Θησαύρισμα ἰδεῶν καί ἀναφορῶν γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τόν Ἑλληνισμό

Ημερίδα με θέμα «ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ: Δωρεά ή αφαίρεση ζωής;» ΒΙΝΤΕΟ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ -ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ- ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

 Το Σάββατο 20 Απριλίου 2013 στην αίθουσα «Μελίνα Μερκούρη» στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας (Σ.Ε.Φ.), πραγματοποιήθηκε η ημερίδα με θέμα «ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ: Δωρεά ή αφαίρεση ζωής;» που διοργάνωσε η Εστία Πατερικών Μελετών και η Ενωμένη Ρωμηοσύνη, υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Γλυφάδας.

Η Ημερίδα ξεκίνησε λίγο μετά τις 4:00 το απόγευμα και ολοκληρώθηκε περί τις 10:00 το βράδυ με μεγάλη συμμετοχή κόσμου (η αίθουσα «Μελίνα Μερκούρη» ήταν καθόλη τη διάρκεια κατάμεστη, αλλά και πλήθος κόσμου παρακολούθησε με αμείωτο ενδιαφέρον την Ημερίδα από τη Διαδικτυακή Τηλεόραση της Πειραϊκής Εκκλησίας). Οι παριστάμενοι στην αίθουσα υποδέχοταν θερμά τους εισηγητές και τις θέσεις που αυτοί ανέπτυξαν στις ομιλίες τους.

   Την έναρξη της Ημερίδας πραγματοποίησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ.κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ ο οποίος και σύντομα παρουσίασε τη θέση της Εκκλησίας σε σχέση με τον πρόσφατο νόμο περί μεταμοσχεύσεων. Ακολούθησε η "Χορωδία Εν Ψαλτηρίω" ψάλλοντας επίκαιρα τροπάρια. Την Ημερίδα χαιρέτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γλυφάδος κ.κ. ΠΑΥΛΟΣ, εκπρόσωπος του σωματείου Ενωμένη Ρωμηοσύνη και εκπρόσωπος του ΙΝΚΑ Πειραιά, ενώ μεταξύ των εισηγήσεων υπήρξε και χαιρετισμός υπό του κου Αθανασίου Αβραμίδη,Καρδιολόγου, Καθηγητή Παθολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών.

  Κατόπιν οι εισηγητές έλαβαν τη θέση τους στο βήμα και πραγμτοποίησαν τις εισηγήσεις τους σύμφωνα με το πρόγραμμα.

  Εισηγήσεις παρουσίασαν οι: π. Ιωάννης Κοκάκης, Ιατρός Ογκολόγος με θέμα "Μεταμοσχεύσεις:ένα θετικό βήμα ή ένας επιστημονικός καιάδας;", διδα Κίκιλη κόρη του κ. Παναγιώτη Κίκιλη, Ιατρού Νεφρολόγου, Διευθυντή της μονάδας αιμοκάθαρσης νοσοκομείου Καλύμνου με θέμα "Η θετική πλευρά των μεταμοσχεύσεων", κ. Εμμανουήλ Παναγόπουλος, FACS, Αμ. Επ.Καθηγητής Χειρ/κής, τ. Συν/τής Δ/ντής Χειρ/κής Κλινικής - Νοσοκομείο Άγιος Σάββας με θέμα "Διασώζεται σήμερα ο εγκεφαλικός θάνατος;", κ. Κωνσταντίνος Καρακατσάνης, καθηγητής Πυρηνικής Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με θέμα "Ο εγκεφαλικός θάνατος και οι μεταμοσχεύσεις ανθρωπίνων οργάνων, π. Ιωάννης Φωτόπουλος, Νομικός-Θεολόγος με θέμα "Μεταμοσχεύσεις: θέσεις και αντιθέσεις", κ. Χαράλαμπος Άνδραλης, Δικηγόρος με θέμα "Εικαζόμενη συναίνεση από Νομική άποψη" και ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος, Δρ. Θεολογίας-Δρ. Οικονομικών με θέμα "Πλάνες και ψεύδη γύρω από το θέμα των μεταμοσχεύσεων, Θεολογική προσέγγιση".

   Ακολούθησε συζήτηση και ανάγνωση των πορισμάτων της Ημερίδα από τον π. Βασίλειο Κοκολάκη. Κατόπιν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας έκλεισε την Ημερίδα ψάλλοντας μαζί με τους παριστάμενους τον Εθνικό Ύμνο.

 

ΨΗΦΙΣΜΑ

Σήμερα Σάββατο 20 Ἀπριλίου 2013 κατόπιν προσκλήσεως τῆς ΕΣΤΙΑΣ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ καί τῆς ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ στήν ἡμερίδα «Μεταμοσχεύσεις: δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;» συναχθήκαμε πλῆθος λαοῦ στό στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας καί ἀφοῦ παρακολουθήσαμε τίς ὁμιλίες τῶν εἰσηγητῶν, συμφωνήσαμε ὅτι :

α)ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος», δέν εἶναι ἀληθινός θάνατος, χωρισμός ψυχῆς καί σώματος, ἀφοῦ κατά τήν ἐπέλευσή του λειτουργεῖ τό καρδιοαναπνευστικό σύστημα τοῦ ἀνθρώπου· ἀντιθέτως ἀποτελεῖ ἰδεολογικό κατασκεύασμα γιά τήν προώθηση τῶν μεταμοσχεύσεων.

β)ἡ ἀφαίρεση ὀργάνων δέν εἶναι ἀφαίρεση ἀπό πτωματικούς, ὅπως λέγεται δότες, ἀλλά ἀπό ζωντανούς ἀνθρώπους καί ἀποτελεῖ ἐγκληματική πράξη.

γ)οἱ νόμοι περί μεταμοσχεύσεων εἶναι ἀντισυνταγματικοί γιατί θίγουν τόν πυρήνα τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου, ἀξία πού τόν ἀκολουθεῖ ἀκόμη καί μετά τόν θάνατο

δ)εἰδικώτερα ὁ Ν. 3984/11 εἶναι ἀντίθετος καί πρός τήν Εὐρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου, ἀφοῦ μέ τήν λεγόμενη εἰκαζόμενη συναίνεση, ἁρπάζονται κυριολεκτικῶς τά ὄργανα τοῦ χαρακτηριζομένου ἐγκεφαλικά νεκροῦ, σάν πράγματα πού ἀνήκουν στό κράτος, παρά τήν μή ἐκφρασθεῖσα βούλησή του.

ε) κατά τήν διδασκαλία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἡ ψυχή ὑπάρχει «ἐξ ἄκρας συλλήψεως» ἑνωμένη μέ τό σῶμα καί σέ περίπτωση καταστροφῆς ἑνός μέλους ζεῖ καί ἐνεργεῖ στά ὑπόλοιπα μέλη. Γι΄αὐτό ἐπιβάλλεται σεβασμός στήν ἀκεραιότητα τοῦ ἀνθρώπου καί κρίνεται ἀπαράδεκτος ὁ ἀκρωτηριασμός του γιά τούς χρησιμοθηρικούς σκοπούς τῶν μεταμοσχεύσεων.

στ) ἐπιβάλλεται ἡ συμπλήρωση ὑπευθύνου δηλώσεως περί ἀντιθέσεώς μας στήν ἁρπαγή τῶν ζωτικῶν μας ὀργάνων.

Τέλος συμφωνοῦμε τό παρόν Ψήφισμα νά ἀποσταλεῖ μαζί μέ τά Πορίσματα τῆς παρούσης ἡμερίδας στόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο καί τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας μας, στή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, στόν Ὑπουργὀ Ὑγείας καί σέ ἄλλους σχετικούς φορεῖς.

 

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ Ἡμερίδος μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;»


Μετά τίς εἰσηγήσεις τῶν ἐκλεκτῶν ὁμιλητῶν διεξήχθη εὐρύς καί ἐλεύθερος διάλογος ἐκ τοῦ ὁποίου προέκυψαν τά ἀκόλουθα πορίσματα:

1. Ὁ ἀναγκαστικός Νόμος 3984/11 περί εἰκαζόμενης συναίνεσης πού ψηφίσθηκε μέ καταφανή καταπάτηση τοῦ κανονισμοῦ τῆς Βουλῆς, ἀπό ἐλαχίστους βουλευτές τοῦ ἑλληνικοῦ Κοινοβουλίου καί μάλιστα σέ περίοδο δεινῆς οἰκονομικῆς καί γενικότερης σαρωτικῆς κρίσεως ἔφερε τὴν εἰκαζόμενη συναίνεση στὴν πιὸ σκληρὴ μορφή της, ἀφοῦ κάθε ἄνθρωπος θεωρεῖται πλέον δωρητὴς ὀργάνων ἂν δὲν ἔχει προβεῖ νωρίτερα σὲ ἔγγραφη ἄρνηση.

      Ὁ Ν. 4075/2012, ποὺ ἀκολούθησε μετὰ τὶς ἀντιδράσεις γιὰ τὴν καταφανῶς ἀντισυνταγματικὴ καὶ ἐπικίνδυνη διάταξη τῆς εἰκαζόμενης συναίνεσης, προσέθεσε τὴν προϋπόθεση τῆς συγκατάθεσης τῆς οἰκογένειας τοῦ δότη, θέτοντας ἕναν ὅρο ἀόριστο καὶ ἐπιδεχόμενο ἑρμηνείας, ἀφοῦ δὲν προσδιορίζει ἀκριβῶς τὰ πρόσωπα ποὺ δικαιοῦνται νὰ συναινέσουν στὴν ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων τοῦ οἰκείου τους, ὅπως συμβαίνει μὲ τὸν σήμερα ἰσχύοντα νόμο 2737/1999.

Ἀπὸ συνταγματικῆς ἀπόψεως, καὶ οἱ δύο νόμοι τῶν μεταμοσχεύσεων ἀντιτίθενται στὰ μὴ ἀναθεωρητέα ἄρθρα 2 παρ. 1 καὶ 5 παρ. 1 τοῦ συντάγματος, καθὼς θίγουν τὸν πυρήνα τῆς ἀξίας τοῦ προσώπου, ἡ ὁποία ἀκολουθεῖ τὸν ἄνθρωπο καὶ μετὰ θάνατον, ἐνῷ ἐπιπλέον καταστρατηγοῦν τὴν ἐλεύθερη ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητας, μὲ τὴν ἀνελεύθερη ἐκβίαση τῆς βουλήσεως τοῦ ἀνθρώπου σχετικὰ μὲ τὸ ἂν ἐπιθυμεῖ ἢ ὄχι τὴ δωρεὰ τῶν ὀργάνων του.

Ἀλλὰ καὶ σὲ σχέση μὲ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Σύμβαση Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου, συνιστᾷ παράβαση τοῦ ἄρθρου 2 τῆς ἐν λόγῳ Διεθνοῦς Συμβάσεως, ὁποιαδήποτε αὐθαίρετη ὑποκατάσταση τῆς συναίνεσης ἑνὸς ἀνθρώπου ποὺ λόγῳ ἔλλειψης τῶν αἰσθήσεών του δὲν ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ συμφωνήσει ἤ νά διαφωνήσει μέ αὐτήν, εἰδικὰ γιὰ ἕνα τόσο σοβαρὸ θέμα ποὺ κυμαίνεται μεταξὺ ζωῆς καὶ θανάτου.

Οἱ κίνδυνοι ποὺ παρουσιάζονται μὲ αὐτὲς τὶς πρακτικές, εἶναι τεράστιοι καὶ προφανέστατοι.

Γεμίζουμε ἐρωτηματικὰ καὶ ὑποψίες, ἀναλογιζόμενοι τὸ πλῆθος τῶν μεταναστῶν ἢ τῶν μοναχικῶν ἀνθρώπων, ποὺ θὰ μποροῦν νὰ γίνουν ἄθελά τους «ἐθελοντὲς δότες», χωρὶς νὰ βρίσκεται κάποιος ἐπίσημα οἰκεῖος τους γιὰ νὰ ἀρνηθεῖ τὴν ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων τους.
Μετά ἀπό τά συνεχῆ ἀπάνθρωπα, ἀντικοινωνικά, ἀντεθνικά καί ἀντίχριστα σχέδια τῆς Νέας Ἐποχῆς πού στανικά μᾶς ἐπιβάλλονται, δέν εἶναι σέ θέση ἡ ἐπίμονα πιεζόμενη ἀπό τήν Τρόϊκα κυβέρνηση νά πείσει τόν Ἑλληνικό λαό ὅτι ὁ ὡς ἄνω Νόμος δέν ἀποσκοπεῖ καί στή βιολογική του ἐξόντωση, καταλλήλου βεβαίως εὐκαιρίας δοθείσης.


Φρονοῦμε ὅτι ὁ Νόμος δέν θά πρέπει νά ἐφαρμοσθεῖ, ὅπως δέν ἐφαρμόσθηκε στή Γερμανία μετά ἀπό σφοδρές ἀντιδράσεις τοῦ Γερμανικοῦ λαοῦ.

2. Ἡ ἔννοια τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου (ΕΘ) δημιουργήθηκε τό 1968, μερικοὺς μῆνες μετὰ τὴν πρώτη μεταμόσχευση καρδιᾶς, ἀπό τήν ad hoc ἐπιτροπὴ τοῦ Harvard, ἡ ὁποία καθόρισε καὶ τὰ κριτήρια γιὰ τὴν διάγνωσή του, ταυτίζοντας τὸ μὴ ἀναστρέψιμο κῶμα, ποὺ εἶναι κατάσταση ζωῆς, μὲ τὸν θάνατο.

Εἶναι ἐξαιρετικά σημαντικό νά γίνη ἀντιληπτό ὅτι οἱ λόγοι, οἱ ὁποῖοι ὤθησαν τήν προαναφερθεῖσα ἐπιτροπή νά μεταβάλει τόν ὁρισμό τοῦ θανάτου ἦταν:

α)ἡ ὑποβοήθηση τῶν ἰατρῶν νά αἴρουν τή θεραπευτική ὑποστήριξη ἀπό τούς ἀσθενεῖς, στούς ὁποίους δέν ὑπάρχει προοπτική ἐπιβιώσεως («μάταιον τῆς φροντίδος») καί
β) ἡ μή ὕπαρξη τῶν ὁποιωνδήποτε ἀντιρρήσεων λήψεως ζωτικῶν ὀργάνων ἀπό τούς «ἐγκεφαλικῶς νεκρούς» ἀσθενεῖς.

Πῶς θά μποροῦσαν ἐξάλλου;

Γεγονός τό ὁποῖο μᾶς ἐπιτρέπει ἀνεπιφύλακτα νά χαρακτηρίσουμε τούς προαναφερθέντες λόγους χρησιμοθηρικούς.

Ἀργότερα οἱ ὑποστηρικτὲς τοῦ ΕΘ προσπάθησαν νὰ δώσουν καὶ μία βιολογικὴ βάση-ἐξήγηση τῆς ταυτίσεως τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο, ὑποστηρίζοντας ὅτι ὁ ἐγκέφαλος ἀποτελεῖ τὸ κύριο συντονιστικὸ ὄργανο ποὺ συντονίζει τὴ λειτουργία τῶν ἄλλων ὀργάνων καὶ ἑπομένως ἡ καταστροφὴ του συνεπάγεται τὸν ἀποσυντονισμὸ τῆς λειτουργίας τοῦ ὀργανισμοῦ καὶ ὁδηγεῖ στό θάνατο.

Τὸ 1998 τὸ οἰκοδόμημα τοῦ ΕΘ κλονίστηκε ἀπὸ τή δημοσίευση μελέτης τοῦ καθηγητοῦ Shwemon, ὁ ὁποῖος ἔδειξε ὅτι ὁ ρόλος τοῦ ἐγκεφάλου δὲν εἶναι ἐκεῖνος τοῦ κεντρικοῦ ρυθμιστῆ χωρὶς τόν ὁποῖον τὸ σῶμα χάνει τὴν ἑνότητά του καί σταματᾷ νά ἀποτελεῖ ἕνα ζωντανὸ ὀργανισμό.

Μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου ἡ ἀντιπαράθεση πρὸς τὸν ΕΘ μεγάλωνε, παρόλο ποὺ στὰ χρόνια αὐτὰ ὁ ΕΘ σταδιακὰ κατοχυρωνόταν νομοθετικὰ σὲ ὅλον τὸν δυτικὸ κόσμο, συμπεριλαμβανομένης καί τῆς Ἑλλάδος. Ὅλο αὐτὸ τὸ διάστημα στή διεθνῆ Ἰατρική, Βιοηθικὴ καὶ Ἰατρονομικὴ βιβλιογραφία ὑπάρχει πλειάδα ἄρθρων καὶ βιβλίων ποὺ ἀντιμάχονται τὸν ΕΘ μὲ ἰατρικὰ καὶ βιοηθικὰ ἐπιχειρήματα. Βαρύνουσα σημασία ἔχουν ἀσφαλῶς οἱ δημοσιεύσεις, συμφώνως πρός τίς ὁποῖες ἡ πληροφόρηση τοῦ κοινοῦ γιά τό θέμα τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» χαρακτηρίζεται ἀπό σκόπιμες ἀνακρίβειες καί ἀναλήθειες!

3. Οἱ διοργανωτές καί ὅλοι ὅσοι συνεργάσθηκαν γιά τήν ἡμερίδα αὐτή, ἀλλά καί οἱ χιλιάδες τῶν συνέδρων εἴμαστε ὑπέρ τῶν Μεταμοσχεύσεων.

Οἱ μεταμοσχεύσεις ἀπὸ ζωντανοὺς δότες ὀργάνων, ἀποτελοῦν τὴν ἰδανικὴ περίπτωση χριστιανικῆς προσφορᾶς καὶ ἀγαπητικῆς αὐτοθυσίας, ἐν πλήρει ἐλευθερίᾳ στὴν ἀπόφαση δωρεᾶς. Διεθνῶς, πραγματοποιοῦνται οἱ ἑξῆς μεταμοσχεύσεις ἀπὸ ὑγιεῖς-ζωντανοὺς δότες: νεφροῦ, ἥπατος, παγκρέατος, πνευμόνων καὶ ἡ μεταμόσχευση-μετάγγιση μυελοῦ τῶν ὀστῶν. Τὰ ἀποτελέσματα τῶν μεταμοσχεύσεων αὐτῶν εἶναι εὐεργετικὰ γιὰ τοὺς ἀσθενεῖς καὶ συνήθως δὲν ἀποτελοῦν σοβαρὴ ἀπειλή γιὰ τὴ ζωὴ καὶ τὴν ὑγεία τῶν δοτῶν. Οἱ νεώτερες ἐξελίξεις στὴν τεχνολογία καὶ τὰ φάρμακα ὑπόσχονται ἕνα ἀκόμη καλύτερο μέλλον στὶς μεταμοσχεύσεις ἀπὸ ζῶντα δότη ἐνῶ εἰδικὰ γιὰ τὰ νεφρικὰ μοσχεύματα οἱ μελέτες δείχνουν σχεδὸν διπλάσια ἐπιβίωση σὲ σχέση μὲ τὶς λεγόμενες «πτωματικές» μεταμοσχεύσεις. Ὁ νέος νόμος τοῦ 2011 ἐπιτρέπει σὲ κάθε ἐνδιαφερόμενο νὰ προσφέρει κάποιο ὄργανό του ἀνεξαρτήτως βαθμοῦ συγγενείας, ἀπελευθερώνοντας ἔτσι τὶς πηγὲς μοσχευμάτων.

4. Εὐρέως ἔγινε γνωστό αὐτές τίς ἡμέρες ὅτι κάποια Ἑλληνίδα γιατρός, ὀνόματι Ἑλένη Ἀντωνιάδου, κατασκεύασε τραχεία ἀπό βλαστοκύτταρα τοῦ ἰδίου τοῦ πάσχοντος.

Προσανατολίζονται κάποιοι ἰατρικοί κύκλοι πρός αὐτήν τήν κατεύθυνση κατασκευῆς ὀργάνων χωρίς δότες (without doners). Γιατί νά μήν εὐνοηθεῖ καί γιατί νά μή χρηματοδοτηθεῖ αὐτή ἡ ἔρευνα, ἀφοῦ ἤδη ἔχει ὁρατά καί πραγματικά τά πρῶτα ἐπιτεύγματά της; Ὄργανα χωρίς δότες καί μάλιστα χωρίς «πτωματικούς» δότες.

5. Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δέν ἔχει δηλώσει κατάφαση σέ ὅλο τό εὖρος τῶν δραστηριοτήτων τοῦ μεγάλου θέματος τῶν μεταμοσχεύσεων.

Τό κείμενο «Βασικές θέσεις ἐπί τῆς Ἠθικῆς τῶν μεταμοσχεύσεων» τῆς ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς τῆς Ἱερᾶς Συνόδου (2001) δέν μπορεῖ νά ἀποτελέσει τή βάση γιά ὀρθόδοξη τοποθέτηση τῆς Ἐκκλησίας μας, γιατί στερεῖται ὀρθοδόξων θεολογικῶν κριτηρίων καί δέχεται ἀπροϋπόθετα τά ψευδοεπιστημονικά κριτήρια τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου ἐπιχειρώντας τήν ὑποταγή τῆς Ἐκκλησίας στά κελεύσματα τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας καί τήν ἀποδοχή τοῦ ρόλου της ὡς προπαγανδιστῆ τῶν ἐγκληματικῶν μεταμοσχεύσεων.

Δέν εἶναι δυνατόν ἕνας ἤ δύο ἐκ τῶν ὑψηλοβάθμων κληρικῶν νά χειρίζονται καί νά ἀποφασίζουν μόνοι τους γιά τόσο μεγάλα θέματα, ὅπως τῶν μεταμοσχεύσεων, πού ἅπτονται τῆς ζωῆς καί τῆς σωτηρίας τῶν ὀρθοδόξων Ἑλλήνων πολιτῶν τόσο κατά τήν διάρκεια τοῦ ἐπιγείου βίου ὅσο καί μετά τό πέρας αὐτοῦ στήν προοπτική τῆς αἰωνίου ζωῆς. Πάπες, δόξα τῷ Θεῷ, δέν ἔχουμε στήν Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα. Οὔτε ἔχουμε ἀκόμα διαφθαρεῖ ἰδεολογικά, πνευματικά καί ψυχολογικά ἀπό τίς μηδενιστικές ὑπαρξιακές νοοτροπίες καί τακτικές τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν.

6. Γιά ἐμᾶς τούς Χριστιανούς πού πιστεύουμε στήν ἀλήθεια τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης, στίς ἁγιοπνευματικές ἐμπειρίες τῶν Ἁγίων Πατέρων μας, ἡ ἀνθρώπινη ζωή ἔχει μοναδική καί ἀνεπανάληπτη ἀξία.

Γι᾿αὐτό καί τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Παναγίας Τριάδος, ὁ Μονογενής Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ σάρξ ἐγένετο διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν. Φεύγοντας ἀπό τόν παρόντα κόσμο δέν ἄφησε κάτω τήν ἀνθρώπινη φύση Του, ἀλλά ἀναλαμβανόμενος εἰς οὐρανούς τήν πῆρε ἄφθαρτη, ἀναστημένη, ἀνακαινισμένη, ὁλόκληρη μαζί Του. Καθήμενος ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός συγκάθηται αἰωνίως καί ἡ ἀνθρώπινη φύση Του. Ὁλόκληρη ἡ ἀνθρώπινη φύση Του δέν χωρίσθηκε ἀπό τή θεότητά Του, ἀλλά συνέπαθε ὁλόκληρος ὑπέρ τοῦ κόσμου, γιά νά ἁγιάσει ὅλη μας τή ζωή ἐν τῇ σαρκί Του. Ὁ Κύριος ὡς πρότυπο, ἀρχέτυπο, ὡς νέος Ἀδάμ μᾶς θέλει ὁλόκληρους σωματικῶς καί ψυχικῶς δικούς Του.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς διδάσκει πώς ἡ ψυχή δέν βρίσκεται σέ ἕνα μόνο συγκεκριμένο μέρος ἐντός τοῦ σώματος ἤ στόν ἐγκέφαλο, ἀλλά παντοῦ σέ ὅλο τό σῶμα, τό ὁποῖο συνέχει καί ζωοποιεῖ.

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης λέει ὅτι ἄν τραυματισθεῖ ἤ ἄν ὑποστεῖ κάποια σοβαρή βλάβη ὁ ἐγκέφαλος τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ἐνέργεια τοῦ νοῦ συμμαζώνεται μέσα στήν καρδιά, ἐνῶ ἡ ψυχή συνεχίζει νά ἐνεργεῖ στά ὑπόλοιπα μέρη τοῦ σώματος. Ἑνωμένος ὁ νοῦς μέ τήν καρδιά ζοῦν τό θαῦμα τῆς ἁγίας ἑνότητας ἐν Χριστῷ, πρᾶγμα γιά τό ὁποῖο ἀγωνίζονταν ὅλοι οἱ Ἅγιοι Ἡσυχαστές.

Ἐκεῖνες οἱ ὁριακές στιγμές πού εἶναι ἤ θεωρεῖται κάποιος ἐγκεφαλικά νεκρός, εἶναι πολύ κρίσιμες. Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι τίς ἐπιτρέπει ὁ Μεγαλοδύναμος γιά τήν αἰώνια σωτηρία μας, γιά τήν αἰώνια σχέση μας μαζί Του.

Προσπαθοῦν ὅλοι οἱ ἀγωνιστές μοναχοί καί οἱ μοναχές καί ὅλοι οἱ συνειδητοί Χριστιανοί εἴτε μέ τό κομποσχοῖνι εἴτε χωρίς αὐτό νά ἑνώσουν τό νοῦ μέ τήν καρδιά λέγοντας ἀδιαλείπτως τή νοερά προσευχή. Ἔτσι ζοῦν τό θαῦμα τοῦ θείου ἔρωτος καί τοῦ θείου φωτισμοῦ μέ τίς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ.

Ἴσως ἡ ἀγαθότατη πρόνοια τοῦ Παναγάθου Κυρίου μας νά παραχωρεῖ τραυματισμούς σοβαρούς πού χαρακτηρίζονται βάσει τῶν νεοεποχήτικων μετρήσεων ὡς νέκρωση τοῦ ἐγκεφάλου γιά νά γίνει αὐτή ἡ συμμάζωξη τοῦ ἐκκοσμικευμένου καί παραπλανημένου συγχρόνου ἀνθρώπου, νά ἔρθει «εἰς ἑαυτόν καί εἰς Κύριον», ἀφαιρούμενος ἀπό τή ματαιότητα γιά ὅσο καιρό κρίνει ὁ Σταυρωθείς γιά χάρη μας, ὁ Ἀναστάς καί Ἀναληφθείς Κύριος, ὥστε μέσα στήν ὕστατη εὐκαιρία πού δίνει ὁ Κύριος γιά μετάνοια νά ἀξιοποιήσουμε τόν τραυματισμό καί ἀπό τό τραῦμα ἀνακαινισμένοι νά πετάξουμε στήν αἰώνια μετ᾿ Αὐτοῦ ζωή.

Συνεπείᾳ τῶν ἀνωτέρω προτάθηκε συμπλήρωση τῆς ὑπεύθυνης δήλωσης ἄρνησης δωρεᾶς ὀργάνων ἀπό ὅλους μας καί ἡ ἔγκαιρη ἀποστολή της στόν Ἐθνικό Ὀργανισμό Μεταμοσχεύσεων. [ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΚΑΤΕΒΑΣΕΤΕ ΣΕ ΜΟΡΦΗ .PDF] Ὄχι μόνο γιά νά διασφαλίσουμε τά ζωτικά μας ὄργανα ἀπό αὐθαίρετη ἀφαίρεσή τους, ἀλλά καί γιά νά δείξουμε τήν ἀντίθεσή μας σέ τέτοιου εἴδους μεθοδεύσεις.

