
3. Επιδίωξη του Υπουργείου να υπάρξουν νέα βιβλία Θρησκευτικών από την επόμενη σχολική χρονιά. Για να καταστεί αυτό δυνατόν πρέπει άμεσα να ξεκινήσει η συγγραφή τους. Πώς τώρα οι συγγραφείς θα εργάζονται και ταυτόχρονα θα διεξάγεται ο διάλογος Εκκλησίας - Πολιτείας για το μάθημα παραμένει ερώτημα αναπάντητο.
Όπως όλα δείχνουν την εσπευσμένη γενίκευση της εφαρμογής των νέων Προγραμμάτων Σπουδών για τα Θρησκευτικά φέτος, θα ακολουθήσει τον επόμενο χρόνο μια επίσης βιαστική έκδοση και εκτύπωση νέων σχολικών βιβλίων Θρησκευτικών. Στόχος να καθιερωθεί στην πράξη το νέο Πρόγραμμα Σπουδών που πλέον θα υποστηρίζεται από νέα βιβλία που θα έχουν στα χέρια τους εκπαιδευτικοί και μαθητές.
Το μέλλον του χριστιανικού μαθήματος των Θρησκευτικών μοιάζει δυσοίωνο. Εκτός κι υπάρξουν δυναμικές αντιδράσεις θεολόγων, ξεκάθαρη και αμετακίνητη στάση της Συνόδου υπέρ του χριστιανικού μαθήματος ή αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό.
Πηγή: Θρησκευτικά
Από μια συζήτηση του Αρχιμ. Βασιλείου, προηγουμένου της Ι. Μονής Ιβήρων, με γιατρούς και φοιτητές ιατρικής στην Αθήνα.
Είστε γιατροί. Ο άρρωστος θέλει από σας την υγεία. Ζητά τη ζωή, την παράταση, την αιωνιότητα. Δεν σας τα λέει όλ’ αυτά ξεκάθαρα, γιατί δεν μπορείτε να του τα δώσετε.
Και για να μην τον διώξετε, για να μη σας φέρει σε αμηχανία – με το να σας ζητά πολλά – γι’ αυτό δεν σας τα λέει ρητώς. Σας τα λέει αρρήτως. Τα πιο μεγάλα πράγματα, που ξεφεύγουν από την αίσθηση, την προσδοκία και την έκφραση, λέγονται αρρήτως, με μια ματιά, με το είναι ολόκληρο, τη σιωπή.
Ο άρρωστος έρχεται σε σας για να σωθεί από τον πόνο και το θάνατο. Τελικά θέλει ένα πράγμα: «ίνα μη αποθάνη».
Εάν σεις ξέρετε σαν άνθρωποι-γιατροί ότι υπάρχει Κάποιος που μπορεί να δώσει αυτό το αντίδοτο του θανάτου, το φάρμακο της αθανασίας, οφείλετε και πρέπει να του το πείτε, αν τον οδηγήσετε σ’ Αυτόν, γιατί μόνο αυτό θέλει από σας και τίποτε άλλο.
Κι αν δεν το ξέρει αυτό ο άρρωστος, αν νομίζει ότι σεις μπορείτε να του δώσετε μόνο «ασπιρίνη», αυτό δεν πρέπει να σας εμποδίζει και δεν σας απαλλάσσει από την υποχρέωση να του δώσετε και το Άλλο, το δραστικό, το αιώνιο.
Δεν σας ζητά ο ασθενής να του μάθετε ιατρική. Να του πείτε πώς λειτουργεί το στομάχι ή το σώμα του όλο, ούτε πώς δρα χημικά ή άλλως το κάθε φάρμακο. Ζητά την υγεία, τη ζωή.
Είναι παραδομένος στα χέρια σας ψυχή τε και σώματι. Αν δεν το καταλαβαίνει ότι είναι «ψυχή τε», αν νομίζει ότι είναι μόνο σώμα και μόνο αυτό σας προσφέρει, επειδή τη δύσκολη στιγμή σας δίδει όλο του τον εαυτό, σημαίνει ότι σας δίδει και την ψυχή του. Εσείς μπορείτε να του πείτε, με τη σιωπή ή με το λόγο σας, στην ώρα αυτή (που ανοίγεται ένας μοναδικός χώρος της ψυχής του, του είναι του όλου) και για ένα άλλο οργανισμό, για ένα άλλο σώμα ψυχικό και πνευματικό, που το αισθάνεται, αλλά δεν το βλέπει, όπως ποτέ του δεν είδε τη σωματική του καρδιά ή τα σπλάχνα του.
Αν είστε πράγματι γιατροί, πρέπει να γνωρίζετε και να ενδιαφέρεστε για όλο τον άνθρωπο και όχι μόνο για το χιτώνα του σώματός του και την πρόσκαιρη διατριβή του στη γη. Και ο λόγος και η σιωπή σας πρέπει να λέει το ίδιο πράγμα που νικά το θάνατο και εξαγγέλλει τη ζωή.
Ο πυρετός φέρνει την υγεία στο σώμα, ο πόνος φέρνει την υγεία στην ψυχή. Να δώσετε στον άρρωστο να το καταλάβει. Να του αποκαλύψετε το είναι του. Να λειτουργήσετε σας πραγματικοί γιατροί. Έτσι τα νοσοκομεία γίνονται – είναι – ναοί, όπως και τα Μοναστήρια, κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, είναι νοσοκομεία.
Αν παρατείνεις τη ζωή του άλλου, όχι δέκα χρόνια, αλλά δέκα αιώνες και ακόμη, σημαίνει ότι δεν είσαι γιατρός, αλλά κομπογιαννίτης. Γιατί ο άνθρωπος δεν ζητά μόνο παράταση ζωής. Θέλει «ίνα μη αποθάνη». Και υπάρχει Γιατρός που δίνει την υγεία αυτή, που είναι αιωνιότης.
Αυτή την υγεία κατά βάθος ζητούν όλοι όσοι έρχονται σε σας, αν και συχνά περιμένουν (εξ αιτίας της κακής παραδόσεως της πετπωκυίας φύσεως και ιστορίας μας) από σας «ασπιρίνη». Αλλά εσείς σπουδάσατε Ιατρική και πρέπει να τους δίνετε αυτό που δεν μπορούν να βρουν μόνοι τους στο περίπτερο του κόσμου. Εσείς γίνατε Γιατροί και πρέπει να δίνετε εκείνο που βρήκατε στο «Πανδοχείον» (Λουκ. 10, 34), στο ιατρείο της Εκκλησίας.
Ο χριστιανός γιατρός δεν είναι κομπογιαννίτης, αλλά διάκονος, νοσοκόμος απλός του Ενός, Μεγάλου Μοναδικού Ιατρού του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Έστω μικροί νοσοκόμοι, αδύνατοι και αδαείς, αλλά νοσοκόμοι του ενός Γιατρού.
Υπάλληλοι εξωτερικών ιατρείων, που δίδετε εισιτήριο για το νοσοκομείο της Εκκλησίας, όπου όταν μπει κανείς, μπήκε στη ζωή, την υγεία και την αιωνιότητα, άσχετα αν πεθάνει το σώμα του και ενταφιάσουν πρόσκαιρα το σκήνος του. Όχι, ποτέ κομπογιαννίτες που αγωνίζεστε για παράταση πρόσκαιρης ζωής, που δεν νικάτε το θάνατο, αλλά μόνο τον αναβάλλετε.
Αποκαλύψτε στον άνθρωπο ότι η Φύση του είναι δεκτική υγείας, μπορεί να γίνει υγεία, αιωνιότης με το θρίαμβο του Αναστάντος.
Προσδοκούμε και ζούμε την ανάσταση και την αιωνιότητα των σωμάτων στην Εκκλησία μέσα. Αυτό μας έμαθε ο Αναστημένος Χριστός. Μας το λέει και είναι ο Ίδιος. Μας το λένε και το ζουν οι μεγαλύτεροι και αληθινοί αδελφοί μας – της ιδιας με μας φύσεως – οι Άγιοι της Εκκλησίας.
Εφ’ όσον ο άρρωστος σας δίνει όλο του τον εαυτό και μπορεί να τον δείτε από τα χέρια σας να πηγαίνει στο θάνατο, χωρίς να σας ζητά κανείς το λόγο, πρέπει να του αποκαλύψετε την Αλήθεια, να του δώσετε όλο τον εαυτό σας φάρμακο δραστικό. Δεν υπάρχει άλλη σχέση – θεραπεία και σωτηρία – από την ολοκληρωτική αλληλοπροσφορά μέσα στην Εκκλησία του εν Τριάδι Θεού. Και αν είστε γιατροί σωσμένοι ή σωζόμενοι, θεωμένοι ή θεούμενοι, με το να του δώσετε τον εαυτό σας, θα του δώσετε το Γιατρό που κρύβετε μέσα σας, το Γιατρό και την Υγεία και την Αθανασία που είστε, σπουδάσαντες την Ιατρική μέσα στην Εκκλησία και καταστάντες δι’ αυτού κοινωνοί «θείας φύσεως».
Έτσι σώζετε τον ασθενή και σώζεστε ταυτόχρονα και σεις οι ίδιοι, γιατί «εν σώμα εσμεν οι πολλοί» και μια είναι η καινή βιοτή που νικά το θάνατο από τώρα, σε τούτη και στην άλλη τη ζωή. …Τίς χειμαζόμενος και προστρέχων, τω Λιμένι τούτω ου διασώζεται; Τίς οδυνώμενος και προσπίπτων, τω Ιατρείω τούτω ου θεραπεύεται; Δημιουργέ των απάντων και Ιατρέ των νοσούντων Κύριε, πριν εις τέλος απόλωμαι, σώσον με. (Απόστιχον Κυριακής εσπέρας, Ήχος δ΄).
Πηγή: Αβέρωφ
Η σκυταλοδρομία είναι το μόνο ομαδικό αγώνισμα στον κλασσικό αθλητισμό. Η βάση του είναι ο ένας αθλητής να δίνει τη σκυτάλη του στον επόμενο (τέσσερις τρέχουν ίσες αποστάσεις) έως τον τερματισμό. Αν του αθλητή πέσει η σκυτάλη συνήθως χάνει τον αγώνα. Ακόμη χειρότερα μπορεί να ακυρωθεί ή να εγκαταλείψει τον αγώνα.
Στη σκυταλοδρομία το σημαντικό είναι να μην πέσει η σκυτάλη. Το ίδιο συμβαίνει και σε κάθε Έθνος. Είναι ζωτικό για την ύπαρξή Του η κάθε γενιά να παραδίδει στην επόμενη τη σκυτάλη των βασικών στοιχείων της ταυτότητας της, όπως και εκείνη πήρε τη σκυτάλη από την προηγούμενή της γενιά. Η γενιά που κατέχει σήμερα τη σκυτάλη - εξουσία στην Ελλάδα δεν θέλει να παραλάβει τη σκυτάλη. Νομίζει ότι αυτή μπορεί καταργήσει την Ελληνική Ιστορία και αυτή να ξεκινήσει τη σκυταλοδρομία, με τους δικούς της κανόνες...
Η γενιά που κατέχει σήμερα την εξουσία στην Ελλάδα δεν καταλαβαίνει, ή δεν θέλει να καταλάβει, ότι τα εξωτερικά στοιχεία μπορεί να αλλάζουν, αλλά η ουσία στην παράδοση της σκυτάλης πρέπει να μένει η ίδια. Η ουσία αυτή της σκυτάλης είναι η ειδοποιός διαφορά, που κάνει τον Έλληνα να διαφέρει από τον Τούρκο, τον Αλβανό, ή τον Γερμανό.
Όσοι μας εξουσιάζουν κάνουν τη δουλειά τους. Όμως από μια σκυτάλη κρατάει ο καθένας από εμάς, ο κάθε Έλληνας. Από εμάς εξαρτάται να μην πέσει η δικιά μας η σκυτάλη και να την παραδώσουμε ασφαλώς στην επόμενη γενιά. Η σημερινή κυβέρνηση επιχειρεί να μετατρέψει τους Έλληνες σε υβριδικά όντα, προϊόντα των ιδεολογημάτων της παγκοσμιοποίησης και της πολυπολιτισμικότητας. Σήμερα, που όλοι οι θεσμοί βρίσκονται σε παρακμή, ο καθένας μας, που δεν υποκύπτει στον Μεγάλο Αδελφό, διασώζει, στο μέτρο της ευθύνης του, την ταυτότητα του Ελληνισμού.
Μένουμε λοιπόν εμείς, τα πρόσωπα που αποτελούμε το Ελληνικό Έθνος, που δεν έχουμε υποστεί σύγχυση ως προς την ταυτότητά μας, και που δεν αισθανόμαστε «θύματα μύθων, δοξασιών, ιδεοληψιών...», όπως πιστεύει για το Ελληνικό Έθνος ο Υπουργός κ. Αρ. Μπαλτάς. Μένουμε εμείς να αγωνιστούμε για να μην πέσει η σκυτάλη και να μη σταματήσει στη γενιά μας η συνέχεια του Έθνους μας. Όσο κουρασμένοι και απογοητευμένοι κι αν είμαστε οφείλουμε να υπερβούμε τους εαυτούς μας. Το οφείλουμε στους κεκοιμημένους μας, που μας έδωσαν τη σκυτάλη, και στους ερχόμενους, που την περιμένουν.
Η εθνική μας λογοτέχνιδα Γαλάτεια Γρηγοριάδου – Σουρέλη, πεθαίνοντας πριν από λίγες ημέρες μας παρέδωσε, με το έργο της, τη σκυτάλη της Παράδοσής μας. Αντίθετα οι κ. κ. Αλ. Τσίπρας και Νικ. Φίλης την πετούν κάτω, ως «εκσυγχρονιστές». Μένει σε εμάς να διαλέξουμε τί θα κάνουμε με τη σκυτάλη μας. Αν δηλαδή θέλουμε ο Ελληνισμός να επιζήσει με οντότητα και ταυτότητα, ή να καταντήσει μια «εκσυγχρονισμένη» ασημαντότητα της Δύσης.-
Πηγή: Ακτίνες
«... Από την μια βέβαια, είναι ενθαρρυντική ,ικανοποιητική και μάλιστα από καιρό αναμενόμενη, για να μη πω καθυστερημένη η σθεναρή αντίδραση της Εκκλησίας. Από την άλλη, όμως, εν όψει της σύγκλησης της Ιεραρχίας στις 4 Οκτωβρίου 2016, θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος, ότι καθόλου τυχαία δεν γίνεται αυτή η συντονισμένη ιερατική καταδίκη του μαθήματος των Θρησκευτικών...»