Καθολικό αἴτημα πρός ὅλα τά Κόμματα τοῦ Ἑλληνικοῦ Κοινοβουλίου καί τά μέλη τους εἶναι νά κάνουν τίς ἀπαραίτητες ἐνέργειες γιά νά μή λειτουργήσει ὁ νόμος 3984/11 περί τῶν Μεταμοσχεύσεων μέ τήν πρόβλεψη τῆς εἰκαζόμενης συναίνεσης καί τίς ἄλλες συνέπειές του ἀκόμη καί αὐτές πού δέν μποροῦν νά προβλεφθοῦν. 

πηγή : ΕΣΤΙΑ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

 

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ:

                     

Η εισήγηση του νομικού κ.Χαράλαμπου Άνδραλη

Η ΕΙΚΑΖΟΜΕΝΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΥΠΟ ΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

 

Σεβασμιώτατοι αρχιερείς,

Σεβαστοί πατέρες,

Κυρίες και κύριοι,

Η εικαζόμενη συναίνεση στις μεταμοσχεύσεις που θα αναλύσουμε, η θεώρηση δηλαδή κάθε ανθρώπου ως εθελοντή δότη οργάνων, δεν είναι κάτι νέο στην ελληνική νομική πραγματικότητα. Ακόμα και αυτή τη στιγμή, ο ισχύον νόμος των μεταμοσχεύσεων, ο Ν. 2737/1999, προβλέπει μια ιδιάζουσα εικαζόμενη συναίνεση και θα εξηγήσω αμέσως τι εννοώ.

ΝΟΜΟΣ 2737/1999

 

Το άρθρο 12του εν λόγω νόμου, που έχει τίτλο «ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΝ ΑΠΟ ΝΕΚΡΟ ΔΟΤΗ», στην παράγραφο 1 ορίζει ότι: «Η αφαίρεση διενεργείται μετά την επέλευση του θανάτου, έστω και αν οι λειτουργίες ορισμένων οργάνων διατηρούνται με τεχνητά μέσα», δηλαδή ενώ η καρδιά εξακολουθεί να λειτουργεί, ομοίως και άλλα όργανα του δήθεν νεκρού οργανισμού. Στην παράγραφο6 του ίδιου νόμου αναφέρεται ότι: «όταν ο θεράπων ιατρός διαγνώσει νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους και εφόσον οι λειτουργίες ορισμένων οργάνων διατηρούνται με τεχνητά μέσα, υποχρεούται να προβεί από κοινού με έναν αναισθησιολόγο και ένα νευρολόγο ή νευροχειρουργό στη σύνταξη του σχετικού πιστοποιητικού θανάτου.»

Ο υποψήφιος δότης, δεν απαιτείται να έχει εκφράσει την επιθυμία του να γίνει δωρητής οργάνων. Όπως ορίζει το άρθρο του απελθόντος νόμου: «αν ο δυνητικός δότης δεν είχε εκφράσει τη συναίνεσή του ή την άρνησή του, η αφαίρεση διενεργείται εφόσον δεν αντιτίθεται σε αυτήν ο σύζυγος, τα ενήλικα τέκνα, οι γονείς ή τα αδέρφια του».Δίνεται δηλαδή η δυνατότητα άρνησης του υποψηφίου δότη πριν να επέλθει η εγκεφαλική του ανεπάρκεια, αλλά σε περίπτωση που δεν είχε εκφράσει ρητά την αντίθεσή του, η τύχη των ζωτικών και ζωντανών ακόμα οργάνων του είναι στα χέρια των οικείων του, οι οποίοι ορίζονται συγκεκριμένα. Από τη γραμματική ερμηνεία της εν λόγω διάταξης, συνάγουμε ότι έστω και ένας αν διαφωνεί από τα αναφερόμενα πρόσωπα, δηλαδή ο σύζυγος ή η σύζυγος, τα ενήλικα τέκνα, οι γονείς και τα αδέλφια του νομιζόμενου νεκρού, δεν επιτρέπεται καμία αφαίρεση οργάνου.

Αυτό είναι το ισχύον μέχρι σήμερα νομικό καθεστώς των μεταμοσχεύσεων.

 

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ «ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ»

 

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ξεφύγω λίγο από τα της εικαζόμενης συναίνεσης και να θίξω επιφανειακά τον όρο «εγκεφαλικός θάνατος», τον οποίο σαφώς αποδέχεται ο ισχύον νόμος αλλά και ο ερχόμενος από 1ηςΙουνίου του 2013. Κατά το νόμο λοιπόν, η νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους θεωρείται ως πραγματικός θάνατος του ανθρώπου, κάτι που, όπως πληροφορούμαστε, δεν γίνεται δεκτό από όλο και αυξανόμενο μέρος της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας,καθώς υπάρχουν σοβαρές αντιρρήσεις από έγκριτους ταγούς της ιατρικής επιστήμης.

Για τις ανάγκες των μεταμοσχεύσεων, εφευρέθηκε αυτός ο όρος από μια μερίδα ιατρών και υιοθετήθηκε από τη νομική επιστήμη, καθώς η τελευταία αποδέχεται αμαχητί τα πορίσματα της πρώτης, ως αναρμόδια για ουσιαστική έρευνα σε «ξένα χωράφια».

Πρόκειται δηλαδή για ένα νομικό κατασκεύασμα, το οποίο στη νομική επιστήμη ονομάζεται πλάσμα Δικαίου και με το οποίο ο εγκεφαλικός «θάνατος» εξομοιώνεται με τον πραγματικό θάνατο.

Αν όμως δεχθούμε ότι ο εγκεφαλικός θάνατος δεν είναι πραγματικός θάνατος, τότε το ιατρικό προσωπικό που διενεργεί την αφαίρεση των οργάνων, αλλά και οι συναινούντες συγγενείς θα είχαν ποινικές ευθύνες, άσχετα αν ο ασθενής θα κατέληγε με βεβαιότητα σε λίγες μέρες ή ώρες. Στη θεωρία του Ποινικού Δικαίου, σημασία έχει η αιτιώδης συνάφεια της πράξης με το αποτέλεσμα,δηλαδή τον θάνατο. Γι’ αυτό και αν κάποιος αφαιρέσει τη ζωή ενός ήδη ετοιμοθάνατου ανθρώπου, θεωρείται αυτουργός ανθρωποκτονίας, διότι ο θάνατος επήλθε ουσιωδώς παραλλαγμένος από ότι θα συνέβαινε αν ο δράστης δεν ενεργούσε. Πόσο μάλιστα οι θεράποντες ιατροί που έχουν ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να κρατήσουν τον ασθενή στη ζωή προβαίνοντας σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, προκειμένου να παρατείνουν όσο το δυνατόν περισσότερο τη ζωή του.


Ακούμε σαν επιχείρημα από τους υποστηρικτές του«εγκεφαλικού θανάτου» το ατυχές: «αφαιρούμε τα όργανα γιατί εντός ολίγων ημερών θα επέλθει με μαθηματική ακρίβεια ο θάνατός, οπότε καλύτερα να σώσουμε κάποιον άλλο που έχει ελπίδες». Αυτό το δόγμα βέβαια, σύμφωνα με όσα προαναφέραμε δεν μπορεί να σταθεί νομικά και γι’αυτό το λόγο εφευρέθηκε το κατασκεύασμα «εγκεφαλικός θάνατος», ώστε να μην υπάρχει καμία ποινική ευθύνη των συντελεστών της αφαίρεσης των οργάνων από άνθρωπο που ακόμη χτυπάει η καρδιά του. Ποιος άλλωστε μπορεί να υποστηρίξει με σιγουριά ότι θα επέλθει αναμφισβήτητα ο θάνατος; Η καθημερινότητα είναι γεμάτη διαψεύσεις ιατρών που ήταν σίγουροι για τον επερχόμενο θάνατο του ασθενούς τους.

 

Η ΕΙΚΑΖΟΜΕΝΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗ ΣΤΟ ΙΣΧΥΟΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

 

Αλλά πέρα από την αποδοχή του εγκεφαλικού «θανάτου» ως πραγματικού θανάτου, όπως είδαμε, στον ισχύοντα νόμο, διατυπώνεται μια ιδιότυπη εικαζόμενη συναίνεση, καθώς, εφόσον ο νομιζόμενος νεκρός δεν είχε εκφράσει ρητά την αντίθεσή του, οι οικείοι του μπορούν να δωρήσουν τα όργανά του για τις ανάγκες των μεταμοσχεύσεων. Συμβαίνει δηλαδή, αυτό που ακούμε συχνά στις ειδήσεις: «οι συγγενείς αποφάσισαν να δωρίσουν τα όργανά του εκλιπόντος».

Το σώμα του βαριά ασθενούς ή νεκρού, όπως θέλουν να τον αποκαλούν οι υπέρμαχοι του εγκεφαλικού «θανάτου», μετατρέπεται έτσι σε αντικείμενο και δεν λογαριάζεται ούτε ο σεβασμός στο νεκρό σώμα, αν έτσι αυτοί το θεωρούν, μία αξία που από τα πανάρχαια χρόνια συγκινούσε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Σε κανένα σημείο της γης,σε καμία χρονική περίοδο, δεν υπήρξε τέτοια υποτίμηση του ανθρώπινου σώματος,όπως συμβαίνει στη σημερινή Νέα Εποχή. Αυτή την Εποχή που υποκριτικά βαυκαλίζεται ότι προστατεύει τα δικαιώματα του ανθρώπου, ενώ η διεθνής πραγματικότητα συνεχώς την διαψεύδει. Αντιθέτως,πάντοτε το νεκρό σώμα εθεωρείτο άξιο τιμών από φίλους και εχθρούς του θανόντος και όχι αντικείμενο στο οποίο έχουν κληρονομικό δικαίωμα δωρεάς οι κληρονόμοι του θανόντος.

 

ΝΟΜΟΣ 3984/11

 

Ωστόσο, με την ψήφιση του νέου Νόμου 3984/2011 για τις μεταμοσχεύσεις, ο οποίος θα τεθεί σε εφαρμογή από 1.6.2013, εισήλθε στην πιο σκληρή του μορφή ο όρος της εικαζόμενης συναίνεσης. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 9 του επίμαχου νόμου όλοι οι πολίτες της Ελλάδος, είμαστε δυνάμει δωρητές οργάνων, αν δεν έχουμε εκφράσει την ρητή αντίθεσή μας πριν γίνει οποιαδήποτε επέμβαση αφαίρεσης των ζωτικών οργάνων μας, πριν δηλαδή επέλθει ο περίφημος εγκεφαλικός «θάνατος».Έπειτα από κάποιες, δυστυχώς ελάχιστες, αντιδράσεις από το χώρο της Εκκλησίας και της Ιατρικής, εισήχθη με το άρθρο 55 παρ. 4 του Ν. 4075/2012 η φράση «και κατόπιν συναίνεσης της οικογένειάς του», θέτοντας ακόμα μια προϋπόθεση για την αφαίρεση των οργάνων του υποψηφίου δότη, φέρνοντας το θέμα της συναίνεσης πολύ κοντά στο προηγούμενο καθεστώς και εξακολουθώντας να δίνει σε τρίτα πρόσωπα την εξουσία διάθεσης του σώματος, σαν να υπάρχει κληρονομικό δικαίωμα πάνω σε αυτό.

Το πιο τρομακτικό όμως στοιχείο που προσθέτει ο Νόμος αυτός είναι ότι μετά τη διάγνωση του εγκεφαλικλού «θανάτου» και τη σύνταξη πιστοποιητικού θανάτου, η μηχανική υποστήριξη του ασθενούς θα συνεχίζεται μόνο αν το σώμα του, προτίθεται για αφαίρεση οργάνων. Με άλλα λόγια, αν ο ασθενής δεν είναι δωρητής οργάνων, ο νόμος υποχρεώνει τον ιατρό να διακόψει τη μηχανική υποστήριξη του ασθενούς, δηλαδή να παραλείψει να πράξει τα αναγκαία για να παρατείνει τη ζωή του, έστω και λίγα δευτερόλεπτα, όπως έχει ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να πράξει ο ιατρός.

Η τιμωρία, επομένως, όσων τολμούν να μην γίνουν δωρητές οργάνων είναι ο θάνατος, η ρίψη τους στον Καιάδα …

Και ενώ όλοι σοκαριζόμαστε με τη θέση ενός ακραίου κόμματος υπέρ της ευθανασίας των Ατόμων Με Ειδικές Ανάγκες, στην περίπτωση αυτή αδιαφορούμε, ξεχνώντας ότι και οι διασωληνωμένοι ασθενείς που παλεύουν στην εντατική, είναι ΑΜΕΑ κατά τη στιγμή που γίνεται η παύση της μηχανικής υποστήριξης.

 

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ

 

Παρότι, λοιπόν, τέθηκε η προϋπόθεση της συναίνεσης των οικείων, δεν διευκρινίζονται ποιοι ακριβώς είναι αυτοί οι οικείοι, όπως συμβαίνει με τον σήμερα ισχύοντα νόμο των μεταμοσχεύσεων. Τίθεται αόριστα ο όρος οικογένεια, χωρίς να διευκρινίζεται αν αυτός πρέπει να ληφθεί υπόψιν εν στενή εννοία, δηλαδή σύζυγος και τέκνα ή αν πρέπει να εννοήσουμε και τους γονείς ή άλλους συγγενείς με μια πιο ευρέως ερμηνευμένη έννοια του όρου οικογένεια, όπως ισχύει με τον απελθόντα νόμο.

Ακόμη δεν ορίζεται ρητώς αν στον όρο οικογένεια,περιλαμβάνονται και οι σύντροφοι που ενώνονται με σύμφωνο συμβίωσης. Σύμφωνα με τη θεωρία του Οικογενειακού Δικαίου, ο όρος «οικογένεια» ως νομική έννοια,ανήκει στις αόριστες έννοιες, που εξειδικεύονται από τον ερμηνευτή με βάση τις επικρατούσες κοινωνικές αξίες και αντιλήψεις. Καλείται λοιπόν ο εκάστοτε ιατρός να γίνει ερμηνευτής μιας αόριστης νομικής έννοιας, αναλαμβάνοντας μια αρμοδιότητα που ανέκαθεν ανήκε σε δικαστές και εν γένει νομικούς.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σταθώ στην πρακτική αδυναμία διαφύλαξης του ασθενούς στην περιπτώση που οι οικείοι του πιθανόν να επιβουλεύονται τη ζωή του ή διαφωνούν στο αμφιλεγόμενο αυτό ζήτημα της δωρεάς οργάνων. Ακόμα και αν ο ασθενής έχει κάνει τη νόμιμη δήλωση άρνησης δωρεάς οργάνων, σε περίπτωση που οι δικοί του δώσουν την έγκριση στους ιατρούς, δεν θα υπάρχει κάποιος που θα αντιτάξει την άρνηση προκειμένου να μη γίνει η αφαίρεση των οργάνων. Γι’ αυτό το λόγο, καλούμε όσους προβούν στη δήλωση άρνησης, να προσκομίσουν σε πρόσωπα απόλυτης εμπιστοσύνης και συχνής επικοινωνίας επικυρωμένα αντίγραφα αυτή της δήλωσης.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, και στους δύο νόμους, δεν καθορίζεται τι γίνεται με αυτούς που δεν έχουν οικογένεια ή δεν μπορούν να εντοπισθούν οι οικείοι τους. Αναλογιζόμενοι το πολύ μεγάλο πλήθος των παράνομων μεταναστών, των αστέγων, αλλά και των μοναχικών ανθρώπων, κατανοούμε ότι με τις διευκολύνσεις που τέθηκαν από το νόμο για την αφαίρεση των οργάνων, η χώρα μας μπορεί να μετατραπεί σε ένα ανεξάντλητο εργοστάσιο «παραγωγής» μοσχευμάτων,καθώς διευκολύνονται οι διαδικασίες αφαίρεσης οργάνων. Ο κίνδυνος ήταν και είναι μεγάλος. Πίσω από το προσωπείο του δήθεν ανθρωπισμού και της υποκριτικής αγαπολογίας, κρύβεται ένας πραγματικός εφιάλτης, αν σκεφτούμε τι συμβαίνει σε κάποιες τριτοκοσμικές χώρες με την εμπορεία οργάνων. Ας μη βιαστεί κάποιος να αντιπεί ότι δεν είμαστε τριτοκοσμική χώρα. Κάποιοι κάνουν ό,τι μπορούν και γι’ αυτό.

 

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

 

Ας προχωρήσουμε όμως στη συνταγματική θεώρηση του όρου εικαζόμενη συναίνεση, για να κατανοήσουμε πόσο ξένος είναι αυτός ο όρος με το ελληνικό δίκαιο.

Κάθε νόμος του Ελληνικού Κράτους, όπως είναι διαμορφωμένο το πολίτευμά μας, πρέπει να συμφωνεί με τον Ανώτατο Νόμο, το Σύνταγμα. Η διάταξη της εικαζόμενης συναίνεσης όμως,πάσχει καταφανώς αντισυνταγματικότητας, καθώς οι ρυθμίσεις του Ν. 3984/2011, έρχονται σε ευθεία αντίθεση με συγκεκριμένες κορυφαίες διατάξεις του Συντάγματος, τις οποίες το άρθρο 110 παρ. 1, τις συμπεριλαμβάνει στις μη αναθεωρητέες.

Σύμφωνα με την επιστήμη του συνταγματικού δικαίου οι διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 και 5 παρ.1 του Συντάγματος, από την ίδια τους τη διατύπωση και νομική φύση, συνιστούν γενικές ρήτρες οι οποίες διαποτίζουν ερμηνευτικώς όλες τις λοιπές διατάξεις του, κατά το ότι αυτές πρέπει να ερμηνεύονται σύμφωνα με το γράμμα και το πνεύμα των συγκεκριμένων άρθρων.

Ειδικότερα, το άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος,ορίζει ότι «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας». Η λέξη «αξία», περιλαμβάνει έναν ευρύ κατάλογο θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως η υγεία, η προσωπικότητα, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματος,ακόμα και μετά θάνατον, η αξιοπρέπεια κοκ.

Η εκβίαση της συναίνεσης του δήθεν δωρητή, δεν λαμβάνει καθόλου υπόψιν την αξία του ανθρώπου και συγκεκριμένα του ασθενούς που χωρίς να το επιθυμεί αφαιρούνται τα όργανά του. Η αξία αυτή εκτείνεται και στο άψυχο σώμα του νεκρού, καθώς υπερκαλύπτει την προσωπικότητα και διασφαλίζει πτυχές της οντότητας του ανθρώπου έστω και όταν δεν έχει συναίσθηση του περιβάλλοντος και καμία επαφή με την πραγματικότητα, ακόμη και μετά θάνατον. Όπως αναφέραμε προηγουμένως, η μετατροπή του σώματος σε αντικείμενο του εμπραγμάτου Δικαίου, δεν μπορεί να συμφωνεί με το όλως ανθρωπιστικό Σύνταγμά μας. Πόσο μάλιστα στην περίπτωση του ονομαζόμενου «εγκεφαλικού θανάτου», ο οποίος καθώς πληροφορούμαστε από κορυφαίους ταγούς της ιατρικής επιστήμης, δεν είναι πραγματικός θάνατος,υπάρχει δε και η, έστω και μικρή, πιθανότητα ανάνηψης.

Εύλογα θα απαντούσε κάποιος ότι και ο λήπτης έχει το δικαίωμα της απαραίτητης υγειονομικής περίθαλψης για την προστασία του ιερού δικαιώματος στην υγεία και στη ζωή. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι για την προστασία αυτών των δικαιωμάτων του μπορεί να παραβιάσει τα αντίστοιχα δικαιώματα του συνανθρώπου του, δότη. Δεν μπορεί βέβαια, σε καμία περίπτωση να ασκεί το δικαίωμά του καταχρηστικά. Η υφαρπαγή λοιπόν της συναίνεσης του δότη, όταν συνάγεται απλώς από το γεγονός της παράλειψης έγγραφης δήλωσης άρνησης, θίγει ευθέως τον πυρήνα της αξίας του και παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας που θεσπίζεται στο αρ. 25 του Συντάγματός μας, ως προς τη σύγκριση με το δικαίωμα του λήπτη.

Το Σύνταγμά μας, από το όλο πνεύμα που το διακατέχει, δεν μπορεί επ’ ουδενί να υιοθετήσει το δόγμα: «ο θάνατός σου, η ζωή μου». Ούτε να δεχθεί ότι τα όργανα του σώματος μπορούν να αποτελέσουν απλά αντικείμενα, η διάθεση των οποίων θα ανατίθεται στους συγγενείς του δότη. Εξάλλου, το δικαίωμα κάποιου ανθρώπου να αντικαταστήσει δικά του όργανα με τα όργανα κάποιου άλλου,δεν αναγνωρίζεται ρητά ως αναμφισβήτητο δικαίωμα ούτε από το Σύνταγμα ούτε από καμία διεθνή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου, έτσι ώστε να μπορεί να προστατευτεί αναγκαστικά με νόμο από την Πολιτεία.

Η διάταξη,τώρα, του άρθρου 5 παρ. 1 του Συντάγματος, ορίζει ότι «καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη».

Αυτή η ελευθερία στη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή παραβιάζεται με την ανελεύθερη εκβίαση της βούλησης του ανθρώπου, ειδικά σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα που βρίσκεται στα όρια μεταξύ ζωής και θανάτου. Η «εικαζόμενη συναίνεση» βασίζεται στο, εντελώς έωλο, τεκμήριο ότι ο δότης δεν εξέφρασε αντίθετη βούληση όσο βρισκόταν στη ζωή, μη λαμβάνοντας βέβαια υπ’ όψιν ότι και κατά τη στιγμή της αφαίρεσης των οργάνων είναι εν ζωή.
Ένας τέτοιος συλλογισμός δεν συμβιβάζεται με την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και αποτελεί υπέρμετρο καταναγκασμό, ευθέως αντίθετο προς την ελευθερία την οποία κατοχυρώνει το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος. Εξάλλου, από τα διδάγματα της κοινής πείρας, υπολογίζουμε ότι ελάχιστοι θα είναι εκείνοι που θα ενεργήσουν και θα προβούν σε έγγραφη δήλωση άρνησης δωρεάς οργάνων, όπως και ελάχιστοι ήταν εκείνοι που έγιναν εθελοντές δωρητές οργάνων.
Η ξαφνική αύξηση του αριθμού των υποψήφιων δωρητών, από τη μία στιγμή στην άλλη, δεν σημαίνει ότι ξαφνικά οι Έλληνες πολίτες αποφάσισαν μαζικά να γίνουν δωρητές οργάνων. Κάτι τέτοιο δεν συμβαδίζει με τα διδάγματα της κοινής λογικής και πείρας, ενώ οι υπέρμαχοι των μεταμοσχεύσεων γνωρίζουν πολύ καλά τα πλασματικά αποτελέσματά του, γι’ αυτό άλλωστε και υιοθετήθηκε εν τέλει αυτή η σκληρή μορφή εικαζόμενης συναίνεσης,για την οποία κάναμε λόγο προηγουμένως.

Από την άλλη,οι γραφειοκρατικές διαδικασίες που απαιτούνται για την έγκυρη δήλωση άρνησης δωρεάς οργάνων, καθώς και η αναβλητικότητα που χαρακτηρίζει την ελληνική ιδιοσυγκρασία, αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την έγκαιρη και έγκυρη δήλωση της απαιτούμενης έγγραφης άρνησης. Ο Έλληνας πολίτης που καθημερινά έρχεται αντιμέτωπος με το γραφειοκρατικό τέρας του Δημοσίου και τελευταίως με την παντελώς αναξιόπιστη και όχι λιγότερο γραφειοκρατική ηλεκτρονική διακυβέρνηση, θα προτιμήσει να αναβάλει επ’ αόριστον τη νόμιμη υπεύθυνη δήλωση,σκεπτόμενος απλοϊκά ότι «δε βαριέσαι,δεν πεθαίνω και σήμερα…»

Επίσης, το ενδεχόμενο ο δότης να αγνοούσε το περιεχόμενο των νομοθετικών ρυθμίσεων περί της εικαζόμενης συναίνεσης και την υποχρέωσή του να δηλώσει στην αρμόδια διοικητική αρχή την αντίθεσή του ως προς τη δωρεά οργάνων, είναι κάτι προφανές.Με ποια λογική απαιτείται από τον απλό κόσμο, ειδικά τους ηλικιωμένους ανθρώπους, να γνωρίζουν επακριβώς τα όσα ισχύουν για τις μεταμοσχεύσεις; Δεν είναι θεσμικώς δυνατό, κατά τη έννομη τάξη της χώρας μας, να του αντιταχθεί κατά τη νοσηλεία του και την εξαιρετικά σοβαρή κατάσταση της υγείας του, ότι τέτοιας μορφής άγνοια νόμου δεν επιτρέπεται.

Παρατηρούμε ξεκάθαρα λοιπόν, τη σαφέστατη αντίθεση με το Ελληνικό Σύνταγμα, της οποιαδήποτε μορφής εικαζόμενης συναίνεσης και της ανάθεσης της τελικής επιλογής σε τρίτα οικεία πρόσωπα του δότη.

 

ΕΣΔΑ

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο έλεγχος της διάταξης της εικαζόμενης συναίνεσης από τη σκοπιά της Ευρωπαικής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Συγκεκριμένα,στο άρθρο 2 της ΕΣΔΑ ορίζεται ότι: «το δικαίωμα εκάστου προσώπου στη ζωή προστατεύεται από το νόμο. Σε κανένα δεν δύναται να επιβληθεί εκ προθέσεως θάνατος, ειμή εις εκτέλεσιν θανατικής ποινής εκδιδομένης υπό δικαστηρίου σε περίπτωση αδικήματος τιμωρουμένου από το νόμο διά της ποινής αυτής». Επιπλέον οι εξαιρέσεις που τίθενται στην παράγραφο 2του ίδιου άρθρου είναι παντελώς άσχετες με τις μεταμοσχεύσεις.

Προκαλώντας τον θάνατο του δότη με την αφαίρεση οργάνων, εικάζοντας έωλα την συναίνεσή του,παραβιάζεται το εν λόγω άρθρο και έτσι μπορούμε να πούμε ότι ο νόμος αυτός αντιτίθεται και στην ΕΣΔΑ.

Όσα αναφέραμε για την αντισυνταγματικότητα της εικαζόμενης συναίνεσης και την αντίθεση της με την ΕΣΔΑ, ισχύουν στο πολλαπλάσιο για την βάρβαρη διάταξη της παραγράφου 6 του άρθρου 9, που υποχρεώνει τον ιατρό να διακόψει την μηχανική υποστήριξη σε ασθενείς που δεν προσφέρονται για δωρεά οργάνων.

Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να σταθούμε στο γεγονός ότι η χώρα μας έχει καταδικασθεί αλλεπάλληλες φορές για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μετά την προσφυγή συγκεκριμένων ομάδων και καλά χρηματοδοτούμενων Μ.Κ.Ο. για παραβάσεις σε θέματα μειονοτήτων.