Θα με πεις υπερβολική, μέσα στην γκρίνια και ότι μονίμως ψάχνω για σκιές εκεί που δεν υπάρχουν(;)...
Δεν τον μπορώ όμως και τούτον τον καταιγισμό των απανωτών ειδήσεων για τα θρησκευτικά!! Λες και ανακαλύψαμε την Αμερική!! Λες και μας ήρθε κεραυνός εν αιθρία!!
Δεν ήξερε ,δεν ρώταγε ο πνευματικός και θρησκευτικός κόσμος της χώρας που διαρρηγνύει τώρα τα ιμάτια του και τα άμφιά του γιατί ο ... «απρόβλεπτος» Φίλης πράττει τα προβλεπόμενα;
Εδώ και τόσους μήνες είναι ήδη γνωστά τα απαράδεκτα προγράμματα σπουδών για τα θρησκευτικά. Εδώ και πολύ καιρό υψώνονται πολλές φωνές που ελέγχουν τους τάχα περισπούδαστους και σίγουρα αθεολόγητους συμβούλους και παρατρεχάμενους σε πολιτικά και ιερατικά γραφεία..... Αλλά, στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα.
Τώρα μας έπιασε ο πόνος για το αν τα πιτσιρίκια στο Δημοτικό καλούνται να μάθουν απνευστί και φαρσί τα παρά ένα εκατό ονόματα του Αλλάχ; Τώρα μας χαλάει την ησυχία μας ο «πολλά βαρύς» σε δηλώσεις και αποφάσεις υπουργός Παιδείας, που το επιπλέον που έκανε είναι ότι επαναλαμβάνει όσα κατά το παρελθόν έλεγε;
Μην μου πείτε ότι δεν φαινόταν πού πήγαινε η κατάσταση, όταν ο κ. Γιαγκάζογλου υπεραμυνόταν και εισηγείτο το νέο πνεύμα και την φρέσκια πνοή του μαθήματος, γιατί, όπως και να το κάνουμε, άλλαξαν οι εποχές και αν δεν αλλάξουμε κι εμείς και τα Θρησκευτικά μας,θα βρωμάμε ναφθαλίνη ως παλιομοδίτικοι ....
Τώρα φάνηκε το πρόβλημα ή τόσο καιρό αλληθώριζαν πολλοί και στρουθοκαμήλιζαν περισσότεροι ;
Μην μου πείτε ότι δεν ήταν φανερός ο αχταρμάς που θέλουνε το μάθημα των θρησκευτικών και κυρίως το άλεσμα των Ελληνόπουλων στο διαθρησκειακό μπλέντερ του σύγχρονου οικουμενιστικού πολτού...
Και καλά, οι λιγότερο υποψιασμένοι και αγνά σκεπτόμενοι, ίσως να έπεσαν τώρα από τα σύννεφα με τα επίσημα αποκαλυπτήρια του περιεχομένου του μαθήματος. Αυτοί όμως που ήξεραν (και αναφέρομαι στον πολιτικό στον εκπαιδευτικό και στον μηντιακό, αλλά πρωτίστως στον εκκλησιαστικό κόσμο) είναι τουλάχιστον υποκριτικό και ετεροχρονισμένο να σηκώνουν τώρα τα μανίκια για καυγά. Κάτι που θα έπρεπε να το είχαν πράξει εδώ και αρκετό καιρό.
Τουλάχιστον, θα πει ο καλοπροαίρετος, ξυπνήσαμε απότομα, εγκαίρως και στο παρά ένα. Είναι όμως έτσι ;
Δεν αντιλέγω στα όσα επί των ημερών μετά αγανακτήσεως γράφονται και μετά θυμού λέγονται για τα καμώματα του υπουργού, της κυβέρνησης των κομμάτων και των αφεντικών τους σχετικά με τα θρησκευτικά. Αντιθέτως, προσυπογράφω κι εγώ έμπλεως οργής !!
Απορώ όμως για τη χρονική συγκυρία της εντονότατης αντίδρασης από όλες τις πλευρές λες και κάποιος να τις συντονίζει.
Τα κανάλια, από εκεί που δεν έδιναν σημασία για το αν το μάθημα θα μείνει ή θα φύγει, ποιοι θα το διδάσκουν, πόσες ώρες και γιατί, τώρα έχουν γίνει οι ειδήμονες και βγήκαν στα κάγκελα με πρώτο θέμα την κόντρα Αρχιεπισκόπου-Φίλη....Θέμα πιασάρικο που πουλάει.
Το θέμα επίσης αποτελεί, πεδίον δόξης λαμπρόν για την μείζονα αντιπολίτευση προκειμένου να αλιεύσει τους δυσαρεστημένους από την «πρώτη φορά Αριστερά». Δεν κοστίζει και ποντάρει κατ΄ ευθείαν στο θυμικό του λαού. Άσε που αφήνει την καυτή πατάτα να την καθαρίσουν οι άλλοι.....
Οι εκπαιδευτικοί από τη μεριά τους είναι να τους λυπάσαι. Δάσκαλοι, καθηγητές, θεολόγοι και λοιποί, φαίνεται σαν να βιώνουν και πάλι το γνωστό «Σοκ και Δέος». Παραπατώντας από τις συνεχείς λακκούβες, γούβες και μαύρες τρύπες που ανοίγονται στον χώρο της Παιδείας, φαίνονται σαν να ψάχνουν ακόμα τον βηματισμό τους και μαζί με τα Αρχαία Ελληνικά, αναζητούν τώρα και τα χαμένα Θρησκευτικά. Νωρίς το θυμήθηκαν και αυτοί.. Κοινώς, στην εκπαίδευση έχουν χάσει άπαντες τον μπούσουλα..
Και πάμε και στην Εκκλησία.
Προκαθήμενοι μεγέθους, ταγοί σεβαστοί, Δεσποτάδες υψηλού αναστήματος, ταγμένοι στην προστασία του δόγματος και του ήθους των πιστών, δεν κατάλαβαν εγκαίρως πού πήγαινε το πράγμα ;
Τώρα το αντελήφθησαν οι Επίσκοποι και μάλιστα στον βαθμό που όφειλαν να το είχαν προ πολλού αντιληφθεί; Τι σόι σκοπιά φυλάσσουν;
Τώρα σήκωσαν την φωνή τους και την επισκοπική Πατερίτσα τους για να φρενάρουν την κατρακύλα;
Τόσο καιρό δεν καταλάβαιναν ότι από την μια προκλητική στάση του υπουργού παιδείας στην άλλη, οδηγούμαστε στην αποχριστιανοποίηση της ελληνικής κοινωνίας; Τώρα τον πήρανε είδηση; Άλλωστε, οι σπουδαίοι ( κατά τον πρωθυπουργό ο χαρακτηρισμός) θεολόγοι, με τους οποίους ο υπουργός συνεργαζόταν όλο αυτό το διάστημα, ήταν και δήλωναν και κόμπαζαν για αυτό, τέκνα αγαπητά και περιπόθητα Αγίων Πατέρων.
Και είναι απορίας άξιο και προσωπικό ερώτημα το γεγονός ότι μέσα σε δέκα ημέρες έχουν αντιδράσει τόσοι Μητροπολίτες και έχουν καταδικάσει με τέτοια ζέση και ζήλο τόσες φωνές ρασοφόρων, όσο δεν είχαν ακουστεί συνολικά όλο το προηγούμενο διάστημα. Γιατί όμως τόσο έντονα τώρα;
Από την μια βέβαια, είναι ενθαρρυντική, ικανοποιητική και μάλιστα από καιρό αναμενόμενη, για να μη πω καθυστερημένη η σθεναρή αντίδραση της Εκκλησίας. Από την άλλη, όμως, εν όψει της σύγκλησης της Ιεραρχίας στις 4 Οκτωβρίου 2016, θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος, ότι καθόλου τυχαία δεν γίνεται αυτή η συντονισμένη ιερατική καταδίκη του μαθήματος των Θρησκευτικών με πρώτο τον Αρχιεπίσκοπο να σέρνει τα εξ αμάξης στους σχεδιασμούς Φίλη ...
Και για να το πάω παρακάτω. Η χρονική συγκυρία είναι τέτοια που γεννάει λογισμούς, όχι πάντα καλούς....
Η Σύναξη Ορθοδόξων Εκκλησιών που έγινε το καλοκαίρι στο Κολυμπάρι της Κρήτης έχει προκαλέσει τριγμούς, αναστάτωση και ταραχή στο σώμα της Ελλαδικής Εκκλησίας αφού δόθηκε εκκλησιαστικότητα σε καταγνωσμένες αιρέσεις κλπ, ενισχύοντας έτσι τον οικουμενισμό που μας θέλει όλους έναν ωραιότατο πολτοποιημένο χυλό.... (όπως και τα Θρησκευτικά στην ορθόδοξη Ελλάδα).
Ως αντιλαμβάνεσθε, μόνο Αγιοπνευματική δεν την λες την Σύνοδο στην Κρήτη κρίνοντας εκ των ταραχοποιών αποτελεσμάτων της.
Ανενημέρωτο πλήρωμα με σιωπηλούς επ΄ αυτού Επισκόπους, πλην ελαχίστων, διχασμένος κλήρος, δεδιωγμένοι αγιορείτες και φίμωση φωνών. Δυστυχώς, το λαλίστατον για τα Θρησκευτικά δεν ισχύει στην περίπτωση της Συνόδου της Κρήτης. Εδώ, οι Προκαθήμενοί μας συνιστούν το «κρεῑτον τό σιγᾶν τοῦ λαλεῖν» παραπέμποντας στην Ιεραρχία για περαιτέρω πληροφορίες....
Και δεν μπορείς να μην σκεφτείς, μήπως λειτουργούν οι δηλώσεις και οι αντεγκλήσεις για το μάθημα των Θρησκευτικών ως βούτυρο στο ψωμί της Ιεραρχίας. Μήπως όλος ο ντόρος για τα Θρησκευτικά δεν είναι τίποτα άλλο παρά το τεχνητό πυκνό σύννεφο καπνού για να μην ασχοληθεί το ποίμνιο, ως οφείλει και επιβάλλεται με τα των αποφάσεων στο Κολυμπάρι. Μήπως είναι ένας απλός αλλά καλοσχεδιασμένος συνδυασμός εξελίξεων που στρέφει την προσοχή στο δέντρο και όχι στο δάσος, ενώ βεβαίως κινδυνεύουν και τα δύο.
Ποιος κληρικός ή λαϊκός, Επίσκοπος ή Μοναχός θα σκεφτεί να ρωτήσει, πολλώ δε μάλλον να ζητήσει εξηγήσεις και ενημέρωση από τον Προκαθήμενο της Ελλαδικής Εκκλησίας για το τι έγινε και άλλαξε η στάση της Ελληνικής αντιπροσωπείας στην Κρήτη εν μια νυκτί, όταν ο ίδιος ο Μακαριότατος μπαίνει μπροστάρης στον αγώνα εναντίον της αποχριστιανοποίησης της Παιδείας των Ελληνοπαίδων, λάβρος κατά των αποδομητών και εμπνευστής της λαϊκής αντίδρασης;
Ο πολύς κόσμος που, μέσω των λαλίστατων έως φλύαρων ΜΜΕ, γνωρίζει επακριβώς το σήριαλ με τα θρησκευτικά, ενώ αγνοεί το αντίστοιχο της Κρήτης, τάσσεται πίσω από τον φλογερό Ιεράρχη του, μη αντιλαμβανόμενος ότι η οικουμενιστική σούπα που μαγειρεύεται εδώ και δεκαετίες από το Βατικανό και τους λοιπούς μάγειρες, σερβίρεται και στα σχολεία μας με πρόθυμο σερβιτόρο τον Φίλη, την παρέα του και τα αφεντικά του.
Και ενώ χάνεται το μείζον, αναζητείται το έλασσον!! Πολύ φοβούμαι, ότι μέσα στη χιονοστιβάδα των αντιδράσεων για τα θρησκευτικά, θα περάσει ομαλά και «αβρόχοις ποσίν» η κρίσιμη σύνοδος της Ιεραρχίας της Ελλάδας χωρίς να ανοίξει ρουθούνι και χωρίς να θιγούν δυσάρεστα, όπως οι φωνές κάποιων «ενοχλητικών» που μιλούν για έκπτωση στο ορθόδοξο δόγμα ή οι απαιτήσεις κάποιων «ακραίων» που επεξεργάζονται την ιδέα διακοπής μνημοσύνου του οικουμενικού Πατριάρχη και λοιπών Επισκόπων.
Κατά τα άλλα, έχω την αίσθηση, ότι η πνευματική νωθρότητα παραμένει σε υψηλά επίπεδα και καλά που «μας έκατσε» τώρα και το θέμα των θρησκευτικών για να λέμε ότι κάνουμε και κάτι για τα ιερά και τα όσια...
Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι ο αποπροσανατολισμός είναι τεχνική κατευθυνόμενου προσανατολισμού..
Αυτό, άπασες οι εξουσίες το γνωρίζουν.
Πηγή: Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου
Ο ανθρωπολόγος Τιμουρτζίν Μπιντέρ (Timuçin Binder), καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης (İTÜ), ανατρέπει τον ισχυρισμό για φυλετικό εκτουρκισμό της Ανατολίας μετά το 1071: Οι κάτοικοι της Ανατολίας ζουν σε αυτά τα εδάφη εδώ και σαράντα χιλιάδες χρόνια.
Χάρτης της τουρκικής προπαγάνδας
Ο ανθρωπολόγος Τιμουρτζίν Μπιντέρ (Timuçin Binder), καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης (İTÜ), ανατρέπει τον ισχυρισμό για φυλετικό εκτουρκισμό της Ανατολίας μετά το 1071: Οι κάτοικοι της Ανατολίας ζουν σε αυτά τα εδάφη εδώ και σαράντα χιλιάδες χρόνια.
Οι φοβερές εξελίξεις στη γενετική τεχνολογία δεν φωτίζουν μόνο το παρελθόν, αλλά και το μέλλον μας. Οι συγκριτικές έρευνες στο DNA απαντούν πλέον στο ερώτημα της εθνολογικής προέλευσης διαφόρων ομάδων ανθρώπων. Όμως στην Τουρκία δεν έχουν γίνει εκτεταμένες έρευνες για το θέμα αυτό.
Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ορισμένα πανεπιστήμια κάνουν αυτές τις έρευνες ατομικά, έναντι υψηλής αμοιβής, ενώ είναι σε εξέλιξη και το πρόγραμμα της "γενογραφίας" του National Geographic. Το τελευταίο διάστημα υπάρχουν αρκετές αιτήσεις από την Τουρκία προς αυτά τα κέντρα, όπου οι ενδιαφερόμενοι στέλνουν στοιχεία και γενετικό υλικό και κάποιο ποσό που κυμαίνεται από τα 100 μέχρι τα 450 δολάρια. Αυτές τις ατομικές έρευνες που αφορούν την Τουρκία παρακολουθεί στενά ο ανθρωπολόγος Timuçin Binder, του τμήματος Επιστήμης Ανθρωπολογίας και Κοινωνιολογίας, του πανεπιστημίου Κωνσταντινούπολης (İTÜ).
Ο Μπιντέρ, που σπούδασε ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (στον κλάδο ερευνών ανθρώπινου πολιτισμού, κοινωνιολογίας και βιολογίας), έχει διεξάγει γενετικές έρευνες, οι οποίες αφορούν την ιατρική, αλλά και την ανθρωπολογία.
Με τον Μπιντέρ μιλήσαμε για τις έρευνες που αφορούν την Τουρκία.
Γενετικά, το 10-15%
* Ποιό είναι το πιο σημαντικό συμπέρασμα από τις γενετικές έρευνες που αφορούν τους Τούρκους;
Το γεγονός ότι οι άνθρωποι που κατοικούν σήμερα στην Τουρκία, είναι απόγονοι αυτόχθονων φυλών που κατοικούν στα εδάφη αυτά τα τελευταία 40.000 χρόνια. Δηλαδή, οι σημερινοί Τούρκοι δεν ήλθαν από την Κεντρική Ασία, για 40.000 χρόνια δεν το κούνησαν ρούπι από εδώ. Ανήκουν σε αυτά τα χώματα, όπως ανήκουν σ' αυτά τα χώματα και εκείνοι που ισχυρίζονται ότι προερχόμαστε από την Κεντρική Ασία.
* Δεν είχαμε φυγή πληθυσμών από την Κεντρική Ασία και εγκατάσταση στην Ανατολία;
Έγινε, όμως ο αριθμός εκείνων που ήλθαν από την Κεντρική Ασία ήταν πολύ μικρός. Οι γενετικές έρευνες μας δείχνουν πόσοι είναι εκείνοι που προέρχονται από την Κεντρική Ασία. Με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών αποδεικνύεται ότι η γενετική δομή των κατοίκων της Τουρκίας είναι αναλλοίωτη από τα προϊστορικά χρόνια.
* Πόσοι είναι εκείνοι που ήλθαν από έξω;
Το ποσοστό αυτό είναι μεταξύ 10-15% του συνόλου του πληθυσμού. Δηλαδή εκείνοι που ήλθαν από την Κεντρική Ασία ήταν το 10-15% του πληθυσμού και δεν άλλαξαν γενετικά το λαό της Ανατολίας. Η φυγή από την Κεντρική Ασία είναι ένας μύθος. Εκείνοι οι λίγοι που ήλθαν χάθηκαν μέσα στους ντόπιους πληθυσμούς. Εκτός αυτού, δεν είναι γνωστό αν εκείνοι που ήλθαν απ' έξω ήταν Ιρανοί ή Αφγανοί.
* Γιατί δεν είναι γνωστό;
Η γενετική έρευνα δεν έχει την έννοια της εθνολογικής έρευνας. Δεν υπάρχει γενετικά ο όρος Ογούζ ή Τούρκος. Η γενετική έρευνα μας δίνει στοιχεία για την καταγωγή και τον τόπο που έζησαν οι πρόγονοι ενός ανθρώπου.
Τουρκισμός, μια πολιτισμική ταυτότητα
* Όταν λέτε δεν υπάρχει "τουρκικό γενετικό υλικό" τι εννοείτε;
Ο τουρκισμός είναι μια πολιτισμική ταυτότητα που τη δημιουργήσαμε εμείς. Με τον ίδιο τρόπο και ο ελληνισμός και ο αρμενισμός είναι πολιτισμικές έννοιες που σχηματοποιήθηκαν στην ιστορία. Ο τουρκισμός είναι μια πιο σύγχρονη έννοια, που εμφανίστηκε τα τελευταία 200 χρόνια.
Η ιστορία των ανθρώπων που ζουν σήμερα σε αυτά τα εδάφη αρχίζει από χιλιάδες χρόνια πριν. Δηλαδή, δεν μπορούμε να τους ονομάσουμε όλους Τούρκους. Ο τουρκισμός είναι μια έννοια που έχει σχέση με το σήμερα. Εμείς δημιουργήσαμε τις δικές μας έννοιες κατά το δοκούν και τους ονομάσαμε όλους Τούρκους.
Δεν ξέρουμε ούτε ποιοί ήταν οι πρόγονοί μας. Εμεί τους Ουιγούρους τους ονομάζουμε Τούρκους, όμως οι ίδιοι δεν δέχονται ότι είναι Τούρκοι. Η επιμονή σε εθνικές ταυτότητες δεν οδηγεί πουθενά. Το να λες ότι είσαι Τούρκος, δεν σημαίνει ότι ήλθες από την Κεντρική Ασία. Ο τουρκισμός είναι μια ταυτότητα που δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα.
Εκείνοι που ήλθαν εδώ στα 1100, μας άφησαν ένα κείμενο με τίτλο "Danişmentname", στο οποίο όμως δεν υπάρχει η λέξη Τούρκος, ούτε οτιδήποτε άλλο που να λέει ότι ήταν Τούρκοι. Οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν τη λέξη Τούρκος ή τουρκισμός, ήταν οι ξένοι. Επίσης, οι Γκιόκτουρκ (Göktürkler) ήταν εκείνοι που ονόμασαν τους εαυτούς τους Τούρκους.
Πρέπει να αναθεωρήσουμε την επίσημη ιστορία
* Αφού ήταν τόσο λίγοι εκείνοι που ήλθαν από την Κεντρική Ασία, οι δεσμοί μας με τους Ουζμπέκους, τους Κιργιζίους και τους Τουρκμένους πως εξηγούνται;
Οι γενετικές έρευνες που έχουν γίνει μας δείχνουν ότι οι κάτοικοι της σημερινής Τουρκίας έχουν πολύ μικρή σχέση ή θα λέγαμε καμμία σχέση με τους Τουρκομάνους και τους Ουζμπέκους. Οι κάτοικοι της σημερινής Τουρκίας δεν έχουν καμμία βιολογική συγγένεια με τους κατοίκους της Κεντρικής Ασίας. Από εκεί προήλθε μια πολύ μικρή ομάδα. Αν κάποιοι αναζητούν δεσμούς αίματος, τέτοιοι δεν υπάρχουν.
* Ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχει καμμία σχέση και δεσμός με τις Τουρκικές Δημοκρατίες (Türk Cumhuriyetler) είναι αντίθετος με την επίσημη ιστορία.
Μάλιστα, και αυτό οφείλεται στο ότι η επίσημη ιστορία είναι προβληματική. Οι εξελίξεις ανατρέπουν την επίσημη ιστορία και θα πρέπει να την αναθεωρήσουμε, αφού οι γενετικές έρευνες αποδεικνύουν ότι είναι ψευδής ο ισχυρισμός ότι έχουμε συγγενικούς δεσμούς με τους Ουζμπέκους και τους Τουρκομάνους της Κ. Ασίας. Έχει σφηνωθεί στο μυαλό των ανθρώπων ότι έχουμε συγγενικές σχέσεις με τους Τουρκομάνους, τους Ουζμπέκους, τους Ουιγούρους, ακόμα και με τους Μογγόλους. Γι' αυτό όλοι απορούν με τα αποτελέσματα των γενετικών ερευνών.
* Αφού οι κάτοικοι αυτής της χώρας, που τους αποκαλούμε Τούρκους, δεν έχουν σχέση με την Κεντρική Ασία και ζούσαν εδώ πριν το 1071, αυτό σημαίνει ότι εδώ, αυτός ο τόπος έχει μια ιστορία που δεν τη γνωρίζουμε.
Είναι πολύ σημαντικό. Υπάρχει η ανομολόγητη ιστορία του 85-90% που δεν προέρχεται από την Κεντρική Ασία. Η ιστορία των ανθρώπων που ζούσαν στα εδάφη αυτά, μας παρουσιάζεται σαν ιστορία άλλων, ξένων ανθρώπων, που δεν έχουν σχέση με μας. Δεν μας λένε ότι οι άνθρωποι αυτοί ήταν οι παπούδες, οι πρόγονοί μας. Μας λένε ότι εκείνοι υπήρχαν, αλλά έφυγαν από την Ανατολία όταν ήλθαμε εμείς. Όμως οι έρευνες δεν δείχνουν αυτό. Εκείνοι ήταν οι παπούδες μας, οι πρόγονοί μας.
Ο λαός της Ανατολίας είναι πιο κοντά στους Έλληνες
* Και καλά, με βάση τις έρευνές σας, οι Τούρκοι ποιανών συγγενείς είναι;
Των Ιρανών, των Ιορδανών, των Ελλήνων και των Ασσυρίων. Η γενετική απόσταση μεταξύ Τούρκων και Ιρανών είναι μικρότερη αυτής με τους Τουρκμένους. Οι Τούρκοι της Τουρκίας δεν έχουν καμμία γενετική σχέση με τους Τούβα που κατοικούν στη Ρωσία και ομιλούν τουρκικά, αλλά έχουν στενή, αναπόσπαστη γενετική σχέση με τους Έλληνες και τους Ιρανούς. Αν αποδίδαμε χρωματικά τη σχέση, οι κάτοικοι της Τουρκίας, της Ελλάδας, του Ιράν και της Ιορδανίας έχουμε το ίδιο χρώμα, με διαφορετικούς τόνους. Φυσικά, το ότι έχουμε στενούς γενετικούς δεσμούς, δεν σημαίνει ότι εμείς καταγόμαστε από αυτούς ή εκείνοι από εμάς. Μπορεί άνετα ομάδες που έχουν παρόμοια γενετικά χαρακτηριστικά, να ανήκουν σε διαφορετικά έθνη. Η διαφορά αυτή δεν έχει σχέση με το γενετικό υλικό, αλλά με τα πολιτισμικά χαρακτηρισιτκά.
* Οι Κούρδοι και οι Αρμένιοι, γενετικά, πόσο κοντά είναι στους Τούρκους;
Αν και ζήσαμε με τους Κούρδους χιλιάδες χρόνια μαζί, σ' αυτά τα χώματα, δεν έχουμε γενετική σχέση. Είναι πιο μακριά από ότι είμαστε με τους Ιρανούς και τους Έλληνες, αλλά πιο κοντά από τους Ουζμπέκους.
Η τουρκοκουρδική σύγκρουση, αυξάνει το ενδιαφέρον για τη γενετική διαφορά
* Πως εξηγείτε το φαινόμενο της αύξησης των αιτήσεων για γενετικές έρευνες το τελευταίο διάστημα;
Οι άνθρωποι τοποθέτησαν τους εαυτούς τους σε μια κατηγορία. Τούς είπαμε όλους Τούρκους ή Κούρδους. Όταν όμως αυξήθηκε το ενδιαφέρον των ανθρώπων για την ιστορία, αυξήθηκε και το ενδιαφέρον για την καταγωγή τους. Είναι ένα ενδιαφέρον που σχετίζεται με το σύγχρονο τρόπο ζωής. Οι συζητήσεις για το Κουρδικό, το Αρμενικό, αυξάνουν το ενδιαφέρον για την καταγωγή των ανθρώπων. Στην Αμερικοί πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν γενετικές έρευνες για την καταγωγή τους. Στην Τουρκία τώρα άρχισε το έντονο ενδιαφέρον. Στην Ευρώπη δεν υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί οι περισσότεροι γωνρίζουν το γενετικό τους δέντρο των προηγούμενων 600-800 ετών.
* Πόσο ασφαλείς είναι οι γενετικές έρευνες και τα αποτελέσματά τους;
Απόλυτα ασφαλείς. Γιατί το γενετικό υλικό είναι κατά κάποιο τρόπο το μαύρο κουτί του κάθε ατόμου. Μπορεί να ανιχνευθεί η πορεία των ανθρώπων των τελευταίων 60 ή και 90 χιλιάδων ετών. Πιο πριν οι μελέτες βασίζονταν σε εκείνα που έγραψαν οι ιστορικοί. Τα γενετικά χαρακτηριστικά όμως δεν τα γράφουν οι άνθρωποι, για να υπάρχει η περίπτωση λάθους.
Πηγή: (Sabah - 10.12.2007), Ινφογνώμων Πολιτικά
Η παρούσα επιστολή προέκυψε από την επισκόπηση του εκπαιδευτικού υλικού και των οδηγιών προς τους δασκάλους και θεολόγους καθηγητές, που διατίθενται από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) βάσει των νέων Προγραμμάτων Σπουδών (Π.Σ.) για το μάθημα των Θρησκευτικών. Φυσικά απόκειται στον εκπαιδευτικό η ειδικότερη χρήση των κειμένων και μουσικών έργων της διδακτέας ύλης, που δεν αποτελούν σχολικά βιβλία. Ωστόσο το δημοσιευμένο, πλέον, υλικό μετουσιώνει σε πρακτική μορφή σε ποιο μαθησιακό αποτέλεσμα αποβλέπουν τα νέα Π.Σ. και παρουσιάζει με απτό τρόπο τον χαρακτήρα και τους σκοπούς του νέου μαθήματος. Η δημοσίευση του παραπάνω υλικού επιτρέπει και επιβάλλει να εκφράσω τις πρόδηλες απορίες και αντιρρήσεις, που δημιουργούνται από την μελέτη του, σε συνδυασμό και με τις θέσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας σχετικώς προς το μάθημα.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ
ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Δ/νσις : Ἰωάννου Γενναδίου 14 – 115 21, Ἀθῆναι
Τηλ. 210-72.72.204, Fax 210-72.72.210, e-mail:
contact@ecclesia.gr
Αθήνα 27 Σεπτεμβρίου 2016
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ Β’
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥΣ
ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ
Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε,
Η παρούσα επιστολή προέκυψε από την επισκόπηση του εκπαιδευτικού υλικού και των οδηγιών προς τους δασκάλους και θεολόγους καθηγητές, που διατίθενται από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) βάσει των νέων Προγραμμάτων Σπουδών (Π.Σ.) για το μάθημα των Θρησκευτικών. Φυσικά απόκειται στον εκπαιδευτικό η ειδικότερη χρήση των κειμένων και μουσικών έργων της διδακτέας ύλης, που δεν αποτελούν σχολικά βιβλία. Ωστόσο το δημοσιευμένο, πλέον, υλικό μετουσιώνει σε πρακτική μορφή σε ποιο μαθησιακό αποτέλεσμα αποβλέπουν τα νέα Π.Σ. και παρουσιάζει με απτό τρόπο τον χαρακτήρα και τους σκοπούς του νέου μαθήματος. Η δημοσίευση του παραπάνω υλικού επιτρέπει και επιβάλλει να εκφράσω τις πρόδηλες απορίες και αντιρρήσεις, που δημιουργούνται από την μελέτη του, σε συνδυασμό και με τις θέσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας σχετικώς προς το μάθημα.