Με δεδομένα όλα όσα προαναφέραμε σχετικά με την αντισυνταγματικότητα της εικαζόμενης συναίνεσης και την ευθεία καταπάτηση στοιχειωδών δικαιωμάτων του εικαζόμενου δωρητή, μας προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση και αναρωτιόμαστε, γιατί δεν παίρνουν θέση όλες αυτές οι Μ.Κ.Ο. και οι διάφοροι οργανισμοί, οι οποίοι αυτοαναγορεύονται σε προστάτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Γιατί άραγε σιωπούν σε αυτή τη βάναυση καταπάτηση του δικαιώματός μας στη ζωή και στην αυτοδιάθεση του σώματός μας, εκείνοι που παλεύουν καθημερινώς για τα δικαιώματα των μειονοτήτων όπως οι ομοφυλόφιλοι κλπ, σέρνοντας τη χώρα μας επανειλημμένως στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, με αποτέλεσμα να πληρώνει πρόστιμα ο νεόπτωχος ελληνικός λαός για άλλες περιπτώσεις παραβάσεων της ΕΣΔΑ;
Εύλογα θα απαντήσει κάποιος ότι οι ίδιοι «έκαναν τα στραβά μάτια» σε τόσα που υπέστη και ακόμα υποφέρει κατά παράβαση του Συντάγματος αλλά και κάθε ανθρώπινης λογικής, από τις κατοχικές κυβερνήσεις και την τρόικα, το σύνολο του ελληνικού λαού,επομένως είναι μάταιο να περιμένουμε από αυτές τις ύποπτες ομάδες κάποια παρέμβαση υπέρ του αυτονόητου δικαιώματος του ανθρώπου στο σώμα του.
Όλο αυτό το διάστημα που δοκιμάζεται η πατρίδα μας, εκείνοι είχαν ως μοναδικό τους μέλημα να χτιστεί Τέμενος, να καταργηθούν τα θρησκευτικά, να λάβουν την ελληνική ιθαγένεια όλοι όσοι πατούν το ελληνικό έδαφος, να καταργηθεί η μισθοδοσία των κληρικών, να αναγνωρισθεί ο γάμος των ομοφυλοφίλων κοκ.

 

ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΜΕ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ;

 

Όσον αφορά τώρα την περίφημη εναρμόνιση της Ελλάδος στις κοινοτικές οδηγίες περί μεταμοσχεύσεων, όπως αναφέρεται στην επικεφαλίδα του νέου νόμου περί των μεταμοσχεύσεων, αξίζει να αναγνώσουμε αυτούσιο ένα μικρό κομμάτι της σχετικής οδηγίας του 2012:

«Η οδηγία υπενθυμίζει: την απαίτηση για τα κράτη μέλη να προστατεύουν τους ζώντες δότες από πιθανούς κινδύνους, από σωματικές και οικονομικής φύσης αντιξοότητες που σχετίζονται με τη διαδικασία δωρεάς, καθώς και να εξασφαλίζουν την εθελοντική και μη αμειβόμενη δωρεά όπως ορίζεται στην οδηγία 2010/53/ΕΕ.»

Βλέπουμε ότι πουθενά η επικαλούμενη από τον ΕΟΜ κοινοτική οδηγία δεν επιβάλλει στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης την περιβόητη εικαζόμενη συναίνεση, αλλά αντίθετα ζητά από αυτά να προστατεύσουν τους δότες από πιθανούς κινδύνους, εξασφαλίζοντας εθελοντική και μόνο προσφορά οργάνων.

 

ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

 

Ένα άλλο σημείο που παρουσιάζει νομικό ενδιαφέρον, είναι ο τρόπος με τον οποίο ψηφίστηκε ο επίμαχος νόμος, κατά προφανή παράβαση του Κανονισμού της Βουλής, όπως προκύπτει από τα πρακτικά της μέρας ψήφισης του Νόμου 3984/2011, γεγονός που θέτει εύλογο ζήτημα εγκυρότητας της διαδικασίας της ψήφισης του νόμου στη Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής εκείνης της ημέρας.

Ήταν η 15ηΙουνίου του 2011, όταν το κίνημα των αγανακτισμένων πολιτών είχε περικυκλώσει τη Βουλή των Ελλήνων, ενώ οι βουλευτές κυκλοφορούσαν με αστυνομικές συνοδείες προκειμένου να αποφύγουν τον προπηλακισμό από τους εξαγριωμένους Έλληνες πολίτες. Την ημέρα εκείνη λοιπόν, εξαιτίας της υψηλής επικινδυνότητας που διέτρεχε η σωματική ακεραιότητα των πολιτικών μας και ενώ ελάχιστοι ασχολούνταν με ένα θέμα επιφανειακά ασήμαντο, όπως οι μεταμοσχεύσεις, σε σχέση με τις πολιτικές εξελίξεις που έτρεχαν τότε και «μύριζαν» λαϊκή επανάσταση, η Βουλή των Ελλήνων θύμιζε ερημωμένο τοπίο.

Χαρακτηριστική και πλήρως διαφωτιστική είναι η φράση του πρώην Προέδρου της Βουλής και βουλευτή του τότε κυβερνώντος κόμματος, κ. Απόστολου Κακλαμάνη: «Είναι εξαιρετικά κρίσιμες αυτές οι ώρες και λυπούμαι να πω ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες των κομμάτων προφανώς δεν φρόντισαν ώστε να ενημερωθούν όλοι οι Βουλευτές όλων των κομμάτων για τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασής τους στο Κοινοβούλιο. Πάρα πολλοί Βουλευτές θεωρούν ότι δεν είναι δυνατή η πρόσβαση στο Κοινοβούλιο και αυτό δεν είναι αληθές….Και όταν δίδεται η εικόνα της Βουλής με δύο Υπουργούς στα έδρανα και δέκα Βουλευτές στην Αίθουσα, ο λαός διερωτάται πού είναι οι άλλοι ..».

Υπήρχε, επομένως, καταφανές πρόβλημα προσέλευσης των βουλευτών στην Ολομέλεια, για την απαρτία της οποίας απαιτείται κατ’ελάχιστο το ένα τέταρτο του συνόλου των βουλευτών, δηλαδή 75 στον αριθμό. Τα άδεια έδρανα επρόδιδαν έναν κατά πολύ μικρότερο αριθμό βουλευτών, γεγονός που θα έπρεπε να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν από την Προεδρεύουσα της Βουλής για εκείνη τη μέρα, κ. Ροδούλα Ζήση, και ακολουθώντας τις διατάξεις του Κανονισμού της Βουλής, να αναβάλει τη συνεδρίαση για μια άλλη μέρα, κατά την οποία θα ήταν ευκολότερη η πρόσβαση των βουλευτών. Κι όμως, αυτοί οι ελάχιστοι βουλευτές που βρέθηκαν εκείνη τη μέρα στην αίθουσα, ψήφισαν στο όνομα του Ελληνικού Λαού, ο οποίος αγανακτισμένος διαμαρτυρόταν έξω από το «ναό της Δημοκρατίας», θεωρώντας ανάξιους της εμπιστοσύνης του, τους τότε βουλευτές και αποκλείοντας τους τις διόδους προς τη Βουλή.

Η αντιδημοκρατικότητα της τότε κυβέρνησης, που μας φορτώθηκε με σύνθημα το γραφικό «λεφτά υπάρχουν», φάνηκε και σε αυτή την περίπτωση. Η εμμονή του τότε Υπουργού Υγείας, κ. Ανδρέα Λοβέρδου, να περάσει ένα νόμο που γνώρισε τη λαϊκή αποδοκιμασία μέσω της δημόσιας διαβούλευσης, η οποία βέβαια υπάρχει για να υπάρχει, καθώς παρατηρούμε ότι οι δημοκράτες κυβερνώντες μας δεν τη παίρνουν ποτέ στα σοβαρά, μας έκανε μάρτυρες αυτής της αντιδημοκρατικής πρακτικής που υιοθετήθηκε προκειμένου να περάσει αυτός ο νόμος.

 

ΑΠΟΦΥΓΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΟΜ

 

Για να μη θεωρηθεί ότι αδικούμε τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, ο οποίος έχει αναλάβει εργολαβικά την υποστήριξη αυτού του νόμου, προσπαθήσαμε να έρθουμε σε επικοινωνία με τους αρμόδιους εκπροσώπους του, θέτοντας κάποια σαφή ερωτήματα με γραπτή επιστολή μας, πριν από 2 περίπου μήνες. Είχαμε σκοπό να παρουσιάσουμε στην ημερίδα τις θέσεις του ΕΟΜ για κάποια αμφιλεγόμενα και ασαφή ζητήματα του νόμου.

Ο πρόεδρος του ΕΟΜ κ. Χατζής, έπειτα από τις επανειλημμένες τηλεφωνικές οχλήσεις μας, αρνήθηκε να απαντήσει στα σαφή ερωτήματα που του θέσαμε, εφευρίσκοντας ευφάνταστες δικαιολογίες, όπως ότι το έγγραφο που αποστείλαμε δεν είχε γραμμένη τη διεύθυνση της ΕΠΜ, πράγμα που δεν ίσχυε, έπειτα ότι τάχα δεν είμαστε επίσημος εκκλησιαστικός φορέας και ότι … απαντάει μόνο στην Ιερά Σύνοδο και άλλα τέτοια παρόμοια.

Να σημειώσουμε ότι ήδη ο ΕΟΜ έχει απαντήσει γραπτά σε άλλα ερωτήματα μεμονωμένων ιδιωτών.Εμείς αναρωτιόμαστε, γιατί δεν απαντούν σε εμάς; Αν όλα είναι αθώα, δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα, καθώς όπως λέει ο σοφός λαός: «καθαρός ουρανός, αστραπές δεν φοβάται». Την προκλητική σιωπή του ΕΟΜ την αφήνουμε στην κρίση σας.

 

ΔΗΛΩΣΗ ΑΡΝΗΣΗΣ ΔΩΡΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΝ

 

Σε κάθε περίπτωση, και λίγο πριν ολοκληρώσω την εισήγησή μου, θα παρακαλούσα τον καθένα ξεχωριστά, να μην αναβάλει τη δήλωση άρνησης δωρεάς των οργάνων του και να ενεργήσει γρήγορα και υπεύθυνα. Η Εστία Πατερικών Μελετών και η Ενωμένη Ρωμηοσύνη, μεριμνώντας για την εγκυρότητα της υπεύθυνης δηλώσεως, έχουν συντάξει το περιεχόμενό της. Το μόνο που απομένει σε εσάς είναι να τη συμπληρώσετε με τα στοιχεία σας, να επικυρώσετε στο ΚΕΠ το γνήσιο της υπογραφής, να τη στείλετε στον ΕΟΜ στη διεύθυνση που αναγράφεται πάνω στη δήλωση και να κρατήσετε μερικά αντίγραφα με θεωρημένη την υπογραφή σας, που θα φυλάξουν τα κοντινά σας και εμπιστοσύνης σας πρόσωπα. Για να μην ταλαιπωρηθείτε στα ΚΕΠ, θα πάρετε όσα αντίγραφα επιθυμείτε και θα τα υπογράψετε όλα εκεί, ώστε να θεωρηθεί το γνήσιο της υπογραφής. Μην πάτε με φωτοαντίγραφα της ήδη υπογεγραμμένης δήλωσης γιατί δεν τα επικυρώνουν. Εκεί θα μας θεωρήσουν μόνο το γνήσιο της υπογραφής.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

 

Κλείνοντας, θα ήθελα να θυμίσω τα περιέργως προφητικά λόγια που κατεγράφησαν κατά την προσφώνηση της τότε Προέδρου της Βουλής, κ. Άννας Ψαρούδα-Μπενάκη, προς τον νεοεκλεγέντα το έτος 2005, Πρόεδρο της Δημοκρατίας, κ. Κάρολο Παπούλια:

«Αναλαμβάνετε, κύριε Πρόεδρε, την Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας για μία πενταετία όπου θα σημειωθούν σημαντικά γεγονότα και εξελίξεις: Η Ευρωπαϊκή ενοποίηση θα προωθηθεί με την ψήφιση ενδεχομένως και της Συνταγματικής Συνθήκης, τα εθνικά σύνορα και ένα μέρος της εθνικής κυριαρχίας θα περιορισθούν χάριν της ειρήνης, της ευημερίας και της ασφάλειας στη διευρυμένη Ευρώπη, τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη θα υποστούν μεταβολές καθώς θα μπορούν να προστατεύονται, αλλά και να παραβιάζονται από αρχές και εξουσίες πέραν των γνωστών και καθιερωμένων και πάντως η Δημοκρατία θα συναντήσει προκλήσεις και θα δοκιμασθεί από ενδεχόμενες νέες μορφές διακυβέρνησης.»

Ο περιβόητος νόμος των μεταμοσχεύσεων, θα ήταν συνετό να εξετασθεί μέσα στο γενικότερο πλαίσιο διαδοχικών αντισυνταγματικών νόμων, όπως του χαρατσιού, της ιθαγένειας,της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, των περικοπών των πολυτεκνικών επιδομάτων κλπ, που βρήκαν ελεύθερη είσοδο από την «πόρτα της απανθρωπιάς» που άνοιξαν ορθάνοιχτα εκείνοι που μας έβαλαν στο μνημόνιο και στα άσπλαχνα δίχτυα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Όλοι αυτοί οι περίεργοι νόμοι μας υπενθυμίζουν συχνότατα τα προαναφερθέντα λόγια της κ.Μπενάκη, που υπό άλλες συνθήκες θα είχαν ξεχαστεί από όλους.

Είναι κι αυτός ο νόμος λοιπόν, ένας νόμος χωρίς λογική, ένας «παλαβός» νόμος. Αλλά ας μη το βάζουμε κάτω. Ας στρέψουμε τα ώτα και τη σκέψη μας προς τον πνευματικό πατέρα του Νεοελληνικού Έθνους, τον όσιο μοναχό Παίσιο, ο οποίος από το 1981 καλώντας μας σε προσευχή και μετάνοια, μας καθησύχαζε λέγοντας:

«Νὰ προσεύχεσθε νὰ ἀναδείξη ὁ Θεὸς πνευματικοὺς ἀνθρώπους, Μακκαβαίους, γιατί ὑπάρχει μεγάλη ἀνάγκη. Ἦρθε ὁ καιρὸς νὰ πολεμήση τὸ καλὸ μὲ τὸ κακό, γιατί τὴν παρανομία τὴν ἔχουν κάνει νόμοκαὶ τὴν ἁμαρτία μόδα. Ὅταν ὅμως δεῖτε συμφορὲς στὴν Ἑλλάδα, τὸ κράτος νὰ βγάζη παλαβοὺς νόμους καὶ νὰ ὑπάρχη γενικὴ ἀστάθεια, μὴ φοβηθῆτε, θὰ βοηθήση ὁ Θεός.»

 

Σας ευχαριστώ

 

Εἰσήγηση Κωνσταντίνου Καρακατσάνη
Ο «ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ» ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

 

Ἡ πρώτη μεταμόσχευση καρδίας πραγματοποιήθηκε τόν Δεκέμβριο τοῦ ἔτους 1967, στή Νότιο-Αφρικανική Ἕνωση, ὑπό τοῦ Christian Barnard.To γεγονός αὐτό ἀπετέλεσε πιθανῶς ἀφορμή γιά τόν καθορισμό ἑνός νέου κριτηρίου θανάτου, το ὁποῖο ἐβασίζετο ὄχι στή μή ἀναστρέψιμη ἀπώλεια τῆς ἀναπνευστικῆς καί καρδιακῆς λειτουργίας, ἀλλά στή θεωρούμενηἀπώλεια ὅλων τῶν λειτουργιῶν ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου. Τοιουτοτρόπως, τό ἀμέσως ἑπόμενο ἔτος, 1968, συνεστήθη ἡ Ad HocἘπιτροπή τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Harvard(ΕΧ, στό ἑξῆς), ἡ ὁποία καθόρισε ὅτι ἡ διάγνωση τοῦ «μη ἀναστρεψίμου, ἀπνοϊκοῦ κώματος» εἶναι ταυτόσημη μέ τόν«ἐγκεφαλικό θάνατο» («εθ», στό ἑξῆς)καί ὁ τελευταῖος ταυτόσημος μέ τό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου[1].

Σημαντική εἶναι κατ’ ἀρχήν, ἡ ἐπισήμανση ὅτι ἡ ΕΧ, προκειμένου νά περιγράψη τό νέο κριτήριο θανάτου, ἐχρησιμοποίησε τόν ὅρο «κῶμα», ὁ ὁποῖος ὡς γνωστόν χρησιμοποιεῖται γιά ζῶντες καί ὄχι γιά πτώματα! Ἐντύπωση, ἐπίσης προκαλεῖ τό γεγονός ὅτι ἡ ΕΧ αἰτιολογεῖ μέ περισσή εἰλικρίνεια τούς λόγους, οἱ ὁποῖοι τήν ὤθησαν στήν καθιέρωση τοῦ νέου (νευρολογικοῦ) κριτηρίου τοῦ θανάτου· οἱ λόγοι αὐτοί ἦταν:α) ἡ «ἀνακούφιση» τῶν Μονάδων Ἐντατικῆς Θεραπείας ἀπό τούς βαρύτατα πάσχοντες αὐτούς ἀσθενεῖς γιά τούς ὁποίους δέν ὑπῆρχε προοπτική ἀποκατάστασης καί β) ἡ μή ὕπαρξη ἀντιρρήσεων γιά λήψη ζωτικῶν ὀργάνων γιά μεταμοσχεύσεις ἀπό τούς ἀσθενεῖς αὐτούς. Περαιτέρω, ὁ Πρόεδρος τῆς ΕΧ, καθηγητής Henry Beecher, ὑπεστήριζε ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ὑποκειμενική ἔννοια (!),τοῦ ὁποίου ὁ ὁρισμός εἶναι δυνατόν νά μεταβάλλεται ἀπό τήν κοινωνία[2],[3]!

Γιἀ τή διάγνωση τοῦ «εθ» -καί κατ’ ἐπέκταση γιά τή διάγνωση τοῦ θανάτου τοῦ ἀνθρώπου- ἐτέθη ὡς προϋπόθεση εἴτε ἡ ὕπαρξη «θανάτου (μόνον) τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» (Ἀγγλική Σχολή) εἴτε ἡ ὕπαρξη «θανάτου ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου»(Ἀμερικανική Σχολή). Συμφώνως μέ σχετική απόφαση τοῦ Κεντρικοῦ Συμβουλίου Ὑγείας τῆς χώρας μας (1985), ὁ θάνατος ὁρίζεται ὑπό τήν ἀνωτέρω προϋπόθεση τῆς Ἀγγλικῆς Σχολῆς.

Συμφώνως μέ τήν Ἀμερικανική Νευρολογική Ἀκαδημία[4] (ΑΝΑ,στο ἑξῆς), ὁ «εθ» διαγιγνώσκεται ὅταν ὑπάρχει: α) ἀπνοϊκό κῶμα γνωστῆς αἰτιολογίας (χωρίς τήν ὕπαρξη καταστάσεων, οἱ ὁποῖες εἶναι δυνατόν να ἐπιπλέξουν τή διάγνωση), β) ἀπουσία ὁρισμένων ἀντανακλαστικῶν τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους –μέ σπουδαιότερο εὕρημα τήν ἀπουσία τοῦ ἀντανακλαστικοῦ τῆς αὐτόματης ἀναπνοῆς- γ) ἀπουσία κινητικῶν ἀποκρίσεων, ἐνῶ εἶναι δυνατόν νά παραμένουν νωτιαῖα ἀντανακλαστικά και δ) μή ὕπαρξη μεταβολῆς τῶν προαναφερθέντων εὑρημάτων μετά ὁρισμένο χρονικό διάστημα.

 

Ἀσυνέπειες καί ἀντιφάσεις σχετικῶς μέ τόν «ἐγκεφαλικό θάνατο»

 

1. Περιέργως, ὁ ἀντιπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, θεωρεῖ συμβατή τόσο τήν ὕπαρξη σταθερῆς αἱμοδυναμικῆς καταστάσεως –χωρίς μάλιστα φαρμακολογική ὑποστήριξη- ὅσο καί τήν ἀπουσία ἀποίου διαβήτου ἐπί«ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν ἀσθενῶν[5](ἄποιος διαβήτης παρατηρεῖται, ὅταν δέν ἐκκρίνεται ἀντιδιουρητική ὁρμόνη ἀπό τόν ὑποθάλαμο). Σημειωτέον ὅτι ἡ ὕπαρξη σταθερῆς αἱμοδυναμικῆς καταστάσεως, ὅπως καί ἡ ἀπουσία ἀποίου διαβήτου,προϋποθέτουν τήν ὕπαρξη λειτουργοῦντος ἐγκεφαλικοῦ στελέχους καί λειτουργοῦντος ὑποθαλάμου· ὅμως, ἐπί «ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν ἀσθενῶν» τόσο τό ἐγκεφαλικό στέλεχος ὅσο καί ὁ ὑποθάλαμος θεωροῦνται νεκροί ἀνατομικοί σχηματισμοί! Σέ ἑπόμενο δημοσίευμά του –μερικά ἔτη ἀργότερα- ὁ ἴδιος ἐκπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, ἀναιρῶν τόν προηγούμενο ἰσχυρισμό του, ἔγραφε ὅτι θά πρέπη ν’ ἀμφιβάλλωμε γιά τήν κλινική διάγνωση τοῦ «εθ», ὅταν ἡ κατάσταση τοῦ ἀσθενοῦς παραμένει αἱμοδυναμικῶς σταθερή[6]!Ἐπιπροσθέτως, ὁ ἴδιος ἔγραφε ὅτι εἶναι συμβατή μέ τή διάγνωση τοῦ «εθ» καί ἡ ὕπαρξη παροδικῶν, ἀναποτελεσματικῶν κινήσεων, οἱ ὁποῖες προσομοιάζουν πρός ἀγωνιώδη ἀναπνοή! (βιβλ. ἀναφορά 4).

2. Σέ σημαντικό ποσοστό (περί τό20%) «ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν» («εν», στό ἑξῆς)ἀσθενῶν ἔχει καταγραφῆ ὕπαρξη πραγματικῆς ἠλεκτρο-εγκεφαλικῆς δραστηριότητος, ἡ ὁποία, μάλιστα, σέ ὁρισμένες περιπτώσεις προσομοίαζε μέ ἐκείνη τοῦ φυσιολογικοῦ ὕπνου[7].

3. Ἔχει συνεχισθῆ ἡ ἐγκυμοσύνη«εν» ἐγκύων σέ Μονάδες Ἐντατικῆς Θεραπείας μέχρι 107 (ἑκατόν ἑπτά) ἡμέρες καί ἡ γέννηση φυσιολογικῶν νεογνῶν μέ καισαρική τομή[8].

3. Βασική δοκιμασία γιά τή διάγνωση τοῦ «εθ» εἶναι ἡ «δοκιμασία τῆς ἀπνοίας». Πολύ διαφωτιστική εἶναι ἡ πληροφορία, ἡ ὁποία δίδεται ἀπό τόν ἴδιο πάντοτε ἐκπρόσωπο τῆς ΑΝΑ ὅτι στό 49% τῶν χωρῶν τοῦ κόσμου ἡ «δοκιμασία τῆς ἀπνοίας» ἐκτελεῖται πλημμελῶς[9].Περαιτέρω -ὅπερ καί τό σπουδαιότερο- ἡ ἐν λόγω δοκιμασία ἔχει χαρακτηρισθῆ«ἐπιβλαβής καί ἀνήθικη», διότι εἶναι δυνατόν νά ἐπιδεινώση περαιτέρω τήν ἤδη βαρεῖα κατάσταση τοῦ ἐγκεφάλου τοῦ ἀσθενοῦς[10].

4. Σε μεγάλο παιδιατρικό Νοσοκομεῖο τῶν Η.Π.Α. ἡ διάγνωση τοῦ «εθ» ἦταν ἐσφαλμένη στο 22% τῶν ἐξετασθέντων παιδιῶν. Σημειωτέον ὅτι οἱ γονεῖς τῶν παιδιῶν αὐτῶν εἶχαν ἤδη δώσει τήν αἰτηθεῖσα συγκατάθεσή τους, νά «δωρίσουν», δηλαδή, τά ὄργανα τῶν παιδιῶν τους, ἡ ὁποία («δωρεά») φυσικά δέν πραγματοποιήθηκε μετά τήν ὀρθή διάγνωση[11].

5. Ἡ διάγνωση τοῦ «θανάτου ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου» -ὅπως ἀπαιτεῖ ἡ Ἀμερικανική Σχολή- δέν εἶναι δυνατόν νά γίνη μέ την κλινική ἐξέταση τοῦ ἀσθενοῦς· ὁ λόγος εἶναι ὅτι, ἐφόσον τό ἐγκεφαλικό στέλεχος εἶναι μή λειτουργοῦν ἤ κατεστραμμένο(ἀπαραίτητη προϋπόθεση σέ κάθε περίπτωση «εθ»), δέν ὑπάρχει δυνατότητα νά ἐλεγχθῆ μεγάλο μέρος τοῦ φλοιοῦ τοῦ ἐγκεφάλου οὔτε οἱ ὑποφλοιώδεις ἀνατομικοί σχηματισμοί (διεγκέφαλος, βασικά γάγγλια), καθόσον τόσον αἱ κεντρομόλοι (πρός τόν φλοιό) ὅσον καί αἱ φυγόκεντροι ὁδοί (ἀπό τόν φλοιό πρός τήν περιφέρεια)εἶναι μή λειτουργικές ἤ κατεστραμμένες.

6. Σέ «ἐγκεφαλικῶς νεκρούς»(«εν», στο ἑξῆς) ἀσθενεῖς ἔχουν παρατηρηθῆ σπανιότερα ἀντανακλαστικά τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους, ὅπως τό στοματικό καί τοῦ μασητῆρος· περαιτέρω, συχνό φαινόμενο κατά τή λήψη ὀργάνων ἀπό «εν» ἀσθενεῖς εἶναι ἡ ἐμφάνιση δακρύρροιας,λειτουργία ἡ ὁποία ἐλέγχεται ἀπό πυρῆνα, ὁ ὁποῖος ἐντοπίζεται στό κατώτερο τμῆμα τοῦ (ὑποτιθεμένου νεκροῦ) ἐγκεφαλικοῦ στελέχους[12].

7. Ὡς γνωστόν, σέ «εν» ἀσθενεῖς παρατηροῦνται μέ μεγάλη συχνότητα κινήσεις, προκλητές ἤ αὐτόματες· τό γεγονός αὐτό ἀκυρώνει τή διάγνωση τοῦ «εθ» σύμφωνα μέ τά κριτήρια τῆς ΕΧ, ἀλλά καί ἐκείνων τῆς Μinnesota.Ὁ ἐκπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, ὅμως, χαρακτηρίζει τίς κινήσεις αὐτές ὡς νωτιαῖα ἀνατανακλαστικά καί τίς θεωρεῖ συμβατές μέ τή διάγνωση τοῦ «εθ» (αναφορά 4)· ὁπωσδήποτε, ἡ τελευταία αὐτή θεώρηση, ἐκτός τοῦ γεγονότος ὅτι εὑρίσκεται σέ ἀντίθεση μέ τά κριτήρια τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Harvard, ἀλλά καί ἐκείνων τῆς Μinnesota–καί ἑπομένως ἀκυρώνει τή διάγνωση τοῦ «εθ»- δέν εἶναι δυνατόν νά ἰσχύει καί γιά τόν ἀκόλουθο λόγο: Κατά τήν πρώϊμη φάση τῆς νωτιαίας καταπληξίας (νωτιαίο shock) στόν ἄνθρωπο δέν εἶναι δυνατόν να ἐκλύεται ὁποιοδήποτε ἀντανακλαστικό οὔτε νά πραγματοποιεῖται ὁποιαδήποτε κίνηση[13]· περαιτέρω, οὐδέποτε ἔχουν παρατηρηθῆ «ἀντανακλαστικοί αὐτοματισμοί» σέ ἀσθενεῖς μέ τραυματικές βλάβες κατά τήν ἀνώτερη μοῖρα τοῦ νωτιαίου μυελοῦ.

8. Σέ πρόσφατο δημοσίευμα τοῦ ἐκπροσώπου τῆς ΑΝΑ, καθηγητοῦ E.Wijdicks[14],ἀναγράφεται ὅτι παρετηρήθησαν στό στέλεχος τοῦ ἐγκεφάλου, ἐπί «εν» ἀσθενών –οἱ ὁποῖοι ἐπέζησαν μέχρι 36ὧρες ἀπό τή διάγνωση τοῦ «εθ»- μέτριεςἰσχαιμικές ἀλλοιώσεις στούς νευρῶνες σέ ποσοστό, τό ὁποῖο ἦταν περί τό 40%· στό ὑπόλοιπο 60% τῶν μελετηθέντων «εν» ἀσθενῶν τό ποσοστό τῶν ἰσχαιμικῶν ἀλλοιώσεων τῶν νευρώνων τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους ἦταν ἕως 5%.

9. Ἐξαιρετικῶς σοβαρή εἶναι ἡ πρόσφατη διαβεβαίωση τοῦ ἀνωτέρω καθηγητοῦ E. Wijdicks -ἐκπροσώπου τῆς ΑΝΑ καί θερμοῦ ὑποστηρικτοῦ τοῦ «εθ» - ὅτι δέν ὑπάρχει ἐπαρκής μαρτυρία προκειμένου νά τεκμηριωθῆ ὅτι οἱ νευρολογικές λειτουργίες ἔχουν ὁριστικῶς ἀπολεσθῆ σέ ἀσθενεῖς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν χαρακτηρισθῆ ὡς «εν»[15]!Ὅπως εἶναι εὐνόητο, ἡ ἀποδοχή τῆς πληροφορίας αὐτῆς ἀκυρώνει τή διάγνωση τοῦ«εθ», ὑπό ὁποιαδήποτε κριτήρια διαγιγνώσκεται αὐτός (ὁ «εθ») !!!

10. Στούς «εν» ἀσθενεῖς διατηρεῖται ἡ καρδιακή λειτουργία (συχνά μέ κατάλληλη φαρμακευτική ὑποστήριξη), πραγματοποιεῖται ἡ ἀνταλλαγή τῶν ἀναπνευστικῶν ἀερίων στούς πνεύμονες (μέ κατάλληλο μηχανικό ἀερισμό), διατηρεῖται ἡ νεφρική καί ἡ ἡπατική λειτουργία καί ἐπιτυγχάνεται κατά τό μᾶλλον ἡ διατήρηση σταθεροῦ τοῦ«ἐσωτερικοῦ περιβάλλοντος» τοῦ ὀργανισμοῦ, διατηρεῖται ἡ λειτουργία τοῦ ἀνοσοποιητικοῦ συστήματος, ἐπιτυγχάνεται ἐπούλωση τραυμάτων, διατηροῦνται διάφορες ἐνδοκρινικές λειτουργίες κ.ἄ.

11. Δεδομένου ὅτι τό περιεχόμενο τῆς συνειδήσεως δέν εἶναι δυνατόν νά ἐλεγχθῆ μέ ὁποιαδήποτε ἰατρική μέθοδο, δέν εἶναι δυνατόν νά ὑποστηριχθῆ ὅτι αὐτό ἔχει ἀπωλεσθῆ· ἀντίθετα, ὑπάρχουν ἔμμεσες μαρτυρίες ὅτι τό περιεχόμενο τῆς συνειδήσεως δέν ἀπόλλυται.

12. Ἐξαιρετική ἐντύπωση προεκάλεσε τό γεγονός ὅτι τό Έθνικό Συμβούλιο Βιοηθικῆς τοῦ Προέδρου τῶν Η.Π.Α.σέ σχετικῶς πρόσφατο (Δεκέμβριος 2008) ἐκτενέστατο δημοσίευμά του ἐχαρακτήρισε τήν ταύτιση τοῦ «εθ» (ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου) μέ τόν «θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» ὡς «ἐννοιολογικῶς ὕποπτη καί κλινικῶς ἐπικίνδυνη»[16].Περαιτέρω, τό ἴδιο Συμβούλιο, κατήργησε τόν ὅρο «εθ» καί τόν ἀντικατέστησε ἀπό τόν ὅρο «ὁλική ἀνεπάρκεια τῶν λειτουργιῶν τοῦ ἐγκεφάλου».

13. Ὁ David Evans, πρώην «Consultant» (Διευθυντής) στο Ἐθνικό Νοσοκομεῖο τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου γιά τίς μεταμοσχεύσεις καρδίας καί πνευμόνων- Νοσοκομεῖο Papworthστό Cambridge- γράφει ὅτι συνιστᾶ ἀπάτη ἡ ταύτιση τοῦ θανάτου τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν «θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους»· τόν ἴδιο βαρύτατο χαρακτηρισμό –τῆς ἐξαπατήσεως δηλαδή τοῦ κοινοῦ- ὑπαινίσσεται σαφῶς σέ πρόσφατο σχετικό ἄρθρο, στό ἐγκυρότατο περιοδικό Nature, ὁ συντάκτης τοῦ Editorial (ἄρθρου τῆς συντάξεως) τοῦ τεύχους τοῦ περιοδικοῦ αὐτοῦ[17].

 

Ἔχουν ἀνακτήσει νευρολογικές λειτουργίες «εν» ασθενεῖς;

 

Ἔχει παρατηρηθῆ μερική ἀνάκτηση νευρολογικῶν λειτουργιῶν σέ «εν» βρέφη, ἡ ὁποία διήρκεσε μερικές ἑβδομάδες ἤ μῆνες[18]. Τό ἴδιο ἐρώτημα δέν εἶναι δυνατόν ν’ ἀπαντηθῆ σήμερα, διότι τίς τελευταῖες δεκαετίες οἱ «εν» ἀσθενεῖς εἴτε γίνονται «δότες» ὀργάνων (ὁπότε καταλήγουν)εἴτε τούς αἴρεται ἡ ποικίλη ὑποστήριξη στίς ΜΕΘ μέ τό ἴδιο ἀποτέλεσμα(θάνατος). Ὑπάρχει δημοσίευση στό ἐγκυρότατο ἰατρικό περιοδικό Journal of Nuclear Medicine (R. Reid, 1989;30:1621-1625) συμφώνως πρός τήν ὁποίαν ἐπέζησαν δύο«εν» παιδιατρικοί ἀσθενεῖς, ὁ ἕνας μέ σοβαρά νευρολογικά ἐλλείμματα καί ὁ ἄλλος σέ μόνιμη φυτική κατάσταση· σημειωτέον, ὅμως, ὅτι δέν δίνονται ἄλλες νευρολογικές λεπτομέρειες, ἐκτός ἀπό τό γεγονός οἱ ἀσθενεῖς εἶχαν διαγνωσθῆ ὡς «εν».

 

Ταυτίζεται ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος» μέ τόν γνωστό, βιολογικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου;

 

Ὅπως προκύπτει ἀπό τίς ἀνωτέρω παρατεθεῖσες πληροφορίες, ὁ«ἐγκεφαλικός θάνατος» δέν ταυτίζεται μέ τόν γνωστό, βιολογικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου!!!

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

[1] A definition of irreversible coma. Report of the ad hoc committee of the Harvard Medical School to examine the definition of death. JAMA 1968;205:337-340, p. 337

[2] Beecher HK. Ethical problems created by the hopelessly unconscious patient. N Engl J Med 1968;278(26):1425- 1430, p.1429

[3] Beecher HK, Dorr HI. The definition of death. Some opposing views.Int J Clin Pharmacol 1971;5(2):120-124, p. 120

[4] Wijdicks EFM. Αmerican Academy of Neurology, Practice Parameters for Determining Brain Death in Adults. Neurology 1995;45:1003- 1011

[5] ..

[6] Wijdicks EFM.ΝΕJM 2001;345: 616- 618 (August 23)

[7] Grigg MM, Kelly MA, Calesia GG, et al. Electroencephalographic activity after brain death. Arch Neurol1987;44 : 948-954.

[8] K.Γ.Καρακατσάνης.Εγκεφαλικός Θάνατος. Ταυτίζεται με τον βιολογικό θάνατο του ανθρώπου; University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2000, βιβλ.αναφ. 94 και 97-102.

[9] Wijdicks EFM. Brain death worldwide. Neurology 2002;58:20-25, p. 21

[10] Coimbra C. Implications of ischemic penumbra for the diagnosis of brain death. Braz J Med and Biolog Research 1999;32:1479-1487, p. 1483

       Tibbals James. A critique of the apneic oxygenation test for the diagnosis of “ brain death”.Ped Crit Care Med 2010;11(4):475- 478

Αllen Ν, Burkholder JD, Molinari GF, Comiscioni G. Clinical criteria of brain death. In: The NINCDS Collaborative study of brain death. NIH Publication, No 81

2286, December 1980, Bethesda, 77- 147, p. 80

[11] Wijdicks EFM et al. Letter to the Editor. Neurology 1999;53:1369-1370

[12] Fitzgerald RD, Dechtyar I, Temple et al. Cardiovascular and catecholamine responseto surgery in brain-dead organ donors. Anaesthesia 1995; 50: 388-392.

[13] Κarakatsanis KG. “Brain Death”: Should it be reconsidered? Spinal Cord, 2008;46:396- 401

[14] Wijdicks EFM et al. Evidence- based guidelines update. Determining brain death in adults. Neurology 2010;74: 1911- 1918

[15] Wijdicks EFM et al. Evidence-based guidelines update. Determining brain death in adults. Neurology 2010;74: 1911- 1918

[16] Controversies in the Determination of Death, A White Paper by the President’s Council on Bioethics, December 2008, Washington, DC, p. 66.

[17] Nature, 2009, vol. 461, 1st October, Editorial

[18] Ashwal, S, Schneider S. Brain death in the new born. Pediatrics 1989; 84: 429- 437. Okamoto K, Sugimoto T. Return of spontaneous respiration in an infant who fulfilled criteria to determine brain death. Pediatrics 1995; 96: 518-520. Kohrman MH, Spivac BS. Brain death in infants. Sensitivity and specificity of current criteria. Pediatr Neurol 1990;6: 47- 50.

 

 

Εἰσήγηση Παναγιώτη Κίκιλη, Νεφρολόγος 

  θετική ὄψη τῶν μεταμοσχεύσεων

 

Ποιὰ εἶναι λοιπόν, ἡ θετικὴ πλευρὰ τῶν μεταμοσχεύσεων;

Πολὺ λίγο, θὰ ἦταν ἀνάγκη νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ ἀγκάθι τοῦ λεγομένου «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», ἂν δίναμε τὴν προσήκουσα προσοχή, ἂν ἐξετάζαμε προοπτικὰ καὶ ἂν ἐνημερώναμε δεόντως τὸν κόσμο γιὰ τὴν δυνατότητα ποὺ
ὑπάρχει νὰ γίνωνται μεταμοσχεύσεις σὲ πάσχοντες-λῆπτες ἀπὸ ζωντανοὺς δότες, δηλαδὴ ἀπὸ ὑγιεῖς ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι, ἐντελῶς ἐλεύθερα, χωρὶς καμμιὰ ψυχολογικὴ πίεση, (ἀπὸ ἀγάπη καὶ μόνο κινούμενοι πρὸς τοὺς πάσχοντες συνανθρώπους τους), δωρίζουν κάποιο ὄργανο (ἢ μέρος ὀργάνου) τοῦ σώματός τους γιὰ νὰ δώσουν ποιότητα ζωῆς καὶ ἀνακούφιση ἀλλὰ καὶ χρόνια ζωῆς στοὺς ἀσθενεῖς ποὺ σταυρώνονται καθημερινὰ λόγω κάποιας ἀνεπάρκειας ζωτικοῦ ὀργάνου τους, καὶ ἡ ποιότητα ζωῆς τοὺς εἶναι χαμηλή, ἀλλὰ καὶ αὐτὴ καθ’ ἑαυτὴν ἡ διάρκεια τῆς ζωῆς τους, περιορισμένη!
Αὐτὴ ἡ δωρεά, πραγματοποιεῖται μόνο ὅταν ἡ ὑγεία καὶ ἡ ζωὴ τοῦ δότη, δὲν κινδυνεύει ἀπὸ τὴν ἀφαίρεση τοῦ ὀργάνου, γεγονὸς ποὺ διαπιστώνεται μὲ τὸν ἐκ τοῦ νόμου προαπαιτούμενο ἔλεγχο ποὺ διενεργεῖται πρὶν τὴν τελικὴ ἐπέμβαση, ὁ ὁποῖος εἶναι πλήρης καὶ λεπτομερὴς χωρὶς νὰ ἀφήνει ἀμφιβολίες γιὰ τὴν ἀσφάλεια τῆς ὑγείας τοῦ δότη.
Μάλιστα, στὴν περίπτωση αὐτή, ἰσχύει ἀναντίρρητα καὶ τὸ θεολογικὸ ὑπόβαθρο τοῦ θεανθρωπίνου φθέγματος: «Μακάριόν ἐστι διδόναι μᾶλλον ἢ λαμβάνειν» ποὺ ἀναφέρεται στὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὸ χρησιμοποιοῦν κάποιοι γιὰ νὰ τεκμηριώσουν τὶς λεγόμενες «πτωματικὲς μεταμοσχεύσεις» ὡς τάχα αὐτοθυσιαστικὴ προσφορὰ τοῦ βαρέως πάσχοντος δότη στὴ Μονάδα Ἐντατικῆς Θεραπείας. Στοὺς ζωντανούς-ὑγιεῖς δότες ἐφαρμόζεται αὐτὴ ἡ Εὐαγγελικὴ ρήση καὶ ὄχι στοὺς ἑτοιμοθάνατους πάσχοντες οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν τὴν δυνατότητα καὶ τὴν ἐλευθερία νὰ ἐκφρασθοῦν στὴν κατάσταση ποὺ βρίσκονται!
Ὁ νέος νόμος περὶ μεταμοσχεύσεων 3984/27-06-2011 στὸ ἄρθρο 8, ἐπιτρέπει ρητὰ νὰ δίνουν ὄργανα σὲ πάσχοντες:
α)ὁ ἢ ἡ σύζυγος τοῦ ἀσθενοῦς
β) ἄτομο ποὺ συνδέεται μὲ τὸν λήπτη μὲ σύμφωνο ἐλεύθερης συμβίωσης
γ) συγγενεῖς του ἀσθενοῦς ἐξ αἵματος μέχρι τὸν Δ΄ βαθμὸ δ) συγγενεῖς ἐξ ἀγχιστείας μέχρι τὸν Β΄ βαθμὸ
δ) πρόσωπα μὲ τὰ ὁποῖα συνδέεται συναισθηματικὰ ὁ ἀσθενὴς μετὰ ἀπὸ ἄδεια μὰ δικαστικὴ ἀπόφαση καὶ ἄλλες περιπτώσεις, τῶν ὁποίων ἡ ἔγγραφη συναίνεση εἶναι ἐλεύθερα ἀνακλητὴ ἂν μετανοιώσει ὁ ὑποψήφιος δότης μέχρι τὴν τελευταία στιγμὴ τοῦ χειρουργείου. Ἐδῶ λοιπόν, ὑπάρχει ἡ δυνατότητα ἐξάσκησης τῆς ἀρετῆς τῆς ἀγάπης καὶ τῆς αὐτοθυσίας χάριν τοῦ ἀδελφοῦ.
Στὸ σημεῖο αὐτὸ πρέπει νὰ δοῦμε ποιὰ ὄργανα εἶναι δυνατὸν νὰ μεταμοσχευθοῦν ἀπὸ ὑγιεῖς-ζωντανοὺς δότες σὲ πάσχοντες λῆπτες.

Α) Τὸ ἧπαρ(δηλαδὴ τὸ συκώτι). Οἱ ζωντανοὶ δότες ἥπατος, ὑφίστανται ἀφαίρεση μέρους τοῦ ἥπατος καθ’ ὅτι τὸ κολόβωμα (δηλαδὴ τὸ ὑπόλοιπο) ἀναπληρώνεται- ξαναγίνεται μέσα σὲ δυὸ –δυόμισυ μῆνες. Ἂν ὁ λήπτης εἶναι παιδί, ἀφαιρεῖται ἕνα μέρος τοῦ ἀριστεροῦ λοβοῦ ἀπὸ τὸν δότη. Ἂν εἶναι ἐνήλικας ἀφαιρεῖται ὅλος ὁ ἀριστερὸς λοβὸς καὶ ἂν εἶναι μεγαλόσωμος ἐνήλικας, ὁ δεξιὸς μόνο λοβὸς τοῦ ἥπατος τοῦ δότη.
Ἡ νοσηλεία στὸ νοσοκομεῖο διαρκεῖ ἑφτὰ ἕως δέκα ἡμέρες καὶ ἡ ἐγχείρηση διαρκεῖ ἀπὸ πέντε ἕως ὀκτὼ ὧρες. Σὲ διάστημα δυόμισυ ἕως τριῶν μηνῶν ὁ δότης ἥπατος ἐπιστρέφει στὴν ἐργασία του. Στὴν Ἀμερική, ἡ πιθανότητα θανάτου τοῦ δότη ἐξ αἰτίας τῆς δωρεᾶς ἥπατος μπορεῖ νὰ φθάσει τὸν ἕνα θάνατο κάθε ἑκατὸ ἕως διακόσιους δότες. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ πιθανότητα ποὺ ρισκάρει ὁ δότης ἀπὸ τὴν αὐτοθυσία του γιὰ τὸ ἀγαπώμενο πρόσωπο, δηλαδὴ τὸν λήπτη.

Β) Οἱ πνεύμονες: Ἀσθενεῖς σὲ τελικὰ στάδια ἀναπνευστικῆς ἀνεπάρκειας εἶναι οἱ ὑποψήφιοι λῆπτες. Γιὰ νὰ γίνει μεταμόσχευση πνευμόνων, χρειάζονται δυὸ δότες καὶ ὄχι ἕνας. Ὁ ἕνας δότης προσφέρει τὸν ἕνα ἀπὸ τοὺς δυὸ ἀριστεροὺς λοβοὺς ποὺ ἔχει κάθε ἀνθρώπινος πνεύμονας καὶ ὁ δεύτερος δότης προσφέρει τὸν ἕνα ἀπὸ τοὺς τρεῖς λοβοὺς τοῦ δεξιοῦ πνεύμονα ποὺ διαθέτει. Καὶ οἱ δυὸ αὐτοὶ λοβοὶ τοποθετοῦνται στὸν ἴδιο λήπτη. Ἡ ἐπέμβαση εἶναι δύσκολη καὶ πραγματοποιεῖται σὲ ἐξειδικευμένα κέντρα τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ἡ πρώτη ἔγινε στὴν Ἀμερικὴ τὸ 1990. Τὰ ποσοστὰ ἐπιτυχίας βαίνουν συνεχῶς πρὸς τὸ καλύτερο μὲ τὴν αὐξανόμενη ἐμπειρία καὶ τὰ νεότερα ἀνοσοκατασταλτικὰ φάρμακα.

Γ) Τὸ πάγκρεας: Μεταμόσχευση παγκρέατος ἐφαρμόζουμε σὲ περιπτώσεις βαρέως ἰνσουλινοεξαρτώμενου διαβήτη μὲ σοβαρὲς ἐπιπλοκές. Στὸ 95% τῶν περιπτώσεων τὸ πάγκρεας μεταμοσχεύεται μαζὶ μὲ νεφρὸ διότι οἱ λῆπτες εἶναι συνήθως νεφροπαθεῖς αἱμοκαθαιρόμενοι λόγω τοῦ ἀνεξέλεγκτου διαβήτη ὁ ὁποῖος εὐθύνεται γιὰ τὴν κατάστασή τους.
Νὰ σκεφθεῖ κανεὶς ὅτι σὲ περίπτωση τελικοῦ σταδίου νεφρικῆς νόσου λόγω διαβήτη, ἂν ἐφαρμόσουμε ἁπλὴ μεταμόσχευση νεφροῦ ἡ διαβητικὴ νεφροπάθεια ὑποτροπιάζει στὸ 100% τῶν περιπτώσεων.
Σὲ μικρὸ ποσοστὸ (<5 br="" nbsp="">Ἕνα χρόνο μετὰ τὴν μεταμόσχευση, τὸ 76% τῶν μοσχευμάτων λειτουργεῖ κανονικὰ καὶ πέντε χρόνια μετά, τὸ 42% τῶν μοσχευμάτων λειτουργεῖ κανονικά. Ἡ νοσηλεία τῶν δοτῶν στὸ νοσοκομεῖο διαρκεῖ μία ἕως δυὸ ἑβδομάδες. Συνολικά, τὸ 85% τῶν μεταμοσχεύσεων αὐτῶν κρίνονται ὡς θετικές.

Δ)Μυελὸς τῶν ὀστῶν: Μεταμόσχευση μυελοῦ τῶν ὀστῶν ἀπὸ ὑγιεῖς ζωντανοὺς δότες χρειάζεται σὲ περιπτώσεις λευχαιμιῶν ἢ μυελωμάτων. Οἱ παρενέργειες εἶναι μηδαμινὲς γιὰ τὸν δότη. Π.χ. ἀναφέρονται στὴν βιβλιογραφία ὁμάδες χιλιάδων δοτῶν ὅπου δὲν ὑπῆρξε κανένας θάνατος ἀπὸ τὴν δωρεὰ καὶ μόνο ἕξι στοὺς 1000 δότες εἶχαν κάποια παρενέργεια ἀπὸ τὰ φάρμακα ποὺ ἀπαιτήθηκε νὰ λάβουν πρὶν τὴ μεταμόσχευση.
Τὸ 2010 δήλωσαν αὐτοπροαιρέτως ὑποψήφιοι δότες μυελοῦ τῶν ὀστῶν δεκαπέντε ἑκατομμύρια ἄνθρωποι σ’ ὅλο τὸν πλανήτη, οἱ πιὸ πολλοὶ ἀπὸ τὴν Ἀμερική. Ὁ πιὸ πυκνὸς ὅμως πληθυσμὸς ὑποψηφίων δοτῶν, ἦταν ἀπὸ τὴν δική μας, τὴν ἑλληνικώτατη καὶ πικρὰ δοκιμαζόμενη Κύπρο! Σκεφθεῖτε ὅτι τὸ 10,6% τοῦ συνολικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Κύπρου, δηλαδὴ 1 στοὺς 10 Κυπρίους περίπου, δήλωσε ὑποψήφιος ζωντανὸς δότης μυελοῦ τῶν ὀστῶν.
Ἐδῶ, νομίζουμε, φαίνεται ὁ πλοῦτος τῆς ψυχῆς τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ μας, ὁ ὁποῖος ὅταν ἐνημερώνεται σωστά, ὅταν διαπιστώνει μία καλή εὐκαιρία γιὰ προσφορά, σπεύδει νὰ δώσει ὅ,τι ἔχει καὶ δὲν ἔχει (ἀκόμα καὶ τὸ αἷμα του), γιὰ τὴν ἀνακούφιση τῶν πασχόντων. Ἐδῶ πάλι νὰ σημειώσουμε ὅτι ἀκόμη καὶ ὁ πλακούντας τῶν ἐμβρύων καὶ ὁ ὀμφάλιος λῶρος, μποροῦν νὰ γίνουν δωρεὰ γιὰ μεταμόσχευση μυελοῦ τῶν ὀστῶν μετὰ τὴ γέννηση, βέβαια, τοῦ ἐμβρύου.

Ε) Καὶ ἐρχόμαστε στὴν τελευταία, πιὸ συχνὴ καὶ πιὸ δοκιμασμένη μεταμόσχευση ἀπὸ ζωντανοὺς δότες, τὴ μεταμόσχευση νεφροῦ: Ὅταν ὁ ὑποψήφιος δότης κριθεῖ μὲ τὸν προμεταμοσχευτικὸ ἔλεγχο, ὑγιὴς σωματικὰ καὶ ψυχικά, ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ δώσει τὸν ἕνα ἐκ τῶν δυὸ νεφρῶν του στὸν πάσχοντα ἀπὸ τελικὸ στάδιο χρόνιας νεφρικῆς νόσου ἀσθενῆ, (συγγενῆ, φίλο ἢ σύζυγό του), μὲ ὅλο καὶ καλύτερα μακροπρόθεσμα ἀποτελέσματα.
Πρέπει νὰ γνωρίζουμε ὅτι μὲ τὰ νεότερα ἀνοσοκατασταλτικὰ φάρμακα, ἡ ἐπιβίωση ἀσθενῶν καὶ μοσχευμάτων βαίνει συνεχῶς πρὸς τὸ καλύτερο, ἐνῶ οἱ στατιστικὲς μελέτες δείχνουν διπλάσια μακροχρόνια ἐπιβίωση στὰ μοσχεύματα ἀπὸ ζωντανὸ δότη σὲ σχέση μὲ μοσχεύματα ποὺ λαμβάνονται ἀπὸ τοὺς λεγόμενους «πτωματικοὺς δότες», δηλαδὴ μοσχεύματα ἀπὸ ἀσθενεῖς σὲ λεγόμενο «ἐγκεφαλικὸ θάνατο». Π.χ. ἕνας νεφρὸς ἀπὸ ζωντανὸ δότη ἔχει χρόνο ἡμίσειας ζωῆς 12-20 χρόνια σὲ σύγκριση μὲ ἕνα πτωματικὸ ποὺ ἔχει χρόνο ἡμίσειας ζωῆς 8-9 χρόνια.