Εν πρώτοις οφείλω να επαναλάβω το αυτονόητο, για ποιο λόγο είμεθα συνομιλητές της Πολιτείας. Μέχρι σήμερα η δημόσια επιχειρηματολογία του κ. Υπουργού Παιδείας, Έρευνας καί Θρησκευμάτων κατέληγε διαρκώς με την επωδό ότι «η Πολιτεία αποφασίζει», σαφώς υπονοώντας ότι η Εκκλησία επιθυμεί να ποδηγετήσει στην Πολιτεία. Άραγε στην δημοκρατική μας πατρίδα έχει χώρο η λουδοβίκεια άποψη ότι Πολιτεία είναι μόνο ο Υπουργός; Το ότι επαναλαμβάνεται διαρκώς ότι άρθρο 3 παρ. 1 του Συντάγματος έχει χαρακτήρα αριθμητικής διαπιστώσεως, όταν γίνεται λόγος για
επικρατούσα θρησκεία, είναι κάτι ασήμαντο για την λήψη πολιτικών αποφάσεων σε μία δημοκρατία, εφ’ όσον πρόκειται για ζητήματα θρησκευτικής εκπαιδεύσεως; Η Εκκλησία της Ελλάδος, στο τομέα της θρησκευτικής αποστολής Της, δεν εκπροσωπεί την θρησκευτική πλειοψηφία των κατοίκων αυτής της χώρας; Απευθυνόμαστε λοιπόν στην πολιτική ηγεσία της Πατρίδας ως μια κοινωνική ομάδα, ενότητα Κλήρου και Λαού, επί ενός ζητήματος θρησκευτικής αγωγής, που μας αφορά.
Δεύτερον, όλο αυτό το διάστημα η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου εμφανιζόταν να επιχειρηματολογεί απέναντι σε αιτήματα, που ουδέποτε προέβαλε η Εκκλησία προκειμένου να προσπεράσει τις επιφυλάξεις μας ως φανατικές, παλαιολιθικές, ή αντιδημοκρατικές. Ουδέποτε ισχυρίσθηκε η Ιερά Σύνοδος ότι το άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος υποχρεώνει την Πολιτεία να «κατηχεί» τα παιδιά μέσα στις σχολικές αίθουσες, ώστε να γίνουν χριστιανοί ή ότι η Εκκλησία αναμένει τέτοιου είδους εξυπηρετήσεις από το Κράτος στο πλαίσιο του μαθήματος των Θρησκευτικών. Και εν πάση περιπτώσει η Εκκλησία δεν κρύβεται πίσω από το Σύνταγμα · η σχέση του ελληνικού Λαού με την ορθόδοξη πίστη είναι ενεργό συλλογικό βίωμα με ιστορικό βάθος, για το οποίο οι κληρικοί είμαστε κυρίως υπεύθυνοι, και δεν επιβάλλεται εξουσιαστικά από νομικούς κανόνες. Αυτές λοιπόν είναι αναληθείς υπεραπλουστεύσεις, που μας αποδόθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας, προκειμένου να αποφευχθεί μία έντιμη και σοβαρή συζήτηση για την βελτίωση της θρησκευτικής εκπαιδεύσεως στο σχολείο, την οποία και η Εκκλησία επιθυμεί.
Η Ορθοδοξία δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από την σύγκριση με τα άλλα θρησκεύματα και δόγματα. Η σύγκριση όμως προϋποθέτει ότι το μάθημα παρέχει στον μαθητή συνεκτική και πλήρη εικόνα της ιδιαιτερότητας της Ορθοδοξίας, δηλαδή ένα σύνολο δομημένων γνώσεων με ψύχραιμη, επιστημονική - θεολογική προσέγγιση και όχι σκόρπιες ψηφίδες κοινωνιολογικού ή φιλοσοφικού προβληματισμού με αφορμή το θρησκευτικό φαινόμενο. Επί πλέον, προϋποθέτει το απαραβίαστο και ανέλεγκτο του θρησκευτικού φρονήματος του μαθητή από το Κράτος.
Ήδη από το 2015 η ρητορική των εκπροσώπων του Υπουργείου Παιδείας συστηματικά διαστρέβλωνε, κατά βολικό τρόπο, τον ρόλο του υπάρχοντος μαθήματος των Θρησκευτικών ως μίας δήθεν ανελεύθερης και προσηλυτιστικής διαδικασίας «παραγωγής πιστών» της ορθόδοξης Εκκλησίας μέσα στις σχολικές αίθουσες. Ακούσθηκαν επιθετικές απόψεις κατά του μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, ότι δηλαδή επηρεάζει τὴν
«ταύτιση ή η σύγχυση των χώρων του θρησκευτικού με τον δημόσιο που είναι κατεξοχήν κοσμικός και ανεξίθρησκος», όπως δήλωσε, σχεδόν αμέσως μετά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου της, η Αναπλ.Υπουργός κ. Σία Ἀναγνωστοπούλου, η οποία τάχθηκε υπέρ της απαλλαγής χωρίς οποιαδήποτε επίκληση λόγων θρησκευτικών συνειδήσεως (και κατ'
οὐσίαν δηλαδή υπέρ της μετατροπής τοῦ μαθήματος από υποχρεωτικό σὲ προαιρετικό).
Αργότερα εντός του έτους 2015, άρχισε να κυκλοφορεί μία νεώτερη θέση του Υπουργείου Παιδείας ότι το μάθημα οφείλει να αλλάξει, διότι αίφνης η πολιτική ηγεσία άρχισε να ανησυχεί για τη διαφύλαξη της «υποχρεωτικότητάς» του εν όψει του μέχρι τότε δήθεν κατηχητικού – προσηλυτιστικού του χαρακτήρα. Αυτό σηματοδοτούσε την έναρξη μίας προσπάθειας να τεθεί σε εκβιαστική βάση η κατάργηση της πλειοψηφικής παρουσίας του γνωστικού υλικού για την Ορθοδοξία και του θεολογικού χαρακτήρα του μαθήματος, προκειμένου να εισαχθεί πλέον ένα μάθημα μη θεολογικό (π.χ. κοινωνιολογικό, ιστορικό ή φιλοσοφικό) και με υποβαθμισμένη την ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση υπό την απειλή της
–ειδάλλως– καταργήσεως του μαθήματος.
Πιο πρόσφατα άρχισε να κυκλοφορεί και ακόμα νεώτερη επιχειρηματολογία του Υπουργείου Παιδείας, ότι η ομαλή ένταξη των μεταναστών και προσφυγών στην ελληνική κοινωνία, επιβάλλει πλέον ένα διαφορετικό μάθημα Θρησκευτικών. Η Ορθόδοξη Εκκλησία πρώτη συνέτρεξε και στηρίζει αυτούς τους απελπισμένους αδελφούς μας χωρίς διακρίσεις φυλής ή θρησκείας. Απομένει όμως να διευκρινισθεί, εάν αυτή η δικαιολογία περί της μεταβολής του μαθήματος των Θρησκευτικών συνδέεται με την υποβάθμιση των μαθημάτων των Αρχαίων Ελληνικών και της Ιστορίας, για τα οποία προτείνεται να μην εξετάζονται στο τέλος του σχολικού έτους. Υφίσταται ευρύτερος σχεδιασμός, ώστε οι επόμενες γενιές Ελλήνων πολιτών να αποτελούνται από μία σχετική πλειοψηφία ελληνογενούς πληθυσμού με ασθενή ταυτότητα και ένα άθροισμα εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, για τις οποίες θα ακολουθείται η πολιτική της μη ομαλής αφομοιώσεώς τους από την ελληνική κοινωνία; Εάν έτσι είναι, πρόκειται για μια εκπαιδευτική επιλογή εθνικής και ιστορικής εμβέλειας, για την οποία οφείλουν οι υπεύθυνοι να δημοσιοποιήσουν τις προθέσεις τους.
Σε αντίθεση με την άποψη περί μη προσκολλήσεως στο παρελθόν, πιστεύω ότι τα μαθήματα των Θρησκευτικών, της Ελληνικής γλώσσας, Λογοτεχνίας και Ιστορίας αποτελούν αναγκαία μαθήματα ταυτότητας και διαδραματίζουν σοβαρό ρόλο στη διαμόρφωση του φρονήματος των αυριανών Ελλήνων πολιτών. Για τον λόγο αυτό, οι απόψεις της Εκκλησίας υπερβαίνουν τις συγκυριακές διαφωνίες επιστημονικών ή πολιτικών χώρων. Η Ιερά Σύνοδος συνειδητά δεν τοποθετήθηκε στην σχετική επιστημονική διαφωνία των δύο ενώσεων θεολόγων, της «Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων» και του «Καιρού». Οι απόψεις μας δεν σημαίνουν την συμπαράταξη ή αντιπαράθεση της Εκκλησίας με τις προτάσεις εκατέρας των επιστημονικών ενώσεων ή των πολιτικών κομμάτων επί των θέματος.
Στις 14.1.2016 επισκέφθηκε τον Υπουργό Παιδείας, Έρευνας καί Θρησκευμάτων κ. Νικόλαο Φίλη αντιπροσωπεία της Ιεράς Συνόδου για να του παραδώσει υπόμνημα με τις θέσεις της Ιεράς Συνόδου για το μάθημα των Θρησκευτικών, απευθυνόμενο σε αυτόν. Με το κείμενο αυτό η Εκκλησία της Ελλάδος α) δήλωνε ότι διαφωνούσε με την άποψη ότι το υπάρχον μάθημα ήταν «κατηχητικό», δηλαδή ότι αποβλέπει στη δημιουργία πιστών, β) δήλωνε ότι είναι στο πλευρό της Πολιτείας με στόχο τη βελτίωση του μαθήματος, όμως με κριτήρια επιστημονικά και παιδαγωγικά, και όχι με πολιτική στόχευση και γ) πρότεινε επίσης να διατηρηθούν οι παιδαγωγικές κατευθύνσεις και σκοποί των υπαρχόντων Προγραμμάτων Σπουδών και να εμπλουτισθούν με όσα χρήσιμα (θρησκειολογικά, φιλοσοφικά κ.λπ.) στοιχεία είχαν τα -τότε Πιλοτικά και ήδη ισχύοντα- νέα Π.Σ..
Ο κ. Υπουργός δήλωσε στην αντιπροσωπεία της Ιεράς Συνόδου ότι θα πράξει ό,τι του υποδείξει ο επιστημονικός σύμβουλος του Υπουργείου, το Ι.Ε.Π., και παρέδωσε τον φάκελο στον εκεί παριστάμενο Πρόεδρο του Ι.Ε.Π., Καθηγητή κ. Γεράσιμο Κουζέλη, αρνούμενος να διαβάσει το κείμενό μας με την αιτιολογία ότι πρόκειται για καθαρώς επιστημονικό ζήτημα αποκλειστικής αρμοδιότητας του Ι.Ε.Π.. Αναρωτιέται κανείς γιατί δεν επέδειξε ανάλογη αυτοσυγκράτηση και διακριτικότητα απέναντι στις αρμοδιότητες του Ι.Ε.Π., όταν ακολούθως έσπευσε να προκαταλάβει το αποτέλεσμα του διαλόγου για το μάθημα, δηλώνοντας επανειλημμένα τις προσωπικές του βεβαιότητες ότι είναι
«κατηχητικά» τα υπάρχοντα Π.Σ. των Θρησκευτικών, αναφερόμενος μάλιστα στις δικές του σχολικές εμπειρίες από τα βιβλία των Θρησκευτικών. Τα ισχύοντα όμως βιβλία δεν γράφθηκαν τη δεκαετία του 1970 και η πολιτική δεν ασκείται βάσει παιδικών αναμνήσεων ή ιδεολογικών απωθημένων.
Δεν αντελήφθη ότι με τον τρόπο αυτό αδίκησε ένα χρήσιμο σχολικό μάθημα, στοχοποίησε και περιθωριοποίησε τους θεολόγους – εκπαιδευτικούς του Υπουργείου Παιδείας, εμφανίζοντας τους ως μισσιονάριους, που διεξάγουν θρησκευτική προπαγάνδα μέσα στην σχολική τάξη. Είναι ενδεικτικό ότι προχθές μόλις και η κ. Αναπληρώτρια Υπουργός Παιδείας υπέπεσε στο ίδιο σφάλμα, όταν δήλωσε ότι δεν καταλαβαίνει «γιατί η Εκκλησία θεωρεί ότι απειλείται, όταν ο Υπουργός Παιδείας αποφασίζει να εφαρμόσει αυτό που οι ίδιοι οι θεολόγοι, δηλαδή η επιτροπή, τού έχει εισηγηθεί» (24.9.2016). Δηλαδή η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου εμμένει στην προκατάληψη ότι οι επιστήμονες θεολόγοι, εκπαιδευτικοί του Υπουργείου ή επισημονικοί σύμβουλοι του Ι.Ε.Π., εκπροσωπούν την Εκκλησία μέσα στην σχολική κοινότητα.