- Ὁ κίνδυνος γιὰ ἔμφραγμα τοῦ μυοκαρδίου ἀμέσως μετὰ τὴν μεταμόσχευση στὸν λήπτη εἶναι πολὺ μεγαλύτερος σὲ αὐτοὺς ποὺ ἔλαβαν πτωματικὸ νεφρὸ ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἔλαβαν ζωντανὸ μόσχευμα.
- Τὸ μόσχευμα ἀπὸ ζωντανὸ δότη λειτουργεῖ ἀμέσως μόλις συνδεθεῖ στὴν ἀρτηρία τοῦ λήπτη ἐνῶ ὁ πτωματικὸς καθυστερεῖ νὰ λειτουργήσει καὶ ἔτσι ἐπιβαρύνεται ἡ λειτουργία του, λόγῳ τοῦ στρὲς τῆς καταστάσεως τοῦ «ἐγκεφαλικὰ νεκροῦ» δότη.
- Μὲ τὸν ζωντανὸ δότη μποροῦμε νὰ πραγματοποιήσουμε τὴν μεταμόσχευση ὅποτε εἶναι ἡ καλύτερη περίσταση γιὰ τὸν ἀσθενῆ-προγραμματισμένα, πρὶν ἀκόμη ὁ ἀσθενὴς τεθεῖ σὲ μόνιμο πρόγραμμα αἱμοκάθαρσης καὶ ἔτσι, νὰ γλιτώσει τὴ μεγάλη αὐτὴ ταλαιπωρία.(Σκεφθεῖτε τὰ ἄρρωστα παιδάκια ποὺ βιώνουν αὐτὴ τὴν τραυματικὴ ἐμπειρία).
- Τὰ μοσχεύματα ἀπὸ ζωντανὸ δότη χρειάζονται χαμηλότερες δόσεις ἀνοσοκατασταλτικῶν φαρμάκων καὶ ἔχουν λιγότερες ἐπιπλοκὲς (παρενέργειες).
- Ἐπίσης, πρέπει νὰ συνυπολογίσουμε θετικὰ τὸ συναισθηματικὸ κέρδος τοῦ ζωντανοῦ δότη καὶ τὴ σχέση ἀγάπης ποὺ ἀναπτύσσεται μεταξὺ δότη καὶ λήπτη στὸ οἰκογενειακὸ ἢ καὶ τὸ φιλικὸ ἐπίπεδο.
- Ἡ ἀνοιχτὴ ἐπέμβαση διαρκεῖ περὶ τὶς τρεῖς ὧρες. Ἂν γίνει λαπαροσκοπικά, διαρκεῖ ἀρκετὰ λιγότερο καὶ ἡ τομὴ εἶναι πολὺ μικρότερη. Χρειάζεται μία ἑβδομάδα νοσηλεία τοῦ δότη στὸ νοσοκομεῖο καὶ 1-3 μῆνες μετεγχειρητικὰ γιὰ νὰ μπεῖ σὲ πλήρη δραστηριότητα.
Οἱ παρενέργειες τῆς δωρεᾶς εἶναι ἐλάχιστες, οἱ θάνατοι σπάνιοι. Οἱ δότες ὑποβάλλονται σὲ μετεγχειρητικὸ ἔλεγχο στοὺς 6,12 καὶ 24 μῆνες γιὰ νὰ ἀποκλειστοῦν πιθανὲς βλάβες καὶ νὰ γίνει πρόληψη μακροπρόθεσμων ἐπιπλοκῶν.
Δυστυχῶς στὴν Ἑλλάδα δὲν ἔχει ἀναπτυχθεῖ ἕνα δραστήριο δίκτυο ἐνημέρωσης τῶν πολιτῶν σχετικὰ μὲ τοὺς ζωντανοὺς δότες (ὅπως π.χ. τὸ ΟΡΤΝ στὴν Ἀμερικὴ ποὺ λειτουργεῖ ἀπὸ τὸ 1986). Σὲ ἐμᾶς ὅλη ἡ φασαρία γίνεται ὑπὲρ τῶν λεγομένων «πτωματικῶν» μεταμοσχεύσεων, ἐξ οὐ καὶ ἡ σημερινὴ ἡμερίδα. Οἱ δυνατότητες εἶναι πάρα πολλὲς καὶ ἡ σωστὴ πληροφόρηση τοῦ κόσμου θὰ προωθήσει τὶς μεταμοσχεύσεις ἀπὸ ζῶντα δότη ὑπερνικώντας καὶ ὅποιες πιθανὲς βιολογικὲς δυσκολίες ἀνακύψουν. Π.χ. ὅταν κάποιος θέλει νὰ δωρίσει τὸν νεφρό του σὲ συγγενῆ του- πάσχοντα νεφροπαθῆ- καὶ εἶναι ἀσύμβατος ὡς πρὸς τὴν ὁμάδα αἵματος (Α,Β,ΑΒ,0), μὲ τὴ σωστὴ λειτουργία ἑνὸς συντονιστικοῦ κέντρου ζωντανῶν μεταμοσχεύσεων θὰ βρεθεῖ ἕνα ἀντίστοιχο ζευγάρι δότη-λήπτη ποὺ εἶναι ἀσύμβατο καὶ ὁ δότης τοῦ ἑνὸς ταιριάζει μὲ τὸν λήπτη τοῦ ἄλλου, ὅποτε θὰ γίνουν 2 ἐπιτυχεῖς μεταμοσχεύσεις χιαστί: ὁ δότης 1 δίνει στὸν λήπτη 2 καὶ ὁ δότης 2 στὸν λήπτη 1. Χαίρεται κανεὶς γιὰ μία τέτοια ἐφαρμογὴ ἐπιστημονικῶν γνώσεων καὶ τεχνολογιῶν.
Θὰ θέλαμε στὸ σημεῖο αὐτὸ νὰ σημειώσουμε τὴν εὐεργετικὴ ἐπίδραση τῆς μεταμόσχευσης νεφροῦ στὴν ποιότητα ζωῆς τῶν νεφροπαθῶν, στὴν ἀνάκτηση τῆς γονιμότητάς τους ἡ ὁποία ἔχει χαθεῖ σὲ μεγάλο βαθμὸ στοὺς αἱμοκαθαιρομένους καὶ τὴν ἐπακόλουθη δυνατότητα τεκνοποίησης, τὴν διόρθωση τῆς ἀναιμίας τῆς νεφρικῆς ἀνεπάρκειας λόγω του ὅτι τὸ νεφρικὸ μόσχευμα παράγει ἐρυθροποιητικὴ ὁρμόνη, (τὴν ἐρυθροποιητίνη), τὴν διόρθωση τῆς ἀθηρογένεσης τῆς οὐραιμίας (ἀρτηριοσκλήρωσης τῶν ἀγγείων καὶ ἄλλα εὐεργετήματα ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός.
Ἕνα ζήτημα κάθετο ποὺ τίθεται ἐδῶ, βεβαίως, εἶναι τὸ ἀσύμβατό της μεταμόσχευσης καρδιᾶς μὲ τὴν φιλοσοφία τῆς σημερινῆς ἡμερίδος, καθ’ ὅτι ζωντανοὶ δότες καρδιᾶς, ὅπως εὔκολα γίνεται ἀντιληπτό, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρξουν.
Τέλος, εἶναι ἀνάγκη νὰ γνωρίζουμε ὅτι ὅλες οἱ μεταμοσχεύσεις, ὅσο συμβατὲς καὶ νὰ εἶναι, ἐνέχουν τὸν κίνδυνο τῆς ἀπόρριψης τοῦ μοσχεύματος, εἴτε ὀξέως, μετὰ τὴν μεταμόσχευση, εἴτε χρονίως, σὲ μερικὰ χρόνια μετὰ τὴ μεταμόσχευση. Ἐπίσης, ὅτι τὰ ἀνοσοκατασταλτικὰ φάρμακα (τὰ ὁποῖα θὰ λαμβάνει ὁ λήπτης γιὰ ὅλη του τὴ ζωή) ἔχουν παρενέργειες: λοιμώξεις, νεοπλάσματα, νεφροτοξικότητα κ.ἄ. καὶ δὲν εἶναι ἀπίθανο: α) εἴτε νὰ χαθεῖ τὸ μόσχευμα ἀργὰ ἢ γρήγορα β) εἴτε νὰ συμβεῖ τὸ μοιραῖο καὶ νὰ χαθεῖ ὁ πάσχων στὸν ὁποῖο δωρίσαμε τὸ ὄργανό μας. Αὐτὰ εἶναι ζητήματα τὰ ὁποῖα ὀφείλουμε νὰ λαμβάνουμε ὑπ’ ὄψιν μας καὶ ἐδῶ μετράει ἡ ἀγάπη, ἡ αὐτοθυσία, ἡ πίστη μας, ἡ προσευχή μας καὶ γενικότερα ἡ στάση μας ἀπέναντι στὴ ζωὴ καὶ τὸ θάνατο.
Ἡ μεταμόσχευση, μόνο τότε εἶναι μία πράξη ἀγάπης καὶ αὐτοθυσίας, ὅταν διακινδυνεύουμε κάτι ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας μὲ τὴ θέλησή μας, δίνοντας ἕνα κομμάτι μας στὸν ἄλλον, ἐνσυνείδητα καὶ ἐλεύθερα, ὡς πρόσωπα θεοειδὴ ποὺ μιμοῦνται τὸν Δημιουργό τους ὁ ὁποῖος «ἔπαθεν ὑπὲρ ἠμῶν» ἀπὸ τὴν ἄμετρη ἀγάπη του γιά μας.
Σὲ μία τέτοια προοπτικὴ τῶν μεταμοσχεύσεων δὲν πιστεύω πὼς θὰ εἶχε κάποιος ἀντίθεση. Ἀρκεῖ νὰ μὴ γίνει ποτὲ ἀποδεκτὴ ἡ λογική της ἀγοραπωλησίας ὀργάνων, ὁ ψυχικὸς ἐξαναγκασμὸς τοῦ δότη νὰ δωρίσει τὸ ὄργανό του καὶ ἡ πρόχειρη ἐκτίμηση τῆς καταλληλότητας τοῦ δότη χάριν μίας αὐξήσεως τοῦ ἀριθμοῦ τῶν μεταμοσχεύσεων.
Ἐξάλλου, σὺν τῷ χρόνῳ ἐξελίσσονται νέες ἔρευνες γιὰ τὴ δημιουργία τεχνητῶν μοσχευμάτων οἱ ὁποῖες ἂν τελεσφορήσουν, εἶναι πολὺ πιθανὸν νὰ μὴν χρειάζονται πλέον οὔτε κὰν οἱ ζωντανοὶ δότες στὸ μέλλον. Ἤδη μία λαμπρὴ νέα Ἑλληνίδα ἐπιστήμων, ὀνόματι Ἑλένη Ἀντωνιάδου, μόλις 25 ἐτῶν κατασκεύασε τεχνητὸ μόσχευμα τραχείας γιὰ μεταμόσχευση, μὲ ἄριστα ἀποτελέσματα ἐφαρμογῆς. Ἐλπίζουμε σὲ ἀκόμη καλύτερα ἐπιτεύγματα στὸ μέλλον.
Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν προσοχή σας

 

 

Ή εἰσήγηση τοῦ π. Ἰωάννη Κοκκάκη (Ιατρός - ογκολόγος)

 Μεταμοσχεύσεις: δῶρο ζωῆς ἤ ἐπιστημονικός Καιάδας;

Μεταμόσχευση ἕνα ἰατρικὸ θαῦμα τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα ποὺ ξεκίνησε μὲ τὴ μεταμόσχευση καρδιᾶς ἀπὸ τὸν δόκτορα Cristian Barnard καὶ ἔδωσε ἐλπίδα ζωῆς σὲ πολλοὺς ἀσθενεῖς καὶ ἔκτοτε ἀποτελεῖ μέρος τῆς καθημερινῆς ἰατρικῆς πρακτικῆς παγκόσμια.


Ἕνα ἰατρικὸ θαῦμα μὲ ἕνα μόνο μελανὸ σημεῖο τὸν λεγόμενο ἐγκεφαλικὸ θάνατο.

Ἡ ἱστορία ξεκινάει τὸ
1968 στὸ πανεπιστήμιο τοῦ Harvard ὅταν αὐθαίρετα μία ὁμάδα γιατρῶν, χωρὶς τὴ σύμφωνη γνώμη τῆς ὑπόλοιπης ἰατρικῆς κοινότητας, θεσπίζει τὸν ὄρο « ἐγκεφαλικὸς θάνατος».
Ἡ ὁμάδα αὐτὴ δημοσιεύει στὶς 4 Αὐγούστου τοῦ 1968 στὸ ἰατρικὸ περιοδικὸ JAMA [Journal of the American medical Association] ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο καὶ ἐκεῖ διαβάζουμε ὅτι ὁ κύριος σκοπός μας εἶναι νὰ θεσπίσουμε τὸ ἀνίατο κῶμα σὰν ἕνα νέο κριτήριο θανάτου.
Ἡ αἱρετικὴ αὐτὴ ὁμάδα, καλεῖται σὲ ἀπολογία ἀπὸ τὴν ἁρμόδια ἐπιτροπὴ ἐλέγχου τῶν θεμάτων ὑγείας. Στὸ κείμενο ποὺ κατατέθηκε σὰν ἀπολογία ἀνάμεσα στὶς διάφορες ἀνακρίβειες καὶ τὰ ἐπιστημονικὰ ἀτοπήματα δυὸ θέσεις τῆς ἐπιστημονικὰ αἱρετικῆς ὁμάδας προβληματίζουν καὶ ἀνακινοῦν τὸ ἐνδιαφέρον:

ἡ πρώτη, ὅτι οἱ ἀσθενεῖς σὲ ἀνίατο κῶμα ἀποτελοῦν φορτίο καὶ ἡ δεύτερη, ὅτι ἐνδέχεται νὰ προκύψουν διαφωνίες στὴν ἀπόκτηση καὶ τὴ λήψη τῶν ὀργάνων.
Καὶ μόνο αὐτὲς οἱ δυὸ ἰδρυτικὲς θέσεις θὰ ἦταν ἱκανὲς νὰ καταρρίψουν κάθε δισταγμό, στὴν a priori ἀπόρριψη ὅλης αὐτῆς τῆς ἐπιστημονικὰ αἱρετικῆς διδασκαλίας.
Τόσο γιὰ τὴν, κατὰ τὴν Ἰατρικὴ , ἀντιδεοντολογική τους τοποθέτηση ὅσο καὶ γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι εἶναι ἄκρως προσβλητικὲς γιὰ τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο καὶ τὸν πολιτισμό του.
Ἂν θεωρήσουμε δὲ καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι στὴ χώρα ποὺ πρωτοεμφανίστηκε ἡ θεωρία περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο δεχόταν βάναυση προσβολή, ἀφοῦ μόλις πρὶν μία δεκαετία τὸ 1957 οἱ ἔγχρωμοι κάτοικοι τῆς ἀπέκτησαν ἰσονομία καὶ πολιτικὲς ἐλευθερίες καὶ τὴ ἴδια χρονιὰ τῆς θέσπισης τῆς θεωρίας τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου τὸ 1968, δολοφονήθηκε στὸ Μέμφις τοῦ Τεννεσὶ ὁ πρωτεργάτης τοῦ κινήματος ὁ Μάρτιν Λοῦθερ Κὶνκ , εὔκολα κατανοοῦμε τὸ πολιτισμικὸ ὑπόβαθρο ἀνάπτυξης τέτοιων θεωριῶν.
Ἐπειδὴ ὅμως δὲν θὰ θέλαμε νὰ γίνουμε ἀφοριστικοὶ ἐξ ἀρχῆς, καὶ ἐπειδὴ ἀρχὴ τῆς προόδου στὴν ἐπιστήμη εἶναι ἡ ἀμφισβήτηση, ἡ ἀμφιβολία καὶ ὁ διάλογος, ἡ συνέχιση τῆς ἀνάλυσής μας, θὰ διασαφηνίσει τὸ γιατί τῆς ἀντίρρησής μας .
Ἡ ἱστορία ἀνάπτυξης τῆς θεωρίας περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου βρίθει ἀντιφάσεων καὶ ἀντινομιῶν. Ὅσον ἀφορᾶ στὸν ὄρο ἐγκεφαλικὸς θάνατος ἀπὸ ἰατρικῆς πλευρᾶς, ἀρχικὰ συμπεριελήφθη καὶ τὸ ἀνίατο κῶμα. Τὸ 1992 οἱ Dr Robert Truog καὶ Dr James Fackler δημοσιεύουν ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο ἐπαναπροσδιορισμὸς τοῦ θανάτου [rethinking Brain Death] ἀναφέρουν ὅτι οἱ ὑποτιθέμενοι ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ παρουσιάζουν:
1. ὑποθαλαμικὴ ἐνδόκρινη λειτουργία 2. ἠλεκτρικὴ ἐγκεφαλικὴ δραστηριότητα 3. ἐνδείξεις συναισθηματικῆς ἐπικοινωνίας μὲ τὸ περιβάλλον 4. ἀντανακλαστικὰ σὲ ἐξωτερικὰ ἐρεθίσματα προερχόμενα ἀπὸ τὸ ΚΝΣ .
Τὸ ἄρθρο αὐτὸ ἀνακινεῖ ἐκ νέου τὴν πολεμικὴ ἐναντίον τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ ἐπειδὴ ὑπῆρχαν ἀρκετὲς περιπτώσεις ἀνάνηψης ἔγινε διαχωρισμὸς τοῦ ἀνιάτου κώματος, ἢ φλοιώδους θανάτου, ὅπως ὀνομάζεται σήμερα καὶ τοῦ πραγματικοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς μὲ συνοδὸ καταστροφὴ τοῦ ΚΝΣ.
Ἔπειτα παρατηρήθηκε ὅτι οἱ θεωρούμενοι ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ ἐπιζοῦσαν πέρα τῶν προσδοκώμενων 2 ἑβδομάδων στὶς μονάδες ἐντατικῆς θεραπείας, μάλιστα μερικοὶ ἀσθενεῖς ἔζησαν ἕως καὶ ἕξι μῆνες [Truog 1992] ,[Shewmon 1998], [ΚΑΡΑΚΤΣΑΝΗΣ 2001] ,ἔχοντες σταθερὴ θερμοκρασία ,κανονικὰ ἀντανακλαστικά, κανονικὴ ἀπορρόφηση καὶ ἀφομοίωση τῶν τροφῶν, αὔξηση τοῦ σωματικοῦ βάρους , κύηση καὶ φυσιολογικὸ τοκετὸ καὶ σὲ πολὺ σπάνιες , ἀλλὰ καταγεγραμμένες περιπτώσεις, ἐπαναφορὰ τῶν ἀσθενῶν στὴ φυσικὴ κατάσταση, ἐπινοήθηκε ὁ ὅρος « θάνατος τοῦ στελέχους » ? ποὺ γιὰ τὴν ἀκρίβεια εἶναι παθολογοανατομικὸς ὅρος καὶ ἔγινε καὶ πάλι διαχωρισμὸς μεταξὺ τῶν μορφῶν νέκρωσης τοῦ ΚΝΣ.
Μάλιστα θεσπίστηκαν καὶ κριτήρια γιὰ τὴν διάγνωσή του, θανάτου τοῦ στελέχους κλινικὰ [ἀπουσία ἀντανακλαστικῶν, ὀφθαλμοκεφαλικὸ φωτοκινητικό, κερατοειδοῦς κ.ἅ. ]καὶ ἐργαστηριακὰ [ἐκτίμηση ἐγκεφαλικῆς ροῆς αἵματος ,ἠλεκτροεγκεφαλογράφημα ,ΡΕΤ κ.ἅ. ]. Ἐδῶ θὰ πρέπει νὰ προσθέσουμε ὅτι τὸ 2008 τὸ Ἐθνικὸ συμβούλιο βιοηθικὴς τῶν Η.Π.Α. ἀπεφάνθη ὅτι ἡ ταύτιση τοῦ ΕΘ καὶ τοῦ θανάτου τοῦ στελέχους εἶναι «ἐννοιολογικὰ ὕποπτη» καὶ «κλινικὰ ἐπικίνδυνη» .