Έθεσε λοιπόν ως αφετήρια της δημόσιας συζητήσεως τις προσωπικές του πεποιθήσεις ως ευκλείδεια αξιώματα και προεξόφλησε το αποτέλεσμα, χωρίς να έχει παραλάβει οποιοδήποτε σχετικό επιστημονικό πόρισμα του Ι.Ε.Π.. Η διαπίστωση του υπάρχοντος μαθήματος ως «κατηχητικού» δεν προέκυψε ούτε από τον «Εθνικό και Κοινωνικό Διάλογο για την Παιδεία». Εν πάση περιπτώσει αν υπήρξε επιστημονικό πόρισμα του Ι.Ε.Π. περί του «κατηχητικού» χαρακτήρα των προηγούμενων Π.Σ., όφειλε να το θέσει στη δημοσιότητα.
Ακόμα και εάν ήταν το μάθημα ομολογιακό (όρος που δεν ταυτίζεται με το κατηχητικό) μέχρι σήμερα, δεν νομίζω ότι είναι οπισθοδρομικές οι ευρωπαϊκές χώρες, που προσφέρουν στο ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων μάθημα Θρησκευτικών με ομολογιακό χαρακτήρα: η Νορβηγία, η Αυστρία, η Κύπρος, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Γερμανία, η Βόρεια Ιρλανδία (:Μ. Βρετανία), η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Λετονία, η Μάλτα και η Λιθουανία.
Οφείλω επίσης να επαινέσω την νομοθετική πρωτοβουλία του κ. Υπουργού Παιδείας να φέρει προς ψήφιση στην Βουλή διάταξη, με την οποία, πολύ εύλογα, έδωσε το δικαίωμα στους Έλληνες Ισραηλίτες και Ρωμαιοκαθολικούς συμπολίτες μας, ώστε να διδάσκονται τα παιδιά τους την θρησκευτική τους πίστη με εκπαιδευτικό του δόγματός τους και της επιλογής τους, τον οποίο προτείνει η οικεία θρησκευτική κοινότητα και τον προσλαμβάνει το Υπουργείο Παιδείας (άρθρο 55 Νόμου 4386/2016, ΦΕΚ Α΄ 83). Φυσικά το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά των μουσουλμάνων συμπολιτών μας στη Δυτική Θράκη. Το αναπάντητο ερώτημα είναι γιατί το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να στερήσει το δικαίωμα ανάλογης θρησκευτικής εκπαίδευσης στα παιδιά των ορθόδοξων χιστιανικών οικογενειών της χώρας μας.
Παρ' όλα αυτά δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 13 Σεπτεμβρίου 2016 οι Υπουργικές Αποφάσεις, που καθιερώνουν νέα Προγράμματα Σπουδών σε Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο βιαστικά, χωρίς να προηγηθεί καμία προπαίδευση και ενημέρωση των καθηγητών θεολόγων και χωρίς να έχουν ετοιμασθεί νέα βιβλία Θρησκευτικών.
Είχε σπεύσει μάλιστα ο εν λόγω κ. Υπουργός, λίγο πριν την ορισθείσα συνάντησή μας μαζί με τον κ. Πρωθυπουργό το βράδυ της 1ης.9.2016, να προκαταλάβει τις εξελίξεις με αιφνιδιαστική δήλωση στη Βουλή και Δελτίο Τύπου το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, ότι «από φέτος σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης θα εφαρμοσθεί το νέο πρόγραμμα του μαθήματος των θρησκευτικών».
Σχόλια για το περιεχόμενο των Προγραμμάτων.
Υφίσταται πάντοτε μία κατηγορία καλοπροαίρετων ανθρώπων, που θέλουν να είναι προοδευτικοί, και στο άκουσμα κάθε μεταρρυθμίσεως τάσσονται αυθωρεί, λόγω ιδεολογικού αυτοματισμού, υπέρ της μεταβολής μόνο και μόνο επειδή πρόκειται για κάτι καινούριο, χωρίς φυσικά να είναι ενήμεροι για το περιεχόμενό της. Η υποστήριξη είναι επόμενο να συμβαίνει ιδίως για την μεταρρύθμιση σε ένα μάθημα, όπως τα Θρησκευτικά, που έχουν στοχοποιηθεί ως «συντηρητικό» και
«εκκλησιαστικό». Λόγοι υπευθυνότητας επέβαλαν στην Εκκλησία να μην υπαναχωρήσει, προτού μάλιστα λάβει και γνώση του εκπαιδευτικού υλικού, από τις επιφυλάξεις και αντιρρήσεις, που εξέφρασε στον κ. Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων γραπτώς με το υπ’ 158/72/14.1.2016 υπόμνημα της Ιεράς Συνόδου και τις προβάλλαμε ήδη από την εποχή που έγιναν γνωστοί οι σχεδιαζόμενοι στόχοι και μέθοδοι του νέου μαθήματος.
Πλέον, από το εκπαιδευτικό υλικό κειμένων και μουσικών έργων και τις σχετικές οδηγίες, δηλαδή το βασικό όχημα εφαρμογής των νέων Π.Σ., που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Ι.Ε.Π. ( http://www.iep.edu.gr/index.php/el/?option=com_content&view=article&id= 451 ) σταχυολογώ μερικά παραδείγματα και διατυπώνω την απορία: αν υποθέσουμε ότι ήταν υπερβολικά «χριστιανικό» ή και «κατηχητικό» το μάθημα των Θρησκευτικών μέχρι τώρα, τι είδους μάθημα διαμορφώνουν πλέον οι παρακάτω υπερβολές ή τα άσχετα με το θεολογικό αντικείμενο κείμενα και μουσικά έργα;
Α. στην Γ΄ Δημοτικού, που είναι η πρώτη τάξη διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών, το εκπαιδευτική υλικό αναλύει θρησκευτικές έννοιες και το περιεχόμενό τους σε διάφορα θρησκεύματα:
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Θρησκευτικές γιορτές: μέρες γεμάτες χαρά και σημασίες» ο μαθητής των 7-8 ετών διδάσκεται «Χαιρόμαστε γιορτάζοντας»: την Ρος Ασανά (Εβραϊκή Πρωτοχρονιά), την Ιντ αλ-φιτρ των μουσουλμάνων. Για τις ορθόδοξες εορτές υπάρχει μία μονοσέλιδη αναφορά για τα είδη τους.
-
ακολουθεί αναφορά στα θρησκευτικά σύμβολα της κάθε θρησκείας και ανάλυσή τους, ενώ το εκπαιδευτικό υλικό πληροφορεί τον οκτάχρονο μαθητή για «Τα 99 Ωραιότατα Ονόματα για τον Αλλάχ των μουσουλμάνων» και τα «Τα ονόματα του Θεού για τους Εβραίους: Γιαχβέ, Αδωναϊ, Ελοχίμ».
Σε αυτόν τον θεματικό κύκλο εκτίθενται οι εορτές με τα σύμβολα του Θεού, χωρίς να υπάρχει οργανική και λογική σύνδεση ανάμεσά τους. Σε μια από τις θεματικές με τίτλο «Αναγνωρίζοντας σύμβολα του Θεού» αναφέρονται θρησκευτικά σύμβολα, που δεν είναι σύμβολα του θεού των θρησκειών. Δίπλα στα σύμβολα του Θεού στον Χριστιανισμό (ιχθύς, άμπελος κ.λπ.), παρατίθενται σύμβολα, όπως η ημισέληνος, το Γιν και Γιάνγκ κ.ά. που δεν είναι σύμβολα των θεών των συγκεκριμένων θρησκευμάτων. Εντελώς άσχετη με την συγκεκριμένη Θεματική Ενότητα (εορτές) και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματά της είναι η υποενότητα με τα ονόματα του θεού των μουσουλμάνων και των εβραίων. Δηλαδή, η απόπειρα συσσώρευσης κοινών στοιχείων από διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις είναι ολοφάνερα πιεσμένη και επιπόλαια, με αποτέλεσμα την σύγχυση των μαθητών.
-
πιο κάτω υπάρχουν λίγες παράγραφοι υπό τον τίτλο «Η Κυριακή των Χριστιανών» και ακολουθεί το «Σάββατο των Εβραίων» (Τι σημαίνει «Σάββατο», Η Συναγωγή, Η Τορά, Η Μενορά, κ.λπ), «Η Παρασκευή των Μουσουλμάνων» (Ποια η σημασία της «Παρασκευής», Το κάλεσμα σε προσευχή του μουεζίνη από τον μιναρέ, Νίψεις προσώπου, χεριών και ποδιών, ανυποδησία, Οι πιστοί μέσα στο τζαμί την ώρα της προσευχής, Κοράνιο, Ιμάμης, Κοράνιο, Ιμάμης, Μια παρουσίαση του τζαμιού από Μουσουλμάνους συμμαθητές μας).
-
δίδεται ως εκπαιδευτικό υλικό (σελ. 34) στους μαθητές απόσπασμα για την Υπαπαντή του 12ετούς Ιησού («Ο Συμεών υποδέχεται τον μικρό Ιησού – Υπαπαντή») και παράλληλα δίδεται στον μαθητή η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (UNICEF 1989). Αναρωτιέται κανείς εάν πρόκειται για εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα των Θρησκευτικών σε παιδιά Γ΄ Δημοτικού ή υλικό σεμιναρίου κάποιας μη κυβερνητικής οργανώσεως για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το γεγονός λοιπόν της Υπαπαντής του Ιησού ως παιδιού δεν αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο ανάλυσης της θεολογικής επιστήμης, αλλά στο πλαίσιο μιας κοινωνικής, πολιτικής και νομικής ανάλυσης για την ιδιαίτερη θέση και σημασία των παιδιών στον κόσμο και την κοινωνία.
-
στη «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός;» το εκπαιδευτικό υλικό προτείνει στον μαθητή για τον Χριστό τα εξής κεφαλαιώδη χαρακτηριστικά του Ιησού: «1. Ήρθε στον κόσμο σαν ξένος»,
«2. Ο Μεσσίας που όλοι προσδοκούσαν», «3. Ένας δάσκαλος που όλοι θαύμαζαν» «4. Κοντά σε όλους χωρίς διάκριση», «5. Αρνήσεις και κατατρεγμοί» και μέχρις εκεί. Ο Χριστός δηλαδή για εμάς τους ορθοδόξους ήταν περίπου ένας φέρελπις, σοφός και κατατρεγμένος μετανάστης – δάσκαλος. Αγνοούνται ιδιαίτερες θεολογικές διαστάσεις που αναδεικνύουν μία μοναδικότητα της αποστολής και του προσώπου του Κυρίου, χωρίς σύγχυση με κοσμικές έννοιες (δάσκαλος, ξένος κ.λπ.). Η πολύ βασική σωτηριολογική προοπτική της έλευσης του Ιησού «Οὐκ ἦλθον κρῖναι τόν κόσμον, ἀλλά σῶσαι τόν κόσμον» επίσης παραβλέπεται πλήρως.
Β. στην Δ΄ Δημοτικού:
-
Στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Όταν οι άνθρωποι προσεύχονται» ο μαθητής των 9 ετών μαθαίνει γενικώς, με οριζόντια ανάπτυξη, περί της «προσευχής» στην Βίβλο, στην Καινή Διαθήκη, στο Ισλάμ, στον Ιουδαϊσμό καθώς και μία Ινδιάνικη προσευχή. Η προσευχή δεν αναλύεται δηλαδή μέσα ένα θεολογικό πλαίσιο, αλλά ως μια διεθνής συνήθεια, από την άποψη της κοινωνιολογίας των θρησκειών.
-
ακολουθεί η «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Σπουδαία παιδιά», όπου μεταξύ άλλων, δίδεται εκπαιδευτικό υλικό για τον Ισαάκ, τον Μωυσή, Δαβίδ και ακολουθεί ο «Ο διψασμένος κότσυφας», λαϊκό παραμύθι από το Μπαγκλαντές και «Ο Φαντασμένος» της Ζωρζ Σαρρή – όλα αυτά μαζί. Το βάρος πέφτει όχι στο παιδί ως έννοια μέσα στην θεολογία, αλλά στο πώς οι διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις, λαϊκές παραδόσεις, λογοτεχνικά κείμενα κ.λπ. αντιμετωπίζουν το παιδί.
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Όλοι ίσοι, όλοι διαφορετικοί» παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό μεταξύ άλλων για το χριστιανικό Βάπτισμα, για το Βάπτισμα και Χρίσμα των Ρωμαιοκαθολικών, Βάπτισμα των Προτεσταντών, τις «Τελετές ενηλικίωσης στον Ιουδαϊσμό», τις «Τελετές ενηλικίωσης των Μουσουλμάνων». Είναι ξεκάθαρη η μη θεολογική, λαογραφική και εθνολογική οπτική της ανάλυσης.
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 5: Ιεροί τόποι και ιερές πορείες» δίδεται εκπαιδευτικό υλικό με εναρκτήριο το κείμενο: «Οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριές της την ακούν και την ζηλεύουν: και πού δεν έχει πάει η Ζωή! Αυτά, όμως, μέχρι πέρσι· γιατί φέτος άλλαξε προορισμούς η Ζωή: πρώτα σε ένα κοντινό κέντρο φιλοξενίας προσφύγων, μετά στο νοσοκομείο της πόλης μας, στο τέλος σε μια φυλακή. Τρόμαξαν τα άλλα παιδιά μόλις άκουσαν τους νέους προορισμούς». Προφανώς το κείμενο αποβλέπει, πλην άλλων, να ευαισθητοποιήσει τα παιδάκια της Δ΄ Δημοτικού για το προσφυγικό πρόβλημα ως ανθρωπιστικό ζήτημα. Το κάνει όμως όχι απλώς με όρους απολύτως μη θεολογικούς και γενικά μη θρησκευτικούς. Το εκθέτει ως ζήτημα κοινωνικής ψυχολογίας ή ως έρεθισμα για αναθεώρηση της προσωπικής μας βιοθεωρίας –η θεολογική διάσταση απουσιάζει.
Στο ίδιο κεφάλαιο συνδέεται το εκπαιδευτικό υλικό συγκεχυμένα με την πορεία των Εβραίων προς την Γη της Επαγγελίας, τα ταξίδια του Ιησού, και με τους τόπους προσκυνήματος των χριστιανών στην Ελλάδα, των Ρωμαιοκαθολικών στην Πορτογαλία, το χατζ στην Μέκκα, το Μπενάρς των ινδουϊστών στο Γάγγη κ.λπ.. Το ζήτημα είναι η περιπλάνηση του ανθρώπου στην αναζήτηση του Θεού, που δεν διαφέρει από την περιπλάνηση ενός πρόσφυγα, ως αντικείμενο κοινωνιολογικής εξιστόρησης και φιλοσοφικής μελέτης.
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Χριστιανοί άγιοι και ιερά πρόσωπα άλλων θρησκειών» δίδεται εκπαιδευτικό υλικό για τον άγιο Φραγκίσκο και τα ζώα, την Αγία Λυδία την Φιλιππησία, Μωάμεθ, τον απεσταλμένος του Αλλάχ, Ραβίνο Ελεάζαρ, τον Bούδα τον «φωτισμένο δάσκαλο», όπως αποκαλείται, τον Κομφούκιο τον «φιλόσοφο της Ανατολής», τον Λάο-Τσε τον γεροδιδάσκαλο κ.λπ..
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 7: Ιερά βιβλία» δίνεται εκπαιδευτικό υλικό για την Αγία Γραφή το «Ιερό βιβλίο των Χριστιανών», το Κοράνιο των Μουσουλμάνων, την Τανάκχ των Εβραίων, τις Βέδες των Ινδουϊστών, το Ταό-Τε-Κίνγκ του Λάο Τσε. Εκτός των προβλημάτων που δημιουργεί η πρόχειρη παράθεση διαφορετικών θρησκευτικών στοιχείων κάτω από «κοινές» έννοιες, επιπρόσθετες δυσκολίες δημιουργούνται από τις διαφορές στη νοηματοδότηση των στοιχείων αυτών. Εν προκειμένω, τα ιερά κείμενα έχουν διαφορετική σημασία και αξία στη ζωή των πιστών τον Ινδοϊσμό από ό,τι στο Ισλάμ. Ο κατακερματισμός των θρησκειών σε επιμέρους στοιχεία προκειμένου να αναδειχθούν κάποιες ομοιότητες μεταξύ τους, δεν επιτρέπει στους μαθητές να κατανοήσουν τη λειτουργική θέση των στοιχείων αυτών σε ένα οργανωμένο όλο, όπως είναι η θρησκεία, από την οποία έχουν αποκοπεί τα στοιχεία αυτά.
Γ. στην Ε΄ Δημοτικού:
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Μαθητές και δάσκαλοι» ο Χριστός παρουσιάζεται βάσει του εκπαιδευτικού υλικού στους μαθητές απλώς ως δάσκαλος που «δίδασκε παντού» («Ο Θεάνθρωπος ως διδάσκαλος, συνοδοιπόρος και οδηγός»).
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Συμπόρευση με όρια και κανόνες» δίδεται ως εκπαιδευτικό υλικό η «ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΗΕ (1948)». Η ύλη αυτή προσφέρεται σε παιδιά, που, σε αυτήν την ηλικία, ακόμα δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν τι είναι ο Ο.Η.Ε. και η νομική και πολιτική έννοια των
«ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Και εξ άλλου αυτό το υλικό έχει σχέση με ένα μάθημα θρησκευτικής αγωγής ή τα Θρησκευτικά έγιναν μάθημα πολιτικής ηθικής ή προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Συμπόρευση με όρια και κανόνες» παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό στα παιδιά για τις Δέκα Εντολές, την εντολή του Κυρίου για την αγάπη προς τους εχθρούς, και τους
«Κανόνες σε άλλες θρησκείες»: την Χαντίθ των μουσουλμάνων, τον νόμο του Ντάρμα των Ινδοϊστών, τον κανόνα της μη βίας των Βουδιστών, την αφοσίωση των Εβραίων στον νόμο,
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Προχωράμε αλλάζοντας» το εκπαιδευτικό υλικό ξεκινά με τον όρο «Ζητώντας συχώρεση / δίνοντας συχώρεση» (sic) και κείμενα για την «Μετάνοια και συγχώρηση στη βιβλική εμπειρία», την «Συγγνώμη και άφεση στην παράδοση της Εκκλησίας», την Νηστεία και άσκηση στις θρησκείες του κόσμου: Ισλάμ, Ινδοϊσμός, Βουδισμός.
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6: Αποστολές για την «καλή είδηση» παρουσιάζεται μέσα από κείμενα το: ¨«Χριστός Ανέστη!» Μια
«καλή είδηση» για όλο τον κόσμο¨. Η Ανάσταση εμφανίζεται στον μαθητή αποθρησκευτικοποιημένη, εξομοιωμένη με την εμπειρία μίας καλής ειδήσεως να δίνεται βαθύτερη εξήγηση μέσα από τα προτεινόμενα κείμενα της θεολογικής διάστασης της Ανάστασης στην ορθόδοξη θεολογία.
Δ. στην ΣΤ΄ Δημοτικού και στο Κεφάλαιο «3. Μπροστά στον «ξένο» σήμερα» ο μαθητής διδάσκεται την άποψη του μαρξιστή δημιουργού Μπέρτολτ Μπρεχτ για τους ξένους μέσα από το ποίημά του ¨Για τον όρο
«μετανάστες»¨. Ο μαθητής παραμένει ανυποψίαστος ότι πολλά περισσότερα και βαθύτερα για τον «ξένο» είχαν ειπωθεί στη γραμματεία της Εκκλησίας μας (σε επόμενη τάξη (Β΄ Γυμνασίου) παρατίθεται ο λόγος Αγίου Επιφανίου «Δος μοι τούτον τον ξένον») και κυρίως για την ορθόδοξη οπτική του ξένου όχι ως «άλλου» με τους όρους της κοινωνιολογίας και της πολιτικής ή εθνολογικής θεωρίας, αλλά ως
«πλησίον» κατά την ορθόδοξη θεωρεία.
Δυστυχώς όλη η διδακτική ύλη είναι διαιρεμένη σε αφηρημένες έννοιες της ψυχολογίας, της πολιτικής επιστήμης, της κοινωνιολογίας της θρησκείας, της ηθικής φιλοσοφίας (λατρεία, αυτογνωσία, αγιότητα, επικοινωνία, ήθος, προσευχή, γιορτή κ.λπ.), για τις οποίες παρατίθενται σε διαθρησκειακό και πολιτιστικό επίπεδο απόψεις και δείγματα γραφής από κείμενα.
Γνωρίζετε όμως κ. Πρόεδρε ότι για την συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών το μάθημα στο σχολείο λειτουργεί στην συνείδησή τους ως μια αυθεντική φωνή, μία κυριαρχική υπόδειξη του σχολείου για το σωστό και το λάθος. Το μάθημα των Θρησκευτικών λειτουργεί επίσης και ως ένα μάθημα βιοθεωρίας. Γι' αυτό και τα παιδιά πολλές φορές διατυπώνουν αντιρρήσεις ή αμφιβολίες για τις απόψεις των γονέων τους, με βάση όσα διδάχθηκαν στην σχολική τάξη. Και αυτός είναι και ο σπουδαίος παιδαγωγικός ρόλος της Πολιτείας μέσω της εκπαίδευσης των παιδιών και των νέων. Έτσι λοιπόν όλα τα παραπάνω παρέχονται ως εκπαιδευτικό υλικό σε ηλικίες, που ο μαθητής - παιδί ορθόδοξης οικογένειας είναι αδύνατο να έχει ακόμα ολοκληρωμένη και απόλυτα συνειδητή εικόνα της δικής του θρησκευτικής πίστης, ακόμα και εάν πηγαίνει σε κατηχητικό σχολείο της Ενορίας του. Και έρχεται το εκπαιδευτικό υλικό όχι μόνο να μην βοηθήσει το παιδί μιας ορθόδοξης οικογένειας στη διαμόρφωση μιας συνεκτικής εικόνας για την Ορθοδοξία, αλλά να κλονίσει και τις νωπές ακόμα θρησκευτικές του πεποιθήσεις, να του προκαλέσει σύγχυση, ενσπείροντας του την λογική αμφιβολία ότι δεν αποκλείεται τελικά ο Χριστός να είναι και προφήτης του Ισλάμ ή ότι όλες οι θρησκευτικές παραδοχές είναι το ίδιο αληθείς - όλα αυτά σε παιδιά των 8 ή 9 ετών ετών χωρίς την ανεπτυγμένη κριτική ικανότητα και το στέρεο γνωστικό υπόβαθρο, που προϋποθέτει μια τέτοια συζήτηση.
Ε. χωρίς να έχει προηγηθεί μια εις βάθος ανάλυση για τον Χριστό (Χριστολογία) ο μαθητής φθάνει στην Β΄ Γυμνασίου για να πληροφορηθεί:
-
στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Ποιος είναι ο Θεός των Χριστιανών; «Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;» σχετικά με τις
«Γνώμες των ανθρώπων για τον Ιησού Χριστό i. Πρόσωπα της εποχής του (Πιλάτος, Νικόδημος, Ιώσηπος, Κέλσος) ii. Φιλόσοφοι, καλλιτέχνες (Μπ. Πασκάλ, Μ. Μπούμπερ, Μ. Γκάντι, Τ. Λειβαδίτης)» και μετά από ένα εκπαιδευτικό υλικό με κείμενα και υποθέματα με τίτλο «ΙΙ. Ο Ιησούς Χριστός στην Καινή Διαθήκη» ακολουθεί εκπαιδευτικό υλικό: «III. Ο Ιησούς στο Κοράνιο και στις Χαντίθ i. Κοράνιο, Ο Υιός της Μαρίας (2, 87 και 253. 3,45 και 4.157,171), Ιησούς και λόγος του Θεού (3, 39, 45 και 4, 71)
Προφήτης (3, 49, 53), Εσχατολογικός προφήτης (93, 61) Θαυματουργός (21, 91 και 66, 12), ii. Χαντίθ. Ο Ιησούς απρόσβλητος από τον πειρασμό τη στιγμή της γέννησής του, i. Κοράνιο: Ο Υιός της Μαρίας (2, 87 και 253. 3,45 και 4.157,171), Ιησούς και λόγος του Θεού (3, 45 κ.α.)» κ.λπ. και για τον Χριστό στην: «ii. Χαντίθ. Ο Ιησούς απρόσβλητος από τον πειρασμό τη στιγμή της γέννησής του». Προκύπτει το ερώτημα για πόσους «Χριστούς» θα αποκτήσει γνώσεις ο μαθητής των 13 ετών; Η ισόρροπη ανάπτυξη σ' αυτήν την ηλικία, χωρίς μια στέρεη χριστολογική ανάλυση σε προηγούμενες τάξεις, δεν προκαλεί, το λιγότερο, θρησκευτική σύγχυση σε έναν ορθόδοξο μαθητή, που μπορεί να έχει ακούσει στην οικογένεια ή στο κατηχητικό για τον Ιησού και πληροφορείται στο σχολείο ότι υπάρχουν, όχι ένας, αλλά 3 «Χριστοί»;
-
στη Β΄ Γυμνασίου και στην «ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3. Ποιος είναι ο άνθρωπος;» το εκπαιδευτικό υλικό εκτείνεται «Από τον Οδυσσέα μέχρι τους υπερήρωες των σύγχρονων κόμικ» (ακολουθεί προτεινόμενο δοκίμιο του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου «Το τέλος του ηρωισμού», στίχοι από τα τραγούδια ο «Μικρός Ήρωας» του Λ. Κηλαηδόνη, και «Ο αγαπημένος ήρωάς μου» της Τατιάνας Ζωγράφου).
Ακολουθούν οι απόψεις του Έριχ Φρομ και του Άγγελου Τερζάκη στο βασικό θέμα: «ii. Η δύναμη και η αδυναμία του σύγχρονου ανθρώπου» για να συνεχίσει η ύλη στο: «II. Ο σκοπός και το νόημα της ζωής του ανθρώπου: Η βιβλική πρόταση και η θεολογική ερμηνεία» με αποσπάσματα κειμένων και βιογραφιών ορθοδόξων Αγίων (8 σελίδες) και να καταλήξει με κείμενα για το βασικό θέμα: «IV. Ο άνθρωπος στις άλλες θρησκείες i. Ιουδαϊσμός, Ο άνθρωπος ως αντικείμενο της θείας φροντίδας (Ψλ 8, 5-7) ii. Ισλάμ, Ο άνθρωπος ως «χαλίφης» (τοποτηρητής) της δημιουργίας του Θεού (Κοράνιο, 2, 30-34), Ορθοπραξία (Κοράνιο, Πέντε Στύλοι), Ο άνθρωπος ως μικρόκοσμος (Ρουμί, Ντιβάν 13, 7-11), iii. Ινδουισμός, Κάρμα και άτμαν: Καλές πράξεις και ατομική «ψυχή», Η
λύτρωση του ανθρώπου μέσα από την αφοσίωση και την αγάπη, iv. Βουδισμός, Ο σεβασμός απέναντι σε όλα τα πλάσματα).
Δηλαδή ο άνθρωπος εντάσσεται σε ένα προβληματισμό, που αφορά καλλιτέχνες, φιλοσόφους, παιδαγωγούς, ψυχολόγους και την αντίληψη των θρησκειών. Κέντρο της ανάλυσης του εκπαιδευτικού υλικού είναι ο άνθρωπος ως έννοια όχι απαραίτητα θρησκευτική και επ' ευκαιρία της ανάλυσης αυτής δίδεται υλικό για την θέση του ανθρώπου στα διάφορα θρησκεύματα. Είναι σαφές ότι το παραπάνω αντικείμενο θεματικά και μεθοδολογικά δεν έχει πλέον κεντρική σχέση με την θεολογία, αλλά μπορεί να το διδάξει ένας φιλόλογος για το μάθημα της «Έκφρασης- Έκθεσης» ή της φιλοσοφίας.