Ἀπὸ νομικῆς πλευρᾶς στὶς πολιτεῖες ποὺ ἔγινε ἀποδεκτὴ ἡ θεωρία περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, τὸ 1968 θεσπίστηκε ὁ νόμος περὶ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» ὡς νέκρωσης ὄλου τοῦ ΚΝΣ ὄχι ὅμως ως πραγματικοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς, ἀλλὰ ως πρώτη ἐκδήλωση φθορᾶς ἐπερχομένης τοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς ποὺ ὁριζόταν ὡς μόνιμη παύση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας.
Τὸ 1981 ἡ ἐθνικὴ ἐπιτροπὴ μεταμοσχεύσεων τῶν Η.Π.Α. ἀναφερόμενη στὸν θάνατο ὁρίζει σὰν θάνατο ἰσόκυρα τόσο τὴν μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας ὅσο καὶ τὴν μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῆς λειτουργίας τοῦ ἐγκεφάλου .
Ἀκολουθεῖ μία πορεία νομικῶν ἀντιφάσεων καὶ ἀσαφειῶν καὶ ὄχι μόνο μέσα στὴ χώρα ποὺ πρωτοεμφανίστηκε ἀλλὰ καὶ στὶς ἄλλες χῶρες ποὺ ἔγινε δεκτὴ σὰν θεωρία καὶ θεσμοθετήθηκε μὲ διαφορετικὰ κριτήρια, ἀπὸ χώρα σὲ χώρα, ὥστε σήμερα νὰ ἔχει τελείως διαφορετικὸ ὁρισμό, ἀπὸ χώρα σὲ χώρα, τὸ γεγονὸς τοῦ θανάτου. Στὴ χώρα μας, λόγου χάριν μὲ ἀπόφαση τοῦ Κ.Ε.Σ.Υ. τοῦ 1985 σὰν θάνατος ὁρίζεται ἡ ἀνεπανόρθωτη ἀπώλεια ἱκανότητας συνείδησης μὲ ἀνεπανόρθωτη ἀπώλεια ἱκανότητας γιὰ αὐτόματη ἀναπνοή. Καὶ διερωτᾶται κάποιος , ὁ θάνατος δὲν εἶναι ἴδιο γεγονὸς παντοῦ;
Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος , σύμφωνα μὲ τοὺς ὑποστηρικτὲς τῆς θεωρίας , ἀποτελεῖ μόνο μία βιολογικὴ μονάδα καὶ ὅτι ὁ θάνατος ἀποτελεῖ τὴ μόνιμη καὶ μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῶν λειτουργιῶν του καὶ ἂς θεωρήσουμε τὴ ζωὴ σὲ συνάρτηση μόνο μὲ τὴ βιολογικὴ συμπεριφορὰ τοῦ κυττάρου.
Γνωρίζουμε ἀπὸ τὴ βιολογία λοιπὸν ὅτι ἕνα κύτταρο παραμένει ζωντανὸ ὅταν λαμβάνει ἀπὸ τὸ ἐξωτερικὸ περιβάλλον στοιχεῖα τὰ ὁποῖα ἀφομοιώνει μετατρέποντας τὰ σὲ ἐνεργειακὸ νόμισμα [ΑΤP] μὲ τὴν ἀπαραίτητη συνέργια τοῦ ὀξυγόνου. Αὐτοὶ οἱ δυὸ παράγοντες μεταφέρονται μέσω τῆς ροῆς τοῦ αἵματος τὸ ὁποῖο συνεχίζει τὴ ζωογόνο του δράση μέσω τῆς λειτουργίας τοῦ καρδιακοῦ μυός.
Ὅταν αὐτὸ σταματήσει ,τότε τὸ κύτταρο , μὴ λαμβάνοντας τὰ ἀπαραίτητα στοιχεῖα γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ ὁδηγεῖται στὸ κυτταρικὸ θάνατο, ποὺ διαφέρει μόνο χρονικὰ σὰν γεγονὸς ἀπὸ ὄργανο σὲ ὄργανο. Ὁ κυτταρικὸς θάνατος προηγεῖται τῆς λύσης τοῦ κυττάρου, ποὺ προηγεῖται τῆς λύσης τοῦ ὀργάνου. Μετὰ τὸ θάνατο τὸ κύτταρο λύεται καὶ ἀρχίζει ἡ διαδικασία τῆς ἀποσύνθεσης.
Ὅπως εἶναι παραδεκτὸ παγκόσμια, ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἄσκηση τῆς ἰατρικῆς τέχνης, αὐτὴ συμβάλλει στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς ,ὄχι τὴν διατήρηση τῆς ζωῆς μόνο σὲ ἐπίπεδο προσώπου, ἀλλὰ ἀκόμα καὶ σὲ ἐπίπεδο κυττάρου. Ὁ ἰατρὸς καθημερινὰ δίνει τὴ μάχη στὸ νὰ διατηρήσει τὴ ζωὴ καὶ τὸ πεδίο αὐτῆς τῆς μάχης δὲν εἶναι μόνο τὸ σῶμα σὰν σύνολο ὀργάνων, ἀλλὰ κυρίως σᾶ σύνολο κυττάρων.
Ἀποτελεῖ ἀπαράβατο κανόνα λοιπόν, ἡ ἄσκηση τῆς Ἰατρικῆς τέχνης μὲ γνώμονα τὸν σεβασμὸ στὴ ἴδια τη ζωὴ ,εἴτε ἀφορᾶ τὸ πρόσωπο, εἴτε τὸ ὄργανο, εἴτε τὸ κύτταρο .PRIMUM NON NOCERE [ Ἱπποκράτης ].
Καμιὰ ἰατρικὴ πρακτικὴ δὲν καθαγιάζεται ἢ δικαιολογεῖται ὅταν γίνεται πρόξενος βλάβης. «Νὰ κάνω χρήση τῆς θεραπείας πρὸς βοήθεια μόνο ... οὐδέποτε ὅμως πρὸς βλάβη ἢ ἀδικία τινός» [ὅρκος τοῦ Ἱπποκράτους ] . Τὸ γεγονὸς λοιπὸν ὅτι ἡ τεχνολογικὴ ἐξέλιξη παρήγαγε μονάδες ἐντατικῆς θεραπείας στὶς ὁποῖες νοσηλεύονται ἄνθρωποι μέσα στὰ σώματα τῶν ὁποίων διατηρεῖται ἡ ΖΩΗ, σὰν γεγονὸς , δὲ δίνει κανένα δικαίωμα σὲ κανένα ἰατρὸ νὰ ἐπέμβει καὶ νὰ τὴ σταματήσει ἀκόμα καὶ μὲ εὔσχημο πρόσχημα ἢ ὠφέλεια τίνος ἄλλου ,γιατί ἔτσι ἀναιρεῖται ἡ ἴδια ἡ φύση καὶ ὁ σκοπὸς ἄσκησης τῆς ἰατρικῆς.
Σὲ ἄρθρο τοῦ κοῦ Λαγγουράνη , διευθυντοῦ τῆς μονάδας τεχνητοῦ νεφροῦ τοῦ νοσοκομείου Ἀλεξάνδρας μὲ τίτλο « ἡ προσφορὰ ὀργάνου ἀπὸ ἄνθρωπο ποὺ δὲν τὸ χρειάζεται πιὰ εἶναι δῶρο ζωῆς καὶ συμβάλλει στὴν ἑδραίωση μίας κοινωνίας ἀλληλεγγύης» ποὺ ἀναρτήθηκε στὸ διαδίκτυο στὴν ἰστοσελίδα τῆς Ἐθνικῆς Ἐπιτροπῆς Μεταμοσχεύσεων διαβάζουμε: « σὲ πολλὲς περιπτώσεις ὅμως ὁ ἀσθενὴς μεταφέρεται σὲ ΜΕΘ ναὶ μὲν σὲ κῶμα, ἀλλὰ ζωντανὸς ἀκόμα !!!
Ἐν τῷ μεταξὺ ἡ ἐγκεφαλικὴ αἱμορραγία συνεχίζεται ,τὸ ἐγκεφαλικὸ οἴδημα ἐπιδεινώνεται καὶ ἐπέρχεται ἡ καταστροφὴ τοῦ ἐγκεφάλου, μὲ ἐπακόλουθό τη διακοπὴ τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας .
Στὰ ἄτομα αὐτὰ παρέχεται σήμερα ἡ δυνατότητα διατήρησης τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας γιὰ λίγες ὧρες ἢ καὶ μερικὰ εἰκοσιτετράωρα μὲ τεχνητὰ μέσα [ἀναφέρονται] ,ἀφοῦ ἀποκλειστοῦν ἄλλες συνυπάρχουσες ἀναστρέψιμες καταστάσεις [ἀναφέρονται...]ὑπάρχει ἀπόλυτη ἔνδειξη ἐγκεφαλικοῦ θανάτου».
Μὲ ἀπόλυτο σεβασμὸ λοιπὸν στὸ πρόσωπο καὶ τὴν ἐπιστημονικὴ ἰδιότητα τοῦ συγγραφέα τοῦ ἄρθρου, θὰ ἤθελα νὰ σταθοῦμε στὴ φράση « ζωντανὸς ἀκόμα» καὶ στὸ νόημα τῆς φράσης ἐπέρχεται ἡ διακοπὴ τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας.
Ἐὰν δὲν ἔχω παρανοήσει, ὁ θάνατος ταυτίζεται μὲ τὸ σταμάτημα τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας, γνώμη ποὺ βεβαῖα ἐπικροτεῖ καὶ ὁ Δρ Shewmon o ὁποῖος λέει χαρακτηριστικὰ « ὅτι μόνο ὁ κυκλοφορικὸς καὶ ἀναπνευστικὸς ὁρισμὸς τοῦ θανάτου μπορεῖ νὰ γίνει καθολικὰ ἀποδεκτός!».
Ἡ συνέχιση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας μὲ τεχνητὰ μέσα ἁπλὰ ἐπιβραδύνει τὴν ἐπέλευση τοῦ γεγονότος τοῦ θανάτου ὁλόκληρού του ὀργανισμοῦ, καὶ τοῦ κυτταρικοῦ πληθυσμοῦ, οὐδεμία διαφωνία, δηλαδὴ συμβάλλει στὴ ζωτικότητα τῶν ὀργάνων καὶ στὴ βιωσιμότητά τους, δηλαδὴ στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς τοῦ κυττάρου, δηλαδὴ στὴ ΖΩΗ!!!
Γιὰ νὰ τὸ κατανοήσουμε αὐτὸ πρέπει νὰ ἐξετάσουμε πὼς δημιουργεῖται ἡ ζωή! Δυὸ ζωντανὰ κύτταρα ἑνώνονται, μέσα σὲ ἕνα ζωντανὸ ὀργανισμὸ καὶ ἀρχίζουν νὰ πολλαπλασιάζονται .Στὴν ἀρχὴ τῆς δημιουργίας τοῦ νέου ὀργανισμοῦ μέχρι νὰ διαφοροποιηθοῦν, δηλαδὴ τὰ κύτταρα καὶ νὰ δημιουργήσουν τὴν ἀπαραίτητη ὑποδομή, καρδιακὴ ,κυκλοφορικὴ κ.ἅ. γιὰ τὴ συνέχιση τῆς ἀνάπτυξης , τὰ ἀπαραίτητα γιὰ τὴ ζωή, λαμβάνονται ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς μητέρας.
Μπορεῖ κάποιος νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι ἐπειδὴ δὲν ἔχουμε ἀκόμα ἄνθρωπο ἐξεικονισμένο ,κατὰ τὴν διδασκαλία τῆς καθ’ ὑμᾶς πολιτισμένης καὶ ἐκλεπτυσμένης πνευματικὰ ἀνατολῆς ,ἀλλὰ μόνο ἕνα σύνολο κυττάρων , ὅτι ἔχουμε ἀπουσία ΖΩΗΣ!!! μπορεῖ δηλαδὴ νὰ ποῦμε ὅτι ἐπειδὴ ἕνα μέρος τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀκόμα ἀτελὲς καὶ ἀπουσιάζει ἐν μέρει λειτουργικὰ , καὶ τρέφεται ἀπὸ τὴ μητέρα ὅτι μέσα στὴ μήτρα ἔχουμε φαινόμενο θανάτου;!!! καὶ αἰτιολογεῖται λόγου χάριν ἡ διακοπὴ τῆς κύησης, δηλαδὴ ἡ παύση τῆς ζωῆς ἐπειδὴ εἶναι ἀτελές;
Ἂν ἰσχύσει αὐτὸ καὶ θεωρηθεῖ κατὰ ἀναλογία νεκρὸ φτάνουμε στὸ ἑξῆς παράδοξο καὶ τερατῶδες: καὶ γιατί νὰ γεννηθοῦν παιδιά; μποροῦμε ἀφοῦ εἶναι ἀτελὲς ἀκόμα, νὰ κυοφορηθεῖ λ.χ. μέχρι νὰ γίνει ἱκανὸ νὰ χρησιμοποιηθεῖ γιὰ ἰατρικὸ ἢ ἄλλο σκοπὸ ποὺ πάλι συμβάλλει στὸ «καλό» της κοινωνίας . Μίας κοινωνίας βεβαίως, ποὺ δὲ θὰ εἶναι πιὰ στὴ φύση τῆς καλή, ἀφοῦ μέσα τῆς θὰ κυριαρχεῖ ὁ κανιβαλισμὸς καὶ ἡ χρησιμοθηρία.
Ὅπως λοιπὸν δὲν εἴμαστε βέβαιοι στὴ διαδικασία τῆς γέννησης τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὸ πιὰ στιγμὴ ἡ δημιουργικὴ πνοὴ τοῦ Θεοῦ ἐνεργεῖ ,καὶ δεχόμαστε ὅτι ἀπὸ τὴν ἀρχὴ πρόκειται γιὰ ἀνθρώπινο πρόσωπο ζῶν, ἔτσι καὶ στὴ διαδικασία τοῦ θανάτου εἴμαστε ὑποχρεωμένοι ἀφοῦ ἔχουμε ἐλλιπῆ γνώση γιὰ τὸ πότε αὐτὴ ἐκπνέει, νὰ δεχτοῦμε ὅτι ἕως καὶ τὴ λύση τοῦ τελευταίου κυττάρου, πρόκειται γιὰ ἀνθρώπινο πρόσωπο μὲ ὅλα τὰ ἀναφαίρετα δικαιώματά του, ποὺ ἀπορρέουν ἀπὸ τὴν ὕπαρξη τῆς Ζωῆς μέσα σ΄αὐτόν.
Νὰ γιατί κανένας γιατρὸς ποὺ σέβεται τὴ Ζωὴ καὶ τὴν τέχνη του δὲν ὑπογράφει ποτὲ πιστοποιητικὸ θανάτου πρὶν τὴν ἔκπτωση τῆς ζωῆς σὲ ὅλο τὸ σῶμα τοῦ ἀσθενοῦς ,ποὺ συμβαίνει μόνο μὲ τὴν ὁριστικὴ καὶ ἀμετάκλητη καὶ μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας, πράγμα τὸ ὁποῖο ἀποδέχονται καὶ οἱ ὑποστηρικτὲς τῆς θεωρίας περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, γιατί ἐξ ὅσων γνωρίζω, τὸ πιστοποιητικὸ θανάτου ὑπογράφεται μετὰ τὴν ἀποσύνδεση ἀπὸ τὰ μηχανήματα .
Καὶ τίθεται τὸ ἐρώτημα οἱ ΜΕΘ τελικὰ τί εἶναι? μονάδες διατήρησης τῆς ζωῆς καί θεραπείας ἢ μήπως μὲ τὸ ἐφεύρημα τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» μετατραποῦν ἄθελά μας σὲ μονάδες ἀνταλλακτικῶν, τύπου βουλκανιζατὲρ ὅπου θὰ πετᾶς τὶς καμένες φλάντζες καὶ θὰ ἀνακυκλώνεις τὶς μισοφαγωμένες. Μήπως τελικά, ἡ καλοπροαίρετη διάθεσή μας γιὰ βοήθεια ,ἀπογυμνωμένη ἀπὸ τὸ δεοντολογικό της ὑπόβαθρό μας ὁδηγεῖ σὲ μία ἰατρικὴ τύπου Μένγκελε!
Τὸ θέμα μας, λοιπὸν δὲν εἶναι οἱ μεταμοσχεύσεις σὰν ἰατρικὴ πράξη, ἀλλὰ κυρίως ἡ ὁριοθέτηση τοῦ γεγονότος, τοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς. Ὁ δρ Massimo Bondi, διευθυντὴς καθηγητὴς τῆς χειρουργικῆς στὸ Σίδνεϋ, ὁ ὁποῖος ἀσχολεῖται μὲ τὸ θέμα τῶν μεταμοσχεύσεων ἀπὸ τριαντακονταπενταετίας παραμένει ἀφοπλιστικὸς στὶς δηλώσεις του.
Λέει χαρακτηριστικά: « ὅτι πολλὲς φορὲς στὴν καθημερινὴ ἰατρικὴ πράξη ἐπειδὴ χρειάζεται νὰ λαμβάνονται τὰ ὄργανα ἐσπευσμένα , λόγω του ὅτι ἡ ἀργοπορία λήψης αὐτῶν, τὰ καθιστὰ ἀκατάλληλα γιὰ μεταμόσχευση, οἱ γιατροὶ ἀντὶ νὰ παρακολουθήσουν τὴν πορεία ἐξέλιξης τῆς βλάβης τοῦ ἀσθενοῦς, ἔχουν μεγαλύτερη βιασύνη στὸ νὰ θέσουν γρήγορα τὴ διάγνωση τοῦ ΕΘ.
Ἐπίσης λέει χαρακτηριστικὰ ὅσον ἀφορᾶ τοὺς δότες «sono I piu fragili ed esposti ma non privi di speranza», δηλαδὴ εἶναι οἱ πιὸ εὔθραυστοι καὶ ἐκτεθειμένοι ἀλλὰ ὄχι δίχως ἐλπίδα. Ὁ ἴδιος ἐρευνητής, ἀναφέρει ἐπίσης ὅτι σὲ μία μεγάλη μελέτη ποὺ ἔγινε στὰ ὑπολείμματα τῶν σωμάτων τῶν δοτῶν , ποὺ εἶχαν χαρακτηριστεῖ ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ , μετὰ τὴν ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων, σὲ 503 ἄτομα κατὰ τὴν ἰατροδικαστικὴ ἐξέταση βρέθηκε ὅτι σὲ ἀρκετὲς περιπτώσεις, οἱ βλάβες τοῦ Κ.Ν.Σ. ἦταν ἀναστρέψιμες.
Ὁ καθηγητὴς Hill, βρετανὸς ἐρευνητὴς μάλιστα, ὁ ὁποῖος πραγματοποίησε ἀρκετὲς νεκροψίες ἀσθενῶν ποὺ εἶχαν νοσηλευθεῖ σὲ ΜΕΘ , εἶχαν λάβει τεχνητὴ καρδιοναπνευστικὴ ὑποστήριξη καὶ ἀκολούθως εἶχαν χαρακτηρισθεῖ ἐγκεφαλικὰ νεκροί, μὲ τὰ ὑπάρχοντα κριτήρια ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, βρῆκε ὅτι στὴ πλειοψηφία τῶν περιπτώσεων ὑπῆρχε μία σχετικὰ ἱκανοποιητικοῦ βαθμοῦ διατήρηση τῆς φλοιώδους οὐσίας τοῦ ἐγκεφάλου, γεγονὸς ποὺ θέτει σοβαρὰ ἐρωτήματα γιὰ τὸ ποσὸ τελικὰ «νεκροί» εἶναι οἱ ἀσθενεῖς αὐτοὶ.
Δίκαια, λοιπόν, Δρ Robert Truog, καθηγητὴς στὸ πανεπιστήμιο τοῦ Χάρβαρτ ἀναισθησιολόγος, λέει χαρακτηριστικά, «ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος παραμένει ἀσυνάρτητος στὴ θεωρία καὶ συγκεχυμένος στὴ πράξη, ἐπιπλέον ὁ μόνος σκοπὸς ποὺ ἐξυπηρετεῖται ἀπὸ τὴν ἔννοια εἶναι ἡ δυνατότητα στὴν ἐξεύρεση τῶν ὀργάνων’’.
Ἕνα ἄλλο ἐρώτημα ποὺ τίθεται, εἶναι γιατί εἶναι ἀναγκαία ἡ χορήγηση φαρμακευτικῆς ἀγωγῆς μὲ σκοπὸ τὴν ἀναισθησία, στὸ δότη πρὶν τὴ λήψη τῶν ὀργάνων.
Ἅ-ν-αἰσθησία χρειάζεται ὁ ζῶν καὶ ὄχι ὁ νεκρός, ἀφοῦ ἡ ὕπαρξη αἰσθήσεων προϋποθέτει τὴν ὕπαρξη τῆς ζωῆς.
Ποῦ ἀποσκοπεῖ λοιπὸν ἡ χορήγηση ἀναισθησίας στὸ «ἐγκεφαλικὰ νεκρὸ δότη» ἀφοῦ κατὰ τὴν θεωρία αὐτὴ ὁ ἄνθρωπος εἶναι νεκρὸς ; Καὶ ποιὰ εἶναι αὐτὰ τὰ συμπτώματα ποὺ ἐμφανίζονται κατὰ τὴν λήψη τῶν ὀργάνων καὶ τὰ ὁποία καταστέλλονται μὲ τὴ χορήγηση ἀναισθησίας; ἐφίδρωση , αὔξηση καρδιακῶν παλμῶν καὶ ταχυκαρδία, αὔξηση ἀρτηριακῆς πίεσης ,καὶ τὰ λεγόμενα σημεῖα τοῦ Λαζάρου.
Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ περίπτωση ἑνὸς ἀπὸ τοὺς χαρακτηρισθέντες « ἐγκεφαλικὰ νεκρούς» δότες ποὺ δημοσιεύτηκε ἀπὸ τὸν WETZEL καὶ ἐξετάστηκε ἀπὸ τοὺς Βρετανοὺς ἐρευνητὲς EVANS καὶ HILL.
Ὁ ἀσθενὴς αὐτὸς 33 χρονῶν, χαρακτηρίστηκε ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς καὶ ἑτοιμάστηκε γιὰ τὸ χειρουργεῖο. Πρὸ τῆς ἔναρξης τῆς διαδικασίας εἶχε 90 παλμοὺς τὸ λεπτὸ καὶ ἡ πίεση τοῦ ἦταν 90/50.Μόλις ὁ χειροῦργος ἔκανε τὴ τομὴ κατὰ μῆκος τοῦ σώματος οἱ παλμοὶ ἔγιναν 104 καὶ ἡ πίεση τοῦ 120/70 τὸ λεπτό. Ἐὰν ἦταν πτῶμα κανονικὰ αὐτὸ δὲν ἔπρεπε νὰ συμβεῖ.
Στὰ 3 λεπτὰ ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς διαδικασίας οἱ παλμοὶ ἀνέβηκαν στοὺς 118 τὸ λεπτὸ καὶ ἡ πίεση τοῦ στὸ 150/75 , καὶ χρειάστηκε ἡ χορήγηση ἀναισθησίας, στὰ 11 λεπτὰ ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς διαδικασίας, γιὰ νὰ σταματήσει ἡ αὔξηση τῶν παλμῶν καὶ τῆς πίεσης καὶ νὰ συνεχίσει ἡ διαδικασία.
Τὸ φαινόμενο αὐτὸ παρατηρεῖται συνήθως στοὺς ἀσθενεῖς ποὺ χειρουργοῦνται ὅταν ἡ ἀναισθησία δὲν ἐπαρκεῖ καὶ εἶναι ἐξ αἰτίας τῆς κατευθείαν ἀπάντησης τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους.
Ἐπιπλέον γιατί παρατηρεῖται δακρύρροια τοῦ δότου, κυρίως κατὰ τὴν στιγμὴ τῆς λήψης τῶν ὀργάνων; Πῶς αὐτὰ ἐξηγοῦνται ἰατρικὰ καὶ μὲ ποιὸ μηχανισμὸ προκαλοῦνται;
Ὅπως προαναφέρθηκε, ὑπάρχουν σπάνιες ἀλλὰ καταγεγραμμένες περιπτώσεις ἀνθρώπων, ποὺ ἐνῶ χαρακτηρίστηκαν ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ [κλινικὰ καὶ ἐργαστηριακά], ἐπανῆλθαν κανονικὰ στὴ ζωή.
Πρόσφατα δημοσιεύτηκε ἡ κλινικὴ περίπτωση τῆς Lucy Hussey Bergonzi, μία ἀπὸ τὶς καταγεγραμμένες περιπτώσεις ἐπαναφορᾶς ἀπὸ τὸν κλινικὰ καὶ ἐργαστηριακὰ διαγνωσθέντα ἐγκεφαλικὸ θάνατο, ἡ ὁποία ἐνῶ χαρακτηρίστηκε ἐγκεφαλικὰ νεκρὴ καὶ δόθηκε ἡ ἄδεια ἀπὸ τοὺς συγγενεῖς γιὰ τὴ λήψη τῶν ὀργάνων ἐκείνη ἐπανῆλθε στὴ φυσιολογικὴ κατάσταση ἔπειτα ἀπὸ ραντισμὸ μὲ ἁγιασμὸ, κατὰ τὸ ἔθιμο τῶν ρωμαιοκαθολικῶν, ποὺ ἔγινε λίγα λεπτὰ πρὸ τῆς ἀφαίρεσης τῶν μοσχευμάτων.
Στὶς περιπτώσεις αὐτὲς πὼς δικαιολογεῖται τὸ γεγονὸς αὐτό, ἀφοῦ ἡ διάγνωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου εἶχε γίνει σὲ ἁρμόδια κατὰ τόπους ἰατρικὰ κέντρα καὶ εἶχαν τηρηθεῖ ὅλες οἱ ἀπαραίτητες νομικὰ καὶ ἰατρικὰ διαδικασίες;
Σ΄αὐτὸ τὸ σημεῖο θὰ θέλαμε νὰ κάνουμε μία διευκρίνηση. Τὸ πρόβλημά μας καὶ οἱ ἀντίρρησή μας δὲν ἀφορᾶ στὶς μεταμοσχεύσεις σὰν ἰατρικὴ πρακτική, ἐξ΄ ἄλλου καὶ ἡ μετάγγιση αἵματος ὑπὸ μίαν ἔννοια θὰ μποροῦσε νὰ θεωρηθεῖ μεταμόσχευση, ἡ λόγου χάριν ἡ δωρεὰ ὀργάνου ἀπὸ ζῶντα δότη, ἀλλὰ στὶς μεταμοσχεύσεις ἀπὸ νεκρὸ δότη, σὲ συνάρτηση πάντα μὲ τὴ θέσπιση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου μὲ ὅλες τὶς ἐπὶ μέρους παραμέτρους.
Καὶ αὐτὸ τόσο λόγω τῆς ἰδιομορφίας τῆς ἴδιας της θεωρίας τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» ὅσο καὶ γιὰ τὸ γεγονός, ὅτι παρὰ πολλὲς μελέτες ἀνὰ τὸν κόσμο, ἀπὸ διεθνοῦς κύρους ἐρευνητὲς καὶ ἐπιστήμονες, θέτουν καθαρὰ τὴν ἀνάγκη ἀμφισβήτησης τῆς ὑπαρχούσης θεωρίας περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ συγκλίνουν στὴν πιθανή, ἐπιστημονικὰ ,ἀναίρεσή του.
Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ὁ ἐγκεφαλικὸς θανατὸς εἶναι εἴτε ἕνα φαινόμενο στὴ διαδικασία τοῦ θανάτου [ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ] εἴτε τὸ πρῶτο στάδιο τῆς ἀποσύνθεσης [TAYLOR] , ἀλλὰ σίγουρα, ὄχι ὁ θάνατος τοῦ προσώπου, ὁ ὁποῖος παραμένει ἕνα μὴ ἀποκεκαλυμμένο μυστήριο.
Ὁ καθηγητὴς τῆς Νευρολογίας κὸς Taylor ἀποφαίνεται ὅτι ὑπάρχει ὁ θάνατος σὰν στιγμιαῖο γεγονὸς [process of dying], καὶ ἡ διαδικασία τῆς ἀποσύνθεσης[process of disintegration] καὶ συμπληρώνει ὅτι ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος εἶναι τὸ πρῶτο στάδιο τῆς διαδικασίας τῆς ἀποσύνθεσης. Ἐπιπλέον θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ὁ θάνατος δὲν διαγιγνώσκεται ἁπλὰ πιστοποιεῖται.
Πρὶν παραδώσω τὴ σκυτάλη στοὺς ἐξαίρετους ὁμολογουμένως ἐπιστήμονες ποὺ βρίσκονται σήμερα ἐδῶ, θεωρῶ χρέος μου καὶ σὰν Θεολόγος, νὰ κάνω μία μικρὴ ἀναφορὰ ἀκόμη καὶ νὰ προσθέσω ὅτι οἱ ἰατρικὲς μελέτες ποὺ ἀντιτίθενται στὴ θεωρία τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ ὁρίζουν τὸ θάνατο σὰν στιγμιαῖο γεγονὸς , διαφοροποιοῦν τὸ γεγονὸς τοῦ θανάτου ἀπὸ τὴν διάλυση τοῦ σώματος στὴν ὁποία ἀνήκει καὶ ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος , ἀρνοῦνται τὴν ταύτιση τῆς ψυχῆς μὲ τὶς ἐγκεφαλικὲς λειτουργίες,ὑποστηρίζουν τὸ δικαίωμα στὴ ζωὴ ὄχι μόνο τοῦ λήπτη ἀλλὰ καὶ τοῦ δότη, δέχονται τὸν δότη σὰν πρόσωπο ἀκόμα καὶ μετὰ θάνατον, ἔρχονται σὲ ἀπόλυτη συμφωνία μὲ τὸ πνεῦμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὸ πνεῦμα τῆς ἀποκαλυπτικῆς πατερικῆς θεολογίας [Ἄγ. Μάξιμος ὁμολογητὴς , Ἄγ. Γρηγόριος Νύσσης , Μέγας Βασίλειος , Ἄγ. Ἰωάννης Δαμασκηνὸς κ.ἅ.].
Ἐπίσης ἐπειδὴ κάποιοι προσπαθοῦν νὰ κινήσουν τὴ κοινὴ γνώμη λέγοντας, ὅτι ἐμεῖς ποὺ εἴμαστε ἐπιστημονικὰ ἐνάντιοι στὴ θεωρία τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου στερούμαστε εὐσπλαχνίας πρὸς τὸν συνάνθρωπο, θὰ ἤθελα νὰ ἀπαντήσω, μὲ ἀπόλυτο σεβασμὸ στὴ γνώμη τους , ὅτι πρώτον εὐσπλαχνία γιὰ τὸ γιατρὸ ἀπέναντι στὸν ἀσθενῆ εἶναι ἡ ἄσκηση τῆς ἰατρικῆς μὲ σεβασμὸ στὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο καὶ ἐπιστημονικὴ ἀρτιότητα, ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀλήθεια.
Δεύτερον εὐσπλαχνία δὲν ἀξίζει μόνο ὁ λήπτης, ἀλλὰ καὶ ὁ δότης καὶ ἡ οἰκογένεια τοῦ ἐπίσης.
Ὁ δότης γιὰ μᾶς παραμένει κατὰ πάντα ἀνθρώπινο πρόσωπο ψυχῆ τὲ καὶ σώματι κάθ΄ὅλη τη διάρκεια τῆς νοσηλείας του, καὶ εἶναι ἐκεῖνος ποὺ βρίσκεται στὴ πιὸ ὀδυνηρὴ θέση καὶ χρειάζεται περισσότερο τὴ φροντίδα καὶ τὴ προστασία μας, γιατί ἀγωνίζεται γιὰ τὴ ζωή του ἡ ὁποία ἔπ΄οὐδενὶ δὲν πρέπει νὰ κινδυνέψει, θέση ἀπόλυτα ταυτισμένη μὲ τὸ πνεῦμα τῆς Συνόδου.
Γιὰ μᾶς δὲν εἶναι ἄχρηστο φορτίο μὲ πράγματα ποὺ δὲν τὰ χρειάζεται , γιὰ νὰ πεταχτεῖ σὲ ἕναν , πιθανὰ ἐπιστημονικὸ Καιάδα, ἀλλὰ ὁ πλησίον καὶ ἀδελφός μας ὅπως ἄλλωστε καὶ ὁ λήπτης . Ἡ κλινικὴ περίπτωση τοῦ χρειάζεται τὴν ἀπαραίτητη ἰατρικὴ φροντίδα καὶ ὑποστήριξη ἀπὸ ὅλους γιὰ τὸ ἀναφαίρετο δικαίωμα στὴ ζωὴ ποὺ εἶναι δῶρο τοῦ ΘΕΟΥ στὸν ἄνθρωπο καὶ δὲν ἔχει τὸ δικαίωμα κανένας νὰ τὴ κόψει παρὰ μόνο ὁ ἴδιος ὁ Θεός, πράγμα γιὰ τὸ ὁποῖο εἴμαστε ἐπιστημονικὰ βέβαιοι ὅτι μᾶλλον δὲν συμβαίνει μὲ τὴ θέσπιση τοῦ ΕΘ.
Ἐπιπλέον ἐπειδὴ γίνεται λόγος γιὰ χρέος φιλανθρωπίας ἀπαντοῦμε , εἶναι ἀσφαλῶς φιλανθρωπία ἡ δωρεὰ ὀργάνων, ἀλλὰ ἀσύγκριτα μεγαλύτερη φιλανθρωπία εἶναι νὰ διδάσκεις τοὺς ἀνθρώπους νὰ πηγαίνουν στὸ θάνατο μὲ βαθειὰ πίστη στὴν Ἀνάσταση τοῦ ΧΡΙΣΤΟΥ.
Φιλανθρωπία εἶναι νὰ διδάσκεις τοὺς ἀνθρώπους νὰ πορεύονται στὴ σταυροαναστάσιμη ζωὴ καὶ ὅτι ὁ θάνατος, καθολικὸ γεγονὸς τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι πέρασμα στὴν αἰωνιότητα, καὶ μετάσταση στὰ ἀνώτερα , τὰ ἀληθινὰ, τὰ ἄφθαρτα. Φιλανθρωπία εἶναι νὰ διδάσκεις τοὺς ἀνθρώπους τὴ δοξολογικὴ πλευρὰ τῆς ἀσθένειας καὶ τὴ λυτρωτικὴ πλευρὰ τοῦ θανάτου.
Κλείνοντας θὰ ἤθελα νὰ εὐχαριστήσω τὴν Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν γιὰ τὴν ἰδιαίτερη τιμὴ πού μου ἔδωσαν νὰ μὲ προσκαλέσουν νὰ καταθέσω τὴν ἐπιστημονική μου ἄποψη στὴν ἀποψινὴ ἡμερίδα, καθὼς καὶ τὸ σεβασμιότατο μητροπολίτη Κηφισίας, Ἁμαρούσιου καὶ Ὠρωποὺ κ.κ. Κύριλλο γιὰ τὴν, στὴν ἐλαχιστότητά μου, παρασχεθεῖσα εὐλογία. Εὐχαριστῶ.
Ἀρχιμ. Ἰωάννης Κοκάκης
Ἀκτιν/τηςογκολόγοςθεολόγος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Shwmon D. A. ‘’anencephale selected medical aspects’’ Hasting Center report 1988 no 10pp11-19 /
2.Dr Massimo Bondi ‘’Testimony presented at a hearing of the selected commitee of the commission of social affairs of the Italian Parliament’’ / 3.D.C.Klein’’ brain death with prolonged somatic survivor’’ N.E.J.of med.1992no306 pp 1362 / 4.J.E.ParisiR.C. KirnG.H Collins et al’’ brain death with prolonged somatic survivor’’ N.E.J. of med1982no 306 pp14-16 / 5.Heytens l et al 1989 ‘’Lazarus signs ad extension postum in a brain dead patient case report’’ Neurosergury 71<3>449- 51 / 6.Popper A.H. ‘’unusual spontaneous movements in brain dead patients’’ Neurology 1984 no 34 pp1089-1092 / 7.Dr Alan Shwmon professor of pediatric neurology UCLA’’ chronic brain death meta analysis and conseptual consequences’’ Neurology1998 no51 pp1538-1545 / 8.D.S.Eriksson of Gotemborg university inst. Of cl neuroscience F.H.Cage of S Diego Salk institute cf ‘’ mors sua vita mea ‘’op.cit.p 7 / 9.DR Hill ibid. / 10.C.B.Johansson et al ‘’ identification of neural stem cells in the adult mammalian central nervous system’’ 1989 January 8 no 96 < 1>pp 25-34 / 11 .proff.Fausto Baltisero department of human fisiology university of Milan hearing September 28 1992 ‘’report of the selected comitee of the commission of social affairs of the Italian Parliament’’ / 12.rethinking…note22 Wetzer R.C. Setzer N.Stiff J.L.’’ et al ‘’hemodynamic responses in brain dead organ donor patient’’Anesth.Analgh 1985 no 64 pp125-128 /13.Dr Robert Truog- Dr James Fakler ‘’rethinking brain death’’ Critical Care Medicine volume20 no12 1992/ 14.GriggM.M., Kelly M.A.,Celessia G.G. et al electroencephalographic activity after brain death Archives of Neurology 1987no44[9] pp948-954/

 

 

Ἡ εἰσήγηση τοῦ Ἐμμανουήλ Παναγόπουλου

(Ἄμ.Ἐπ. Καθηγητὴς Χειρ/κῆς ΕΚΠΑ ,τ.Συν/τής Δ/τής Χειρουργὸς ΕΣΥ Νοσοκομεῖο«Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ»)

Διασώζεται ὁ ἐγκεφαλικός θάνατος;

 

Ἀσφαλῶς ἡ ἐρώτηση αὐτὴ ἀκούγεται παράξενα, ἀφοῦ ἀφορᾶ ἕνα ζήτημα, ποὺ ἐδῶ καὶ 45 χρόνια βρίσκεται στὸ προσκήνιο τῆς ἰατρικῆς, καὶ ὄχι μόνον, ἐπικαιρότητας, ταυτοχρόνως δέ ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια ἔχει νομοθετικὰ κατοχυρωθεῖ σὲ ὁλόκληρο τὸ δυτικὸ κόσμο, καὶ ὄχι μόνον.