-
στη Β΄ Γυμνασίου "ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: Εμείς και οι
«άλλοι»" ουσιαστικά το μάθημα εκτρέπεται σε πολιτική επιστήμη, κοινωνιολογία, ηθική φιλοσοφία, και θεωρία ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα βασικά θέματα επαναλαμβάνουν την ύλη της ΣΤ΄ Δημοτικού, αφορούν τον «άλλον», τον ξένον, τη διαφορετικότητα και τον σεβασμό προς αυτήν και είναι: «Ποιος είναι για μας ο «άλλος»; i. Από τις παραδοσιακές κλειστές κοινότητες στις σύγχρονες πλουραλιστικές κοινωνίες των
«άλλων», ii. Ο άλλος ως ξένος. Από τον «μακρινό» στον «ανεπιθύμητο», iii. Όψεις της ετερότητας (γλωσσική, θρησκευτική, πολιτισμική, φυλετική ετερότητα), iv. Ο πολιτισμένος κόσμος απέναντι στον «άλλο»,
• Ακρότητες και εντάσεις: Μισαλλοδοξία, ρατσισμός, διακρίσεις, πόλεμοι, γενοκτονίες και «ολοκαυτώματα», προσφυγιά, ξενοφοβία, • Ο αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και η νομική κατοχύρωσή τους: Μια απάντηση του πολιτισμένου κόσμου» ενώ ακολουθεί υλικό με βασικά θέματα: «ΙΙ. Ο ξένος σε διάφορες θρησκευτικές παραδόσεις i. Ιουδαϊσμός
«Ξένον μην καταπιέζετε, γιατί ξέρετε πώς αισθάνεται ο ξένος, αφού κι εσείς ήσασταν κάποτε ξένοι» (Εξ 23, 9. Λευ 19, 33-34. Αρ 15, 15-16), ii. Ισλάμ, Η μετοίκηση του Μωάμεθ και ο μετανάστης στο Κοράνιο, Ο πιστός ως ξένος στον κόσμο για χάρη της πίστης (Κοράνιο, 2, 18), iii. Ινδοϊσμός, Η ξενιτειά και η περιπλάνηση ως όρος της φωτισμένης ζωής, iv. Βουδισμός, Σεβασμός και φροντίδα για τον ξένο και τον περιπλανώμενο, Ιουδαϊσμός,
«Ξένον μην καταπιέζετε, γιατί ξέρετε πώς αισθάνεται ο ξένος, αφού κι εσείς ήσασταν κάποτε ξένοι» (Εξ 23, 9. Λευ 19, 33-34. Αρ 15, 15-16).
δ. αξίζει να σημειωθεί ότι η «Ορθοδοξία και Νέος Ελληνισμός» ως
«βασικό θέμα» δίδεται μόνο στη Β΄ Γυμνασίου και με εκπαιδευτικό υλικό 26 σελίδων στο τέλος της διδακτέας ύλης και επομένως και του σχολικού έτους (ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 6), χωρίς να εκτίθεται ως βασικό θέμα σε καμία άλλη τάξη από την Γ΄ Δημοτικού μέχρι την Γ' Λυκείου.
ε. εξ ίσου εντυπωσιακό είναι ότι η Μητέρα Εκκλησία των Ορθοδόξων Εκκλησιών, το «Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης» υπάρχει ως «βασικό θέμα» μόνο στην εκπαιδευτικό υλικό της Β΄ Γυμνασίου και στο τέλος της σχολικής ύλης, καταλαμβάνοντας έκταση μόλις μισής σελίδας (με 2 παραγράφους «α. Η ιστορία του», «β. Ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη σύγχρονη Ορθοδοξία»).
Ακόμα λοιπόν και εάν το μάθημα των Θρησκευτικών επιθυμούσε να μελετήσει την Εκκλησία, ως ιστορικό φαινόμενο, μετατρεπόμενο σε
«ιστορία θρησκειών», οι παραπάνω επιλογές αποκαλύπτουν μια επίμονη ενασχόληση του εκπαιδευτικού υλικού με σύγχρονα πολιτικά, φιλοσοφικά και κοινωνικά προβλήματα, και όχι με την ανάλυση της πορείας της Εκκλησίας στον ιστορικό χρόνο, ούτε με την ανάλυση σύγχρονων εκκλησιαστικών θεσμών, οι οποίοι αντιμετωπίζονται μόνο σε όσο μέτρο έχουν συνάφεια με επίκαιρα και κοσμικά προβλήματα.
ΣΤ. Στο Λύκειο το εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα επικεντρώνεται στην μελέτη εννοιών από την άποψη της ηθικής φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας, της φιλοσοφίας της θρησκείας και κοινωνιολογίας της θρησκείας. Ενδεικτικά:
-
στην Α΄ Λυκείου (Θρησκεία και σύγχρονος άνθρωπος) και στην
«ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.1. Αναζήτηση του Θεού» δίδεται στους μαθητές το τραγούδι «Ο Προσκυνητής» του Αλκίνοου Ιωαννίδη με κενά σε ορισμένους στίχους και ο μαθητής καλείται να βρει από πού λείπουν και συμπληρώσει τις λέξεις: «ταξίδι - ψυχή μου - κάποιος – τάματα (2) - προσευχή - έρωτας – αγάπη».
-
στην Α΄ Λυκείου, στη «ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1.3. Επικοινωνία» (με τους ανθρώπους; με τον Θεό;) το εκπαιδευτικό υλικό παραθέτει προς διδασκαλία και μελέτη: α) ένα ινδιάνικο παραδοσιακό παραμύθι (Ο Άνεμος) για τον «Άνεμο», που απήγαγε την όμορφη κόρη ενός ινδιάνου φύλαρχου, β) τους στίχους από το τραγούδι «Ο Μπαγάσας» του Νικόλα Άσιμου (1997, «Ρε μπαγάσα! Περνάς καλά εκεί πάνω...»), γ) τους στίχους από το «Περιβόλι» (1966) και την «Συννεφούλα» (1966) του Διον. Σαββόπουλου, δ) τον 61ο Ψαλμό, ε) στίχους από το τραγούδι «Umbrella» (2007) της Rihanna, στ) κείμενα για τον «Θείο Έρωτα» και την «Προσευχή», ζ) κείμενο του Ισπανού Αγίου της Ρ/καθολικής Εκκλησίας Ιωάννου του Σταυρού, η) τους στίχους από το τραγούδι «Δίψα» (2003) του Νίκου Πορτοκάλογλου («Δεν είν’ η Κίρκη, η μάγισσα, του σεξ η θεά, η Καλυψώ, η Ναυσικά με του μπαμπά τα λεφτά...») και θ) αμέσως μετά ακολουθεί απόσπασμα από την «Επί του Όρους ομιλία» (Ματθ. κεφ. 5-7). Προφανώς, μόνο εάν υποβαθμισθεί η βαθειά θεολογική και ανθρωπολογική διάσταση της «Επί του Όρους ομιλίας» μπορεί να συνδεθεί με τους στίχους των παραπάνω τραγουδιών. Το εκπαιδευτικό υλικό δίνει τροφή για σκέψη πάνω σε έννοιες, όπως η «επικοινωνία», που έχουν, πλην άλλων, και θρησκευτική σημασία, προσπαθώντας όμως να προβληματίσει γι' αυτές με τα εργαλεία της ψυχολογίας ή της μουσικής κ.λπ., αλλά πάντως όχι ως κύριο αντικείμενο θεολογικού προβληματισμού.
-
στην Α΄ Λυκείου το κεντρικό ζήτημα της ελευθερίας και του αυτεξούσιου του ανθρώπου, στο οποίο έχει συνεισφέρει τόσα πολλές και κεφαλαιώδεις προτάσεις η ορθόδοξη πατερική και εν γένει θεολογική γραμματεία («ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4.1 Ελευθερία») περιορίζεται σε εκπαιδευτικό υλικό με πατερικά κείμενα μόλις 1 σελίδας και εμπλέκεται με, άσχετα προς την ορθόδοξη οπτική, δοκίμια για τους φυλακισμένους, στίχους από ελληνικό παραδοσιακό τραγούδι για την φυλακή, στίχους για την «Έξοδο» των Εβραίων από ξένα τραγούδια (spirituals, όπως το «Go Down Moses» του Louis Armstrong κ.λπ.). Είναι σαφές και εδώ πού πέφτει το κέντρο βάρους: η βασική θέαση του ζητήματος της ελευθερίας με αφετηρία την κοσμική οπτική διαφόρων τεχνών και επιστημών (πολιτική, κοινωνιολογία κ.λπ.), στην οποία απλώς συνεισφέρει και συμβάλλει και η θεολογική προσέγγιση.
-
στην Β΄ Λυκείου δίνονται στον μαθητή ως αφορμές για προβληματισμό γύρω από την έννοια «Στερεότυπα» διάφορες φωτογραφίες, της μουσουλμάνας μαθήτριας με μανδίλα σε ελληνική παρέλαση, από κατάστημα μουσουλμάνου ιδιοκτήτη με αραβική επιγραφή στο κέντρο της Αθήνας, η φετινή φωτογραφία της Αιγύπτιας αθλήτριας και της Γερμανίδας αθλήτριας από αγώνα μπιτς βόλεϊ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο. Είναι ενδεικτική και εδώ η εξαλλαγή του μαθήματος με επίκεντρο την κοινωνιολογία της θρησκείας, την εθνολογία ή την πολιτική επιστήμη και όχι τον θεολογικό προβληματισμό πάνω στις διαθρησκειακές ή εθνολογικές διαφορές.
-
στην ίδια τάξη, στο πλαίσιο νοηματοδοτήσεως της έννοιας
«Διάλογος» δίδεται μία γελοιογραφία του Economist για τους θρησκευτικούς πολέμους: ένα πεδίο μάχης γεμάτο ερείπια και νεκρούς, ένας επιζών αναφέρει «Όλα ξεκίνησαν με μια διαφωνία ποιανού ο θεός ήταν πιο ειρηνικός, καλοσυνάτος και συγχωρητικός». Πρόκειται για αντιθρησκευτικά ερεθίσματα, που υποβάλλουν στον μαθητή, στο πλαίσιο ενός μαθήματος θρησκευτικής αγωγής, την αποδοχή της ιδέας ότι οι θρησκείες είναι υπαίτιες για την βία στον κόσμο και ότι η ισχυρή πίστη οδηγεί σε μισαλλοδοξία. Αυτή είναι η θέση του επίσημου σχολείου στο πλαίσιο του μαθήματος των Θρησκευτικών; Και εν πάση περιπτώσει μήπως αυτό είναι αντικείμενο ανάλυσης της κοινωνιολογίας των θρησκειών ή του μαθήματος της αγωγής του πολίτη;
-
επίσης στην ίδια τάξη, κατά την νοηματοδότηση της έννοιας
«Διάλογος», παρατίθεται και η εξιστόρηση του Σχίσματος Δυτικής Εκκλησίας και Ανατολικής Εκκλησίας του Χριστού. Η εξιστόρηση αυτή στο πλαίσιο της έννοιας «Διάλογος» βγάζει το σύνθετο πρόβλημα του Σχίσματος από την ανάλυση της θεολογικής διαφοράς των δύο
Εκκλησιών, και το αντιμετωπίζει απλώς ως ένα πρόβλημα έλλειψης
«Διαλόγου» με κοσμικά κριτήρια κοινωνικής ή ηθικής ανάλυσης.
Z. Η διδακτέα ύλη των Θρησκευτικών στο Δημοτικό Σχολείο συμπληρώνεται από προτεινόμενο μουσικό υλικό για εκπαιδευτική χρήση. Τα προτεινόμενα μουσικά έργα συσχετίζονται με τις «θεματικές ενότητες» της ύλης και τα «βασικά θέματά» τους και προτείνονται με ορισμένη σειρά μουσικά έργα της εκκλησιαστικής και της κοσμικής μουσικής. Χωρίς φυσικά πρόθεση υποτιμήσεως του έργου και της αξίας των δημιουργών, των οποίων τα τραγούδια επιλέχθηκαν και προτείνονται ως διδακτέα ύλη στο μάθημα των Θρησκευτικών, αναρωτιέται κανείς τι σχέση μπορεί να έχουν μεταξύ τους, αλλά και με το μάθημα των Θρησκευτικών, τραγούδια που θα μπορούσαν να είναι σπουδαίο αντικείμενο προβληματισμού και διδασκαλίας σε άλλα μαθήματα ηθικής ή μουσικής αγωγής, όπως ενδεικτικά:
α. στην Θεματική Ενότητα 1 της Γ΄ Δημοτικού «Ζούμε μαζί» προτείνεται το τραγούδι «Ας κρατήσουν οι χοροί» (1983) του Διονύση Σαββόπουλου και μαζί προτείνεται στους μαθήτες (αμέσως μετά στο ίδιο κεφάλαιο) το «Απολυτίκιο Τριών Ιεραρχών, Ἦχος α΄».
β. στην Θεματική Ενότητα 5 της Γ΄ Δημοτικού «Τα παιδιά: H χαρά και η ελπίδα του κόσμου» με βασικό θέμα: «ΙΙ. Ο Ιησούς ως παιδί» προτείνονται τα τραγούδια «Ήσουν παιδί σαν τον Χριστό» (1966) του Μάνου Χατζηδάκη, «Καλημέρα, τι κάνεις» (1992) του Σταμάτη Σπανουδάκη, ακολουθεί το «Ἀπολυτίκιον Ὑπαπαντής» και μετά προτείνεται το τραγούδι «Η μικρή Ελπίδα» (1994) των «Χαΐνηδων». Πρόκειται για αξιόλογα τραγούδια, αλλά, επειδή αναφέρονται στα παιδιά, αρκεί αυτό για να συνδεθούν, από την άποψη του συγκεκριμένου μαθήματος, με το εκκλησιαστικό γεγονός του Υπαπαντής του Ιησού ως παιδιού και να αποτελούν εκπαιδευτικό υλικό για τα «Θρησκευτικά»; Αφήνοντας στην άκρη ότι εκκοσμικεύεται και ισοπεδώνεται η ιδιαιτερότητα της εορτής της Υπαπαντής για τους ορθοδόξους χριστιανούς, δεν είναι αυτή μια εξαιρετικά ρηχή και μη θεολογική προσέγγιση της εισόδου του μικρού Χριστού στον Ναό των Ιεροσολύμων, που την αποσυνδέει από τις βαθύτερες θρησκευτικές και σωτηριολογικές διαστάσεις της; Αν το Υπουργείο Παιδείας πιστεύει ότι ο μαθητής του Δημοτικού είναι ακόμα ανέτοιμος για να διδαχθεί και να κατανοήσει την θεολογική σημασία ενός εκκλησιαστικού γεγονότος είναι προτιμότερο να το αφήσει για επόμενη σχολική τάξη, αντί να το υποβιβάζει ή να υπεραπλουστεύει την σημασία του, προκαλώντας και σύγχυση στα παιδιά.
γ. το μουσικό υλικό της Ε΄ Δημοτικού ξεκινά με την υπόμνηση προς τον εκπαιδευτικό: « … , καλό είναι να υπάρχει μια σχετική προετοιμασία από τον διδάσκοντα πριν την ακρόαση ή να προτρέπονται οι μαθητές
ώστε να αντλήσουν τις σχετικές πληροφορίες. Ένα παράδειγμα: αποκτά άλλη διάσταση η ακρόαση του τραγουδιού «Η δική μου η πατρίδα» (1998), σε στίχους της Νεσιέ Γιασίν και μουσική του Μάριου Τόκα, αν γνωρίζουν τα παιδιά ότι οι στίχοι του τραγουδιού γράφτηκαν το 1977 από τη τότε δεκαοχτάχρονη τουρκοκύπρια ποιήτρια Νεσιέ Γιασίν (Neshe Yashin), σήμερα καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου, και ότι ο ελληνοκύπριος μουσικοσυνθέτης Μάριος Τόκας υπηρετούσε τη θητεία του ως φαντάρος κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974. Και, βέβαια, έχει τη δική του σημασία να ακουστεί το τραγούδι ερμηνευμένο, εκτός από τον Γιώργο Νταλάρα, και από Μάριο Τόκα ή την Δικοινοτική Χορωδία για την Ειρήνη, τραγουδισμένο και στις δύο γλώσσες». Το συγκεκριμένο τραγούδι δεν περιλαμβάνεται στο προτεινόμενο μουσικό υλικό. Ωστόσο οι υποδείξεις του Ι.Ε.Π. για την δυνατότητα παρουσίασης της Τραγωδίας της Κύπρου μέσα από ένα τραγούδι, το οποίο κατά το Ι.Ε.Π. συμβολίζει τη «δικοινοτική συναδέλφωση» δίνει ένα ξεκάθαρο στίγμα: ότι το Ι.Ε.Π. ενθαρρύνει, όποιον δάσκαλο επιθυμεί, να περάσει μέσα από το μάθημα των Θρησκευτικών συγκεκριμένες πολιτικές απόψεις πάνω σε ηθικά, πολιτικά, κοινωνικά ζητήματα. Δεν νομίζω ότι επιτρέπεται το μάθημα των Θρησκευτικών να μετατραπεί σε διαδικασία μυήσεως των μαθητών σε συγκεκριμένες ιδεολογικές τοποθετήσεις, που θα διχάσουν την σχολική κοινότητα και για τις οποίες καλό είναι τα παιδιά, αφού μορφωθούν κατάλληλα, να αποκτήσουν προσωπική γνώμη, χωρίς την αφ' υψηλού υπαγόρευση του σχολείου.
δ. στην Θεματική Ενότητα 2 της Ε΄ Δημοτικού με τίτλο
«Συμπόρευση με όρια και κανόνες» προτείνονται ως εκπαιδευτικό υλικό τα τραγούδια το «Κανονάκι» (1979) του Διον. Σαββόπουλου, το «Ρίσκο» (1985) των «Φατμέ», η «Βαβέλ» (2016) της Νατάσας Μποφίλιου κ.λπ.. Παραμένει και εδώ ασαφές τι σχέση μπορούν να έχουν με ένα μάθημα θρησκευτικής αγωγής, αντί να ενταχθούν σε ένα μάθημα μουσικής παιδείας ή ηθικής.
ε. στην Θεματική Ενότητα 3 της Ε΄ Δημοτικού με τίτλο «Προχωράμε αλλάζοντας» με βασικό θέμα: «Όλοι κάνουμε λάθη» προτείνονται ως εκπαιδευτικό υλικό τα τραγούδια «Ο παπαγάλος» (2000) του Μίλτου Πασχαλίδη, «Φτιάξε καρδιά μου το δικό σου παραμύθι» (1996) του Διονύση Τσακνή, και αμέσως μετά με θέμα «ΙΙ. Μετάνοια και συγχώρηση στη βιβλική εμπειρία» προτείνεται το «Ελέησόν με, ο Θεός» (ηχογράφηση 2016 από τον Πατριαρχικό Ναό Αγ. Γεωργίου Κων/πόλεως).
στ. στην ίδια τάξη, Θεματική Ενότητα 4 «Οι Προφήτες της Βίβλου: Κλήση για μετάνοια και αναγγελία του ερχομού του Μεσσία» και βασικό θέμα: «Κλήση και αφοσίωση, i. Ζωή γεμάτη περιπέτειες και αφοσίωση στον Θεό: • Ηλίας (Β΄ Βασ 17) • Ησαΐας» προτείνεται ως εκπαιδευτικό υλικό το τραγούδι «Κεμάλ» (1993) του Μάνου Χατζηδάκι, ένα σπουδαίο
τραγούδι κοινωνικού και επαναστατικού προβληματισμού, άσχετο όμως με το θέμα του ερχομού του Μεσσία ως θεολογικού γεγονότος, μετά ο
«Καλόγερος» (1972) του Γιάννη Μαρκόπουλου και στο ίδιο κεφάλαιο ακολουθούν ο Ψαλμός «Μακάριος ο φοβούμενος τον Κύριον» και τέλος το τραγούδι «Άγγελος Εξάγγελος» (1972) των Μπομπ Ντίλαν – Διον. Σαββόπουλου.
ζ. στην ΣΤ΄ Δημοτικού στην Θεματική Ενότητα 4 με τίτλο «Η Θεία Ευχαριστία: Πηγή και κορύφωση της ζωής της Εκκλησίας» με βασικό θέμα «ΙΙ. Το μυστήριο της Θείας Λειτουργίας ή Ευχαριστίας: η καρδιά της εκκλησιαστικής ζωής» προτείνεται ως εκπαιδευτικό υλικό το τραγούδι
«Εφτά ποτάμια» (2005) των «Χαΐνηδων», ακολουθεί ο «Μυστικός Δείπνος» (1985) του Σταμάτη Σπανουδάκη, η «Λειτουργία του Αγίου Χρυσοστόμου» του Sergei Rachmaninoff (Opus 31) κ.λπ. Πρόκειται για απόλυτο κυκέωνα.
Αναρωτιέμαι κανείς ποια λογική ακολουθεί, εάν υπάρχει, αυτή η
«λίστα τραγουδιών» ως εκπαιδευτικό υλικό για το μάθημα των Θρησκευτικών στο Δημοτικό. Επιδιώκει να προσεγγίσει την «θρησκεία» ως κοινωνικό φαινόμενο, έξω από την εσωτερική, θρησκευτική διάσταση που έχει για τα ίδια τα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας εν προκειμένω; Προσπαθεί να περάσει στον μαθητή της προεφηβικής ηλικίας την υποσυνείδητη παραδοχή ότι δεν έχει και τρομερή διαφορά έναν Ψαλμός του Δαυίδ από ένα τραγούδι του Μπομπ Ντίλαν; Ότι κατά βάθος η Εκκλησία είναι κοινωνικό - ανθρώπινο γεγονός, μην αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στο κυρίαρχο για εμάς τους ορθοδόξους γεγονός ότι την έχει ιδρύσει ο Χριστός; Κατά συνέπεια, το σχολείο προτείνει μία εξωτερική, καθαρά κοσμική οπτική για την Εκκλησία, που αμβλύνει την ιδιαιτερότητά της σε σχέση με άλλες εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας και μάλιστα με μη θρησκευτικό περιεχόμενο (π.χ. κοσμική μουσική).
Μετά τα ανωτέρω προκύπτει ότι το μάθημα των Θρησκευτικών όντως δεν μετατράπηκε σε «θρησκειολογία», διότι και η «θρησκειολογία» είναι κλάδος της Θεολογικής επιστήμης. Απλώς το μάθημα καταργήθηκε και πρόκειται πλέον για ένα μη θεολογικό μάθημα, καθώς έχει εξαλλαχθεί πλέον σε διδασκαλία βασικών εννοιών μέσα από πολιτιστική, φιλοσοφική, ιστορική, κοινωνιολογική, ηθική ή και καλλιτεχνική προσέγγιση του θρησκευτικού φαινομένου. Το κέντρο βάρος έφυγε από την θεολογική ανάλυση, ο μαθητής παρατηρεί την θρησκεία απέξω, από την άποψη άλλων επιστημών και τεχνών, όχι ως αντικείμενο της θεολογικής επιστήμης. Παράλληλα, το νέο μάθημα ψάχνει και εκθέτει στον μαθητή θρησκευτικές αναφορές στον χώρο των επιστημών και των
τεχνών, στην κοινωνιολογία, στην ιστορία, στην ηθική φιλοσοφία, στην λαογραφία, στην λογοτεχνία, στην μουσική κ.λπ..
Το βέβαιο είναι ότι από αυτές τις ψηφίδες γνώσεων δεν γίνεται στην σχολική τάξη αυτοτελής διδασκαλία του δόγματος και της λειτουργικής της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης ή των άλλων θρησκευτικών παραδόσεων και η όποια σύγκριση δεν λειτουργεί σε θεολογική βάση, αλλά σε έδαφος παρατήρησης των κοσμικών εκδηλώσεών τους.
Είναι απολύτως σαφές ότι για ένα παιδί και ιδίως της προεφηβικής ηλικίας, χωρίς την κριτική ικανότητα ενός ενήλικα, το εκπαιδευτικό υλικό συγχέει τις διαφορές των θρησκευτικών αντιλήψεων και το κυριώτερο, δεν καταφέρνει να μεταδώσει ολοκληρωμένες γνώσεις για την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση ως αρμονικό σύνολο και τις θεολογικές διαφορές της από τα άλλα θρησκεύματα. Οι θρησκευτικές παραδόσεις όμως δεν μπορούν, κατά την ανάπτυξη του μαθήματος των Θρησκευτικών, να αντιμετωπίζονται περίπου ως ποδοσφαιρικές ομάδες με τα εργαλεία της κοινωνιολογίας, της ιστορίας, της πολιτικής ή της αισθητικής ανάλυσης.
Πλέον το νέο μάθημα έγινε μία διδασκαλία ηθικής και πολιτικής θεωρίας, καλλιτεχνικής παιδείας, κοινωνιολογία των θρησκειών, πολιτισμός και ιστορία θρησκειών, και όλα αυτά για να διασωθεί, υποτίθεται, η «υποχρεωτικότητά» του. Η θεολογική ύλη, όπου υπάρχει, αντιμετωπίζεται ασπόνδυλα, διότι ακριβώς το εκπαιδευτικό υλικό αρθρώνεται όχι με κριτήρια μιας επιστημονικά δόκιμης διδασκαλίας ενός θεολογικού μαθήματος, αλλά με κριτήρια την υπηρέτησης της σύνδεσής τους με την κοσμική τέχνη και τις επιστήμες άλλων κλάδων και την ανάπτυξη μιας «κριτικής θρησκευτικότητας».
Ο όρος «κριτική θρησκευτικότητα» που αναφέρεται ως εκπαιδευτικός στόχος του μαθήματος των Θρησκευτικών στις πρόσφατες Υπουργικές Αποφάσεις τι σημαίνει; Ότι προφανώς ο μαθητής εκπαιδεύεται με στόχο να αναπτύξει μια συγκεκριμένη στάση εκλογίκευσης απέναντι στις θρησκείες. Και ο όρος χρησιμοποιείται αντιθετικά προς την «άκριτη θρησκευτικότητα».
Δεν νομίζω ότι επιτρέπεται σε ένα δημοκρατικό Υπουργείο Παιδείας να στοχεύει στην ποδηγέτηση των μαθητών για τον πολιτικά ορθό τρόπο του «θρησκεύειν», ασκώντας θρησκευτικό πατερναλισμό. Όπως ο καθένας είναι ελεύθερος να μην πιστεύει, είναι ελεύθερος να πιστεύει με τον συναισθηματικό, μυστικιστικό ή περισσότερο λογικό τρόπο που επιθυμεί. Έργο του Κράτους, στο πλαίσιο άλλων μαθημάτων, είναι να διδάξει τον σεβασμό κοινών ηθικοπολιτικών αξιών, ακόμα και εάν η ατομική θρησκευτική τοποθέτηση τις αποδοκιμάζει. Δεν μπορεί όμως να εκριζώνεται η θεολογική επιστήμη από το μάθημα των Θρησκευτικών, προκειμένου το μάθημα να υπηρετήσει (κοινά ή μη κοινά αποδεκτούς) σκοπούς πολιτικής καθοδηγήσεως.
Επομένως, το συμπέρασμα είναι ότι το μάθημα των Θρησκευτικών τώρα πλέον έγινε «κατηχητικό» μετά τις Υπουργικές Αποφάσεις της 13.9.2016, διότι προσπαθεί, με σαφή πολιτικά κριτήρια, να κατηχήσει και να στρατεύσει τους μαθητές σε μια εκκοσμικευμένη στάση απέναντι στο θρησκευτικό φαινόμενο. Παράλληλα συντηρεί μία θεολογικά ρηχή προσέγγιση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, εκμηδενίζοντας την ιδιαιτερότητα του ορθόδοξου δόγματος και της χριστιανικής παράδοσης, αφού τα καταβιβάζει και τα μελετά στο επίπεδο του απλού κοινωνικού ή φιλοσοφικού κινήματος, όπως ο τροσκισμός ή η οικολογική κίνηση.
Πρόταση
Η παιδαγωγική στάθμιση ότι οι νέοι μας πρέπει να έχουν και θρησκευτική μόρφωση δεν είναι κατάλοιπο σκοταδισμού ή κάποιας ξεπερασμένης συντηρητικής ιδεολογίας, αλλά μορφωτική επιλογή, με σαφή παιδαγωγική στοχοθεσία, η οποία δεσμεύει την Πολιτεία, ακόμα και εάν οι προσωπικές πολιτικές θέσεις των υπεύθυνων ή οι κομματικές αντιλήψεις οποιουδήποτε χώρου δεν συμφωνούν με αυτό.
Στην μοναδική συνάντηση που διοργανώθηκε από το Ι.Ε.Π. με την συμμετοχή Επιτροπής της Εκκλησίας της Ελλάδος, το αίτημα της Επιτροπής ήταν σαφές: η έναρξη ουσιαστικού, επιστημονικά τεκμηριωμένου και δομημένου διαλόγου, προκειμένου να τεθούν ουσιαστικές βάσεις, ώστε με ασφάλεια να τύχουν εφαρμογής στην εκπαίδευση οι αλλαγές, που θα αποφασισθούν για το μάθημα. Το αίτημα αυτό δεν απαντήθηκε ποτέ από το Ι.Ε.Π., ούτε υπήρξε πρόσκληση για άλλη συνάντηση. Το αίτημά μας για ανοικτό και ουσιαστικό διάλογο παραμένει σε εκκρεμότητα, αλλά με προαπαιτούμενο την έναρξή του από μηδενική βάση.
Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
Ο ΑΘΗΝΩΝ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ
Εκ του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Συνόδου