Οἱ μεταμοσχεύσεις ὀργάνων ξεκίνησαν στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 60. Εἶχαν ὅμως τότε νὰ ἀντιμετωπίσουν δυὸ σοβαρὰ προβλήματα.

Ἀφ’ ἑνὸςτὰ ὄργανα ἀπὸ ὄντως νεκροὺς ἦταν ἀκατάλληλα καὶ μὴ λειτουργοῦντα μεταμοσχευόμενα καὶ ἀφ’ ἑτέρου ἡ ἀφαίρεση ἀνθρωπίνων ὀργάνων πρὶν ἀπὸ τὴν διαπίστωση τοῦ θανάτου ἦταν πράξη ποινικὰ κολάσιμη.
Γιὰ τὴ συνέχιση τῶν μεταμοσχεύσεων ἔπρεπε νὰ βρεθεῖ μία λύση καὶ ἡ λύση βρέθηκε μὲ τὴ μετάθεση τοῦ ὁρισμοῦ τοῦ θανάτου σὲ χρονικὴ στιγμὴ πρὶν ἀπὸ τὴν ὁριστικὴ παύση τῆς λειτουργίας τοῦ ὀργανισμοῦ.Ἡ ad hoc ἐπιτροπὴ τῆς ἰατρικῆς σχολῆς τοῦ Harvard ταύτισε τὸ μὴ ἀναστρέψιμο κῶμα, ποὺ εἶναι κατάσταση ζωῆς, μὲ τὸν θάνατο καὶ δημιούργησε τὸ 1968 τὴν ἔννοια τοῦ ΕΘ.

Τὰ ὅσα διαμείφθηκαν στὴν ἐπιτροπὴ αὐτή, τὰ γνωρίζουμε σήμερα μὲ κάθε λεπτομέρεια ἀπὸ τὴν διεξοδικὴ ἔρευνα τῆς Mita Giacomini , στὰ ἀρχεῖα τῆς ἐπιτροπῆς αὐτῆς , ποὺ δημοσιεύθηκε τὸ 1997 (1).Στὸν ἐπίλογο τοῦ ἄρθρου της ἡ Giacomini παρατηρεῖ: «τὰ κριτήρια τοῦ ΕΘ δὲν δημιουργήθηκαν μόνο ἀπὸ τὰ φυσικὰ χαρακτηριστικά τοῦ νεκροῦ ἤ ἀπὸ τὶς δυνατότητες τῶν διαγνωστικῶν καὶ ὑποστηρικτικῶν τεχνολογιῶν. Τὰ ἐγκεφαλικὰ νεκρὰ ἄτομα ἔπρεπε νὰ δημιουργηθοῦν, νὰ ἀναγνωρισθοῦν, νὰ περιγραφοῦν καὶ νὰ ὁρισθοῦν, μὲ τὴν ἀνάπτυξη τῶν κριτηρίων τοῦ ΕΘ. Ὁ ΕΘ ἦταν ἕνα κοινωνικὸ καὶ κλινικὸ κατασκεύασμα ».

Στὰ κείμενα τῶν ὑπερασπιστῶν τοῦ ΕΘ εἶναι λίαν ἐμφανὴς ἡ προσπάθεια ταύτισης ἀντιθέτων καὶ ἀμοιβαία ἀποκλειόμενων καταστάσεων. Αὐτὸς ὁ τίτλος τῆς ἀρχικῆς δημοσίευσης τῆς ἐπιτροπῆς τοῦ Harvard στὸ περιοδικὸ JAMA τὸν Αὔγουστο τοῦ 1968 εἶναι χαρακτηριστικὸς καὶ πιστοποιεῖ τὴν τῶν πραγμάτων ἀλήθεια. ΕΝΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΟΥ ΚΩΜΑΤΟΣ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ AD HOC ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥHARVARD ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΕΘ (2).

Ὁ τίτλος σαφῶς δηλώνει τὴν προσπάθεια ἐξίσωσης τοῦ κώματος, ποὺ παρατηρεῖται μόνο στοὺς ζώντας, μὲ τὸν θάνατο ποὺ εἶναι ἀπουσία ζωῆς. Τὴν ἴδια κατάσταση συναντᾶ κανεὶς καὶ σὲ τίτλους ἰατρικῶν ἄρθρων, ὅπως: ΟΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΘ. ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΑΙΝΙΓΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΚΡΟΥ ΔΟΤΗ (3).

Ὅμως, φυσιολογικὲς ἀλλαγὲς συμβαίνουν μόνο στοὺς ζώντας καὶ ὄχι στοὺς νεκρούς. Μεταθανάτια ἀλλαγὴ εἶναι μόνο ἡ ἀποσύνθεση. Ἔχει λοιπὸν ἰατρικὴ λογικὴ ἡ ἄποψη τῆς ὕπαρξης μεταθανάτιων φυσιολογικῶν ἀλλαγῶν ποὺ καλεῖται νὰ ἀντιμετωπίσει ἡ ἰατρική; Ἕνας ἄλλος τίτλος :ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΚΡΟΥΣ ΔΟΤΕΣ (4). Τὸ ἄρθρο ἀναφέρεται σὲ ἀσθενεῖς ἐγκεφαλικὰ νεκρούς. Ὅμως ἕνας ἀσθενής δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι νεκρὸς καὶ ἕνας νεκρὸς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἀσθενὴς.

Ἐνδεικτικό τῆς σύγχυσης ποὺ δημιούργησε ὁ ὅρος ΕΘ εἶναι καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι κατὰ τὰ πρῶτα χρόνια μετὰ τὴν καθιέρωση τοῦ ΕΘ ,σὲ ἰατρικὰ κείμενα οἱ ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ χαρακτηρίζονταν ὡς ζῶντα πτώματα ἤ πτώματα μὲ παλλόμενη καρδία ἡ καὶ τελείως ἀπαξιωτικὰ ὡς καρδιο-ἀναπνευστικὰ παρασκευάσματα. Πῶς ὅμως εἶναι δυνατὸν κάποιος νά χαρακτηρίζεται πτῶμα καὶ συγχρόνως νὰ εἶναι καὶ ζῶν ἤ νὰ ἔχει παλλόμενη καὶ λειτουργοῦσα καρδία;

Στὴν πορεία τοῦ ΕΘ κάποτε τέθηκε τὸ ἐρώτημα. Γιατί ὁ ΕΘ ταυτίζεται μὲ τὸν βιολογικὸ θάνατο; Ποιὰ εἶναι ἡ βιολογικὴ βάση αὐτῆς τῆς ταύτισης; Ἡ ἀπάντηση ποὺ δόθηκε ἦταν ἡ ἀκόλουθη: Ὁ ἐγκέφαλος ἀποτελεῖ τὸ κύριο συντονιστικὸ ὄργανο, ποὺ συντονίζει τὴ λειτουργία τῶν ἄλλων ὀργάνων μὲ ἀποτέλεσμα τὴν διατήρηση τῆς λειτουργικῆς ἑνότητας τοῦ ὀργανισμοῦ. Ἡ καταστροφὴ ἑπομένως τοῦ ἐγκεφάλου συνεπάγεται τὸν ἀποσυντονισμὸ τῆς λειτουργίας τῶν ἄλλων ὀργάνων καὶ ὁδηγεῖ σταδιακὰ τὸν ὀργανισμὸ στὸν θάνατο.

Ἡ ἀντιπαράθεση πρὸς τὸν ΕΘ ἄρχισε σχεδὸν ἀμέσως μετὰ τὴν καθιέρωσή του, ὅμως πολλὰ χρόνια ἀργότερα,τὸ 1998, μία δημοσίευση μὲ τίτλο : ΧΡΟΝΙΟΣ ΕΘ. ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (5), τάραξε τὰ νερά.

Ο Alan Shewmon, καθηγητὴς νευρολογίας στὸ πανεπιστήμιο UCLA στὸ Los Angeles,μελετώντας 70 ἀπόλυτα ἐξακριβωμένες περιπτώσεις ἐγκεφαλικὰ νεκρῶν ἀτόμων κατέληξε στὸ ἀκόλουθο συμπέρασμα : « τὸ φαινόμενο τοῦ χρόνιου ΕΘ ὑπονοεῖ ὅτι ἡ ἀπαρτιωτικὴ ἑνότητα ἑνὸς σύνθετου ὀργανισμοῦ δηλ. ἡ λειτουργία τοῦ ὀργανισμοῦ ὡς ὄλου, εἶναι ἕνα ἔμφυτο, μὴ ἐντοπιζόμενο, ὁλιστικὸ χαρακτηριστικό, ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν ἀμοιβαία ἀλληλεπίδραση ὅλων τῶν μερῶν, καὶ ὄχι ἕνας ἐκ τῶν ἄνω πρὸς τὰ κάτω συντονισμός,ποὺ ἐπιβάλλεται ἀπὸ ἕνα μέρος, τὸν ἐγκέφαλο, πάνω σὲ ἕνα παθητικὸ ἄθροισμα ὀργάνων.

Ὁ ρόλος τοῦ ἐγκεφάλου δὲν εἶναι ἐκεῖνος τοῦ κεντρικοῦ ρυθμιστῆ, χωρὶς τὸν ὁποῖον τὸ σῶμα χάνει τὴν ἑνότητά του καὶ σταματᾶ νὰ ἀποτελεῖ ἕναν ζωντανὸ ὀργανισμό. Ἑπομένως ἡ ἀπώλεια τῆς ἀπαρτιωτικῆς ἑνότητας δὲν εἶναι ἕνας φυσιολογικὰ ὑποστηρίξιμος λόγος γιὰ τὴν ἐξίσωση τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο τοῦ ὀργανισμοῦ». Τὸ ἄρθρο ἦταν ἕνα ἰσχυρὸ κτύπημα στὰ θεμέλια τοῦ ΕΘ ἀφοῦ ἀναιροῦσε τὴν βιολογικὴ βάση πάνω στὴν ὁποίαν στηριζόταν τὸ οἰκοδόμημα τοῦ ΕΘ.

Ἡ ἀνατροπὴ,ποὺ τὸ ἄρθρο αὐτὸ ἔφερε, ἦταν τέτοια, ποὺ ἀνάγκασε τὸ περιοδικὸ νὰ δημοσιεύσῃ στὸ ἴδιο τεῦχος ἕνα editorial, δηλ. ἄρθρο τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς, μὲ τὸν παράξενο τίτλο : ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ(6), μὲ τὴν ὑπογραφὴ τοῦ Ronald Cranford, ἐξέχοντος καθηγητοῦ νευρολογίας καὶ ὑπερασπιστῆ τοῦ ΕΘ καὶ εἰδικοῦ σὲ θέματα ἀπώλειας συνειδήσεως.

Γράφει τὸ editorial : « τὸ ἄρθρο τοῦ Shewmon καὶ ἡ ἐκτεταμένη τεκμηρίωση τῶν περιπτώσεών του σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς στοχαστικὲς ἀνησυχίες ἐπιστημόνων τὰ τελευταῖα χρόνια, δημιουργοῦν ἐρωτηματικὰ σχετικὰ μὲ τὴν ἐγκυρότητα τῆς σωματικῆς ἀποσύνθεσης ὡς βάσης ἐξίσωσης τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο καὶ δικαιολογοῦν τὴ συνέχιση τῆς διερεύνησης τοῦ ζητήματος ».

Ἀκολούθησε σειρὰ ἄρθρων σὲ ἰατρικὰ καὶ βιοηθικὰ περιοδικὰ ποὺ ἑδραίωναν τὴν ἐγκυρότητα αὐτῆς τῆς θέσης. Γράφτηκαν καὶ βιβλία γιὰ τὴν ἀντιπαράθεση πρὸς τὸν ΕΘ ὅπως Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. ΣΥΝΧΡΟΝΕΣ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ (7), ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1999. ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (8),ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 2000 , FINIS VITAE. ΕΙΝΑΙ Ο ΕΘ ΑΚΟΜΗ ΖΩΗ; (9) ποὺ ἐκδόθηκε τὸ2006 στὰ ἰταλικὰ καὶ τὸ 2009 στὰ ἀγγλικά. Τὸ τελευταῖο αὐτὸ βιβλίο εἶναι μία συλλογὴ 18 ἄρθρων μὲ τὶς ὑπογραφὲς ἰατρῶν διαφόρων εἰδικοτήτων, βιοηθικῶν, δικαστῶν, φιλοσόφων καὶ ἑνὸς ἐπισκόπου,ποὺ παρουσιάζουν καὶ ἀναλύουν τεκμηριωμένα τὴν ἀντίθεσή τους πρὸς τὴν ταύτιση τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο τοῦ ἀτόμου.

Τὸ 2008 συγκαλεῖται ἡ Προεδρικὴ Ἐπιτροπὴ Βιοηθικῆς τῶν ΗΠΑ, μὲ ἐντολὴ τὴ μελέτη τῶν ἀντιπαραθέσεων στὸν προσδιορισμὸ τοῦ θανάτου.

Ἡ Προεδρικὴ Ἐπιτροπὴ μετὰ ἀπὸ πολύμηνες διαβουλεύσεις δημοσιεύει τὸν Δεκέμβριο τοῦ 2008 ἕνα ἐπίσημο κείμενο 123 σελίδων μὲ τίτλο : ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. Η ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣ (10).

Ἡ Ἐπιτροπὴ ἀντικαθιστᾶ τὸν ὅρο ΕΘ μὲ τὸν ὅροTOTAL BRAIN FAILURE -ὁλικὴ λειτουργικὴ ἀνεπάρκεια τοῦ ἐγκεφάλου- γιατί τὸν θεωρεῖ φιλοσοφικὰ οὐδέτερο, φυσιολογικὰ εὐκρινέστερο καὶ διαχωρίζει τὴν ὑποκείμενη διάγνωση ἀπὸ τὸν καθορισμὸ τοῦ θανάτου.

Ἡ Ἐπιτροπὴ ἐπίσης ἀναγνωρίζει ὅτι ὑπάρχουν διχογνωμίες σχετικὰ μὲ τὴν κλινικὴ καὶ ἠθικὴ ἐγκυρότητα τοῦ ὁρισμοῦ τοῦ θανάτου μὲ νευρολογικὰ κριτήρια, ἀφοῦ μερικοὶ θεωροῦν τὸν ΕΘ πολὺ περιοριστικὸ γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν μεταμοσχεύσεων καὶ ἄλλοι φοβοῦνται ὅτι μπορεῖ ὁ ΕΘ νὰ μὴν εἶναι ἰσοδύναμος μὲ τὸν θάνατο τοῦ ἀτόμου.

Κατὰ τὴν Ἐπιτροπὴ γιὰ τὴ λύση τοῦ ζητήματος ὑπῆρχαν δυὸ δρόμοι. Ὁ πρῶτος σημαίνει ἀποδοχὴ τῆς ὑπάρχουσας ἀβεβαιότητας στὸν προσδιορισμὸ τοῦ θανάτου, ἀποδοχὴ τῆς μὴ ὕπαρξης ἐπαρκοῦς βιολογικῆς αἰτιολόγησης καὶ τέλος ἀπόρριψη τοῦ προσδιορισμοῦ τοῦ θανάτου μὲ νευρολογικὰ κριτήρια, μὲ ὅ,τι αὐτὸ μπορεῖ νὰ συνεπάγεται γιὰ τὴ συνέχιση τῶν μεταμοσχεύσεων.

Ὁ δεύτερος δρόμος σημαίνει ὑποστήριξη τῆς ἐπικρατοῦσας ἀντίληψης προσδιορισμοῦ τοῦ θανάτου μὲ νευρολογικὰ κριτήρια καὶ ἡ ἀναζήτηση μίας καλύτερης καὶ ἐγκυρότερης αἰτιολογίας,ποὺ θὰ δικαιολογεῖ τὴ συνέχιση τῆς χρησιμοποίησης τοῦ νευρολογικοῦ κριτηρίου γιὰ τὸν καθορισμὸ τοῦ πότε ἕνα ἄτομο εἶναι νεκρό. Ἡ Ἐπιτροπὴ ἀκολούθησε τὸν δεύτερο δρόμο καὶ διατύπωσε μία νέα αἰτιολόγηση,τὴν ἀκόλουθη.

Ἕνας ζωντανὸς ὀργανισμὸς γιὰ νὰ λειτουργεῖ ὡς ὅλον καὶ νὰ συνεχίζει νὰ ἐπιβιώνει, ἀπαιτεῖται νὰ ἀσκεῖ μία θεμελιώδη καὶ ζωτικῆς σημασίας λειτουργία, αὐτὴ τῆς συναλλαγῆς μὲ τὸ περιβάλλον, ποὺ τοῦ ἐξασφαλίζει τὴν αὐτοσυντήρηση. Προϋπόθεση αὐτῆς τῆς συναλλαγῆς εἶναι ἡ ὕπαρξη τριῶν θεμελιωδῶν ἱκανοτήτων τοῦ ὀργανισμοῦ.

1ον. Τὸ ἄνοιγμα πρὸς τὸ περιβάλλον, ἀπὸ τὸ ὁποῖο δέχεται ἐρεθίσματα καὶ ἀντιδρᾶ σὲ αὐτά.

2ον. Τὴν ἱκανότητα νὰ ἐνεργεῖ στὸ περιβάλλον γιὰ τὴν ἐκλεκτικὴ λήψη τῶν ἀναγκαιούντων στοιχείων γιὰ τὴν ἐπιβίωσή του.

3ον.Τὴν ὕπαρξη μίας βασικῆς ἐσωτερικῆς αἴσθησης ἀνάγκης, ποὺ ὠθεῖ τὸν ὀργανισμὸ σὲ αὐτὴν τὴ συναλλαγή.

Ἡ Ἐπιτροπὴ ἑστίασε στὴν αὐτόματη ἀναπνοὴ καὶ στὴ συνείδηση ὡς τοὺς δυὸ κριτικοὺς δρόμους, μὲ τοὺς ὁποίους ὁ ζωντανὸς ὀργανισμὸς ἀσκεῖ τὴ συναλλαγὴ μὲ τὸ περιβάλλον.

Κατὰ τὴν Ἐπιτροπὴ στὸ ἄτομο μὲ ὁλικὴ ἀνεπάρκεια τοῦ ἐγκεφάλου ἔχει χαθεῖ τὸ θεμελιῶδες ἄνοιγμα πρὸς τὸ περιβάλλον καὶ ἡ ἱκανότητα νὰ δρᾶ σὲ αὐτὸ γιὰ τὸ δικό του ὄφελος. Ὑπάρχει ἀπώλεια συνειδήσεως καὶ ἀνικανότητα ἀπόκτησης καὶ κατανάλωσης γιὰ τὸν ἑαυτὸ του τῶν ἀπαραιτήτων στοιχείων τῆς ζωῆς, ὅπως ἡ ἀναπνοή,ἡ τροφὴ καὶ τὸ νερό. Ἔχει τελικὰ χαθεῖ ἡ θεμελιώδης λειτουργία τῆς συναλλαγῆς μὲ τὸ περιβάλλον καὶ ἄρα τὸ ἄτομο αὐτὸ πρέπει νὰ θεωρηθεῖ νεκρό.

 

Στὴ θέση αὐτὴ τῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς ἀσκήθηκε ἔντονη κριτική, τὰ κύρια σημεῖα τῆς ὁποίας εἶναι τὰ ἀκόλουθα.

1ον. Εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ προσέγγιση αὐτὴ εἶναι περισσότερο φιλοσοφικὴ καὶ λιγότερο φυσιολογική-βιολογική.

2ον. Ἀγνοεῖ ἄλλες θεμελιώδεις ἐργασίες τοῦ ζωντανοῦ ὀργανισμοῦ,ὅπως ἡ αὐτοκατασκευὴ καὶ ἡ αὐτοσυντήρηση διὰ μέσου τῆς ἐσωτερικῆς ὁμοιόστασης, ποὺ ὑπάρχει στὸν ἐγκεφαλικὰ νεκρό.

3ον.Τὸ ἔμβρυο ἂν καὶ δὲν ἔχει συνειδητὴ ἐπαφὴ μὲ τὸ περιβάλλον του, δὲν ἀναπνέει καὶ δὲν ἔχει ἐσωτερικὴ αἴσθηση τῆς ἀνάγκης τῆς ἀναπνοῆς,θεωρεῖται ζωντανὸς ὀργανισμός.

4ον.Ἂν καὶ τὸ ἄτομο σὲ ὁλικὴ ἐγκεφαλικὴ ἀνεπάρκεια δὲν ἔχει, κατὰ τὴν ἐπιτροπή, ἐπαφὴ μὲ τὸ περιβάλλον, ὅμως ἔχει συναλλαγὴ μὲ αὐτό. Ἡ ἐπούλωση τῶν τραυμάτων, ἡ καταπολέμηση τῶν λοιμώξεων, ἡ ἀντίδραση στὸ ἐγχειρητικὸ τραῦμα, ἡ συνέχιση τῆς κύησης καὶ ἄλλα ἀποτελοῦν ἐνδείξεις συναλλαγῆς μὲ τὸ περιβάλλον.

5ον. Δὲν μπορεῖ νὰ τεκμηριωθεῖ ἡ ἀπουσία ἐσωτερικῆς αἴσθησης τῆς ἀνάγκης γιὰ αὐτόματη ἀναπνοή, γιατί αὐτὴ μπορεῖ νὰ ὑπάρχει ἀλλὰ νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἐκδηλωθεῖ λόγῳ βλάβης ἤ καταστροφῆς τοῦ κέντρου τῆς ἀναπνοῆς.

Τρία ἀπὸ τὰ δεκαπέντε μέλη τῆς ἐπιτροπῆς διαφώνησαν καὶ τὸ καθένα ἀπὸ αὐτὰ συνέταξε προσωπικὴ δήλωση, ποὺ ἐνσωματώθηκε στὸ τέλος τοῦ ἐπισήμου κειμένου ὡς προσωπικὴ δήλωση. Μεταξὺ τῶν τριῶν διαφωνούντων ἦταν καὶ ὁ πρόεδρος τῆς ἐπιτροπῆς, ὁ πολὺ γνωστὸς καθηγητὴς βιοηθικῆς Edmund Pellegrino. Ὅταν ρωτήθηκε πῶς εἶναι δυνατὸν ὁ πρόεδρος μίας ἐπιτροπῆς νὰ διαφωνεῖ μὲ τὰ συμπεράσματά της ἀπάντησε: Ὡς πρόεδρος εἶχα τὴν ὑποχρέωση νὰ διασφαλίσω τὴν καλὴ καὶ μὲ ἐπιστημονικὸ τρόπο λειτουργία τῆς ἐπιτροπῆς καὶ ἀκόμα ὅτι τὰ συμπεράσματά της θὰ ἀπηχοῦσαν τὴ γνώμη τῆς πλειοψηφίας. Ὡς ἄτομο ἔχω τὴν προσωπική μου θέση.

 

Στὴν προσωπική του δήλωση ὁ Pellegrino, μεταξὺ ἄλλων,ἀναφέρει:

« Μέχρι τώρα κάθε φιλοσοφικὸς ὁρισμὸς τοῦ θανάτου θεμελιώνεται σὲ κλινικὰ κριτήρια, ποὺ εἶναι συζητήσιμα. Ἂν καὶ ἀπαραίτητα τὰ κριτήρια αὐτὰ δὲν εἶναι ἱκανοποιητικὰ αὐτὰ καθαυτὰ γιὰ τὸν ὁρισμὸ τοῦ θανάτου. Τελικὰ ἡ κεντρικὴ ἠθικὴ πρόκληση γιὰ τὸ ὁποιοδήποτε μεταμοσχευτικὸ πρωτόκολλο εἶναι νὰ δώσεις τὸ δῶρο τῆς ζωῆς σὲ ἕναν ἄνθρωπο χωρὶς νὰ ἀφαιρέσεις τὴ ζωὴ ἑνὸς ἄλλου ἀνθρώπου.

Ἕως ὅτου οἱ ἀβεβαιότητες καὶ ἡ ἀνακρίβεια τοῦ φάσματος ζωή-θάνατος διαλυθοῦν, ἡ ἠθικὴ συμβουλὴ τοῦ φιλοσόφου Haas Jonas πρέπει νὰ εἶναι ὁ ὁδηγός μας γιὰ κάθε μεταμοσχευτικὸ πρωτόκολλο. Δὲν γνωρίζουμε μὲ βεβαιότητα, συνεχίζει ὁPellegrino, τὴν διαχωριστικὴ γραμμὴ ζωῆς
καὶ θανάτου καὶ ἕνας ὁρισμὸς δὲν ἀντικαθιστᾶ τὴ γνώση. Ἐπιπλέον, ἔχουμε ἐπαρκῆ στοιχεῖα γιὰ νὰ ὑποπτευθοῦμε ὅτι ἡ τεχνικὰ ὑποστηριζόμενη κατάσταση τοῦ ἀτόμου σὲ κῶμα εἶναι ἀκόμα ἐκείνη τῆς ζωῆς, ὁπωσδήποτε ὑποβαθμισμένης. Σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση τῆς ὁριακῆς ἄγνοιας καὶ ἀμφιβολίας, ὁ μόνος δρόμος ποὺ ἔχουμε εἶναι νὰ κλίνουμε πρὸς τὴν πλευρὰ τῆς πιθανῆς ζωῆς».

Πρὸς τὴν ἴδια κατεύθυνση μὲ τὸν καθηγητὴ Pellegrino,κινήθηκε καὶ ὁ προσφάτως ἀπελθῶν Πάπας Βενέδικτος 16ος. Τὸ 2008 τὸ Βατικανὸ ὀργάνωσε συνέδριο γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις μὲ συνδιοργανώτρια τὴν Ποντιφικὴ Ἀκαδημία γιὰ τὴ Ζωή.

Ὑποδεχόμενος τοὺς συνέδρους στὶς 7 Νοεμβρίου τοῦ 2008 ὁ Πάπας Βενέδικτος16ος εἶπε μεταξὺ ἄλλων: « Εἶναι βοηθητικὸ νὰ θυμόμαστε ὅτι τὰ ἀτομικὰ ὄργανα δὲν μποροῦν νὰ ἀφαιρεθοῦν, ἐκτὸς ex cadavere, δηλ. ἀπὸ πτῶμα, τὸ ὁποῖο διαθέτει τὴν δική του ἀξιοπρέπεια, τὴν ὁποίαν πρέπει νὰ σεβαστοῦμε.

Στὰ χρόνια αὐτὰ ἡ ἐπιστήμη πέτυχε περαιτέρω πρόοδο στὴν πιστοποίηση τοῦ θανάτου. Εἶναι ἑπομένως, καλὸ τὰ ἐπιτευχθέντα νὰ τύχουν τῆς συγκατάθεσης τοῦ συνόλου τῆς ἐπιστημονικῆς κοινότητας, μὲ στόχο τὴν περαιτέρω ἔρευνα γιὰ λύσεις ποὺ θὰ δίνουν τὴν βεβαιότητα σὲ ὅλα. Σὲ μία τέτοια ἐποχή,ὅπως αὐτή, δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει καὶ ἡ ἐλαχίστη ὑπόνοια αὐθαιρεσίας καὶ ὅπου ἡ βεβαιότητα δὲν ἔχει ἐπιτευχθεῖ, ἡ ἀρχὴ τῆς σωφροσύνης πρέπει νὰ πρυτανεύσει».

Μέχρι σήμερα ὅμως οὔτε συγκατάθεση τοῦ συνόλου τῆς ἐπιστημονικῆς κοινότητας ὑπάρχει, οὔτε βεβαιότητα ἔχει ἐπιτευχθεῖ γιὰ τὸ ταυτόσημο ΕΘ καὶ θανάτου .

Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 2009, στὸ περιοδικὸ Nature δημοσιεύθηκε ἕνα editorial, δηλ ἄρθρο τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς τοῦ περιοδικοῦ μὲ τίτλο: ΟΡΙΟΘΕΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ (11). Τὸ ἄρθρο ἀναφέρει: « Στὴν πράξη , ἀτυχῶς, οἱ ἰατροὶ γνωρίζουν ὅτι ὅταν δηλώσουν κάποιο ἄτομο σὲ μηχανικὴ ὑποστήριξη νεκρό, συνήθως ὑπακούουν στὸ πνεῦμα καὶ ὄχι στὸ γράμμα τοῦ νόμου.

Ο ΕΘ ὁρίζεται ὡς ἡ μὴ ἀναστρέψιμη παύση ὅλων τῶν λειτουργιῶν ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου, τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους συμπεριλαμβανομένου». Πρόβλημα ὑπάρχει καὶ μὲ τοὺς τρεῖς ὅρους τοῦ ὁρισμοῦ δηλ. τὸν ὅρο «μὴ ἀναστρεψιμότητα», τὸν ὅρο «ὅλων τῶν λειτουργιῶν» καὶ τὸν ὅρο «ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου».

Πρόβλημα ὑπάρχει μὲ τὴ μὴ ἀναστρεψιμότητα, ἡ ὁποία δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι κριτήριο θανάτου, ἐνῶ ὁ θάνατος εἶναι κριτήριο τῆς ἀπόλυτης μὴ ἀναστρεψιμότητας. Πόσο πρέπει νὰ περιμένει κανεὶς γιὰ νὰ βεβαιωθεῖ ὅτι ἡ κατάσταση εἶναι μὴ ἀναστρέψιμη; 24 ὧρες ποὺ ἤθελαν τὰ πρῶτα πρωτόκολλα, 12 ὧρες ποὺ ἤθελαν τὰ ἑπόμενα, 6 ὧρες ἤ καὶ 0 ὧρες,ἀφοῦ ἡ τελευταία ὁδηγία τῆς Ἀμερικανικῆς Ἀκαδημίας Νευρολογίας εἶναι ὅτι δὲν χρειάζεται ἐπανεξέταση γιὰ νὰ βεβαιωθεῖ ὁ ΕΘ;

Ἡ κατάσταση εἶναι μὴ ἀναστρέψιμη ἀπὸ μόνη της ἤ λόγῳ δικῆς μας προσωρινῆς ἀδυναμίας; Ἡ ἀναστρεψιμότητα εἶναι σχετικὴ ἔννοια καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποτελεῖ κριτήριο θανάτου. Οἱ ὑπερασπιστὲς τοῦ ΕΘ θεωροῦν ὅτι ὁ ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς εἶναι νεκρὸς γιατί ἡ κατάστασή του εἶναι μὴ ἀναστρέψιμη,.

Ὅμως τὸ μὴ ἀναστρέψιμο δηλώνει πρόγνωση καὶ ἡ ταύτισή της μὲ τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι λογικὸ σφάλμα. Τὸ ὅτι κάποιος θὰ πεθάνει δὲν μπορεῖ νὰ ταυτισθεῖ μὲ τὸ ὅτι εἶναι ἤδη νεκρός.

Πρόβλημα ὑπάρχει καὶ μὲ τὴν ἔκφραση «ὅλων τῶν λειτουργιῶν», ἀφοῦ σήμερα γνωρίζουμε ὅτι σὲ ἕνα σεβαστὸ ποσοστὸ ἐγκεφαλικὰ νεκρῶν ὑπάρχει ὑπολειπόμενη ἐγκεφαλικὴ λειτουργία. Πρόβλημα ὑπάρχει καὶ μὲ τὴν ἔκφραση «ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου»,ἀφοῦ παθολογοανατομικὲς μελέτες σὲ ἐγκεφάλους ἐγκεφαλικὰ νεκρῶν ἔχουν δείξει ὅτι σὲ ἐκτεταμένες περιοχὲς τοῦ ἐγκεφάλου παρουσιάζεται βιοχημικὴ δραστηριότητα, μὲ ὅ,τι αὐτὸ μπορεῖ νὰ σημαίνει. Τὸ ἄρθρο προτείνει : « ἔχει ἔρθει ὁ καιρὸς γιὰ μία σοβαρὴ συζήτηση γιὰ τὸν ἐπανασχεδιασμὸ τῶν νόμων ποὺ ὠθοῦν τοὺς ἰατροὺς σὲ κάποια μορφὴ ἐξαπάτησης. Ὁ νόμος πρέπει νὰ ἀλλάξει γιὰ νὰ περιγράψει μὲ περισσότερη ἀκρίβεια καὶ ἐντιμότητα τὸν τρόπο ποὺ ὁ θάνατος θὰ καθορισθεῖ στὴν κλινικὴ πράξη ».

Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 2010, τὸ περιοδικὸ Neurology, ὄργανο τῆς Ἀμερικανικῆς Ἀκαδημίας Νευρολογίας σὲ ἄρθρο του μὲ τίτλο ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΘ ΣΕ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΤΩΝ ΗΠΑ (12) ἀναφέρθηκε σὲ ἔρευνα σὲ γνωστὰ νευρολογικὰ ἰνστιτοῦτα ποὺ ἔδειξε ὅτι δὲν ὑπάρχει συμφωνία στὶς πολλὲς σειρὲς προσδιορισμοῦ τοῦ ΕΘ. Δηλ κάθε ἰνστιτοῦτο ἔχει τὰ δικά του κριτήρια.

Τὸ φθινόπωρο τοῦ 2010 σὲ ἰατρονομικὸ περιοδικὸ δημοσιεύθηκε ἄρθρο μὲ τίτλο : ΘΑΝΑΤΟΣ, ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ. ΓΙΑΤΙ Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΟΛΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΣΦΑΛΜΕΝΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (13).

Τὸ ἄρθρο ἰσχυρίζεται ὅτι αὐτὴ ἡ δημόσια πολιτικὴ εἶναι ἐσφαλμένη καὶ εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀναθεωρηθεῖ. Tό 2010, σὲ ἄλλο ἰατρονομικὸ περιοδικό, δημοσιεύθηκε ἄρθρο μὲ τίτλο :ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΧΕΙΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ; ΝΟΜΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ (14).

Οἱ συγγραφεῖς τοῦ ἄρθρου ἀναφέρουν : « Σήμερα οἱ ἰατροὶ ὁρίζουν τὸν θάνατο βασιζόμενοι στὴν διάγνωση τῆς ὁλικῆς ἀνεπάρκειας τοῦ ἐγκεφάλου ἤ περιμένοντας λίγο μετὰ τὸ σταμάτημα τῆς κυκλοφορίας τοῦ αἵματος. Ὑπάρχουν ἀποδείξεις ὅτι ἡ ἐννοιολογικὴ βάση αὐτῆς τῆς προσπέλασης στὸν καθορισμὸ τοῦ θανάτου εἶναι θεμελιακὰ ἐσφαλμένη καὶ ἀπέχει σημαντικὰ ἀπὸ τὴν βιολογικὴ ἔννοια τοῦ θανάτου καὶ ἀπὸ τὸν κοινὸ νοῦν.

Ὁπωσδήποτε,ἡ σημαντικὴ συζήτηση γιὰ τὸν προσδιορισμὸ τοῦ θανάτου στὴν ἰατρικὴ καὶ ἐπιστημονικὴ βιβλιογραφία δὲν πληροφορεῖ τὸ κοινὸ ὅτι ὁ τωρινὸς προσδιορισμὸς τοῦ θανάτου δὲν δείχνει ἐπαρκῶς ὅτι τὸ ἄτομο ἔχει πεθάνει. Φαίνεται ἀπίθανο ὅτι αὐτὴ ἡ πληροφορία θὰ παραμείνει κρυμμένη ἐπὶ μακρὸν ».

Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 2012, σὲ Βρεττανικὸ περιοδικὸ ἀναισθησιολογίας δημοσιεύθηκε ἕνα editorial, ἄρθρο τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς μὲ τίτλο :ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ. ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ (15). Τὸ ἄρθρο ὑποστηρίζει: « ἂν καὶ εἶναι περισσότερο ἀπὸ 40 χρόνια ἀφ᾿ ὅτου ἡ ἰδέα τοῦ ΕΘ πέρασε στὴν κλινικὴ πράξη, πολλὲς ἀπὸ τὶς ἀντιπαραθέσεις ποὺ σχετίζονται μὲ τὸ ζήτημα αὐτὸ δὲν ἔχουν διευθετηθεῖ. Αὐτὲς περιλαμβάνουν τὴ σχέση τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο τοῦ ὅλου προσώπου, τὶς διεθνεῖς διαφορὲς στὴν ὀνοματολογία καὶ στὰ κριτήρια προσδιορισμοῦ τοῦ ΕΘ καὶ στοὺς ἀξεδιάλυτους δεσμοὺς τοῦ ΕΘ καὶ τῆς δωρεᾶς ὀργάνων».

Τὸ φθινόπωρο τοῦ 2012, ὁ καθηγητὴς νευρολογίας Alan Shewmon στὸ φθινοπωρινὸ τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ COMMUNIO.ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ , τὸ ἀφιερωμένο στὸν θάνατο, δημοσίευσε ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο:ΠΕΘΑΙΝΕΙΣ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΦΟΡΑ. ΓΙΑΤΙ Ο ΕΘ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΝΤΟΣ (16).

Στὶς 70 σελίδες τοῦ ἄρθρου μὲ πλούσια ἰατρικὴ καὶ ὄχι μόνον βιβλιογραφία ἀποδεικνύει ὅτι ὁ ΕΘ δὲν μπορεῖ νὰ ταυτισθεῖ μὲ τὸν θάνατο τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ εἶναι ἕνας καὶ μοναδικός. Στὸ ἄρθρο μεταξὺ ἄλλων γράφει: « Δὲν ὑπάρχει ἀπολύτως κανένας ἐπιτακτικὸς φιλοσοφικὸς ἤ ἐπιστημονικὸς λόγος γιὰ νὰ ὑποθέσουμε ὅτι ὁ ΕΘ, ὁπωσδήποτε ὁλικὸς καὶ μὴ ἀναστρέψιμος, εἶναιipso facto, ἐκ τῶν πραγμάτων ὁ θάνατος τοῦ ἀνθρωπίνου ὄντος ὡς τέτοιου.

Ἡ ἐλάχιστη συστατικὴ σωματικὴ ὁλοκλήρωση ποὺ ἀπαιτεῖται γιὰ τὴν ὕπαρξη ἑνὸς ὀρθολογικὰ ἐμψυχωμένου ἀνθρώπινου ὀργανισμοῦ ὑπάρχει ἐντελῶς χωρὶς τὴν μεσολάβηση τοῦ ἐγκεφάλου». Τὸ ἄρθρο δείχνει ἐμμέσως πλὴν σαφῶς ὅτι δὲν εἶναι ὁ ἐγκέφαλος ἀλλὰ ἡ ψυχὴ ποὺ συνιστᾶ τὴ σωματικὴ ὁλοκλήρωση καὶ ὡς ἐκ τούτου τὴ ζωή.

Ο Shewmon, στὸ ἄρθρο του τὸ 1998, μίλησε γιὰ ἕνα ἔμφυτο, μὴ ἐντοπιζόμενο, ὁλιστικὸ χαρακτηριστικὸ ποὺ συγκροτεῖ τὴν λειτουργικὴ ἑνότητα τοῦ ὀργανισμοῦ ἐνῶ στὸ ἄρθρο του τὸ 2012δείχνει πιὸ συγκεκριμένα ὅτι δὲν εἶναι ὁ ἐγκέφαλος ἀλλὰ ἡ ψυχὴ ποὺ συνιστᾶ τὴ σωματικὴ ὁλοκλήρωση καὶ ὡς ἐκ τούτου τὴ ζωή, συμφωνώντας μὲ τὴν ὀρθόδοξη ἄποψη ὅτι ἡ βιολογικὴ ζωὴ εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ζωοποιητικῆς ἐνέργειας τῆς ψυχῆς.

Τὸ ἔμφυτο, μὴ ἐντοπιζόμενο, ὁλιστικὸ χαρακτηριστικό του Shewmon παραπέμπει στὴν ψυχὴ ποὺ διαθέτει τὰ ἴδια χαρακτηριστικά, εἶναι καὶ αὐτὴ ἔμφυτη, ἀφοῦ ὑπάρχει ἐξ ἄκρας συλλήψεως, εἶναι μὴ ἐντοπιζόμενη ἀφοῦ κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ « ἡ μέντοι ψυχὴ συνέχουσα τὸ σῶμα ὧ καὶ ἐκτίσθη,πανταχοῦ τοῦ σώματος ἐστίν, οὒχ ὡς ἐν τόπῳ, οὐδ᾿ ὡς περιεχομένη ἀλλ’ ὡς συνέχουσά τε καὶ περιέχουσα καὶ ζωοποιοῦσα τοῦτο, κατ’ εἰκόνα καὶ τοῦτ’ ἔχουσα Θεοῦ» (17) καὶ ἔχει καὶ τὸ ὁλιστικὸ χαρακτηριστικὸ ἀφοῦ ἡ ζωή, τῆς ὁποίας εἶναι αἰτία, εἶναι κάτι πέρα καὶ πάνω ἀπὸ τὸ ἄθροισμα τῆς λειτουργίας τῶν ἐπιμέρους ὀργάνων.

Πολὺ πρόσφατα ὁ καθηγητὴς Νευρολογίας James Bernat σὲ ἄρθρο ἀνασκόπησης μὲ τίτλο:ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (18) , ποὺ προδημοσιεύθηκε ἠλεκτρονικὰ στὶς 19/2/2013 παρουσιάζει τὶς τρέχουσες ἀντιπαραθέσεις γιὰ τὸν ΕΘ, μία τῶν ὁποίων εἶναι ἂν ὁ ὁρισμὸς τοῦ θανάτου εἶναι ἐννοιολογικὰ συνεπής.

Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὑποστηρικτὲς τοῦ ΕΘ ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ ΕΘ εἶναι θάνατος γιατί ἔχει τὴν πρόγνωση τοῦ θανάτου καὶ κανεὶς δὲν ἔχει ἀνανήψει . Ὅμως στὸ διαδίκτυο ἔχουν δημοσιευθεῖ κάποιες περιπτώσεις ἐγκεφαλικὰ νεκρῶν ἀσθενῶν ποὺ ἀνένηψαν. Τὸ πιὸ πρόσφατο παράδειγμα εἶναι αὐτὸ τῆς 19χρονης Carina Melchior ἀπὸ τὴν Δανία.

Πρὶν μερικοὺς μῆνες παρουσιάστηκε στὴν τηλεόραση τῆς Δανίας ἕνα ντοκιμαντὲρ μὲ τὴν περίπτωσή της ποὺ δημιούργησε μεγάλο θόρυβο καὶ μετὰ τὸ τέλος τοῦ ὁποίου 500 ἄτομα ἀπέσυραν τὰ ὀνόματά τους ἀπὸ τὶς λίστες δωρητῶν ὀργάνων.

Ὁ καθηγητὴς παιδιατρικῆς στὸ πανεπιστήμιο τῆς Ἀλμπέρτα τοῦ Καναδᾶ Ari Joffe τὸ 2007 σὲ ἄρθρο του μὲ τίτλο : Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ. ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ; (19)γράφει: « τὸ ἐρώτημα δὲν εἶναι ἂν οἱ δότες ὀργάνων εἶναι νεκροί, γιατί δὲν εἶναι. Τὸ ἐρώτημα εἶναι κατὰ πόσον μποροῦν νὰ ἀφαιρεθοῦν ὄργανα πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο, ἀπὸ ἀσθενεῖς τῶν ὁποίων ἡ πρόγνωση εἶναι ὁ θάνατος καὶ ἑπομένως ἡ ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων τους θὰ εἶναι μία συνεισφέρουσα αἰτία θανάτου.

Ἡ γνώμη μου εἶναι ὅτι αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν τρέχουσα πραγματικότητα καὶ αὐτὸ πρέπει νὰ συζητηθεῖ ἐπειγόντως. Παραβιάζει ἡ ἀφαίρεση ὀργάνων πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο τὸν σεβασμὸ πρὸς τὸ πρόσωπο, χρησιμοποιώντας το ὡς μέσο;».

Πρόβλημα ὑπάρχει καὶ μὲ τὸ θέμα τῆς ἀναισθησίας κατὰ τὴν ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων, ὅπως προκύπτει καὶ ἀπὸ σχετικὸ editorial μὲ τίτλο : Η ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΕ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ- ΓΙΑΤΙ ΕΝΟΧΛΕΙ; (20) ποὺ δημοσιεύθηκε τὸ 2000 στὸ περιοδικὸ Anaesthesia. Ἀλλὰ καὶ ὁ θεμελιωτὴς τῆς ἔννοιας τοῦ θανάτου τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους στὴν Μεγάλη Βρεττανία, ὁ νευρολόγος Κων/νος Πάλλης σὲ ἄρθρο του τὸ 1996 ὑποστηρίζει ὅτι οἱ δότες ὀργάνων πρέπει νὰ λαμβάνουν ἀναισθησία ἀκριβῶς μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ὅπως ὁ ἔχων τὶς αἰσθήσεις του ἀσθενὴς (21).

Ἡ Ἀναισθησιολογικὴ κοινότητα εἶναι διχασμένη στὸ ζήτημα αὐτό. Μερικοὶ ἀναισθησιολόγοι δίνουν φοὺλ ἀναισθησία γιὰ νὰ ἀποτρέψουν τὶς ἀντιδράσεις στὸ ἐγχειρητικὸ τραῦμα,ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει καὶ στοὺς ζώντας ἀσθενεῖς καὶ ἄλλοι δὲν δίνουν ἀναισθησία ἀλλὰ καταστέλλουν τὶς ἀντιδράσεις αὐτὲς μὲ ἄλλα μέσα.

Πάντως γεγονὸς εἶναι ὅτι κατὰ τὴν ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων συμμετέχει καὶ ἀναισθησιολόγος ὁ ὁποῖος φροντίζει μὲ τὴν χορήγηση ὑγρῶν, ἐνίοτε καὶ αἵματος, καὶ μὲ τὴν χορήγηση φαρμάκων νὰ διατηρεῖ σταθερὴ καὶ σὲ ἱκανοποιητικὸ βαθμὸ τὴ λειτουργία τῆς καρδιᾶς, τὴν κυκλοφορία τοῦ αἵματος καὶ τὴν διούρηση, μέχρι καὶ τὴν ἀφαίρεση τῆς καρδιᾶς, ποὺ εἶναι καὶ τὸ τελευταῖο ὄργανο ποὺ ἀφαιρεῖται.

Τί τελικὰ εἶναι ὁ ἐγκεφαλικὰ νεκρός; Σαφῶς δὲν εἶναι πτῶμα, γιατί δὲν ἔχει τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ πτώματος οὔτε αὐτὰ τοῦ ἄρτι θανόντος, ἑπομένως ἡ ἀναφορὰ σὲ πτωματικὲς μεταμοσχεύσεις, σὲ πτωματικοὺς δότες καὶ σὲ πτωματικὰ ὄργανα εἶναι ἐντελῶς παραπλανητικὴ καὶ συσκοτίζει τὴν ἀλήθεια.

Ὁ ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς εἶναι ἕνας βαριὰ ἀσθενής,ποὺ πορεύεται πρὸς τὸν θάνατο, ὁ ὁποῖος θὰ ἐπισυμβεῖ εἴτε ὡς φυσιολογικὴ ἐξέλιξη τῆς ὑποκείμενης νοσηρῆς κατάστασης, εἴτε λόγῳ ἀποσύνδεσής του ἀπὸ τὸν ἀναπνευστήρα,εἴτε λόγῳ τῆς ἀφαίρεσης τῶν ὀργάνων του. Ὅπως εὐφυῶς ἐγράφη, ὁ ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς εἶναι ἕνας ἀρκετὰ νεκρὸς γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ ταφεῖ καὶ ταυτόχρονα ἕνας ἀρκετὰ ζωντανὸς γιὰ νὰ εἶναι δότης ὀργάνων.

Διασώζεται λοιπὸν ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος; Ἡ ἀπάντηση ἐξ ὅσων ἐλέχθησαν εἶναι προφανῶς ὄχι. Οἱ ἀμφιβολίες, οἱ ἀντιρρήσεις καὶ ἡ ἔλλειψη βεβαιότητας γιὰ τὸ ταυτόσημο ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ θανάτου παραμένουν. Ὁ ΕΘ δὲν μπορεῖ νὰ ἐξισωθεῖ μὲ τὸ ἀμετάκλητο βιολογικὸ τέλος τοῦ ἀνθρώπου. Σαρανταπέντε χρόνια μετὰ τὴν δημιουργία καὶ καθιέρωσή του, ὁ ΕΘ παραμένει σημεῖο ἀντιλεγόμενο,ἀνοικτὴ πληγή γιὰ τὴν Ἰατρική, τὴν Βιοηθική, τὴν Φιλοσοφία, τὴν Θεολογία καὶ τὴν Ἐκκλησία.

  

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

MITA GIACOMINI. A Change of the Heart and a Change of Mind? Technology and the Redefinition of Death in 1968

Soc. Sci. Med. 33: 1465-82, 1997

A Definition of Irreversible Coma. Report of the Ad Hoc Committee of the Harvard Medical School to Examine the Definition of Brain Death

JAMA 205: 85-88, 1968

POWER B M. The Physiological Changes Associated with Brain Death. Current Concepts and Implications for Treatment of the Brain Dead Organ Donor

Anaesth. Intens. Care 23: 26-36, 1995

WETZEL RC, SETZEL N, STIFF JL, ROGERS MC. HemodynamicResponses in Brain Dead Organ Donors Patients

Anesth. Analg. 64: 125-8, 1985

SHEWMON ALAN. Chronic Brain Death. Meta-Analysis and Conceptual Consequencies

Neurology 51:1538-1545, 1998

CRANFORD RONALD. Even the Dead are not Terminally Ill Anymore.

Editorial. Neurology 51:1530-31, 1998

THE DEFINITION OF DEATH. CONTEMPORARY CONTROVERSIES

Younger Stuart, Arnold Robert, Schapiro Rennie (Eds)

Baltimore: Johns Hopkins University Press 1999

BEYOND BRAIN DEATH. The Case Against Brain Based Criteria for Human Death

Potts Michael, Byrne PA, Nilges RG (Eds)

Kluwer Academic Publishers 2000

FINIS VITAE. IS Brain Death Still Life?

Poberto de Mattei (Ed)

Rubettino: Consiglio Nationale delle Ricerche, Jan 2006

CONTROVERSIES IN THE DETERMINATION OF DEATH. A WHITE

PAPER BY THE PRESIDENT’S COUNCIL ON BIOETHICS

December 2008

DELIMITING DEATH. Editorial. Nature, 1 October 2009

GREER M DAVID ET ALS. Variability of Brain Death Determination Guidelines in Leading US Neurological Institutions

Neurology 70: 284-89, Jan 22, 2010

NAIR-COLLINS M. Death, Brain Death, and the Limits of Science: Why

the Whole-Brain Concept of Death is Flawed Public Policy

J Law Med Ethics 38/3:667-83, Fall 2010

SHAH SEEMA and MILLER FRANKLIN. Can We Handle Truth? Legal

Fictions in the Determination of Death

Amer J Law and Medicine 36/4: 2010

SMITH M. Brain Death. Time for International Consensus. Editorial.

Brit. Anaesth. 108, Suppl. 1, Jan 2012

SHEWMON ALAN. You Only Die Once: Why Brain Death is not the Death

Of a Human Being

COMMUNIO: International Catholic Review vol39, no3, Fall2012

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ.Κέφ. Φυσικά,Θεολογικὰ κλπ, Φιλοκαλία, Ἔκδ.

«Ἀστήρ»1976 , Τόμ. Δ’, Σέλ.156,κέφ. Ξα

BERNAT JAMES. Controversies in defining and determining death in

Critical care

Nature Review Neurology 39/3:164-173 (March 2013)doi:10.1038/nrneurol. 2013.

ARI JOFFE. The Ethics of Donation and Transplantation. Are Definition

Of Death Being Distorted for Organ Donation ?

Philosophy, Ethics and Humanities in Medicine, 2: 18, 2007

YOUNG PJ, MATTA BF. Anaesthesia for Organ Donation in the Brainstem

Dead. Why Bother?

Anaesthesia 55: 105-106, 2000

PALLIS C, HARLEY DH. Organ Donors Should Receive Anaesthesia in

Exactly the Same Way as a Sentient Patient

ABC of Brainstem Death. 2nd Edition, London. BJM Publishing Group, 1996

ΠΗΓΗ ΒΙΝΤΕΟ: http://vimeo.com/64580039

 

Δεν ξεχνώ

ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ [1986 - 2016]: 30 Χρόνια από τήν ψήφιση…

Ιωάννης Θαλασσινός, Διευθυντής Π.Ε.ΦΙ.Π. 04-10-2017

Ποιός ἄραγε θυμᾶται τή θλιβερή ἐπέτειο τῆς ψήφισης, ἀπό τή Βουλή τῶν Ἑλλήνων, τοῦ ἐπαίσχυντου...

ΕΛΛΗΝΕΣ και ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ μποϊκοτάρετε τα προϊόντα εταιρειών που αφαιρούν…

Χριστιανική Εστία Λαμίας 03-10-2017

Οἱ μάσκες ἔπεσαν γιά ἀκόμα μιά φορά. Ἑταιρεῖες γνωστές στούς Ἕλληνες καταναλωτές ἀφαίρεσαν ἀπό τά...

Σύμφωνο Διαστροφικής Συμβίωσης

TIDEON 21-12-2015

Επιμένει να προκαλεί Θεό και ανθρώπους η ελληνική Κυβέρνηση, ψηφίζοντας στις 22 Δεκεμβρίου 2015 ως...

ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: Δεν θα γίνω ευκολόπιστο θύμα!

Tideon 14-12-2015

Η Κυβέρνηση μας μίλησε για την «αναγκαιότητα» και για τα πλεονεκτήματα της «Κάρτας του Πολίτη»...

Η καταιγίδα των αντιδράσεων για το «αντιρατσιστικό»

TIDEON 27-08-2014

  Λαμβάνουν διαστάσεις καταιγισμού οι αντιδράσεις πλήθους φορέων και πολιτών για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο το...

Δεν θα γίνω «δωρητής» οργάνων χωρίς να το θέλω! …

tideon.org 02-05-2013

  Kαταθέτουμε την αρνητική δήλωση μας προς τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Ο νόμος αφήνει πολλά...

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές...

Tideon 31-12-2012

Ποια είναι η λύση αν πλήρωσες «τσουχτερές» τιμές στο Κυλικείο του Νοσοκομείου, του Αεροδρομίου, του...

Όχι, δεν θα φύγω

Νικόλαος Ἀνδρεαδάκης, ὁδηγός 03-04-2012

Εἶμαι νέος μὲ οἰκογένεια, ἔχω ὅλη τὴ ζωὴ μπροστά μου… Λόγῳ ἐπαγγέλματος ἔχω τὴ δυνατότητα...

ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων…

tideon 07-11-2011

  ΜΝΗΜΟΝΙΟ: Δεν ξεχνώ αυτούς που παρέδωσαν αμετάκλητα και άνευ όρων την ΕΘΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και έκαναν...

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ...;

ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΤΩΡΑ ... 15-02-2011

   Κατάλαβες τώρα ... γιατί σε λέγανε «εθνικιστή» όταν έλεγες πως αγαπάς την Πατρίδα σου;    Για να...

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου…

ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΔΕΩΝ 25-12-2010

Τώρα πια γνωρίζω τους 10 τρόπους που τα ΜΜΕ μου κάνουν πλύση εγκεφάλου και πώς...